ДЕБАТ

1. 
   Тілдің шығуының ғылыми жағы.
   
2. 
   Тілдің пайда болуы туралы аңыз әңгімелердің шындық жанасуы.
   

Негізгі әдебиеттер тізімі:1,5,6.

Қосымша әдебиеттері тізімі: 7,9,37,40,43. ,42 ,48.

Әдістемелік нұсқау: 20-бетте көрсетілген.

13 -семинар Тілдің дамуы

сҰРАҚТАРЫ

1. 
   Тілдің дамуы туралы теориялар.
   
2. 
   Тілдің дамуының жалпы заңдары.
   
3. 
   Тілдің дамуының жеке заңдары.
   
4. 
   Тілдердің өзара әсері.
   

ТАПСЫРМА Термин сөздерді сөздікке жазу, олардың мағынасын түсіндіру. Әрбір сұрақтың жазбаша жауабы болу керек. Барлық сұрақ ауызша сұралады. Тілдің дамуына өзіңнің көзқарасыңды жазып келу.

Негізгі әдебиеттер тізімі:1,5,6.

Қосымша әдебиеттері тізімі: 1,9,28,46,52.

Әдістемелік нұсқау: Өз көзқарасыңды білдіру үшін барлық пікірлерді саралап шығып, белгілі бір негіздерге сүйене отырып, дәлелді , жүйелі түрде айту керек. Сонда өз ойыңды ұтымды жеткізесің.

14 -семинар Жазу жӘне оның даму кезеңдері

сҰРАҚТАРЫ 1) Жазудың шығуы мен дамуы.

2)Жазудың түрлері.

3)Алфавит. Графика. Орфография.

ТАПСЫРМА Термин сөздерді сөздікке жазу, олардың мағынасын түсіндіру. Әрбір сұрақтың жазбаша жауабы болу керек. Барлық сұрақ ауызша сұралады. Жазудың түрлерін қағазға түсіру.

Негізгі әдебиеттер тізімі:1,5,6.

Қосымша әдебиеттері тізімі: : 2,8,10,21. ,42 ,48.

Әдістемелік нұсқау: 20-бетте көрсетілген.

15- семинар Дүние жүзі тілдері жӘне оларға классификация

сҰРАҚТАРЫГенеологиялық классификация.

1. 
   Типологиялық классификация.
   
2. 
   Ареалдық классификация.
   
3. 
   
   

ТАПСЫРМА Термин сөздерді сөздікке жазу, олардың мағынасын түсіндіру. Әрбір сұрақтың жазбаша жауабы болу керек. Барлық сұрақ ауызша сұралады.Гениологиялық және типологиялық класификацияны жаттау.

Негізгі әдебиеттер тізімі:1,5,6.

Қосымша әдебиеттері тізімі: 26,27,37,43. ,42 ,48.

Әдістемелік нұсқау: 20-бетте көрсетілген.

2.5 Оқытушымен студенттің өздік жұмысының жоспары.

Студенттің шығармашылығы мен ойлау өрісін дамыту мақсатында ОСӨЖ –дің түрі сөзжұмбақ түрінде беріледі.

1.1. Тапсырма

Тарихи-салыстырмалы әдіс (өкілдері, еңбектеріне анализ)

1.2.Тапсырма

Тіл білімі туралы жалпы түсінікке анаграмма құра.

ОСӨЖ-дің өту түрі – баяндау

ОСӨЖ –ді орындау барысында әртүрлі сөзжұмбақтарды қарастырып,технологиясын меңгеру керек. Сұрақтары жеке, жалпы тіл білімі айналасында болуы тиіс.

Ұсынылатын әдебиеттер: 1,2,3,4,5,6 мен қатар «Қазақ тілі мен әдебиеті» журналының әр түрлі сандары.

2. Тапсырма

Психолингвистика, нейролингвистика ғылымдарының жетістіктерін талқылау.

ОСӨЖ-дің өту түрі – пікір талас

Ұсынылатын әдебиеттер: 1,2,3,4,5,6 мен қатар «Қазақ тілі мен әдебиеті» журналының әр түрлі сандары.

3. Тапсырма

Тілдің шығуы туралы діни-аңыз әңгімелерден материалдар жинақтап, талқылау.

ОСӨЖ-дің өту түрі – әңгіме

Әр түрлі діни кітаптардағы тек тілге қатыстысын алып, А.Яссауи атындағы дін институтының оқытушыларынан пікір алу керек.

Ұсынылатын әдебиеттер: 1,2,3,4,5,6 мен қатар «Қазақ тілі мен әдебиеті» журналының әр түрлі сандары.

4.1. Тапсырма

Тілдің таңбалық сипаты. Қазақ графикасы қандай әліпбиге көшу керек? Мерзімді баспасөз материалдарын талқылау.

