2. Ағымдағы жағдайды талдау

МАЗМҰНЫ
1. Бағдарлама паспорты 3
2. Ағымдағы жағдайды талдау 8
2.1. Аймақтық жағдайдың жағымды және жағымсыз жақтарын бағалау, сонымен қатар олардың мемлекеттің әлеуметтік-экономикалық және қоғамдық-саяси дамуына әсер етуі 8
2.2. Аумақтың әлеуметтік-экономикалық жағдайын талдау 11
2.3. Аумақтың тұрақты әлеуметтік-экономикалық дамуының негізгі мәселелері, қауіп-қатерлері, іркілу факторлары, бәсекелік басымдылықтары мен мүмкіндіктерінің кешенді сипаттамасы 31
3. Аймақтың дамуының көрінісі 34
4. Негізгі бағыттар, мақсаттар, міндеттер, мақсаттық индикаторлар, нәтиже көрсеткіштері және жету жолдары 35
5. Қажетті ресурстар 58
6. Бағдарламаны басқару 58

Бағдарлама паспорты

Аталуы	Сандықтау ауданы аумағының дамуының 2011-2015 жылдарға арналған бағдарламасы
Дайындау негізі	Қазақстан Республикасы Президентінің 2009 жылдың 18 маусымындағы № 827 «Мемлекеттік жоспарлау жүйесі туралы» Жарлығы, Қазақстан Республикасы Президентінің 2010 жылдың 4 наурызындағы № 931 «Қазақстан Республикасындағы мемлекеттік жоспарлау Жүйесінің одан әрі қызмет етуінің негізгі сұрақтары туралы» Жарлығы; Қазақстан Республикасы Президентінің 2010 жылдың 19 наурызындағы № 958 «Қазақстан Республикасының қарқынды индустриалды-инновациялық даму бойынша Мемлекеттік бағдарламасы жөніндегі» Жарлығы, Қазақстан Республикасы Президентінің 2010 жылдың 1 ақпанындағы № 922 «2020 жылдағы Қазақстан Республикасы дамуының стратегиялық жоспары» Жарлығы; Қазақстан Республикасы Президенті қатысуымен 2011 жылдың 17 сәуіріндегі № 01-7.4 «Орташамерзімді кезеңге арналған негізгі мәселер туралы» Үкіметтің кеңейтілген отырысының хаттамасы.
Аймақтың негізгі мінездемелері	Ақмола облысының Сандықтау ауданы облыстың солтүстік-батыс бөлігінде орналасқан. Солтүстігі Зерендімен, шығысы Бұланды және Бурабаймен шектескен, оңтүстігінде Атбасар, батысында Жақсы. Сандықтау ауданының аумағы 6,4 мың км.шаршыны құрайды, бұл облыс аумағының 4,4% тең. Селолық елді-мекендердің саны 41, селолық округтердің саны 13, Мәдениет ауылы. 01.01.2012 жылғы жағдай бойынша халық саны -22622 адам. Халық тығыздығы орта есеппен алғанда 1 шаршы км. 3,2 адамнан келеді. Ауылдық шаруашылық құрылымында ең үлкен үлесті өсімдік шаруашылық, негізгі бағыт қайсыны - дәнді өндіріс орынға ие болады . Аудан бірегей табиғи-климаттың және географиялық жағдайлар тән, бұл туризмнің барлық түрлерінің дамуына қолайлы жағдай туғызады.
Бағыттар	Экономикалық даму Әлеуметтік сала Инфрақұрылымдық кешен Аумақтық (кеңістік) даму Мемлекеттік жергілікті басқару және өзін-өзі басқару жүйесі
