«АТАМЕКЕН» ҰЛТТЫҚ ТӘЛІМ-ТӘРБИЕ БАҒДАРЛАМАСЫ

(автор құрастырушы М.Құрсабаев)

"Атамекен" Бағдарламасы - әр халықтың сан ғасырлар бойы жас ұрпақты оқыту мен тәрбиелеу үрдісінде қалыптасқан озық тәжірибелерге негізделген - адамгершілік, парасаттылық және жалпыадамзаттық құндылықтарды бүгінгі жас өркеннің сана-сезіміне тәлім-тәрбиелік әдістер арқылы жүзеге асыруға бағытталған ғылыми-тәлімнамалық тұжырымдама

НЕГІЗГІ МІНДЕТТЕР МЕН МАҚСАТТАР

Өз Отаны мен туған жеріне пайда келтіретін, Елінің гүлденуі мен өркендеуіне үлес қосатын, білімді, парасатты, жан-жақты дамыған, өз мемлекетінің Рәміздері мен Ата Заңын, Президентін, басқа заңдары мен халықтар достығын құрметтейтін, өз халқының тарихы мен мәдениетін , тілін дінін, ділін, салт-дәстүрлерін қастерлейтін, бойында патриоттық сезімі бар тұлғаларды тәрбиелеу ісіне ғылыми -әдістемелік тұтқа болу. Қазақстан Үкіметінің білім мен тәрбие саласындағы күрделі іс-шараларына ұйытқы болу, қолдау көрсету.

Әлемдік озық тәжірибелерге негізделген білім беру жүйесінің қалыптасуына ат салысу. Халық педагогикасының озық үлгілері мен өркениетті идеяларын насихаттау және нәтижелеу.

Бағдарлама 1985 жылдан бері мектептегі бұрынғы пионе-комсомол ұйымдарының тәрбие жұмыстарына халықтық педагогика идеяларын енгізу мақсатында бірқатар оқушылар мен ұстаздардың бастамасы негізінде бастау алды. Аталмыш үрдіске, Тұжырымдама авторының - ауыл мектебінде тәлімгер-мұғалім, бертін келе Халықаралық "Артек" лагеріндегі практикалық тәжірибелері арқау болған "Атамекен" атты Республикалық оқушылар операциясы (Қазақстан мектебі, № 5, 19916 38-41 бет) ұйытқы болды. Кейін бұл бастама республика және одан тысқары жерлерде қолдау тауып, бүгінге дейін нәтижелі жүзеге асырылып келеді. Бағдарлама көптеген ғылыми мақалаларда, диссертациялық эерттеулерде, дипломдық жұмыстарда, бірқатар тезистерде көрніс тауып, практика негізінде көптеген мектептердегі тәрбие жұмыстарында кеңінен қолданылуда.

НЕГІЗГІ БАҒЫТТАР

САЛТ-ДӘСТҮР

Халық тұрмысындағы бесікке салу , тұсау кесу, құдаласу дәстүрлері,. Тоқым қағар һәм бата-тілек. Сәлем салты һәм көшпенділер этикасы. Қаза салты. Қоғам һәм отбасы ғұрыптары. Халықтық һәм діни мейрам-жоралар. Жаңа заман дәстүрлері .

« Ата Салты» іс-шарасы.

ШАҺАР-.

Көне шығыс һәм Орта Азия құрлықтарында орналасқан көне қалалар. Шаһарлар архитектурасы, құрылысы әлеуметтік маңызы. Көнетұрғындардың географиялық орны және топономикасы. Қала-шаһарлардың топономикалық атаулары. Мемлекеттер Астаналары һәм саяси жағдайлары. «Астана» ойын-сайысы

ЖІБЕК ЖОЛЫ-.

