4.1.3. Құрылыс кешені.
Әрине Астана құрылысына шетелдіктердің тікелей инвеститциялары туралыда ұмытуға бролмайды. Ел басымыздың шетелге сапарларында барлығында Астана сөз болмай қалмайтын. Көбнесе оның құрылысына және дамуына инвеститция салу мәселесі қозғалатын. Өтемсіз инвеститциялар есебінен –Астана құрлысына аздай емес, көптей 200 милн доллар жинай алады. Оған Астананың көптеген сәулет құрлысы мен кешені салынды. Олар: «Астана -Бәйтерек», әкімдікдің жаңа ғимараттары, жаңа Ақ орда Астананың құрлысына Катар, Сауд Арабиясы, Б.А.Ә, АҚШ, және Кубеит сияқты елдер бірінші кезекте тікелей өтемсіз көмек кө Мысалы Құрама Шаттар 11 милн. доллар. Ол қаражатқа «Қазақстан» спорт кешені салынды. Егер тек гранттар мен өтемсіз инвеститциялар есебінен салынған обьектілерді жайғана санамалап шықсақ әжептеуір тізім болар еді. Мысалы Президент Ақордасы Әбу-Даби Қорының гранты есебінен салынды. Бұл 72 милн дай доллар. Парламент Сенатының ғимараты Сауд Арабиясының гранты есебінен бой көтеріп отыр. Бұл 12 милн дай доллар. Ұлыттық кітапхана «Аджип» және «Қарашығанақ Петорлеум» инвеститциялар есебінен жасалуда. Бұл 11 милн нан астам доллар. Оның үстіне «Аджип» Үкімет үйінің құрлысына 9 милн дай долар «Оқжетпес»шипажайын қайта құруға 11 милн нан астам доллар қаржы бөлді. Стадион құрлысын «Испот-Кармет» қаржыландырып отыр. Бұл 38 милн долар. «Нұр-Астана» мешіті Катар мемлекеғтінің 15 милн доллар есебінен тұрғызылды. Астана қаласы әкімдігінің ғимаратына Кубеит қоры 10 милн доллар грант бөлді. Құны 33 милн дай доллар тұратын «Астана - Тауер» бизнес орталын Туркияның АБС орталығы қаржыландырды. 5 милн долларлық Кардиология орталығы Сауд Арабиясы карольдігінің гранты есбіне салынды. «Қазақ мыс »7 милн тұратын дипломатиялық қалашық құрлысын қаржыландырды.Астананы салуға инвеститциялар көлемі 2 млрд тай доллар құйды. Бір атап өтерлігі соның 70 пайызы біздің өз инвеститциямыз.
Астананың дамуына жаңа ел орданың әкімі Аділбек Жақсыбеков зор үлес қосты. Қала инфрақұрылымы тіршілігіне байланысты болған қаланың барлық қызметі нақ соның арасында тиістідеңгейге жеткізілді. Камуналдық шаруашылықты, денсаулық сақтауды, сумен жабдықтауды, білім беруді, қаржы бөлуді және энергетиканы күн сайын, сағат сайын қадағалап, үйлестіре білді. 2003 жыыл ашылған Кардиохирургиялық орталық. Бұл обьект Сауд Арабиясындағы ханзада Сұлтанның жеке силығы. 2001 жылы Республикалық клиникалық аурухана ашылды. 2003 жылы 10-маусым жаңа астананың сол жағалауында Қазақ – Ресей университеті ашылды. Осылай-осылай жаңа Астана дами түсті. «Астана-жаңа қала» арнаулы эканомикалық аймағы 2002 жылдың 1- ші қаңтарынан жұмыс істей бастады. Бұл арнаулы аймақ Қазақстанның жаңа астанасын әлеуметтік эканомикалық дамудың ең пәрменді моделіне айналды, мұнда инвесторлардың нарықтық мүдделерімен ел үкіметінің мемлекеттік басымдықтары оңтайлы түрде ұштасты.2004 жылы Астананың мынадай әкімшілік обьектілері тапсырылды деп жоспарлаған:Резиденция, Мәжіліс ғимараты, Үкімет үйі Жоғарғы сот, Сыртқы істерминстірлігі, Ұлыттық академиялық кітапхана, Басты және Дөңгелек алаңдар мен жаңа әкімшілік орталықты Абылайхан даңғылымен жалғастыратын магистральды авто жол. Алтын күмбезді жаңа «Нұр-Астана »мешіті. Еске сала кетейік 1997-2004 жылдары Астанада 1 милн 600 мың шаршы метір тұрғын үйлер пайдалануға берілді. 2005 жылы тағы да 400 мың шаршы метр Астанада құрлысдүбірі толассыз жүріп жатыр. 2005-2007 жылдар ішінде Астанада бұған қосымша 1 млн 590 мың шаршы метр тұрғын үйлер салынды. Іс жүзінде 10 жыл ішінде жарты млн халыққа арнап 3 млн шаршы метрден астам мұнша жаңа үй салу бұрындары ешқашан болған емес /12,13/.