Бағдарлама мақсаттары	Ауданының экспортта орын алуының негізгі бағыты ретіндегі, дамыған астық, сүт, ет өңдеуші желісі бар бәсекеге қабілетті агроөнеркәсіп кешенін қалыптастыру; Өнеркәсіптік әлеуетін тиімділігін арттыру; Аграрлы және өнеркәсіптік әлеуетті тиімді жүзеге асыруға мүмкіндік беретін аймақтық-инновациялық жүйені дамыту; Бәсекеге қабілетті туристтік индустрия құру; Бизнес-ортаны жақсарту; Сыртқы және ішкі сауда тиімділігін арттыру; Білім берудің сапасын, қолайлылығын, тартымдылығын жақсарту және балалардың құқықтары мен заңды мүдделерін қорғау жүйесінің тиімділігін арттыру; Азаматтардың денсаулығын нығайту; Азаматтарды әлеуметтік қорғаудың тиімді жүйесін қалыптастыру және өндірістегі жұмыспен қамтылуға көмек беру; Мемлекеттілікті, халық бірлігін нығайту және ұлттың тұрақты дамуы үшін қоғамды нығайтуды қамтамасыз ету; Азаматтардың өмір сүру қауіпсіздігінің, денсаулықтарының, құқықтарының мен бостандықтарының әлеуметтік деңгейін жасау және қолдау. Заңбұзушылықтардың алдын-алу жүйесін дамыту; Азаматтардың жақсы өмір сүруі; Көліктік инфрақұрылыммен қамтамасыз ету; Тұрғын үй құрылысын, әлеуметтік сала объектілерін және сумен қамтамасыз ету жүйесінің объектілерін салуды дамыту; Аймақтық экожүйені қорғау және қалпына келтіру бойынша қажетті жағдайлар жасау; Жергілікті өзін-өзі басқару жүйесін дамыту; Қазіргі заманғы жою құралдарынан, табиғи және техногенді сипаттағы төтенше жағдайлардан халықты қорғау жүйесін, азаматтық қорғаныс жүйесін және облыстың экономикалық әлеуетін дамыту; табиғи сипаттағы төтенше жағдайлардың алдын алу, олардан болатын зақым деңгейін азайту және олардың салдарын жою.
Міндеттер	Ауданның мал шаруашылығының негізгі құрам бөлігі ретіндегі асыл тұқымды және жоғары өнімді малды дамыту Ауыл шаруашылық өнімдерін қайта өңдеудің жалпы көлемін арттыру Астана қаласының маңында азық-түлік белдеуін жасау шекарасында инвестициялық жобаларды іске асыру Индустриалдық кешен салаларының қарқынды дамуы, алдыңғы қатарлы технологияларды қолдану, өнімнің сапасын және бәсекеге қабілеттілігін арттыру негізінде өңдеуші өнеркәсіп көлемінің өсуі Инновациялық қызмет үшін қажетті жағдай жасау, еңбек өнімділігін арттыру Туристтік индустрияның дамыған инфрақұрылымын құру және қолдау Шикізат емес, экспортқа бағытталған және жоғары технологиялық өндіріске инвестицияларды тарту үшін қажетті жағдайлар жасау Мектепке дейінгі білім беру мекемелер желісін кеңейту және мектепке дейінгі білім беру мекемелері көрсететін қызметтер сапасын жақсарту Мектептердегі білім берудің сапасын арттыру Электронды оқыту жүйесін енгізу үшін қажетті жағдайлармен қамтамасыз ету Педагог кадрлардың кәсіптілігін және мұғалім мамандығының абыройын жоғарылату Даму мүмкіндіктері шектеулі балаларға білім беру жеңілдігін қамтамасыз ету Әйелдер мен балалардың денсаулығын нығайту Әлеуметтік мәні бар негізгі аурулармен ауыру деңгейін төмендету Еңбек ресурстарының санын арттыру Қиын өмірлік жағдайдағы адамдар үшін арнайы әлеуметтік қызметтің қол жетімділігін қамтамасыз ету Панасыздықтың, қараусыздықтың, әлеуметтік жетімдіктің