Жер планетасының шығысы һәм батысының дәнекері - Ұлы Жібек жолының мыңғасырлық тарихнамасы. Ежелгі сауда-керуен жолдары һәм тарихы маңызы бар жер-су атаулары. Этнотопономикалық шығыс картографиясы. Қиелі жерлер мен ата-бабалар жұрттарына этножорық. Халықаралық “Атажұрт” керуені.

СӨНБЕС ЖҰЛДЫЗДАР

Ұлы Дала төсіндегі адамзат өркениетінде айырықша із қалдырған алып тұлғалардың ғұмырнамалары. Шығыс ғұламалары һәм данышпан-абыздары. Баһадүрлер, Қағандар һәм жыраулар дәстүрлері. Қазақ батырлары һәм шешендері. Өнер, мемлекет, қоғам, ғылым һәм білім қайраткерлері. “Сөнбес жұлдыздар” атты ойын-сайыс.

ТОЛҒАУ.

Далалық ауызша тарихнама. Ел арасындағы данышпандық, жыраулық һәм салгерлік дәстүр. Ел ауызынан. Қазақ халқының айтыс өнері. Ұлттық қисыннама, тұспалдау һәм зерделеу. Жоқтау һәм зарнама. Батырлар жыры. Этнофольклористика һәм елтану. “Қорқыт-нама” іс-шарасы.

АСЫЛ МҰРА

Ұлттық болмысыздың жұмбақ дүниесімен ұштасқан этнокөріністер: мазар, мүрде, зират, құлыптас, таңбалы тастар. Көне обалар мен мүсіндер құпиясы. Тас таңбалар мен жазулар. «Қозы Баян» этножорығы.

ДОМБЫРА – ДАСТАН

Жаратылыстың биотикалық һәм абиотикалық құдыретін жалғастырушы дәнекер киелі домбыра һәм қобыз һақындағы этномузыкалық аспаптар тарихнамасы. Ән мен күйдің құпия әсем дыбысы. Саз бен әуен өлшемі һәм таралу жиіліктерінің ареалы. Қазақ күйінің эфсанналары Әлем этностарының музыкалық мұралары. «Тәнір күбірі» этномузыкалық саз кеші.

НАУРЫЗ

Жаратылыстану тарихнамасында ерекше орны бар шығыс халықтарының жаңа жылды тойлау мерекесі. Күн мен түннің теңелу өрісіндегі Наурыз рәсімі. Табиғи өліара фәлсафасы. Тасаттық, құрбандық шалу рәсімдері. Көктеу, жайлау, күздеу һәм қыстау дәстурлері. Халықтық мереке – думандар мен әлем этностарының мейрамдары. «Наурыз - нама» ойын – сайысы.

ЗЕРГЕР

Кең жаһан жәмиғатының құпия көрінісі сәндік – қолданбалы халық өнері. Киіз үй һәм шанырақ белгілерінің ғарышнамалық құпиясы. Жиһаздар мен әшекей – бұйымдар. Көшпенді бабаларымыздың аң бейнелі һәм полихромдық өнерлері. Көрмелер ұйымдастыру. «Алтын Адам» іс – шарасы.

ТӨРТ ТҮЛІК

Ұлы Дала перзенттерінің ерекше салты: төрт түлік малды күтіп – баптау дәстурлері. Мал атауласының Пірлері: Ойсыл қара, Қамбар ата, Шопан ата, Сексек ата танымдық-мифологиялық құндылықтар. Мал шаруашылығы жөніндегі халық білімі. «Төрт түлік» іс – шарасы.

КӨКПАР

Ұлттық ойындардың тарихнамасы. Тұрмыс-салт, танымдық, әскери – спорттық, есеп – қисап, қозғалыс ойындары. Көкпар, ақ сүйек, алтыбақан, асық, аламан бәйге, теңге алу, бүркіт салу, қазақша күрес және басқа ойындар. Әлем халықтарының ойындары. Халықаралық «Алтын Сақа» ойын – сайысы.