Сурет
Сурет
Тұрғын үй құрлысы-2002 жылдың басынан бері жалпы инвестиция көлемінің 2965, 9 млн теңгесі немесе 29, 2 % тұрғын үй құрлысына жұмсалды. Өткен жылға қарағанда тұрғын үй құрлысын қаржыландыру 23, 4%-ке өсті. Астана қаласының шаруашылық жүргізуші тұлғаларымен, тұрғын үйлерді пайдалануға бергеннен басқа, көлемі 1460 шаршы метр сауда кәсіпорындары, көлемі 1541 шаршы метр спорт залы, автогараждар, қуаттылығы сағатына 10 текше метр таза су өндіретін кешен, 50 орындық дәмхана, 9 мың номерге АТС, көлемі 37700 шаршы мерт «Алатау» спорт сарайы пайдалануға берілді. 2002 жылдың қаңтар - наурыз айында жалпы қала бойынша күрделі құрлысқа бағытталған инвестиция көлемінің басым бөлігі (66.6%) Сарыарқа ауданына келеді. 2002 жылдың басынан бері Алматы ауданы бойынша тұрғын үй құрлысына 1293, 8 млн теңге жұмсалды, жалпы көлемі 51990 шаршы метр 383 жаңа пәтер пайдалануға берілді.
Тұрғын үй құрлысының дамуы 2004 жылы Астана қаласының кәсіпорындары, ұйымдары мен халқы жалпы алаңңы 451252 шаршы метр үй салып, пайдалануға берді, оның ішінде 173603 шаршы метрі халық қаражаты есебінен салынды. Жетекші позицияны сақтап қалу үшін тұрғын үй құрылысын дамытудың 2006-2007 жылдарға арналған бағдарламасы қабылданды, оның шеңберінде үш жыл ішінде 1, 59 млн шаршы метр тұрғын үй салу көзделіп отыр, мұның өзі сабақтас салалар мен өңірлерде маңызды көп салалар әсер туғызады. (Егем қаз. Болашағы ғажап ғажап қала.).
Астанада құрылыс жүргізіп жатқан ірі фирмалар : ҚУАТ, БАЗИС-А, ТРАНССТРОЙМОСТ, ASAI-AS және тағы да басқа көптеген фирмалар мен корпорациялар жұмыс істеп жатыр. Мысалы менің өзім 2007 жылдың маусым- тамыз айларында Астанада ТРАНССТРОЙМОСТ фирмасында жұмыс істеп қайттым. Біз Қараөткел -2 мөлтек аданында, 2- қабатты катеж үйлерді тұрғыздық. Сонымен айтқым келіп отырғаны Астанада құрылыс өте қарқынды жүріп жатыр. Қазіргі таңда жастардың көпшілігі сонда барып жұмыс ітеуде /8,9,14/.
4.1.4.Көлік кешені.
Астана қаласының тұрғындары соңғы 8 жыл ішінде 3 есе өсті, ерекше жылдамдықпен өсіп келе жатқан мұндай ірі қаланың бір кемшілігі, қала ішіндегі жолаушы және жүк көліктерінің көбеюі. Басқаша айтқанда қала көшелеріндегі көлік кептелісі. Үкіметтік ұйымдар мен ірі ұлттық компениялар сол жағалауға көшірілгелі бері, күнделікті, бір сағат ішінде 5000 жолаушы жеткізу керек. Тек автабус пен траллейбустан тұратын қала көлік жүйесі мұндай жүктемені көтере алмасы анық. Бұл қиындықты тез арада шешу мақсатында қала әкімдігі бірнеше бағдарламаны өңдеді.
Темір жол кешені. 1920-шы бастап Петропавл-Көкшетау бағытында салына бастады. 1931-ші жылға дейін Петропавл-Көкшетау –Курорт Бурабай – Ақмола – Қарағанды бағытындағы жолдар өз құрлысын аяқтай бастады.1939 жылы Ақмола – Қарталы бағытында 1945-1946 жылы Ақмола – Қарағанды бағытында екінші жол құрылысын аяқтады. Бұл Қарағанды көмірін тасмалдауда зор рол атқарды. Орал қаласына және т.б. қалаларға түрлі заттарды тасмалдауда теміржол ролі ерекше болды. 50-ші жылдардың екінші жартысында екінші бағыттағы темір жолдар құрылысын жалғастырды. 60-шы жылдары Ақмола қаласы толық теплавозбармен қамтылды. Сол уақытта электірлі поыздар құрылысы жүргізіліп жатты бұл барлық жерді электірмен қамтамасыз етуге мүмкіндік берді. 1954-1986 жылғы аралықта темір жол бағытында жүк тасымалы 1, 7 есе артты. Астық тасымалы 3, 5-8, 3 есе атты. 1988 жылы темір жолдың ұзындығы 1311 километрге созылды. 2002 жылдың үш айында теміржол көлігімен 1376, 0 мың тонна жүк тасмалданды. Тасмалданған жүк наменклатурасы бойынша астық және дән ұнтақтарын тасмалдануы 1, 8 есе өскен, темір рудасы 50% өскен.