алдын алу және жетім балалар мен ата-ана қамқорынан айырылған балаларға арналған мекемелердің тәрбиеленушілерін жанұялық ұйымдастыру Дін бостандығы құқығын, сонымен қатар Қазақстанда өмір сүріп жатқан барлық этностардың мәдениеттері мен дәстүрлерінің даму бостандығын одан әрі жүзеге асыру үшін қажетті жағдайлар жасау Ұлттардың бірлігін қамтамасыз ету және жалпықазақстандық патриоттық сезімді нығайту. Халықтың әлеуметтік оптимизмін қалыптастыру шекарасында мемлекеттік ақпараттық саясатты жетілдіру. Мемлекеттің азаматтық қоғам институттарымен қарым қатынасын жетілдіру Халыққа көрсетілетін тұрғын үй – коммуналдық қызметтердің сапасын жақсарту. Кондоминиум объектілерін нормативті түрде үйді пайдаланумен қамтамасыз ету. Экономиканың және халықтың көліктік қызметтерге деген қажеттіліктерін толық деңгейде қанағаттандыра алатын көліктік-коммуникациялық кешенді дамыту. Ауылдық елді-мекендердің әлеуетін дамыту. Тұрғын үй алу жеңілдігін қамтамасыз ету. Әлеуметтік құрылысты дамыту. Сумен қамтамасыз ету жүйесін және су шаруашылық құрылғыларын тұрақты түрде дамыту. Атмосфералық ауаны қорғау. Су объектілерін рационалды түрде пайдалану және оларды қорғау. Өнеркәсіптік және коммуналдық қоқыстар мәселесін шешу. Табиғи және техногенді сипаттағы төтенше жағдайлар кезіндегі қауіп-қатерлерді, шығындарды және зақымдарды максималды деңгейде азайту. Табиғи апатты жағдайларға қарсы іс-шаралар жүргізу. Сандықтау ауданының аумағындағы табиғи және техногенді сипаттағы төтенше жағдайлардың алдын алу, халықтың қауіпсіздігін қамтамасыз ету. Өзін-өзі қамтығандарды, жұмыссыздарды, азқамтамасыз етілген халықты продуктивті қамтылуға тарту.
Мақсаттық индикаторлар	Өнеркәсіп өнімінің нақты көлем индексі, алдынғы жылға, % Өңдеу өнеркәсібіндегі өнім шығарудың нақты көлем индексі Ауыл шаруашылығының жалпы өнімі, млрд.теңге Ауыл шаруашылығының жалпы өнімінің нақты көлем индексі 2015 жылға қарсы ауыл шаруашылығының еңбек өнімділігі 2 есеге артады, мың теңге/2009 ж.қарағанда % 2015 жылға ауыл шаруашылығының жалпы өнімінің көлемі 30249,2 млн.теңгені құрайды (2009 жыл – 15124,6 млн.теңге) Ылғал үнемдеуші технологиялар көмегімен өңделетін егістік жерлерінің үлесін арттыру, % 2015 жылға қарсы аудан бойынша астық өнімділігінің орташа деңгейі бидай, ц/га картоп, ц/га көкөністің, ц/га Ауыл шаруашылығы малдарының жалпы санындағы асыл тұқымды мал үлесінің артуы, % 2015 жылға қарсы ауыл шаруашылық өнімін қайта өңдеу үлесі: ет – 6,5% Сүт – 2% Жалпы өндіріс көлеміндегі ауыл шаруашылық құрамалары өндіретін мал шаруашылығы өнімінің үлесі: ет – 12 % Сүт – 1 % Шағын және орта кәсіпкерліктің белсенді субъектінің санының өсуінің шапшаңдықтары Бөлшек сауданың нақты көлем индексі Негізгі капиталдағы инвестициялардың нақты көлем индексі Тауарлар, жұмыстар мен қызметтерді сатып алудың жалпы көлемінде