Өртке қарсы шаралар және қауіпсіздігі.
СНиП-II-П-106-79 бекіткендей, орта қалдықсыз көпірлік әуе механикалық автоматты өрт сөндіруші қондырғы айдау станциялары үшін қарастырылады.

Өртке қарсы шаралар өрт болу мүмкіндігін жоюға бағытталған. өрт мекемнің ішіне жайылып кетпес үшін өртке қарсы қабырғалар, жалын тоқтатын қорғаныстар қолданылады. өрт пайда болған кезде адамдарды тез және қауіпті мекемеден шығару үшін өндірістік бөлмелерге эваууциялық жолдар алдын-ала қарасытырылған болуы керек. Мұнай өндірісі өрт қауіпі жағынан өрт тудыру мүмкіндігі бар болып саналады. Скважиналарды бұрғылағанда және мұнай мен газды алғанда жарылатын қоспалар пайда болып, өрттің шығатын көзі болуы мүмкін. Сондықтан НГДП объектілерінде өрт қауіпсіздігі жағынан шаралар орындалуы керек. НГДП-дағы өртті сөндірудегі ең бірінші қолданылатын өрт сөндіргіштер болуы керек. Жаңғыш сұйық және қатты материалдардың өртін сөндіру үшін ОВП-5 және ОВП-10 типті химиялық көпірігі бар өртсөндіргіштер қолданады.

Электртоғының астында қалған объектідегі өртті сөндіру үшін ОПБ-7 типті өртсөндіргіштер қолданады.

Жерасты құбырларының күрделі жөндеуін жүргізу кезінде ұйымдық-техникалық өртке қарсы шаралар өрт қауіпсіздігі бойынша құжаттардың талаптары сақталып орындалуға тиіс. Жөндеу жұмыстарын жүргізу кезінде өрт қауіпсіздігін ұйымдастыру мен қамтамасыз етуге жауапкершілік мұнай құбырларын күрделі жөндеуді қабылдаған сәттен бастап ЖҚБ басшысына жүктеледі. Қотарудың қауіпсіздік режимдерін сақтауға күрделі жөндеуді жүргізу кезінде мұнай құбырларын пайдаланушы ұйым жауапкершілікте болады.

Жұмыс жобасында уақытша тұрған қалашықтарды, автокөлік техникасы тұрақтарын, қойма аймағын, мастика және топырақ әзірлеу алаңдарын, өрт сөндіру кезінде пайдалануға арналған су көздеріне баруды қамтамасыз ететін машиналар мен механизмдер қозғалатын аймақтағы трасса жолағын орналастыру мен жоспарлау кезінде орындалуға жатқызылатын өртке қарсы шаралар бейнеленуге тиіс. Жұмыс жобасында апат кезіндегі мұнайдың жергілікті бедер бойынша құбырлардан төмен орналасқан уақытша тұрғын қалашықтар, тұрғын және қоғамдық ғимараттар, өнеркәсіп және ауыл шаруашылығы кәсіпорындары, өзендер мен су көздері жағына қарай төгілуін болдырмайтын шараларды қарастырған жөн.

Жөндеу-құрылысбасқармасы:

• 
  ведомсволық бөлімшелерде осы Ережелер мен жоғарыда аталған құжаттардың талаптарын оқып-үйрену мен орындауды ұйымдастыруға;
  
• 
  өртке қарсы нұсқамалық және өрт-техникалық минимум бойынша сабақтарды ұйымдастыру мен жүргізуге;
  
• 
  жөндеу учаскелерінде осы Ережелердің талаптарына сәйкес өртке қарсы режим орнатуға ( шылым шегетін жерді, жанатын материалдар орналасатын жерді және олардың жол берілетін санын, от жұмыстарын жүргізу тәртібін және т.б. айқындау ) және оның бұлжытпай орындалуына бақылау орнатуға;
  
• 
  жөндеу жұмыстары жүргізілетін жерлерде өрт қауіпсіздігінің жай-күйіне тікелей жедел бақылау жүргізуге, өрттің алдын алу мен өрт сөндірудің техникалық құралдарының бар болуы мен түзулігін тексеруге;
  
• 
  өрт сөндіру құралдарымен өртке қарсы шараларды орындауды қамтамасыз етуге міндетті.
  