ДУЛЫҒА

Ел қорғаны болған батырлар мен баһадүрлердің ақ сауаттары һәм қару – жарақтары. Ұлттық киім – кешектер мен ер – тұрман әбзелдердің .этнотарихнамасы. «Қырық батыр һәм Манас» атты іс – шаралар.

ҚАСИЕТ

Жаратқан Ие һәм киелі рухтардың - ғарыш жиеліктерімен ұштасқан адамзат перзенттерінің ғажайып биоэнергетикалық қуаты. Қазақ және басқа халықтардың көріпкелдік һәм болжамнамалық қасиеттері. Емші, тәуіп, бақсы-балгерлердің ем-домдық дәстүрлері. Құмалақ ашу, дұға салу. Тіл-көз һәм қарғыс қасиеттері. Ұшықтау. Чакра һәм астралдық қуат дүниесі. «Авиценна» ем-дом шарасы.

АС

Ата-бабаларымыздың салтанатты ас беру рәсімі. Дастархан мәзірі һәм этикеті. Қонақ күту дәстүрі мен сөз беру. Табақ тарату және оның түрлері. Сәлемдесу, көрісу һәм қоштасу салты. Мал еті және оны мүшелеу өнері. Сусын һәм шарап. Қазақстан және әлем халықтарының ұлттық тағамдары. «Ас» іс-шарасы

БАБАЛАР ӨСИЕТІ

Ата-бабалар Аманаты. Өсиет һәм бата-тілек. Мақал-мәтелдер мен көсемсөздер. Ырым-сырым һәм тыйьм сөздер. Ақыл-нақыл һәм шешендік сөздер. Сыннама һәм ғибрат. Ұлттық сөздік қор ойлау һәм сөйлеу мәдениеті. «Балалар» Өсиеті Іс-шарасы.

ЗЕРДЕ

Адамзат өркениеті мен мұсылман Ренессансының өкілдері. Ұлы Дала ғұламаларының ғылыми жетістіктері. Ғылыми жаңалықтар һәм ғақлиятты ойлар әфсаналары. Мұсылман һәм Тұран Ренессансы. Орта ғасырлардағы арифметикалық, жаһаннамалық, медициналық һәм фәлсафалық ғылыми жаңалықтар. «Зерде» іс-шарасы.

ҚҰСБЕГІ

Ұлы Дала перзенттерінің тамаша дәстүрлері: аңшылық, құсбегілік һәм саятшылық өнер. Казақ халқының қыран құс - Бүркітті баулау дәстүрі. Табиғат пен адам байланысындағы антропогендік көріністер. Номадтар турмысындағы жүйірік ат, қүмай тазмы һәм қыран бүркіт үйлесімдігінің этнокөріністері. «Бүркітші» ойын-сайысы.

ҚЫЗ БЕН ЖІГІТ

Қазақ қызы мен жігітінің сегіз қырлы бір сырлы һэм оң қолынан өнер тамған этноерекшеліктері. Тәккәпарлық - пен кісілік. Ұлтжандылық қасиет һәм сенім мен намыс эфсанналары . Беріктік дәстүрі мен неке салты Мәнгілік махаббат фәлсафасы.Ғашықтық сезім һәм жыныстық тәрбие. Гигиеналық һәм тазалық дәстүр, «Қыз сыны» һәм «Жігіт султаны» іс-шаралары.

ЗАМАН-АЙ

Жалпыпланетарлық глобальды экология қасыреттері Антропогендік ықпалдар тафихнамасы. Жертану һәм мухит экожүйесі. Атмосфералық һәм ноосфералық қабаттар. Эндогендік, экзогендік, тектоникалық һәм техногендік күштер мен факторлар. Адамның экологиялық мәдениеті мен психологиясы. Катастрофалар мен зұлматтар. Зооэкологиялық, неоэкологиялық, ихтиоэкологиялық, антропоэкологиялық, палеоэкологиялық, фитоэкологиялық, биоәкологиялың, аугэкологиялық, техноэкологиялық, гилроэкологиялық һәм геоэкологиялық ауқымды проблемалар,Этноэкологиялық білім мен тәрбие негіздері. Арал-Балқаш экологиялықіс-шарасы.