Автокөлік кешені. 1992 жылы жүк тасымалының 60%құрады. 1992 жылы авта көлік жолының ұзындығы 4761 км құрады. Оның 4684 км қатты жол. Ақмола аймағындағы қатты жолдарды қамтиды. Облыс аймағынан екі бағыттағы жол Ақмол-Екатеринбург, Ақмола-Петропавл, жалпы ұзындығы 579км. Қала ішілік жодар толық қамтамасыз етеді деп айта алмаймыз. 1992 жылы жүк көліктерінің саны 24, 4 мың шт. Жеңіл автокөліктер саны – 63, 1 мың, автобустар 30 мыңды құраған. Қала көлігімен 2002 жылдың наурызында 4336, 4 мың тонна жүк тасмалданған.
2002жылдың қаңтар – наурызында жүк тасымалдаушы жол көлігі кәсіпорындарымен және кәсіпкерлермен 2960, 4 мың жүк тасымалданған, бұл өткен жылдың сәйкес кезеңінен 2, 2 есе жоғары. Автокөлік кәсіпорындарымен 103, 3 мың тонна жүк айналымы 7, 1 млн. Тонна шақырым құрады. 2002 жылдың қаңтар – наурызында қаладағы жол көліктерімен 15, 6 млн. Жолаушы, оның 13, 9млн.-ны автобустармен және маршрутты таксилермен (89, 1%) және 1, 7 млн. Адам (10, 9%) троллейбустермен тасымалданды.
АСТАНА МОТОРС-автомабиль және оның қосалқы бөлшектерін сататын, автомашиналар жөндеу мен күту қызметтерін атқаратын Қазақстандық компания Жапониядағы «Тойота Мотор Корпорейшн» компаниясының Қазақстандағы ресми делдалы. 1993-ші жылы Алматыда құрылған. Компанияның Қостанай Ақмола қалаларында филиалдары жұмыс істейді.
Әуе көлігі. Әуе көлігімен 2002 жылдың қаңтар-наурызында 3, 1 мың адам тасымалданды.Бұл өткен жылдың сәйкес кезеңіндегі деңгейінен 1, 5 есе жоғары. Барлық көлік түрлерінің жолаушылар айналымы 803, 9 млн. жолаушы шақырым болды. Мемлекетке жатпайтын сектор 69, 3% құрамына теміржол көлігі кіретін мемлекеттік сектордікі 30, 71%құрады. Жалпы, жолаушы айналымының басым бөлігі автомобиль көлігінің үлесіне келеді.
Астана халықаралық әуежайы Еуропаны Қиыр Шығыс пен, Оңтүстіктік-Шығысты Кіші Азиямен жалғастырып жататын әуедегі « Жібек жолы» болмақ. 1998 жылы елбасы Жапонияға сапары кезінде Астана халықаралық әуежайын қайта жаңғырту жобасын іске асыру үшін несие бөлуге келісім алған еді. Қ.Р-мен JBICарасындағы заем туралы келісімге Токио қаласында 1998 жылы келісімге қол қойды. Заем сомасы шамамен 176, 5 млн. аұш доллары құрады. Өтеу кезеңі құрылыс бөліміне – жылына 2, 2 % мөлшерімен 30 жыл, ал консалтингтік шындарға жылына 0, 75% мөлшерімен 40 жыл. Жобаның кеңесшісі болып PCI Жапон косорциумы және ККААбас мәдігері болып құрамына Германияның «Siemens»Ұлыбританияның «John Laing» Жапонияның SMLA консорциумы белгіленді. Жаңа әуежайдың үлгісін Астана қаласының құрылысы бас жоспарының авторы Жапон сәулетшісі Кишо Курокава әзірледі. Әуежай құрылысы жүріп жатқан кезде 2, 5мың құрылысшы жұмыс істеген. Әуежайдың алаңы 20мың шаршы метр. Әуежай 6 қабаттан тұрады. Төменгі екі қабат жолаушыларға арналған. Бірінші қабатқа кірген бойда өзіңді қазақтың киіз үйі үлгісіндегі еңселі ордаға кіргендей сезінесіз.Оның биіктігі 34 метр, диаметрі 45 метр. Жоғары қарасаңыз –бес деңгейдің ұшар басындағы алып шаңырақ асқақ көрінеді. Екінші қабатта жолаушыларды ішкі және халықаралық рейстерге тіркеу алаңдары, ұшаққа шығушылардың күту залдары орналасқан. Үшінші қабаттың жобасы ресми тұлғаларға қызмет көрсетуге арналған.
Төртінші қабатта терминалдың бақылау диспечерлік пункттері бүгінгі заман талабына сай жабдықталған. Бесінші қабат-жолаушылардың ұшақтардың ұшыуы мен қонуын тамашалауға, әуежайдан әрі жалғасатын қазақтың кең байтақ даласына зер салуға арналған шолу алаңы. Әуежайдың өткізу қабілеті тәулігіне 750 жолаушы, жүк тасмалының қуаттылығы 600 тонна болмақ.