Жөндеу учаскесінде өрт қауіпсіздігін қамтамасыз етуге жауапкершілік ЖҚБөл бастығына жүктеледі, ол өрт қауіпсіздігінің жалпы талаптарын орындаумен қатар:

• 
  жұмысшыларды олардың жұмыс орындарында өрт қауіпсіздігінің арнайы талаптарына оқытуды қамтамасыз етуге;
  
• 
  өрт техникасы мен колоннада тұрған бастапқы өрт сөндіру құралдарының түзулігін және іске даярлығын; пайдаланылған және жарамсыз болып қалған бастапқы өрт сөндіру құралдарын ауыстыруды қамтамасыз етуге;
  
• 
  байланыс құралдарының бар болуын, түзулігін және тексерілуін қамтамасыз етуге;
  
• 
  жолдардың өтпелердің және өрт техникасының учаскеге баратын жолының түзу жай-күйде болуын қамтамасыз етуге;
  
• 
  ведомстволық өрт бөлімшелерін апат кезінде өрт болғанда немесе оның пайда болу қаупі бар болғанда дереу шақыруды қамтамасыз етуге, мұнымен бір мезгілде қолдағы бар кұш-құралдармен өртті немесе апатты жоюға кірісуге міндетті.
  

Әр жұмыс орнында белгіленген өртке қарсы шаралардың сақтауына жауапкершілік жұмысты тікелей атқарушыларға жүктеледі. ЖҚБөл-ге жұмысқа кіретін барлық адамдар, өртке қарсы нұсқамалықтан (бастапқы және екінші) және өрт-техникалық минимум бойынша сабақтардан тұратын өрт қауіпсіздігі бойынша арнайы дайындықтан өтуге тиіс. Әр жөндеу учаскесінде өрт қауіпсіздігі шаралары жөніндегі нұсқаулық, ықтимал апаттар мен өрттерді жою жоспарлары болуға тиіс.

ЖҚБөл-те өрт қалқанында (бекетте) орналастырылған төмендегідей бастапқы өрт сөндіру құралдары болуға тиіс:

• 
  жалпы сыйымдылығы кемінде 20 л көбікті өрт сөндіргіштер (ОВП-10) – 2 дана;
  
• 
  жалпы сыйымдылығы кемінде 10 л ұнтақты ОП-10 немесе көмірқышқылды өрт сөндіргіштер ОУ-5 – 1 дана;
  
• 
  құм салынған жәшік (1м³) – 1 дана;
  
• 
  асбест кездемесі немесе көлемә 2х2 киіз – 2 дана;
  
• 
  күректер – 4 дана;
  
• 
  балталар – 2 дана;
  
• 
  сүймендер – 1 дана;
  

Одан басқа, ЖҚБөл құрамында көлемі кемінде 2000 дм³ өрт автошаны болуға немесе оны МҚБ-нан тартуға тиіс. Жергілікті мемлекеттік қызметпен келісе отырып, өрт автошанының орнына өртке қарсы жеңмен, діңгекпен, көбікгенератормен толықтырылған МП-1600 мотопомпасы бар шаңды немесе ОУ-80, ОП-100, ОВП-100 өрт сөндіргіштерін (бір ЖҚБөл-ке 2 данадан) пайдалануға жол беріледі. Аталған өрт сөндіру құралдары ЖҚБөл-пен бірге алынып жүруге тиіс. Олар МЕМСТ 12.4.026 [26] талаптарына сәйкес боялуға тиіс.

Ыстық булардың шоғырлануы орда МШШ-дан асып кетсе, онда жұмыстардың барлық түрлері доғартылуға, адамдар пайда болған қауіпті жағдай туралы хабарлануға (қажет кезінде қауіпсіз жерлерге әкетілуге), өрт сөндіру құралдары даяр етілуге, газдану себебі анықталуға және жойылуға тиіс. От және оқшауламалық жұмыстар ыстық булардың шоғырлануы МШШ-тан төмен болатын кезде ғана қайта басталуы мүмкін.

Жөндеу учаскелерінде өрптке қарсы талаптардың сақталуына бақылауды күзет (өрт сөндіру бөлімі) (ӨСБ) бөлімшелері жүргізеді, олар төмендегілерге ерекше назар аударуға тиіс:

• 
  жөндеу учаскесін тұзу өрт сөндіру құралдармен қамтамасыз етуге;
  
• 
  жолдардың, өтпелердің және өрт техникасы үшін кірме жолдардың жай-күйіне;
  
• 
  жұмыс орындарында өрт қауіпсіздігі шаралары бойынша нұсқамалывқтың бар болуына.
  