жергілікті қамту үлесінің ұлғаюы 3-6 жас аралығындағы балаларды мектепке дейінгі тәрбиелеумен және оқытумен қамту, (2009 ж. – 38,5%) 12-жылдық бағдарламамен жұмыс істейтін мектептер үлесі (2009 ж. - эксперимент) Бағдар беріп оқытатын мектептердің жалпы есебінен табиғи-математикалық бағытта жұмыс істейтін мектептердің үлесі (2009 ж. - 0%) Орта білім беретін ұйымдарда электронды оқыту жүйесі қолданылады (2009 ж. - 0%) Педагогтардың жалпы есеппен алғанда жоғарғы және бірінші санаттары бар білікті жоғары білікті педагогикалық жұмыскерлер (2009 ж. – 26,1%) Білім берудегі инклюзивтік талаптарға сай білім беру ұйымдарының үлесі (2009 ж. - 0%) Халықтың медициналық қызмет көрсету сапасына қанағаттанушылық деңгейі Халықтың күтілетін өмір сүру ұзақтығы, жыл Халықтың жалпы өлім-жітімді төмендету, 1000 адамға шаққанда Жұмыссыздық деңгейі Ең төменгі күнкөріс деңгейінің шамасынан төмен табысы бар халықтың үлесі Арнайы әлеуметтік қызметтер ұсынумен қамтылған тұлғалардың үлес салмағы (қызмет алуға мұқтаж тұлғалардың жалпы санында) Мәдениет саласы қызметтер сапасының дәрежесі 2013 жылға – 30 %, 2015 жылға – 40% Мемлекеттік тілді білетін аудан халқының үлесі, % Мемлекеттік, орыс, ағылшын тілдерін білетін аудан халқының үлесі, % Дене шынықтыру және спортпен жүйелі айналысатын халықтың барлық дейгейін қамтуды ұлғайту Туристік қызмет саласында көрсетілген қызметтердің жалпы көлемінің ұлғаюы Мемлекет пен азаматтық қоғам институттарының өзара қатынастарын оң бағалайтын тұрғындар үлесін арттыру Халықтың ішкі істер органдарына сенімінің болжамды деңгейі Төтенше жағдайлардан адами және материалдық шығынды төмендету Құрылыс жұмыстарының нақты көлем индексі Елді мекендерінің қала құрылысы құжаттамасымен қамтамасыздық деңгейі Мұқтаж адамдардың жалпы санының ішінде үймен қамтамасыз етілетіндер Жақсы және қанағаттандырылған жағдайдағы жергілікті маңызы бар автомобиль жолдарының үлесі, % Тұтынушылардың коммуналдық қызметтердің сапалылығымен қанағаттанушылық деңгейі Орталықтандырылған сумен қамтамасыз етілуіне Балкашинда қол жеткізілімі (үйлерді қамтамасыз ету/үйлердің жалпы саны) Ауылды жерлерде орталықтандырылған сумен қамтамасыз ету жүйесіне қол жеткізу (АЕМ қамтамасыз ету/АЕМ жалпы саны) Жоғары даму әлеуеті бар ауылдық елді мекендер санын арттыру Зиянды заттардың жалпы шығарылуын төмендету, % Жалпы санына су объектілерінің үлесі, бірлік. Қалдықтарды өңдеу үлесі, % Орманды отырыстар көлемінің көбеюі, % Санкционды емес қалдықтар орындарын жою, % Аудан әкімшілігінің рейтингісі Электронды құжат айналымы жүйесін қамту Халықтың әлеуметтік маңызы бар қызметтерді көрсету сапасына қанағаттанушылық деңгейі
Қаржыландыру көздері	Қаржыландыру көздері: республикалық және жергілікті бюджет, меншікті қаражаттар, қарызға алынған қаражаттар. Қаржыландыру көлемдері: қаржыландыруға сәйкес.