4.2 Тілдің құрылымдық және жүйелілік сипатына сөзжұмбақ құрастыр.

ОСӨЖ-дің өту түрі – пікір талас, сөзжұмбақ.

«Ана тіл», «Қазақ әдебиеті» газеттеріндегі материалдар бойынша. Сұрақтары жеке, жалпы тіл білімі айналасында болуы тиіс.

Ұсынылатын әдебиеттер: 1,2,3,4,5,6 мен қатар «Қазақ тілі мен әдебиеті» журналының әр түрлі сандары.

5. Тапсырма

Ф. де Соссюрьдің «Жалпы тіл біліміне» талқылау.

ОСӨЖ-дің өту түрі –пікір талас.

Еңбекті толық оқып шығып, ол туралы пікірлер оқу.

Ұсынылатын әдебиеттер: 1,2,3,4,5,6 мен қатар «Қазақ тілі мен әдебиеті» журналының әр түрлі сандары.

6.1. Тапсырма. Фонетика саласындағы соңғы еңбектердің айырмашылығын талдау жасау

6.2 Тілдің фонетика сласына сөзжұмбақ құрастыр.

ОСӨЖ-дің өту түрі – сөзжұмбақ.

Ұсынылатын әдебиеттер: 1,2,3,4,5,6 мен қатар «Қазақ тілі мен әдебиеті» журналының әр түрлі сандары.

7.1. Тапсырма

Лексикология саласындағы соңғы бағыттар. (Авторефераттар бойынша.) –конспект.

7.2 Тілдің лексика сласына сөзжұмбақ құрастыр.

ОСӨЖ-дің өту түрі – сөзжұмбақ.

Ұсынылатын әдебиеттер: 1,2,3,4,5,6 мен қатар «Қазақ тілі мен әдебиеті» журналының әр түрлі сандары.

8. Тапсырма

Функционалды грамматикаға көзқарастар.

ОСӨЖ-дің өту түрі – талқылау

Ұсынылатын әдебиеттер: 1,2,3,4,5,6 мен қатар «Қазақ тілі мен әдебиеті» журналының әр түрлі сандары.

9. Тапсырма

Қазақ тілінің кеңестер одағы тұсындағы тілдермен әсерін мерзімді баспа сөз арқылы талқылау.

ОСӨЖ-дің өту түрі - талдау.

Ұсынылатын әдебиеттер: 1,2,3,4,5,6 мен қатар «Қазақ тілі мен әдебиеті» журналының әр түрлі сандары.

10. Тапсырма

Тілдің классификациясына сөзжұмбақ құрастыр.

ОСӨЖ-дің өту түрі – сөзжұмбақ.

ОСӨЖ –ді орындау барысында әртүрлі сөзжұмбақтарды қарастырып,технологиясын меңгеру керек..

Ұсынылатын әдебиеттер: 1,2,3,4,5,6 мен қатар «Қазақ тілі мен әдебиеті» журналының әр түрлі сандары.

11.Тапсырма

Тілдің дауы тақырыбында «Жұлдызды сәт» сабағына жоспар жаса.

ОСӨЖ-дің өту түрі – жарыс.

Ұсынылатын әдебиеттер: 1,2,3,4,5,6

Әдістемелік нұсқау ең алдымен қазақстан мектебі және Қазақ тілі мен әдебиеті журналындағы сабақ жоспарларымен таныс.

2.6 СӨЖ ТАҚЫРЫПТАРЫ

р\с	Сөждің тақырыптары	Са ғат са ны	Жұмыс тың түрі	Ұсыны ла тын әдеб. тізімі	Орын дал атын мерзі мі
1.	Дүние жүзі тілдеріне ортақ жалпы белгілер .		Консп.	14,15,16, 42	2-апта
2.	Тіл білімінің өзге ғылымдармен байланысы .		Рефе рат	40,41,49	3-апта
3.	Тілдің даму заңдарының объективті сипаты .		Рефе рат		4-апта
4.	Ұлттық тілдердің пайда болу жолдары .		Ғылы ми баянда ма	7,8,9,14	5-апта
5.	Тілді классификациялаудың маңызы .		Ғылы ми баянда ма	2,16,2,27	6-апта
6.	Сөйлеу әрекетінің әлеуметтік жағы.		Рефе рат	29,33,35, 46	7-апта
7.	Алғашқы тайпалық тілдер .		Қиықшалар қалыптастыру	9,14,1,17	9-апта
8.	Диференцияция ( бөліну ) және интеграция ( бірігу ) тілдердің негізгі тарихи даму процестері .		Консп.	14,15,16,42	10-апта
9.	Жазудың мәдениет , қоғам тарихындағы мәні		Консп.	2,8	11-апта
10.	Тіл заңының мәні		Жат тау		12-апта
11.	С . Аманжолов еңбектері		Тезис	2,3	13-апта
12.	К.Аханов еңбектері		Тезис	1
13.	Шығыс Қазақстан тілші ғалымдарының еңбектері		Карта тека, рефе рат	11,2,3	15-апта