Күзет (ӨБ) бөлімшелерінің жөндеу учаскелерінде өртке қарсы жай-күйді тексеру нәтижелері анықталған кемшіліктерді жоюға қажетті шаралар, орындау мерзімдері және жауапты адамдар көрсетілетін кесімдермен ресімделеді. Мерзімдер мен шараларды орындауға жауапты адамдар ЖҚБөл бастығының келісімімен тағайындалады.

Өрт шыққан жағдайда жұмыс жүргізушісі (шебер):

• 
  өрт шыққан жерге (ӨБ) жасағын (қажет кезінде көрші МҚС күзет бөлімшелерінің (ӨБ) жасақтарын, IIM өрт бөлімшелерін) жіберетін МҚБ ӨДК болған жайды баяндайды және магистральды мұнай құбырларындағы ысырмаларды тез жабу жөнінде шаралар қолданады;
  
• 
  жөндеу жұмыстарын жүргізу кезінде ықтимал апаттарды жою жоспарына сәйкес әрекет етеді.
  

Өрт сөндірілген соң және мұнайдың құбырлардан орға (апат болған жерде) төгілуін тоқтатқан соң оны ыстық заттардан тазалау және будың шоғырлануын газ талдағыштың көмегімен өлшеу керек. Пісіру жұмыстарын қайта бастауға орда будың шоғырлануы МШШ-тан төмен болғанда ғана рұқсат етіледі.

6 Қоршаған ортаны қорғау
6.1 Биосфера компонентіне жобаланатын кешеннің әсер етуін талдау
Мыналардың көмегімен жоғары тұтқырлы мұнайға мұнай құбырөткізгіш жобаланады:

- алдын-ала қыздыру

- сумен тасымалдау

- араластырғыш

- жылу өндіргіш

Жобаланатын құбырөткізгіштің құрамына кіреді:

1) Сызықтық бөлім, құбырөткізгіштен, лупингтен, тиек арматурадан, жолдардан жасанды және табиғи өткелдерден және т.б.

2) Айдау станциясы

3) Жылу станциясы

4) Соңғы орын –мұнай өңдеу зауыты

Мұнайды магистралды құбырөткізгішпен тасымалдау кезінде атмосфераны, гидросфераны және литосфераны ластайды. Негізгі бұлардың ластауы келесілер:

• 
  резервуарларды толтырғанда және резервуарлардағы газ кеңістігінде, және мұнайдың бетінде температураның өзгеруі кезінде жеңіл көмірсутектерді және күкіртті қосылыстарды лақтырғанда;
  

- авариялық жарылыс және кешу кезінде ластанған бұралқы судың бетінде мұнай буланады, қорытындысында жарты мұнай суаттағы нөсерленген жібіген сумен ағып кетеді.

- құбырөткізгішті және резервуарды парафин смолалы шөгінділер және т.б.-лардан тасалау өнімі.

Айдау станциясында және мұнай құю орындарында қоршаған ортаны ластаудың қайнар көзі – мұнай және мұнай өнімдерін сақтау үшін (әртүрлі сиымдылықтар) тазалау қондарғылар және құю жабдығы (шлангалар) үшін әртүрлі сыйлықтар. Онымен қоса айдау станцияларда және құю орындарында үлкен мөлшерде технологиямен жабдықтарымен жабдықталған, мұның өзі потенциалды ластанудың көзі болып келеді. Бұған ілмек арматура , мөлшер реттеуіш бұранда, әртүрлі қосылыстар (фланецті муфталы, пісірмелі түйіспе) және құбырөткізгіші жатады.

Ең негізгі айдау станциясындағы және мұнай құбырөткізгіштің құю орындарын да ең негізгі атмосфераны ластау көзі, буланудан көпмөлшерде жеңіл көмірсітектерді бөлетін резервуар болып саналады.

6.1.1 Атмосфераға әсері
Мұнайларды құбырөткізгішпен тасымалдау кезінде атмосфера бөлігінің қабатында негізгі ластанудың көзі болып – мұнай құбырөткізгіштің сызықтық бөлімі тоқтап қалған кезде мұнайды лақтыру апаты. Және мұнайды резервуарда сақтаған кездегі булану, және де оның өнімінің жануы. Құбырөткізгіштің жұмыс істемеуі сапасыз берілген материалдарды (арматура, пісірілген проволка және т.б.), құрлыс-монтаж жұмыстары, (жөндеу және пайдалану) технологиясының бұзылуының қолдануымен шақырылады. Басқада атмосфера қабатының ластану көзі басты және кейбір аралық айдау станциясында салынатын резервуарлық парктар. Құю-қотару операциясының және температураның күнделікті тербелісінің нәтиже кезінде өнімнің атмосферада булануы белгіленеді.