Жобалаушылар жобалаушыларға көрсетілетін қызметтің жоғары деңгейде болуын жан-жақты ескерген. Жаңа терминалда халықаралық телфон байланысы тәулік бойы жұмыс істейді. Интернет қызметі, қала қонақ үйлеріне алдын ала тапсырыс беру, такси шақыру сияқты қызметтер ұсынылады. Әрқайсысы 35 орынды 11 бар, 80 орынды мирамхана, тауарлар үстеме баға қосылмай сатылатын 2 кі магазин, валюта айырбастау пункті, ұлтық сувинирлер сататын дүкендер қызмет көрсетеді. Бұларға қоса жолаушылардың жұктерін қаптап беру оны, дәрігерлік пукті, анамен балаға арналған екі бөлме, діни рәсімдер өткізетін екі бөлме бар.
«Астана халықаралық әуежайын қайта жаңарту» жобасына сәйкес жалпы алғанда 33 нысан қайта жаңартылады және салынады. Солардың ішінде жаңа жолаушы және жүк терминалдары, мұнарасы бар әуе қозғалысын басқару орталығы, перрон, перрондағы әуе кемесіне жанрмай құятын орталықтандырылған жүйе, авиация қауіпсіздігін қамтамасыз ету жүйелері, әуежай энергия жүйесінің орталық- тарату шағын станциясы, қазандық, Ж.Ж.М. қоймасы, аппараттық құтқару станциялары, техникалық бригадалар ғимараттары және тағы басқа заман талабына сай жабдықталуда. Қазіргі уақытта Астана халықаралық әуежайы АН-124, В-400, Ғ және В-747 кемелерін қоса алғанда барлық үлгідегі әуе кемелеріне, олардың ұшу салмағынада шектеу қоймай қызмет көрсетеді. Рейстің басым көпшілігі «Эйр-Астана» авиакомпаниясы жүзеге асырады. Жаңа әуежай болашақта тек қана Қазақстандағы ғана емес, сондай-ақ бүкіл Орталық Азиядағы авиатасымалдардың негізі орталықтарының біріне айналды.
Астана басшылығының көліктік жобалары мұнымен ғана шектелмейді. Жақын күндері Есіл өзенінде үлкен бір жаңалық болады. Яғни, енді Есілмен кеме жүетін болады. Өзенді қайта құрғаннан кейін, оның техникалық параметрлері игерілген учаскелерде кеме тасмалдауын ұйымдастыруға мүмкіндік береді. Бұл жобаны1998 жылдан бері арналар мен жағалауларда қайта құрып жатқан «Орта» ЖШС ұсынды. Баолық жұмыстар үш кезеңде жүзеге асады. Бірінші кезек Сарыарқа көшесінен Президент Резиденциясына дейін қамтиды. Арналарды біраз тереңдетіп жатқан жағада кемелердің қысқы, тұрағы, жолаушыларға арналған құрылыстар, ал өзеннің өзінде жүзу белгілері пайда болады. Ол жерлерде яхта клубтары, құтқару станциялары, қайық пен катараманды жалға беретін орындар, катер мен қайықтарды сақтау тұрақтары, жазғы дәмхана мен мейрамханалар және қажетті жабдықтар мен жағажай аймақтары орналасады.
Қалалық транспорт. Алғаш рет 1954 жылы Ақмола және Атбасар қалаларында автобустар қатынасы болды. 1992-ші жылы 18 қала және ауылдарда автобустар қатынады. Облыс орталығында 177 автобус 25 микроавтобус қызмет көтсетті. Облыс териториясында 18 автостанция екі автовокзал 352 халықаралық және қалалық маршрут жұмыс істеді /5,6,20/.
4.1.5. Қызмет көрсету салалары.
Қызмет көрсету жүйесі демалыс және көңіл көтеретін орындар көптеп ашылуда. Олардың ішінде Астаналық саябақ, «Аквапарк» Президенттік мәдени орталығы, «Астана-Бәйтерек» монументі, «Тұлпар» және «Құлагер» ат спортының клубы, цирк, кинотеатрлар, спортсарайлары жәнеде Қазақстан үшін тың ойын – сауық, танымдық бағыттағы орталықтар –«Атамекен» Қазақстан картасы тарихи- этнографиялық кешені және «думан» океанариумы бар. Жаын арада Астанада көптеген туристер үшін жаңа меккеге айналатын атақты Британдық сәулетші Норман Фостнердің жобасы-сауда –ойын сауық орталығы бой көтереді. Дәмхана, Мейрамхана, алты кинотеатр, фитнес орталықтары, тенис коттары, дүкендер ғимараттың еңбасты ерекшелігіне айналды. Сондай-ақ, ол жерде үш климаттық аймаққа бөлінетін жабық сайабақта болады деп жоспарлауда. Ал ол үшеуінің бірінде жағажайы бар сарқырама орнатылады. Көлемі-орасан – 200м. Содай-ақ қызмет көрсетіп жатқан инфроқұрылым да ұмыт қалмады оларды қайта жөндеп, қызмет көрсету үлгісін жақсарту туралы жоспарланып отыр. Одан өзге, экономиканы кластерлі дамыту бағдарламасы аясында Астана қаласының әкімдігі осы салада қызмет етіп жатқан Елорданың фирмалары мен біріге отырып, қаланы туристік келбетін жақсарту жөніндеде іс-шаралар асырылуда.