АҒЫМДАҒЫ ЖАҒДАЙДЫ ТАЛДАУ

2.1. Аймақтық жағдайдың жағымды және жағымсыз жақтарын бағалау, сонымен қатар олардың мемлекеттің әлеуметтік-экономикалық және қоғамдық-саяси дамуына әсер етуі
Сандықтау ауданы ауыл шаруашылығының әлеуеті дамыған облысымыздың астық егуші ауданы болып табылады, сондықтан ерекше сала болып ауыл шаруашылығы саласы болып табылады.

Облысымыздың аймағының барлығы 4,4% алып жатқан, аудан облысымыздың барлық ауыл шаруашылық өнімінің 7,45% өндіреді, облыста өндірілетін бидайдың оныншы бөлігінің әлем нарығындағы бағасы жоғары.

Мал шаруашылығын перспективті дамыту бойынша позициялары бар, оның ішінде етке бағытталған.

Жайылым алқабының бары мал басын және мал шаруашылығы өнімінің өндірісінің көлемін көбейтуге мүмкіндік береді.

Бұның бәрі сатудың тұрақты нарыға бар ауыл шаруашылығы шикі затын және тамақ өнімдерін өндіру саласын жылдам дамытуға мүмкіндік құрайды.

АӨК негізгі мәселелеріне жататындар: ауыл шаруашылығы өнімдерін өндеудің төмен үлесі (ет – 8%, сүт – 0,2%), асыл тұқымды малдың төмен үлесі (11,9%) және шырынды тамақ дақылдарымен аз қамту (сенаж, силос).

Сандықтау ауданында агро өнеркәсіп кешенің дамыту Астана қаласының айналасында өнімдер белбеуін құру шегінде жобаларды жүзеге асыруға байланысты.

Агро өнеркәсіп кешенінің құрылымындағы жеке қосалқы шаруашылықты доминирлау саланың дамуын тежеуде, шикізат сапасының төмендігі (санитарлық бақылаудың нормаларын сақтамаудан, шаруа сою орындарын пайда болуына байланысты), сонымен бірге өндеуші өндірістердің технологиялық жабдықталуының төмендігі өнім сапасына әсер етеді. Ауыл шаруашылық өндірісінің ұсақ тауарлығы ірімасштабты селекциондық-асыл тұқымды жұмыстарды, ғылыми-негізделген өзіндік айналымды сақтауға, қазіргі технологияны кең пайдалануға, өндіріс процесстерін механизациялауға және автоматтандыруға мүмкіндік бермейді.

Селолық елді-мекендердің тұрақты дамуы үшін негізгі мәселе өмірді қамтамасыз етуші инфрақұрылымның даму деңгейінің жетіспеушілігі болып табылады.

Өнеркәсіп дамуы позитивтік жағымен аудан Сандыктаускогосы тау-кен қазушы, өңдеуші өнеркәсіп дамуына арналған жеткілікті потенциал бары, құрылыс материалдарының өндірістері келеді. Бағдарлама жалғасыға бағытталған және даму басты бағыттарының тереңдетуін өнеркәсіп бұтақтары, бәсеке қабілеттілік жоғарылау және даму экспорттықтың оның бағыттылығының.

Деңгей - өндірістің аласа өнеркәсіп дамуы негативтік жақтарына апарып беруге болады, негізгі құралдардың тозық жоғары дәрежесі жеткілікті (31,3%).

Аз кәсіпкерлік дамуы позитивтік жақтарына аудан Сандыктау аз кәсіпкерлік субъектілерінің сан бір уақытта артуымен шығарылушы өнім номенклатура кеңейту және қызметтерді апарып беруге болады .

Аз кәсіпкерлік дамуы негативтік және шек қойылатын жақтарына өнім өндірістері өсу шегі екпіндерінің баяулатуы қажетті апарып беру және қызметтердің сұраныс төмендеуі сол себепті.

Құрылыс бұтақ дамуы дұрыс кезеңдеріне дара, жалдық және коммуналдық құрылыс екпіндерінің артуы жатады.

Замандас талаптарға сапалы, қанағаттандырған құрылыс өнеркәсіптер негативтік тенденциялар кім, не ретінде жоқ болу қажетті белгілеп қою, әлеуметтік объектілердің құрылысына жобалардың, дамуға құралдардың жетіспеушілік және дара салу аудандарының инженер - коммуникациялы инфражүйе реттеу, ауылдық жерлер сумен жабдықтау орталықтандырылған қайнарларының құрылыс қажеттілігі.

Аз кәсіпкерлік кәсіпорындарының қатыстыру жоғары дәрежесі жеткілікті қызметтердің сфера дамуы позитивтік жақтарына аудан Сандыктаускогосы апарып беруге болады. Сауда сияқты қызметтердің сфера сондай бағыттары әсіресе қарқынды дамады, көлік және туризм.