Сызықтық бөлік немесе резервуар бүлінген кезде мұнайдың өзінен жануы анда-санда және уақытша болса да, ол атмосфераны ең үлкен ластау көзі болып келеді. Онымен қоса өрттің болу себебі отты дұрыс қолданбаудан және деалдын-ала ластанудың болдырмау үшін мұнайды жағады. Ауаны ластаудың қарама-қарсы еседі. Оның токсикалық және ашуланшақ қасиетімен. Осыған қарап бұдан да атмосфераға зиян келтіретіндерге оттық көмірсутекжәне күкірт ангидрид жатады. Нәтижесінде мұнайдың жануына әкеледі.

6.1 кесте Негізгі ластанушы зат және олардың орналастырылған жеріне байланысты атмосфера ауасындағы (зиянды заттардың) ШЖК -сы

Зат	ШЖК
	Бір жоғарғы текті	Тәулік бойындағы орташа мөлшері
Аммиак	0,2	0,2
Бензин (мұнайлы аз күкірт)	5	1,5
Күкіртті ангидрид	0,5	0,05
Күкіртсутек	0,008	0,008
Оттекті көмірсутек	3	1
Хлор	0,1	0,03
Шың, күйе	-	-

Ластанған ауаның салдарынан атмосферадағы зиянды заттарды құраудыескерту үшін сәйкесінше мөлшерлі құжаттармен тәртіпке белгіленеді. Зиянды заттардың мүмкін концентрациясы деп саналады. Ол дегеніміз адамның ағзасына жаман және жағымсыз, тура және жанама әсерлер әкелмейді, жұмыс істеу қабілетін төмендетпейді; көңіл-күйін түсірмеу. Мүмкін емес дегеніміз өсу қабілетіне, тұратын жеріне, климатына, атмосфераның ашықтығына, тұратын жерін шартына әсер ететін зиянды заттардың концентрациясы. Зиянды заттардың шекті жіберілген концентрация (ШЖК) дегеніміз адамға күнделікті ықпал кезінде шексіз уақыт ағымында ешқандай ауыру немесе патологиялық өзгерістерді ауаның мөлшерінде болдырмау.

Санитарлық заң шығару екі түрлі ШЖК бөледі. Бір текті жоғарғы және тәулік бойындағы орташа мөлшер. Бертекті жоғарғы ШЖК апат жағдайларды дүркін, технологиялық ерекше болған атмосфераға зиянды заттарды массивпен лақтыру ескеріледі. Тәулік бойындағы орташа мөлшерде күнбойының аралығында ең жоғарғы және ең төменгі атмосфераның ластану концентрациясын ескереді. Бұл кенцентрация күн бойында ел мекендегенде алынған барлық сыналған орташа арифметиканы көрсетеді [14].
6. 1.2 Гидросфераға әсері
Станцияда негізгі сумен қолданылатындар:

-өртке қарсы қызмет етушілер

- шаруашылық тұрмысқа қызмет ету

-бу жіберілген қазандар орнатылған орын

Ішетін су ретінде біз жақын орыннан әкелінген суды аламыз.

Техникаға өндіріс үшін жер асты және ағынды суды қолданамыз:

-өртке қарсы жүйе сумен өшіру және өртпен өшіру

-бу жіберілген қазандар орнатылған орын

-құбырөткізгішті және резервуарды тазалау

-техникалық жабдықтар мен сыйымдылықтарды жуу.

Су шаруашылық қызметкерлері жерасты су қабатының су қоршауымен шектелген, оның қолдануымен және лақтыруы тоған буландырғышында бұралқы суды жасайды.

Мұнайды айдау станцияларының кешенінде су айналыс жүйесі мыналар бар:

- тұрмыстық, администрациялық, өнеркәсіптікғимараттарды жылыту үшін котельный.

- электр қозғалтқыш және сораптарды салқындату үшін авто машиналарды тасымалдауды және арнайы техникалық, радиатордың - - - құйындысын және де мұнай айдау станцмясының кәсіпорын ғимараттарын дымқыл жинап жуу үшін көмекші жағдайға суды қолданумен шектеледі.

Шаруашылық-тұрмыстық жағдайға суды жұмсау мөлшеріне санитарияға, тұрмыстық және шаруашылыққа жағдайларында жұмсалатын су кіреді. Судың бұл жұмсалатын түрінің шығыны екі топқа бөлінеді.

- бірінші топқа жұмыс жасайтын адамдардың санымен (ішу, душ, тамақ істеу және т.б.) анықталатын судың шығыны.