Туристік инфрақұрылымды нысандары бар жаяу жұретін жол құрлысы, 2006-2008 жылдары хайуанаттар бағының құрлысы. Бос уақытын өткізетін нысандар, театрлар, кинотеатрлар, спорттық нысандар. Дүниежүзілік асханасы мейрамханалар желісін кеңейту. Қазірдің өзінде қалаға келіп жатқан туристіклектің бірнеше есе көбейді деп айтуға болады. 2001-2007жылдар аралығында Астана қаласына туристтік сапармен келгендер саны 13 339-дан 63.6 мың адамға көбейген. Ал сыртқа шыққандар саны 9451 -ден 19400–ке дейін, ішкі туризм 125145–тен 242200 ке дейін өскен. Туристік фирмалардың саны екі есе, яғни, 27-ден 54–ке көбейді.Сондай-ақ басқа өңірдің туристік фирмаларының 9-филиалдары мен өкілдіктері қызмет көрсетеді Астана қаласының қонақ жай кешені бір уақытта 2386 адам қабылдай алады. Жалпы туристерге Астананың қай жеріне баруға болады?
«Астана –Бәйтерек» мономенті -металдан, шыныдан және бетоннан жасалынған сәулеті бойынша ерекше мәнге ие «Бәйтерек»: Метал құрылғысының биіктігі 105 метр, бес жүз қадаға тұрғызылған салмағы 1000 тоннадан асады. Әлемдегі алғашқы диаметрі 22 метр, ал салмағы 300 тонна, «Хамелеон»атты күн сәулесі түсуінен түсі өзгеріп отыратын шыныдан жасалынған ең үлкен шар. Жас Астананың төрінде орналасқан ол жаңарудың белгісі, Астананың белгісі, Қазақстанның белгісі, Астана сол жағалауы.
Бейбітшілік және келісім сарайы-25-қабатты «Бейбітшілік және келісім Сарайы» шыны және гранит пен көмкерілген, ол 15 метр биіктікте орналасқан. Оның аумағы 25.5шаршы метр: Сарайда ұлттық мәдениеттің мұражайы, өркениет университеті, көрме және концерт залдары, кітапхана, әлемдік діндерді зерттеу орталығы және рухани конференциялар кеңселері бар. Пирамиданың төменгі бөлігінде мың орындық опера театры, ал үстінде-сағина тәріздес-конфессия залы орналасқан.Астана, Сол жағалауы.
«Атамекен»Қазақстан картасы-Этномемориялды кешен: Табиғатпен адамның Қазақстанға не бергенін «Атамекен »Қазақстан картасы- Этномемориялды кешеннен кһөруге болады. Картада 14 облыс және Республикалық маңызы бар екі қала орналастырылған.Мұнда табиғаттың, ландшафтың, сәулет өнерімен қала құрысының ерекшеліктері көрсетілген. Бірақ ең бастысы-тарих және мәдениет ескерткішдері. Астана Қабанбай Батыр дыңғылы.
«Нұр-Астана» орталық мешіті- шығыс ғажайыбы шыны, бетон болат, гранит, алюкобонд арқылы сараланып өрілген. Сол жағалаудың көлемдік ерекшелігісақталған: мешіттің айналасындағытөрт мың шаршы аумаққа, яғни бес мың дінге сенушілер мен мешіт алдындағы алаңдағы екі мың келушілерге құранның даусы естіліп тұрады. Әр қайсысы метр төрт мұнарасы мен алтындатылған алюмениймен көмкерілген күмбезі қаланың іскер бөлігіне руханилықты естен шығармауды ескертіп тұрады.
ҚР Президентінің мәдени орталығы-Астананың екі үлкен магистралі Республика даңғылы мен Бараев көшесінің қилысқан жер мен ауқымды ақ маржандай ҚР Президентінің мәдени орталығын көруге болады. Үстінен қарағанда қазақ халқының дәстүрлі мәдениетінің белгісі ретінде әлемнің төрт жағасына сәуле шашып тұрған дөңгелекті көруге болады. Түрік сәулет өнерінің туындысы –жерден 38.5 биікте орналасқан күмбез. Ол бес қабатты мұражайдың нақ ортасынан ала көтерілген, радиусы 19.5 метрді құрайды. ҚР Мемлекеттік мұражайы мен С. Сейфуллин атындағы Республикалық кітапхананы біріктіріп жасаған Орталық қазақстандық халықтың рухани мұрасы мен мәдени дәстүрдің кешені спектес.