Әдістемелік нұсқау – тезис ғылыми жұмыстардың негізінде жазылады, айтатын ой өте қысқа, нақты, дәлелді түрде жазылады және бет көлемі 0,06 б.т. ,яғни 1 бет болу керек. Конспект – оқулықта жазылғандарды қысқаша өзіңе түсінікті етіп жазу. Картатека дегеніміз ғылыми еңбектердің авторы, аты, баспасы, жылы және бет саны жазылған қиықшалар. Реферат та, ғылыми баяндама да кіріспе бөлімнен, негізі тараудан, қорытындыдан және пайдаланылған әдебтеттер тізімінен тұрады. Кіріспе бөлімде жұмыстың өзектілігі, нысаны, зерттеудегі мақсат пен міндеті, теориялық және практикалық мәні, қолданылған әдіс-тәсілдер мен тұжырымдар беріледі. Тарауларда негізгі ой түйінделеді. Қорытынды да ешкімнің пікірі берілмейді, тарауларда түйінделген ой мен тұжырымдар беріледі. Әдебиеттер тізімі қолданылуы бойынша нөмірленіп көрсетіледі. Бет көлемі – компьютерде А4 қағазында 14кегель, 1,5 интервалмен кем дегенде 15 бет, қолжазбамен 20 бет.

2.7 РЕФЕРАТ ТАҚЫРЫПТАРЫ

1. 
   Тіл білімі және семиотика
   
2. 
   Тіл білімі және этнос
   
3. 
   Тіл білімі және география
   
4. 
   Тіл білімі және психология
   
5. 
   Тіл білімі және педагогика
   
6. 
   Тіл білімі және қолданбалы математика
   
7. 
   Тіл білімі және физиология
   
8. 
   Тіл білімі және логика
   
9. 
   Тіл білімі және әлеуметтану
   
10. 
    Тіл білімі және тарих
    
11. 
    Тіл білімі және әдебиет
    
12. 
    Тіл білімі және мәдениеттану
    
13. 
    Тіл білімі және таным
    
14. 
    Гумбольд В. еңбектері
    
15. 
    Соссюр Ф. еңбектері
    
16. 
    Марр Я. еңбектері
    
17. 
    С. Аманжолов еңбектері
    
18. 
    Ә. Қайдар еңбектері
    
19. 
    Е. Жанпеисов еңбектері
    
20. 
    Р. Сыздық еңбектері
    
21. 
    А. Байтұрсын еңбектері
    
22. 
    М. Әуезовтың тіл туралы ойлары
    
23. 
    Ш. Уалихановтың тіл туралы ойлары
    
24. 
    А. Құнанбаетың тіл туралы ойлары
    
25. 
    Тіл саясаты
    
26. 
    К. Аханов еңбектері
    
27. 
    Тіл біліміндегі соңғы бағыттар
    
28. 
    БҰҰ-ның ресми тілдері
    
29. 
    Жер бетіндегі тілдерге сипаттама
    
30. 
    Шығыс Қазақстандағы лингвистердің еңбектеріне сипаттама
    

ҰСЫНЫЛАТЫН ӘДЕБИЕТТЕР:1,2,3,4,5,6

2.8 ТЕСТ СҰРАҚТАРЫ

1.Тіл білімінің нысаны

А. Сөйлеу,жазу

Ә. Морфема, фонема, сөз тіркесі

Б. Тіл

В. Фонетика, лексика, грамматика

Г. Дыбыс, әріп

2.Жалпы тіл білімі нені қарастырады?

А. Нақты бір тілді.

Ә. Туыстас тілдер тобын

Б. Туыс емес тілдерді

В. Тіл туралы ғылымның жалпы теориялық саласын

Г. Әдеби тілдің 1 тармағын

3.Жеке тіл білімі нені зерттейді?

А. Нақты бір тілді және туыстас тілдер тобын

Ә. Туыс емес тілдер тобын

Б. Жер бетінде өмір сүріп тұрған тілдің бәрін

В. Туыстас тілдер тобын ғана

Г. Әдеби тілді

4.Тілдің коммуникативті қызметі қандай?

А. Ойды жарыққа шығару құралы

Ә. Қарым-қатынас құралы

Б. Ойлау құралы

В. Көңіл-күйді білдіру құралы

Г. Көңіл-күй мен ойдың құралы

5.Экспрессивті қызмет нені білдіреді?