- екінші территорияның аумағына құйылатын немесе өңделуден тәуелсіз есептелетін (административті ғимараттардың аумағы, өндіріс аймағының аумағы, жасыл егілгендер және т.б.)
Суды бөліп беру

НПС кешендерін пайдалану барысында келесі түрлі бұралқы судың қалыптасуы жүреді:

1) өнеркәсіптік бұралқы су арқылы түседі:

- техникалық аймақтан және техникалық салудан, өндірістік ғимараттан, сораптық станциядан, лабораториядан, гараждан, котельныйдан және т.б. кешендерден;

- резервуарлық парктің тауарлық суы, дымқыл арқылы мұнай өнімін суландыруы ауадан үлкен және кіші демалу процесінде резервуарға түсуі қорытындысында пайда болады.

- тазалау және резервуарды жууда, темір жол цистерналар паркін жуу, техникалық жабдықтарда және құю эскадада және т.б.-ға құятын мұнайды шайып кету кезінде жуатын сулармен келтіріледі.

2) тұрмысшаруашылық бұралқы су – бұл тұратын үйлер және тұрмыс ғимараттар, душтар, ас үйлер және т.б. қызмет істейтін қызметкерлердің тұрмысқы керекті заттарына көңілінен шығуы.

3) жаңбырлы – жаңбыр жауғанда және өнеркәсіптік аймағындағы қар үйінділерінің еруінен құралады.

Әр өнеркәсіп кешенінде бұралқы суды әкету үшін үш түрлі канализация жүйесі қаралады:

- өндірістік немесе өндірістік жаңбырлы

- тұрмыс шаруашылық

- шартты таза су

Өндірістік канализация тармағына өндірістік ғимараттарына және техникалық құрылыстарды ағындылардан бөліп шығу, өндірістік қызметкерлерінің қорытындысында пайда болатын тауарлы сулар, өнеркәсіптік территориясының аумағының еріген және жаңбырлы ағындылар жатады.

Тұрмыс канализациясы жүйесінде қызмет көрсететін қызметкерлердің тұрмыстық жағдайын қанағаттандыратын процесінде пайда болатын ағындылар бөлініп шығады.

Канализацияның шартты таза суына негізінен темірленуін кетіру қондырғысының, сораптық станция үрлеу және айналыстан сумен жабдықтау жүйесінің кейінгі котельный кезінде химиялық судан тазаланудың ағындығы суи түседі.
6.1.3 Литосфераға әсері
Жерлердің ластануы мыналардан көрінеді:

1) жер бетіне сораптың және жылу станцияның қалдықтарын орналастыру: тазалау құрылысы, рельефті төмендету, қалдықтарды сақтау үшін сыйымдылық

-мұнай өнімінің апатты лақтыруы

-бұралқы судың апатты лақтыруы

-тазалау құрылысының шлагы

2) тұрмыстық қалдық

Жердің бұзылуы құрылыс кешендерін салу кезінде болады (жұмыс аумағында территориясын есептеуде, траншей, жолдарды эстадалар)

6.2 Ұйымдастыру шаралары
Бұл жобалауда мен ең керекті экологиялық бөлімін және қоршаған ортаны қорғауды басты экологтың басшылығымен қарастырамын. Бөлім штатында қоршаған ортаны қорғаудың екі инженері жұмыс істейді. Олардың жұмысына кіреді:

-атмосфера, гидросфера және литосфера монитонгысынның жағдайы.

-қоршаған ортаны ластауы.

Дайындалу жұмыстарының барысында топырақты өңдетіп табу, құжаттарын негізінен план-картографиялық және басқада жер құрылысы және басқада фондтық құжаттарын үйрену жүреді. Төмендегімен анықталады

-жер бетінің жыныстарындағы құнарлы қабатының қуаты

-жер бетінің құнарлы қабатының сапасы және құнарлы жерінің жоғары шамасы, олардың қоспасы және оларды бұзылған жер аумағының болуы.

-топырақ суының мекен мөлшері
6.3 Табиғатты қорғау шаралары және қоршаған ортаны қорғауды инженерлік қорғану
6.3.1 Атмосфераны қорғау
Айдау станциясында және мұнай құю орындарында қоршаған ортаны ластауды көзі – мұнай сақтау кезінде әртүрлі сыйымдылықтар, тазалау құрылымы, құю жабдықтар. Және де айдау станциясында және құю орындарында үлкен дейгейдегі технологиялық жабдықтармен жабдықталған. Бұның өзі ластануды бірден-бір көзі болып табылады. Бұған ілмек арматура (асырмалы, винтельді, крандар) әртүрлі жалғаулар (фланецпен, муфтамен, пісіріп түйістірілген және т.б. арқылы) және құбырөткізгішті тасымал жолдар кіреді.