АЛЫСТАҒЫ БАУЬРЛАР

Шет елдердегі. қазақ диаспоралары. Миграция, эммиграция, демография, депортация, этноцид, геноцид, резервация мәселелері. Халықтық дипломатия, Дүниежүзі қазақтарының Қурылтайы. "Алыстағы бауырлар" іс-шарасы,

ДОСТЫҚ

Қазақ-түркі тарихнамасы һақында зерттеулер жүргізген араб, парсы, қытай, орыс һәм европалық ғылымдардың ғұмырнамасы. Қазақстан халықтары және ТМД мемлекеттеріндегі әтностар арасындағы достық байланыс. Бейбітпілік үшін күрес, Бірлікті, татулықты һәм ынтымақтастықты көксеуге бағытталған іс-шаралар. Халықтар достығын нығайту. Қазақстан халықтарының Ассамблеясы. "Достық" іс-шарасы.

АРДАГЕР

Ежелгі дәуірден жаңа заман тарихына дейінгі үлтазаттық соғыстарға: грек,қытай, рим, парсы, орыс, моңғол, ойрат,қалмақ, шүршіт, таңғұт, араб, өзбек, түрікпен, казачество, нөміс,француз, фашистер мем ваххабистерге карсы соғысқан ардагер ата-бабаларымиздың ғумырнамасы. Отаршылыққа қарсы және І9І2, 1916, 1932,1941, 1979 және 1986 жылғы Өқиғаларға қатысқан ардагерлер мөн Қаһармандар, "Ардагер" іс-шарасы.

ОЮ-ӨРНЕК - ЭТНОУЗОРЫ.

Ұлттық таным мүхитының қайшылық қағидасымен ұштасқан ою-өрнектің ғарыштық, эооморфтық, геометриялық, ихтиологиялық танымдық – фәлсафалық түрлерімен танысу. Ою-өрнектің киізде,текеметте, алашада, кілемде, көрпеде орналасу көрністері. Көрмелер ұйымдастыру. "Ою-Өрнек" іс-шарасы.

БЕЙНЕЛЕР СЫРЫ

Тылсым дүниемен байланысқан көне: руналық, мифологиялық, тотемдік, геральдикалық, петроглифтік, иероглифтік таңбалар мен кескіндер сыры. Еліміздегі киелі жерлер: Арпаөзендегі, Тамғалыдағы, Тәңірқазғандағы, Ботайдағы, Берелдегі, Бесшатырдағы, Таскескендегі үңгір бейнелері мен сызба-шимайлары. «Ескінің көзі» атты этножорық.

АТА-АНА

Ұлттық таным һәм тәлімнің қайнар бастауы ата бабаларымыздың ұрпақ тәрбиесі жөніндегі мыңғасырлық тәжірибелері мен рухани – мәдени мұралары. Туыс, ағайын, отбасы, әке-шеше, бауыр-қарындас, балдыз-бажа дәстүрлері һәм жұрт салттары. Ата салты һәм ана шапағаты. «Ата-ана» іс-шарасы.

ШАРИҒАТ-ҚҰРАН

Мыңдаған ғасырлар бойы адамзат перзентіне Аллаһ тағаланың шапағат - нұрьн шашып келген қасиетті Құран шариғаттарының тәлімдік-танымдық әфсанналары. Мұсылман пайғамбарлары мен ғұламаларының ғұмырнамасы. Діни - танымдық һәм мұсылмандық дәстүрлер. Киелі Рухтар әлемі. Ораза, рамазан, Қыдыр түні, садақа беру рәсімдері: Сенім мен парыз. Қажылық фәлсафасы һәм намаз тағылымы. «Мұсылман Әлемі» іс-шарасы.