Конгресс-Холл-тек жаңадан салынған концерт залы ғана емес, бұл Астананың басты мәдени орталығы, онда Қазақстанның жаңа Астанасының мәдени жәнге саяси өмірінің тарихына айналатын оқиғалар болып жатады. Бүгінгі түрде әлемдік тайпаларға сай келеді: оның алты қабатында 158 бөлме және 1600 орындық көрермен залы орналасқан және соны мен кең оркестор балет залдары, мейрамхана және қонақтарды қабылдау залы бар. Ерекше акустикасы мен кеңейтілген сахнасы, «люкс» бөлмелері әлемдік сахна жұлдыздарын қабылдауға мүмкіндік береді. Сарай фойесі кең әрі жарық, ол үлкен көлемдегі көрмелер мен жәрменкелер өткізуге өте қолайлы.Астана бейбітшілік көшесі.1.1
«Жастар »Сарайы-жергілікті мәнге ие сәулет өнері мен тарихының есмкерткіші ретінде санауға болады.2001 жылы жасалған қайта жөндеу жұмыстарынан кейін Сарайдың сырты және алды қазіргі жаңа материалдармен жабдықталған. Құрылғылық сипаты, жалпы мерекелік келбеті бұрынғысынша сақталған. «Жастар » Сарайы –қаладағы ойын–сауық және қоғамдық өмірдің орталығы. Мұнда бүгінде мыңнан аса балалар және жас өспірімдер жұмыс істейтін жастардың жүзге тарта өкілдері шығармашылықпен айналысады. Астана, Република даңғылы, 34
ҚР Бірінші Президентінің мұражайы-мемлекет басшысының бұрынғы Резиденциясында орналасқан. Кешендегі бұрынғы қондырғылар сол беті сақталған. Мұражай өз бастауын Президентке тарту еткен ескерткіш зарттардан, кітаптар мен суреттерден алады. Қазіргі таңда мұражай қорында 60 мыңнан астам ескерткіштер сақталған: мұрағаттық жазбалар, баспа материалдары, кино және фотоқұжаттар, суретжәне қолданбалы өнер туындылары, қарулар Н.Ә. Назарбаевтің жеке заттары мен құжаттары, Елбасымыздың құрмет қағаздары. Мұражай экспонаттары тәуелсіз Қазақстанның даму кезеңдерімен еліміздің бірінші Президентінің өмірінен сыр шертеді. Астана, Бейбітшілік көшесі 11.
С.Сейфуллин атындағы мұражай- өткен ғасырда (1846) ұқыпты салынған ағаш үй. Мұнда 1988 жылы 20 ақпанда Қазақ КСР Министрлер Кеңесі үкімімен ақын, прозашы, драматург, публицист, әдебиеттанушы, сазгер, педагог, қоғам және мемлекет қайраткері С.Сейфуллиннің мұражайы ашылды. Бұл тек Сакеннің өмірімен еңбегімен тығыз байланысты тарихи, материалды және рухани мәдениеттеріміздің есмкерткіштерінің сақталған орынғана емес, сонымен бірге ол Астананың тарихи жәнеи рухани қызығы ретінде саналады.Астана Әуезов көшесі 20
Қазігі заманың өнер мұражайы-бүгінде мұражайда Қазақстан, Ресей және тағы басқа елдердегі көркем шеберінің 3000 астам шығармалары сақталған. Мұражай коллекциясы қылқалам мен және графикалық парақтарға бейнеленген мәдени құндылықтарға қызығушылықпен оны зерттеу нәтижесі болып саналады. Мұнда Қазақстан, Ресей, Украйна, Беларус, Өзбекстан, Грузия, Армения, Латвия, Литва Истония, Тәжікстан, және басқа да елдер суретшілерінің шығармалары аса қамқорлықпен сақталады. Алуан түрлі тақрыптар бойынша суретөнерінің барлық жанырлары кездеседі.Астана, Республика даңғылы 3.
К. Бәйсейітова атындағы Опера және балет ұлттық театры –бұл еліміздегі ең жас музикалық театр болып саналады. Ұлттық театр әр түрлі кезеңдер мен стильдегі қойылымдарды қоя отырып, өзінің тез өсіп келе жатқанын көрсетуде. Театр жоспарында Дж.Пуччинидің «Сағыныш »қойылымы қоюшы –режиссер Ресейдің еңбек сіңірген қайраткері Ю. Александров және Ф.Шопеннің «Шопениана» атты бір актілі балеттер циклі, Р.Шуманның «Карнавалы» бар. Астана, Ақжайық көшесі 10.
М. Горький атындағы Орыс драма театры -1899 жылы Ақмола қалалық Басқармасы қоғамдық театрға ғимарат бөлген болатын. Осылай М.Горкий атындағы драма театрдың алғашқы киім ілгіші жүз жылдан аса уақыт бұрын пайда болып еді. Осы жылдар аралығында театр соғыста да, қмыншылықта да, құлдырауды да басынан көшірді. Ал қазіргі орыс театры нағыз кәсіпқой мәдениет шаңырағы. Театр өз көрермендеріне М.Горкийдың, А. Чеховтың, Н. Гогольдың, А. Пушкиннің, Ж.Б.Мольднрдің, т.б шығармалары жыл сайын тарту етіп отырады. Астана Бегелдинов көшесі, 72.