Айдау станцияларында және магистаралды мұнай өнімдерін құю орындарында ең бірден-бір ластау көзі болып резервуарлар саналады. Онда булану кезінде көп мөлшерде жеңіл көмірсутектер бөлініп шығады.

Резервуарлар лай заттарды санын азайту үшін келесі ұсыныстармен өндіріледі

-понтондар және қалқыма қаплпақшалар;

-газ теңестіру жүйесі;

-дөңгелек резервуарға кірердегі ауа ағындысының шағылысы.

Пантондар синтетикалық құрал-жабдықтардан жасалған. Буланудан 70-80%, қалқымалы қалпағы 80-90% және газ теңестіру жүйесі 35-70% жоғалтады. Қалқымалы қақпасымен және пантонмен резервуардағы мұнайдың булануы кезінде жоғалтудытөмендету үшін пантонмен резервуар қазығының арасындағы сақиналы саңылауда ілмек тәрізді тығынмен беріктіріледі. Тығынның герметикасын жоғарлату үшін жаңа конструкциялық сутығын өндіріліп шығарылды. Осының арқасында тығынның ішіндегі газ кеңістігін құрылуын болдырмайды және оның тиімділігін дәрежесін жоғарылатады.

Негізінде НДКМ және КПГ түрлі тыныс алу және сақтандырғыш клапандары тиімді. өйткені олардың өтімділігі типтік клапандардан 4 есе жоғары бұның өзі бір резервуардағы олардың саны бірден төмендетеді.

Резервуардағы жеңіл көмірсутектерді жоғалтумен көмектесудің тиімді әдісі – мұнайды резервуарсыз айдауың жүйесіне өту.

Бұл резервуардың сорапқа ьасты «Рубин» қондырғысы буферлік қондырғысы арқылы жалғануымен жетеді.онымен қоса резервуадағы «демалу» азаяды және соған сәйкес жеңіл көмірсутектердің жоғалуы төмендейді. Сораптық станцияның ғимараттарын газдандыруда айдайтын сораптағы тығыздауыштан мұнайдың ағып кетуіне әкеледі.

6.3.2 Гидросфераны қорғау
Бұралқы суларды әкету үшін келесі канализация жүйесінің бөлігімен жоғаланады:

• 
  тұрмыстық;
  
• 
  өндірістік жаңбырлы
  

Тұрмыстық канализация жүйесіне тұрмыстық ғимараттардағы тұрмыстық бұралқ сулар өздігіне түседі.

Тазалау құрлысының тұрмыстық бұралқы суының өтімділігі 15 м3/күнді құрайды, тазалау тиімділігі 90 – 95–ке дейін.

Өндірістік канализация, сораппен жаңбырлы суларды тазалау құрлыстарының жобалауына тұндырғышты қарастырғанда және буферлік резервуардағы мұнайды ұстап әкеткенде және үш флотация бөлім қондырғыларын тазалау алдында беріледі.

Словак өндірісінің биологиялық тазалаудың құрылысы, келесі бөліктерден тұратын жабылған пластмас резервуарымен таныстырады:

• 
  бірінші тұндыру үшін екі камералы тұндырғыш;
  
• 
  биологиялық тазалау аумағы;
  
• 
  биологиялық ротоциялық түйіспелер;
  
• 
  екінщі тұндыру аумағы;
  
• 
  лайдың жиналу аймағы.
  

Тазалау принципі айналу роторының пластмас элементінің ішіндегі микроорганизмдердің арындылығында құрылған әдіспен шектеледі.

Өндірістік – жаңбырлы канализация жүйесіне резервуарлық паркінің құлаған аумағының технологиялық жабдықталған ашық алаңдарда жаңбырлы су қабылданады. Күнделікті лақтыру қарастырылмайды.