ҚАЙЫРЫМДЫЛЫҚ ҺӘМ СӘБИ

Қатал тағдырдың мәңгілік құрбандары: мүгедек, кемтар, зағип жандарға, қарттар мен жетім балаларға қол ұшын беру. Қолдан келгенше жақсылық жасау. Балалар мен қарттар үйіне сапар шегу. Бүкілқазақстандық "Қайырымдылық" және «Ауыл» операциясын ұйымдастыру .

САУДА - ЭКОНОМИКА.

Тәуелсіз Қазақ Елінің мәдениетін өркендетуде жаңа инфоқұрылымдық жуйеге негізделген менеджмент, маркетинг, аудиторлық және қаржы-банк мамандықтарын игеру мәселесі. Әлемдік һәм еуроазиялық экономикалық кеңістік пен интеграция. Жалпыадамзаттық экономикалық даму Стратегиясы. Интернет жүйесін пайдалану. Ауыл экономикасының даму стратегиясы. «Сауда» іс-шарасы.

ҒҰМЫР ҺӘМ ҒАЛАМ

Аспаннама һәм жаратылыстану негіздері. Планеталар һәм жұлдыздар шеруі. Уақыт пен кеністік, Адамтану әфсаналары. Нүктелер, толқындар һәм ғарыш денелері, Қатты, сұйық, ыстық - суық құбылыстар фәлсафасы. Ғылыми - зерттеу жұмыстары.

АНА ТІЛІ

Көнетүркі, соғды, сақ-гұн һәм Орхон-Енисей руналық жазбалары. Есік және Пазырық қорғандарындағы протоэтнолингвистикалық мұралар. Тоныкөк, Мойыншор, Күлтеген тас -.сына жазба ескерткіштері. Көнетүркі иеороглифтері. «Ұмай Ана» іс-шарасы.

ТҰРАН КҮНТІЗБЕГІ

Халықтық астрология. Көне болжамгер даналар, жұлдызшылар мен көріпкелдер. Жьл кайыру әфсаналары. Мүшел жас кағидасы. Ай, апта, сағат һәм өлшем қағидалары. Сары – Арқадағы «Мұртты обалар» - Ұлы Дала обсерваториясы . Этножұлдыз жорамал. Тұран этноастралогиялық картасының сүлбесін жасау. «Тұран Күнтізбегі» іс-шаралары.

ЖАҚСЫЛЫҚ ҺӘМ ЖАМАНДЫҚ

Ұлы Жаратылыстың қайшылық нысандарынан жасанды – табиғи тұрғыда реттелген болмыс һәм болмас ұғымдары . Антропогендік кезеңдер мен тәжірибелер жиегінде қалыптасып келген адамзат перзентінің қарама – қайшылық: жақсы – жаман , мейірімділік – қатығез, парасатты – қанішер, ақылсыз – ақымақтық: және басқа әрекеттерінің әфсанналары Салыстырмалы зерделеу һәм пайымдау . Адамтану негіздері .

ЖАС КЫРАН

Еуразия даласын мыңдаған ғасырлар мекендеген көпшенді – номадтардың ұрыс – соғыс һәм ел қорғау дәстурлері . Ата бабаларымыздың әскери өнері . Әскери тактика һәм стратегия . Ұлттық әскери Доктрина . Әскери – жауынгерлік тәртіп, білім һәм тәрбие негіздері . Соғыснама саясатының шежіресі . Мыңбасы , түменбасы жүзбасы һәм елубасы онбасы әскери саптары мен жауынгерлік дәстүрлері . «Мың бала» әскери жауынгерлік ойын – сайысы .