Қызметтердің сфера дамуы негативтік жақтарына даму оның аласа деңгейі апарып беруге болады. Сонымен қатар әлсіз жақтарға қызметтердің сфера кәсіпорындарының аласа иннервациялық белсенділігі қажетті апарып беру, сонымен қатар, қызметтердің жаңа ұрпақ байланыстары, ақпараттық қызметтердің. Қызметтердің болады - түрлері емес сұраныс жоқ болуы байланысты.

Эдравоохранения дамуы позитивтік тенденцияларына апарып беруге болады: ауру-сырқаулық деңгей төмендеуі және өлім-жітімнің туберкулезбен және онкопатологии, дәрігерлік мекемелердің қамтамасыздық деңгей жоғарылауы орта дәрігерлік қызметшімен. Денсаулық қорғау дамуы негативтік жақтарына ВИЧ - инфекциялармен нәрестелік өлім-жітім деңгей жоғарылау, ауру-сырқаулық деңгей артуы апарып беруге ереді, дәрігерлік кадрлардың тапшылық, дәрігерлік мекемелердің қамтамасыздық деңгей төмендеуі замандас жабдықтаумен, денсаулық қорғау мекемелерінің ғимараттардың физикалық және адамгершілік тозық дәреже жоғарылауы, сонымен қатар денсаулық қорғау мекемелерінің үздіксіз қосымша қажеттілігі қаражаттықтарды қорларда.

Даму позитивтік жақтарына білім сфералары апарып беруге болады:

- қаржысының арқасында республикалық және жергіліктінің 460 орынға мектеп жанында қаражаттарды 24 мини - орталықты ашық (3-6 жас аралығындағы балаларды мектепке дейінгі тәрбиелеумен және оқытумен қамту, (2009 ж. – 38,5%));

- білім мекемелерінің қамтамасыздық деңгей жоғарылауы жаңа модификация кабинеттерімен және интернет - қорлармен.

Сфера негативтік жақтарына облыс білімдері апарып беруге болады:

- жаста балалардың аласа қамтуы қалады 16 жыл мектепке дейінгі білім қызметтерімен,

- педагогикалық кадрлардың тапшылығы,

- білім ғимараттарының физикалық және адамгершілік тозық маңызды деңгейі,

- мектепке дейінгі, орта және кәсіпшілік - техникалық білім объектілерінің қамтамасыздық аласа деңгейі лайықты жабдықтаумен және инвентарьмен.

Спорттық сфера позитивтік жағымен аудан Сандыктаускогосы адамдардың сан артуында есептеуге болады, спортпен жүйелі шұғылданғандардың, сонымен қатар спорттық салулардың сан арту, биік қамтамасыздық мектептермен дене тәрбиесі оқытушыларымен және анау факті, не спорттық мекемелердің көпшілігі тегін негізде өз қызметтерін көрсетеді, не спорттық объектілерге халық қол жетерлігі үлкейтиді.

Негативтік жақтарға аудандарда спорттық мекемелермен халық әлсіз қамтамасыздығы апарып беруге болады, жабдықтау тозық жоғары дәреже және спорттық жұмыстардың қатысуы төмендеуі оқушылармен және студенттермен.

Күй-жағдай позитивтік кезеңдеріне мәдениет сфералары мәдениет объектілерінің қаржыландыру артуы апарып беруге болады , сонымен қатар 2,2 бірге қатысуы деңгей артуы.

Санның олардың негативтік жақпен мәдениет сфералары мәдениет сфералары және азаюды қызметкерлердің тапшылығын келеді, ғимараттардың үлкен тозық, салулардың, жабдықтаудың, қолданылатынды мәдениет сферасында.