Жер асты суларын болдыртпау үшін келесі шаралар қарастырылады:

• 
  резервуар каресінен және бұзылудың ішіндегі пазух және ашық авто жолдар түрімен, жаңбыр жиналған құдықтан және ары қарай жабық жүйемен ашық құрылыстардан ашық құрылыстарды әкету;
  
• 
  тұрмыстық ғимараттардағы тұрмыстық бұралқы су өз ағысымен септикке, одан әрі бұралқы суды биологиялық тазалайтын блок – боксқа түседі;
  
• 
  тазаланған бұралқы су жүйелерде айдалады;
  
• 
  өндірістік – жаңьырлы суды территориядан әкету; (тазалау орнынан мұнаймен өндіру операциясында)
  
• 
  өте маңызды ағындыларды жабдықтайтын, тік жоспарларды орындау;
  
• 
  резервуардың айынан мұнайдың ағып кетпей бақылау үшін мұнайды бақылау құдығына жинау және әкету үшін ортасында құйғышы бар темір–бетонды плита қарастырылады;
  
• 
  қатты қабықпен ашық технологиалық алаңдар қарастырылады.
  

Бұралқы сулардан құралатын механикалық қоспаларды ұстап қалу үшін тесік және көлденең ұстағыштар жасайды. Олардың аз тиімді немесе жоқтың қасындай жұмыстары құбырөткізгішке және су тартушы қондырғыларға құюына, бұралқы суды тазалау үшін салу жұмыстарының тәртібін бұзады, алдын – ала жабдықтардың істен шығуына әкеледі.

Егер бұралқы судың шығыны 100 м³/күннен аз болған жағдайда, ұстағышты тұрғызбауға да болады.

Тесік құм ұстағыштар коллекторда бұралқы суды әкететін құдықты көрсетеді. Құдықтың маңыңда құбыр тартпадан өтеді. Астыңғы бөлігінде бір, екі немесе үш көлденең тесігі бар болады. Бұралқы сумен бірге түсетін құмдар тесікте қалып қояды және прямкада жиналады, одан табиғи жойылады.

Көлденең құм ұстағыш тік бұрышты типті болып келеді және екі немесе одан да көп секциядан тұрады. Құм ұстағышқа кірерде және одан шығарда шиберлер болады. Олар секцияны өшіру үшін және секйияларды біркелкі ағындыларға бөлуді қарастырылады. Шөгіндіні айдау үшін прямок орналасқан жерде құмдақтың түбі бұрыш жасап (ең кіші бұрыш 45^º) ортасында орындалған.

Механикалық қоспаның шөгуі жүршен кезде, бұралқы су ағының қозғалыс жылдамдығынан аспау керек:

Сәйкесінше, аз және үлкен шығын кезінде

• 
  тесікті – 0,6 – 1,0 м/с;
  
• 
  көлденеңді – 0,15 – 0,3 м/с.
  

Құм ұстағышты пайдалану кезінде кректі:

• 
  техникалық жөндеуіне (күнделікті бақылау) шөгуіне және судың деңгейіне бақылау жүргізу;
  
• 
  табиғи шөгінділерден тазалау; көлденең – екі күнде бір рет, тесікті – шөгінділердің жиналуынан басқа құм ұстағыштардың лай бөлігіне; тартпаның оның лай бөлігіне түбіне дейін толтыруды болдырмау керек;
  
• 
  кірердегі шиберлер көмегімен оның реттеу арқылы суларды секция арасында дұрыс бөлуінқарау керек (құм ұстағыш көп секциялы болғанда);
  
• 
  құм ұстағыштан құмның шөгуін болдырмау үшін, бұралқы судың шығының тексеріп, есептік шығынмен, сәйкесінше, олардың келіп түсуін реттейді.
  

Құм ұстағыштың шөгінді қабатының биіктігін шекті қолдана отырып, екі күнде бір реттен аз емес өлшеу.

Қалқымалы және эмульгиралық бұралқы суды тазалау, мұнайды бір жерде жинап арқылы жүреді.

Мұнай ұстағыштар – бұл тұндырғыштар (әсіресе көлденең түрлілерде). Бұнда мұнай судан бөлінеді және олардың меншікті салмақтарының айырмашылықтарының арқасында, бетіне шығады. Және де онда көп мөлшерде механикалық қоспалар қалып қояды.

Мазасыз пайдалану және тазалау құрлысының тоқтамай жұмыс істеуін қамтамасыз ету үшін мұнай ұстағыштарда екі секциядан аз болмау керек.

Мұнай ұстағыштар мынадай жабдықтармен жабдықталады:

• 
  қалқымалы мұнайларды әкету және ұсау үшін басқада қондырғылар немесе мұнай жиналмалы құбырлар;
  
• 
  су элеваторлариен, прямкадан шөгіндіні тазалауға көмектесетін құмды сораптар немесе донна клапандар;
  
• 
  булы немесе сулы иректердің көмегімен қыздыру.
  

Әрбір секцияның периметрі бойымен, беткі сұйықтықтан 200 мм тереңдікте орналасқан және мұнай жиналатын құбырларды мықты қабырғаларда орналтқан.