ӘЛЕМ ДІҢДЕРІ ТАРИХНАМАСЫ

Дүниежүзі адамзат пезенттерінің ең асыл рухани - мәдени мұралары Ұлы Діндер: Ислам , Христиан , Будда және басқа діни конфессиялар мен қауымдастықтардың тарихнамасы . Ұлы діндердің көсемдері , данышпан – пайғамбарлары һәм ғұмалары және олардың фәлсафалық – теологиялық , діни-гносеологиялық әфсаналары . Ұлы Діндер ықпалы , тәрбиесі , мәдениет және қоғамдағы рөлі . «Ұлы Діндер тарихнамасы » атты оқулық жазу , тұжырымдамалар түзеу.

АТАМЕКЕН ҚОҒАМЫ ҺӘМ МЕДРЕСЕСІ

Республикалық «Атамекен» балалар мен жастар ұйымын құру. Оқушылардың жас ерекшеліктеріне байланысты бірлестік-топтар құру. Тәрбие жұмысының орталығы «Атамекен Ордасын» ашу. «Атамекен» Бағдарламасын балалар, оқушылар және жастар ұйымдарының тәрбие жұмыстарына пайдаланудың жолдарын көрсету .Аса дарынды оқушылардың басын біріктіріп арнайы оқу орны - Атамекен Медресесін ашу. Арнайы оқулықтар жазу. Қазақстан оқушылар Ассамблеясын құру. Республикалық «Жұлдыз», «Балдәурен» мектеп оқушылары лидерлерін дайындайтын оқу-сауықтыру кешені. «Болашақ», «Жұлдыз», «Мың бала» оқушылар ұйымдары. «Менің елім - Қазақстан» ойын-сайысын өткізу. Барша ұрпаққа ортақ Ант беру рәсімі.

ТӘНІР-НАМА

Ата-бабаларымыздың тарихында аса маңызды діни-фәлсафалық, рухани-мәдени рөл атқарған исламға дейінгі дәуірде қалыптасқан Тәңірлік діннің адамгершілік әфсанналары. Тәңір дінінен қалған отпен аластау, әруақка сыйыну, ала жіпті аттамау және басқа діни дәстүрлер. Тәңір мен Ислам дінінің ұқсасқан тұстары. Хан Тәңірі шыңына тәу ету рәсімі. «Хан Тәңірі» іс - шарасы.

ҚАЗАҚ ЕЛІ

Тәуелсіз Қазақ Елінің жаңа геосаясаты һәм менталитеті. Мемлекеттік һәм ұлттық идеология және генофонд, Әлемдіқ макроэкономикалық кеңістікке ену барысындағы жаңа Қазақстан келбеті. Президент Назарбаевтың «Қазақстан 2030» Стратегиялық Идеясы. Ата Заң һәм ҚР Заңдары, Президент Жарлықтары мен Үкімет Қаулылары. Қазақтану мәселелері. Дипломатиялық қарым-қатынас. Халық һәм Ауыл Академиясы. Қоғамдық ұйымдар мен саяси партиялар. Саясаттану һәм әлеуметтану негтздері. Орыс һәм қытай саясаттары және оларды зерттеу. Ұлттық Ғарыш Агенттігі. Ұлттық қауіпсіздік, ішкі және сырткы саясат. Жастар мәселесі. Сайлау заңы.

ТҰРАН ҺӘМ ТҮРКІСТАН

Ата тегі, тарихы мен мәдениеті бір түріктілдес этностардың бүгінгі тағдыры һәм болашағы. Әлемдегі отызға жуық түркітектес халықтар арасындағы достық пен ынтымақтастық. Түркі даналары және олардың ғұмырнамасы. Ұлы Тұран империясының тарихы мен мәдениеті. Тарихи оқиғалар күнтізбегі. Түркі халықтарының әдебиеті, өнері, медицинасы, тәлім-тәрбиесі һақында оқулықтар шығару. Көнетүркі руналық жазбаларды қастерлеу. «Тұран Әлемі» атты ауқымды іс-шаралар.