А. Қатынас құралы

Ә. Ойды жарыққа шығару құралы

Б. Пікір алысу құралы

В. Адамдардың бір-бірімен түсінісу құралы

Г.Адамдардың қатынас құралы

6.Тіл мен ойлаудың ара қатынасы

А. Тіл мен ойлау өзара бір-бірімен тығыз байланысты, өзара

диалектикалық бірлікте

Ә. Тіл мен ойлау өзара тепе-тең

Б. Тіл мен ойлаудың өзара байланысы жоқ

В. Тілдің ойлауға қарағанда қызметі басым

Г. Ойлаудың қызметі басым

7.Синхрония дегеніміз не?

А. Тілдердің шығуы

Ә. Тілдердің даму қалпы

Б. Тілдегі құбылыстардың белгілі бір дәуірдегі қалпы

В. Тілдегі құбылыстардың тарих бойында өзгеруі

Г. Грамматикалық сипат

8.Сөздік құрам деген не?

А. Белгілі бір тілдің өзіне тән сөздер тобы

Ә. Білгілі бір тілдегі сөздердің барлық жиынтығы

Б. Туынды жаңа сөздер тобы

В. Негізгі сөздер жиынтығы

Г. Кіріме сөздер

9.Грамматикалық негізгі единицалар

А. Морфема, сөз формасы, сөз тіркесі, сөйлем

Ә. Грамматикалық мағына, грамматикалық форма

Б. Грамматикалық категория

В. Морфология, синтаксис

Г. Категория, тілдер

10.Жазудың ең алғашқы түрі қайсысы

А. Идеографиялық жазу

Ә. Пиктографиялық жазу

Б. Буын жазуы

Г. Әріптік немесе дыбыстық жазу

Г. Таңба жазу

11.Қазақ тілі генеологиялық классификация бойынша қай тілдер тобына жатады?

А. Бұлғар тобы

Ә. Оғыз тобы

Б. Қыпшақ тобы

В. Қарлұқ тобы

Г. Ұйғыр-оғыз тобы

12.Агглютинативті типке қай тілдер жатады?

А. Чукот тілі, коряк тілдері

Ә. Түркі тілдер, угро-фин тілдері

Б. Грек тілі, неміс тілі

В. Араб, орыс тілдері

Г. Орыс, неміс, коряк

13.Әлемге ең кең тараған тіл

А. Қазақ

Ә. Орыс

Б. Неміс

В. Ағылшын

Г. Француз

14.Қытай-тибет семьясы құрылымы жағынан қай типке жатады

А. Агглютинативті тип

Ә. Даралаушы

Б. Флективті

В. Полисинтетикалық

Г. Ешқайсысына да жатпайды

15.Өлі тілді көрсет

А. Дит

Ә. Швед

Б. Норвеж

В. Остгот, вестгот

Г. Голланд

16.Физика тіл білімінің қай саласымен байланысты?

А. Лексика

Ә. Морфология

Б. Фонетика

В. Синтаксис

Г. Сөзжасам

17. Тілдік таңбаның белгілері

А. Еріктілік, шарттылық

Ә. Дыбыс

Б. Үтір нүкте

В. Фонема

Г. Грамматика

18. Тілдердің шығу тегі, туыстығы жағынан топтастырылғанда не ескеріледі?

А. Шығу тегі мен морфологиялық сипаты

Ә. Туыстығы мен құрылым құрылысы

Б. Құрылымдық, яғни морфологиялық ұқсастық негізінде

В. Тілдің шығу тегі мен туыстығы

Г. Грамматикалық құрылысы мен типінің ұқсастығы

19.Халықаралық тілдер дәрежесіне жеткен тілдер

А. Қытай, ағылшын, орыс, қазақ, неміс

Ә. Ағылшын, француз, испан, орыс, қытай, араб

Б. Ағылшын, неміс, орыс, үнді, жапон

В. Ағылшын, қырғыз, грек, монғол, түрік

Г. Орыс, қазақ, украин, белорусь, тәжік

20. Тілдердің тоғысу үрдісінде қандай құбылыс пайда болады?

А. Тілдердің өзара әсерлесу құбылысы

Ә. Инверсия

Б. Субстрат

В. Фузия

Г. Тоғысу

ТЕСТ ЖАУАПТАРЫ

Сұрақ саны	Жауабы	Сұрақ саны	жауабы
1	Б	11	Б
2	В	12	Ә
3	А	13	Б
4	Ә	14	Ә
5	Ә	15	В
6	А	16	Б
7	Б	17	А
8	Ә	18	В
9	А	19	Ә
10	А	20	Б

<предыдущая страница | следующая страница>