Елорда мәртебесіне байланысты, Астанада туризм де дамуда. Экономиканың бұл саласына үкімет те қолдау көрсетуде Әсіресе, Қазір іскерлік туризи дамыды.Жаңа қала, біріншіден, жаңа мүмкіндіктер, бар күш пен қаражатты салатын жаңа қала болып табылады. Сарыарқаның төсінде орналасқан Қазақстанныңжаңа астанасы бҮгінде жер шарының түкпір түкпіріндегі бизнесмендердің қызығушылығын оятып отыр. Қазірдің өзінде Астанада жыл сайын отыздан астам халықаралық және республикалық көрмелер ұйымдастырылады. Қала іскерлік форумдары мен мәслихаттар өткізетін орынға айналды /13,14,17/.
ҚОРТЫНДЫ
Қорыта келшенде Астананы – Алматы қаласынан ауыстырудың өзіндік себептері бар. Біріншіден Ақмола облысы Қазақстанның дәл ортасында орналасуы. Бұл біздің Республикамыздың барлық облыстарымен тығыз байланыста болады. Солтүстік және Оңтүстік, Шығыс және Батыспен құқықтық ынтымақтастыққа паш етті. Сонымен қатар Астанамыз ел территориясының ортасында орналасуы сыртқы жауларымызға да қолайсыз болады. Біздің таңдауымызда қауіпсіздік мәселесі орын алды. Бұл тұрғыда тәуелсіз мемлекеттің астанасы сыртқы шекарадан алыстау жерде мүмкіндігінше елдің ортасына таман жерде тұруы тиісті. Астананы ауыстыру Қазақстанның экономикасын одан әрі дамыту тұрғысында тиімді. Осының арқасында халықпен өндіргіш күштердің Республика аймағы бойынша біржақты орналасуын біртіндеп түзету, солтүстікпен орталық өңірде шетелдік тың жаңалықтарды, ғылымдандырылған өндірісті, озық ауыл шаруашылық машиналарын жасауды әрі өңдеуші ауыл өнеркәсібінің кең желісін қауырт өокендету іс жүзінде мүмкін болды.
Астана Қазақстанның жаңаруының нышаны, оның көпұлтты халқының жасампаз күш қуатының куәсі.
Астана қаласы еврозия материгінің орталығында орналасқан. Егеменді Қазақстан Республикасының астанасы. Ол Қазақстанның сыртқы өлкесінің орталығында есіл өзенінің оң жағалауында жоғары ағымында орналасқан. Оның территориясы Ақмаол облысының оңтүстігінде болып, жеке саяси әкімшілік бөлінуі болып есептелінеді.
1994 жылы шілдеде астананы Республиканың қиыр оңтүстігінде орналасқан Алматы қаласынан солтүстікке, 1000 шақырымнан астам жерде жатқан, далалық Ақмолаға шешім қабылданды.
Физика географиялық жағдайына қысқаша тоқталар болсақ, жерінің басым бөлігі – абсолюттік биіктігі 300-400 метрден аспайтын аласа белесті, ұсақ төбелі жазық. Облыстың оңтүстігін Сарыарқаның ұсақ шоқылары, орталық бөлігінде жазық даламен өзендер алабы және Көкшетау қыратының сілемдері алып жатыр. Ақмола облысынң аса ірі өзендері деп Есіл мен Нұраны бөліп көрсетуге болады. Территориясының үстіңгі жағы біркелкі емес, ұсақ шоқылы биік емес таулар, қыраттар, жазықтар көп және көп болып келеді.
Климаты тым континенттік, қысы ұзақ, суық, жазы қоңыржай ыстық. Қаңтардың орташа температурасы -16 -180С. Суық жазы 19-210С ысиды. Сонымен қатар облыс аумағы ендіктегі қара және күңгірт қоңыр топырақ енділікке жалғасқан болып кәдімгі және оңтүстік қара топырақ күңгірт, қызғылт қоңыр және ашық қызғылт қоңыр топырақтар зонасына бөлінеді. Ірі өзендері Есіл мен Нұра теңіз көлі Қарасор, Қорғалжын, Балықтыкөл және Қыпшақ көлдері де ірі көлдердің қатарына жатады.
Егеменді еліміздің астанасы Астана қаласы әуелде Қараөткел деп аталған. Патшалық Ресей қазақ даласын отарлау мақсатымен 1832 жылы Ақмола бекінісін салған. 1961 жылы қаланың есімі Целиноград болып өзгертілді. 1994 жылы Республика жоғарғы Советі ел астанасын Ақмолаға көшіо\руге шешім қабылданды. 1998 жылы 6-мамырда елбасы Н.Ә.Назарбаевтың жарлығымен Астана қаласы болып өзгертілді. Бүгінде Астана әлемнің 20 қаласымен және Ресейдің алты аймағымен достық қарым-қатынаста. 1999 жылы ол әлем қаласы атанған. Астана қаласының шаруашылық құрылымы да өте жақсы дамыған. жалпы шаруашылық құрылымға: өнеркәсіп кешені, құрылыс кешені, көлік кешені, қызмет көрсету салалары жатады.