НЕОПЕДАГОГИКА ҺӘМ НЕОПСИХОЛОГИЯ

Әлемдік жаһандану үрдісіндегі жаңаша білімтану проблемалары. Техногенез дәуіріндегі жас ұрпақтың (хомоэлектроникус, постхомо, хомоинформатикус, хомотехникус т.б.) танымдық-интеллектуалдық ерекшеліктері. Жаңа дәуір талабына сай неопедагогикалық һәм неопсихологиялық қағидаларды зерделеу.

«АТАМЕКЕН» БАҒДАРЛАМАСЫ ЖӨНІНДЕГІ ОЙ-ПІКІРЛЕР
«Атамекен – 1990 жылдардың басындағы қазақ педагогика тарихындағы сенсация...» (Сарыбеков Н.Қ,п.ғ.д, профессор)

«..мектеп, мектептен тыс мекемелер, балабақшалар мен арнаулы орта және жоғарғы оқу орындарында ескі педагогикалық тәжірибелердің орнына жаңаша, ұлттық тәлім-тәрбиенің қағидаларына негізделіп жазылған «Қазақтың салт-дәстүрлері» (С.Қалиев, М.Смайылова, М.Оразаев), «Қазақтың тәлім-тәрбие тарихы» (Қ.Жарықбаев, С.Қалиев), «Атамекен» (М.Құрсабаев), «Кәусар бұлақ» (З.Ахметова), «Балбөбек» (Б.Баймұратова, М.Сәтімбекова) және басқа да көптеген ғылыми-тәлімдік бағдарламалар басылып шығып, оқу-тәрбие жұмыстарына енгізіле бастады» ( Қалиев С.Қ, п.ғ.д, профессор)

«..халықтық педагогика - ұлттық тәлім-тәрбиенің негізі. Ұлттық тәлім-тәрбие қазақ халқында ана құрсағынан басталып, адамды өмір бойы және ол дүниеге шығарып салумен аяқталатын әдет-ғұрыптармен салт-дәстүрлері негізінде үздіксіз жүргізіліп, іс-әрекеттер және қарым-қатынастар арқылы жүзеге асырылған. Ұлттық тәрбиенің мақсаты - ұлттық сана мен ұлттық намысын тудыру, дамыту және қалыптастыру. М-Р.Құрсағидың «Атамекен» бағдарламасы осы мақсатты жүзеге асыратын бірден-бір ғылыми-тәлімдік және рухани-танымдық этнокешенді жүйе болып табылады..». (Бөлеев Қ., п.ғ.д, профессор)

”..Авторская программа «Атамекен» (М.Курсабаев), в отличие от названных выше программ, расчитана на организацию внеклассной и внешкольной воспитательной работы с 1 по 11 классы и состоит из 30 направлений. Цель программы – воспитание детей на прогрессивных традициях народа, ознокомление с его духовной культурой. Программа широко распространилась по республике, нашла единомышленников в лице педагогов и педагогических коллективов республики..» (Қожахметова К.Ж, д.п.н, профессор).

“..осының барлығы қазіргі таңдағы білім мен тәрбие бастауларының негізі болып табылатын халықтық педагогика мұраларын насихаттауға бағытталған «Атамекен», «Кәусар бұлақ», «Елім-ай» атты альтернативті бағдарламаларда айтылған. Аталмыш бағдарламалар жеке тұлғаның адами-құндылық бағыттамасының, парасаттылық, эстетикалық және танымдық қасиеттерінің кеңінен ашылуына, оқушының қоғамға пайдалы қызмет етуіне заман талабына сай мүмкіндік беретін жол ашпақ..” (Мұхамбетова С.К, п.ғ.к, доцент)

“..республика пионерлерi iс-әрекетi бағдарламасының өзектi компонентi Атамекен операциясы. Бұл балалар мен үлкендердiң творчестволық iздену-этнографиялық жұмысы. Осы мақсатқа сәйкес iздену-этнографиялық, экологиялық штабтар, ұлттық-мәдени орталықтары құрылады..” (Ж.Қоянбаев, п.ғ.к, профессор)