Бұрылқы сулар су құйылатын түрлі бөлетін камераларға түседі. Одан олар өздігінен жүретін құбырөткізгіштерден мұнай ұстағыш секцияларға бөлінеді. Кірерде тұндырғыш бөлігінің секциясына тесік қалқа орнатылады. Соның көмегімен тұндырғыш бөлігінің секциясында бұралқы сулардың ағыны тура мөлшерде ьөлу жүреді. Тұндырғыш бөлігінің соңында су мұнай тоқтататын қабырғадан өтеді және су құю арқылы, көлденең құрама науаға түседі, одан кейін құрама коллекторға түседі.

Мұнай ұстағыштың прямкасынан, шөгінділер донна клапандары арқылы арнайы құбырөткізгіштің немесе сұғындырманың көмегі су элеваторлармен, шламды сораппен, гидравликалық түрімен жоғалтылады.

Өзінің белгіленуіне байланысты, мұнай ұстағыштар жергілікті және орталықтандырылған болып бөлінеді.

Жергілікті мұнай ұстағыштар – бөлек резервуарлық парктерге түсетін, бұралқы суларды тазалау үшін үлкен мұнай бааларында орналастырылады.

Ортлықтандырылған мұнай ұстағыштар мұнай базасының құю орындарының немесе айдау станцияларының жалпы су ағындыларын тазалауүшін орналастырылады.

6.3.3 Литосфераны қорғау
Магистралды құбырөткізгіштеріндегі апаттан ластану және бұзылу кезінде жерлерді рекултифкациалау процесіне кіреді:

• 
  құраынан мұнай қыртысын жоғалту;
  
• 
  жерлерді рекултификациялау (техникалық және биологиялық бөлім);
  

Жердегі ластанған мұнайды рекултификациялау бірнеше кезеңнен өтеді. Өткізу уақыты жобалауда көрсетілуі керек . Уақыт кезеңінің және мерзімінің рекултификациясы ластанудың деңгейіне; берілген табиғаттық аймақтың климаттық шартыменжәне биогеноценозияның жағдайына сәйкес белгіленеді.

Екі түрлі ласанудың түрі айқындалды:

• 
  бір қалыпты ластану, өздігінен агротехникалық қабылдауды активизация жолымен жою;
  
• 
  қатты ластану, аэробтық жағдайлармен тудыруға және қышқылданған көмірсутек процесімен белгіленуіне себепші болатын, маңызды щаралардың көмегімен жойылуы мүмкін.
  

Лас заттарды лақтыру нәтижесінде қатты ластанған кезде және басқада құйылған жер қыртысының бетіндегі мұнайларды механикалық жолмен алып тастау керек, содан кейін ластанған жер қыртысының аймағын жинайтын құрал – жабдықтармен жинау керек (опилкамен, құммен). Жиналған затты мұнаймен бірге жер қыртысынан алып тастау керек және жиналған қалдықтар жаққа апарып тастау керек.

Биодеградация процесін жылдамдату үшін қатты ластанған мұнай бөлімінде биологиялықдәрі - дәрмек кіргізе алады, оны қолдану мемлекеттік адамдарға ғана рұқсат етілген.

Техникалық бөлімінде мұнайды қалпына келтіру, булану және жеңіл фракциалардың жарым жартылай бұзылу, жер қыртысының бетіндегімұнац компонентінің фото қышқылдану, микробиологиялық қоғамды қалпына келтіру, бөліктеп жер асты жануарларын қалпына келтіру жүреді. Жер қыртысын аэрациялау және дымқылдандыру, бұл процестердің көп мөлшерде күшейтуге, мұнай концентрацияларынтөмендетуге мүмкіндік береді.

Ауыр создағы бар жер қыртысының жерлерінде желден құнасыздану қаупі көп емес. Оларды 20 см тереңдікте өндендіріп, бостандыру керек. Бұл аймақтар техникалық рекултивация тарамдар уақытында бу күйінде қалу керек. Ластанған мұнай бөлімдерінде беткі бөлігін 8 -10 см өндеулер жүргізіледі.

Қортындылай келе, мұнай базасында және мұнай айдау станцияларында бірден – бір ластау көзі болып, технологиялық қондырғылар, ысырмалар, арматуралар, резервуарлар және т.б. жатады. Олардың қоршаған ортаға зиян келтірмес үшін резервуарларда помпождар қойылады, ал ысырмаларға, арматураларға жөндеулер жасалынады.
<предыдущая страница