Астанада жұмыс істеп тұрған кәсіпорындардың ең көбі сауда, автомобиль, тұрмыс бұйымдарын және жеке пайдаланатын заттар жөндеу және құрылыс саласында келеді. Әрине Астананы айтқанда құрылыс кешеніне тоқталмай өту мүмкін емес. Астананың құрылысына шетелдіктердің тікелей инвестициялары туралы ұмытуға болмайды. Астана құрылысына аздай емес, көптей 200 млн.доллар жинай алады. Оған Астананың көптеген сәулет құрылысы мен кешені салынды. Ол елдер: Катар, Сауд Арабиясы, Б.А.Ә., АҚШ, Кувейт сияқты елдер бірінші кезекте өтемсіз көмек көрсетті. Сонымен қатар Астанада көлік кешені де өте жақсы дамыған. темір жол кешені – 1920 жылдан бастап салына бастады. Жүк тасмалының 60% автокөлік кешені құрайды. Автокөлік жолының ұзындығы 4761 км құрайды. Әуе көлік саласы да жақсы дамыған. астана халықаралық әуежайы еуропаны Қиыр Шығыстан, Оңтүстік-шығысты Кіші Азиямен жалғастырып жататын әуедегі «Жібек жолы» болып отыр.
Астана қаласының қызмет көрсету саласына көз жүгіртіп өтіп көрейікші. Қызмет көрсету жүйесі, демалысорындары, көлік көтеретін орындар, ғылыми, мәдени, тарихи, сауда орталықтары, спорт кешендері көптеп ашылуда. Астанада туризм саласы да жақсы дамып келеді. Көз тартарлық әдемі ғимараттар, Астаналық саябақ. «Аквапарк», «Президенттің мәдени орталығы», «Астана-Бәйтерек» монументі, «Тұлпар», және «Құлагер» ат спортының клубы, цирк, кинотеатрлар, спорт сарайлары және де Қазақстан үшін тың ойын-сауық, танымдық бағыттағы орталықтар – «Атамекен» Қазақстан картасы тарихи-экнографиялық кешені және «Думан» океанариумы бар. Жылдан жылға келуші туристер саны асуда. Жалпы Астана қаласы болашағы жарқын, зор үміт күттіретін, өте қарқынды дамып келе жатқан Қазақстан Республикасының астанасы.
Пайдаланылған әдебиеттер тізімі.
1. Абдиева. К. С. Реионы Қазақстан статистически сборных тоо «Куренов» 2003ж
2. Асанбай. Р.
«Қазақстан: табысқа жету тарихы әлемдік қоғамдастық көзімен» Алматы «Таимас» Баспа үйі 2005ж.
3.Аяған Бүркітбой «Көркем суретті Қазақстан тарихы» Қазақстан энциклопедиясы Аламаты 2007ж.
4. Әбсеметов Марат Ертеңі ертедегідей Елорда Егемен Қазақстан 2007 ж – 15 желтоқсан – 6. бет.
5. Браун А.Г. «Алматы «Атамұра» 1995 ж.
6. Әсембекұлы Ерғазы. Астана халықаралық әуежайы Астана 2005 №1 -12 бет.
7. Қосымбаев Н.К, Азубаев Н.Ж. «История Ақмола» Алматы «Жеті жарғы» 1998 ж.
8. Қабдоладанов Н. Молдағұлов Т. Ахметжанов О. Камзанов Д. «Астана 10 жыл» Алматы 24 желтоқсан 2004 ж.
9. Құланбай Ә. Арйбай салынған Астана Егемен Қазақстан 2008ж - 1 қаңтар 3 бет.
10. Қосмамбетов. С. Блашағы ғажап қала Егемен Қазақстан 2005 ж– 10 маусым.
11. Мажитов Марат Ақмола – Астана Ақиқат 1998ж №5 – 3 – 21 бет.
12. Назарьаев Н.А. Евразия жүретінде 2006 ж.
13.Саухат Жұмагүл «Астана» 2006ж №3. 28 – мамыр – 29 бет.
14. Ервинский О.Е.»байтерек» №4 желтоқсан 2003 ж.
15.Астана қаласының статистика басқармасы Астана қаласының әлуметтік экономикалық жағдайы. Астана ақшамы 2002ж. 30 мамыр – 3бет
16. Астана қакласының статитика басқармасы. Өнеркәсіптік іргерлеу даму бағдарламасы. Астана хабары 2006 ж – 4 мамыр
17. Web – site : http : // www Sezastana kz.
18. Қазақ ұлттық энциклопедиясы.
<предыдущая страница