Сандықтау ауданының еңбек нарығының дамуының позитивті жақтары экономикалық белсенді халық санының көбеюі және жалпы жұмыссыздық деңгейінің төмендеуі болып табылады. Бұл мыналардың есебінен мүмкін болды:

а) жұмыссыздарды әлеуметтік қорғаудың белсенді қолдану (қоғамдық жұмыстарды ұйымдастыру, кәсіби оқыту, жастар тәжірбиесі, бос орын жәрмеңкесін өткізу, әлеуметтік жұмыс орындарын құру);

б) әлеуметтік әріптестікті дамыту, ұжымдық шарттарды бекіту.

Еңбек нарығын дамытудың негативті жақтары болып табылатындар:

а) еңбек нарығындағы дисбаланс, инновациондық менеджмент облысындағы мамандарға дефицит болып табылады, бұлар, дәрігерлер, сварщиктер,электриктер, жүргізушілер, машинистер, трактористер;

б) оқу барысында жәрдемақының жоқтығынан кәсіби дайындыққа жіберілген, жұмыссыздар деңгейінің төмендеуі, бұл қоғамдық жұмыстарды онтьайлы қылдырады;

в) кәсіби дайындықты өту үшін жұмыссыздарға оқу орның таңдау құқығының жоқтығы, бұл жұмыссыздармен оқу орның таңдау бостандығын шектейді және кадрлерді кәсіби дайындау саласында нарықтық қатынастын құрылуын шектейді;

г) жеке бизнесін ұйымдастыруға әлеуметтік көмек мөлшерінің жеткіліксіздігі;

д) әртүрлі біліктіліктегі кадрлерді жұмыспен қамту нарығындағы ағымдағы және болжамды сұранысын мониторигтаудың ғылыми-негізделген жүйесінің жоқтығы;

е) селодағы жұмыссыздық деңгейінің жоғарылығы және жастарды жұмысқа орналастыру мәселелері.

Соңғы жылдары жалпы жұмыссыздық деңгейінің төмендеуі байқалады, бұл аумақтың әлеуметтік саласындағы позитивті жақтары болып табылады.

Бар ықтималды толық пайдалануға мүмкіндік бермейтін және экономиканың дамуын ұстайтын негативті жақтары бар.

Соңғы жылдары экономикалық белсенді халықтың санының төмендеуі байқалады.

Ауданда халық санының төмендеу тенденциясы байқалады. Қатыстықты салыстырғанда туылудың төмен көрсеткіші және өлім көрсеткішінің жоғарлығы халықтың өсуінің төмендігін құрайды, сонымен бірге миграциондық қауым жалғасуда, уақыт өткен сайын бұл аудан ықтималын нәтижелі пайдалануын ұстайтын үлкен фактор болуы мүмкін.

Деңгей позитивтік жақтарымен аудан халық өмірлері келеді: айлық орташа мөлшер номинал еңбек ақы төлеу өсу шегі бір қызметкердің; белгіленген айлық зейнетақы орта мөлшер өсу шегі; жақты - тауарларға үй шаруашылықтардың ақшалы шығындардың құрылысты жылжулары және ақылы қызметтердің.

Дәуірге өмір деңгейі негативтік жақтарымен 2005 2008 ж. келеді: нақты еңбек ақы төлеу деңгей төмендеу, сәулеттендіру аласа деңгейі; жұғу тіркелген оқиғаларының өсу шегі ВИЧ - инфекциямен.

2008-2010 жылға қоршаған орта күзеттері табиғат қорғаушылық қызмет дұрыс жақтарына бағдарлама орындауын апарып беруге болады.

Жасанды әсер негативтік ықпалын жасауы су қорларының жетіспеушілігінде орта қоршаған айтылады, ең алдымен ішерліктердің, су қайнарларының ластығының, күй-жағдайда - салулардың; өндіріс қуаттылықтардың жоқ болуында өңдеумен, пайдаланулар және өнеркәсіпті кетулердің жерлеуіне және экологиялық жағдай нашарлауы.

Позитивтік жақпен аудан территориялық - кеңдік құрылымдары аймақ аралық және аймақтық миграция өзіне тарту айтылған аймақ барысын келеді.

Негативтік мінездемемен халық сан қысқартуы келеді.

следующая страница>