“..республика көлемiндегi мектептердiң тәжiрибесiне жасаған талдау қазақ халқының салт-дәстүрi, әдет-ғұрпы, ауызекi-поэтикалық шығармашылығы, ән-күй, сәндiк-қолданбалы өнерi туындылары, тәлiм-тәрбиелiк идеялары, көзқарастары, әдiс-тәсiлдерi негiзiнен тәрбие жұмысында “Атамекен” бағдарламасының басты бағыттары негiзiнде жүзеге асырылатынын көрсетедi..” (Дүйсембінова Р.Қ, п.ғ.д, доцент)

«..Атамекен – мемлекеттік, ұлттық деңгейге көтерілуге тұратын, мемлекет тарапынан арнайы қамқорлыққа алынатын ауқымды дүние. Өйткені Атамекеннің әрбір саласына көптеген кітаптар, оқулықтар жазылуға тиіс, ұзақ жылдарға арналған кең тынысты бағдарлама..» (З.Ахметова, жазушы)

Қазақстан Республикасы білім, мәдениет және денсаулық сақтау Министрлігі

480091, Алматы, Республика алаңы 4, Телефон: 69-53-80, Факс: 63-57-27№ 03-517 3 наурыз 1998 жыл

Қазақстан Республикасының Парламенті Сенатының Аймақтық даму мәселелері және өзін-өзі басқару жөніндегі комитетінің Төрағасы Ө.ОЗҒАНБАЕВҚА.Қазақстан Республикасы Парламентінің Сенаты. ЖАЛПЫ БӨЛІМ. № 329, 4 наурыз 1998 жыл
Қазақстан Республикасы Білім, мәдениет және денсаулық сақтау министрлігі өзіңізге жолдаған бұрынғы Торғай облыстық «Атамекен» қозғалысының төрайымы Қ.Өскенбаеваның хатымен мұқият танысты. Бүгінгі күні «Атамекен» бағдарламасы білім мекемелерінде кеңінен насихатталып, оқу-тәрбие процесінде халықтық педагогика идеяларын ендіру ісінде негізгі тұтқалардың бірі болып отыр. Бағдарлама авторы М.Құрсабаев республикамыздың педагогикалық қауымымен жиі жүздесіп отырады. (Вице-Министр Е.М.Арын)

НАУЧНО-ЭТНОПЕДАГОГИЧЕСКАЯ ПРОГРАММА «АТАМЕКЕН»

“АТАМЕКЕН” - это научно-этнопедагогическая концепция, основанная на прогрессивных идеях воспитания и образования, накопленного веками опыта народов, этносов, способствует формированию общечеловеческих ценностей, духовно-материальной и национальной культуры в сознании подрастающего поколения путем комплексного, планомерного и системного воспитательного воздействия.

ОСНОВНЫЕ ЦЕЛИ И ЗАДАЧИ

Воспитание всесторонне развитой личности приносящей пользу обществу, вносящей вклад в процветание родной земли, уважающей историю, культуру, народа и государства, национальные традиции, государственные символы и атрибуты, Президента РК, Конституцию и Законы РК и другие общечеловеческие ценности;

Формирование чувства казахстанского патриотизма через воспитательные возможности посредством этнопедагогики и этнопсихологии. Определить основные методические направления. комплексной воспитательной работы с применением современных когнитолого-эдукологических технологий.

ОСНОВНЫЕ НАПРАВЛЕНИЯ

САЛТ-ДӘСТҮР - ТРАДИЦИИ И ОБЫЧАИ

Древние и современные народные традиции и обычаи . Бытовая и обрядовая этика номадов. Традиции семьи и общества. Колыбельная. Народные обряды. Благословение аксакалов. Этноэтика обращения. Традиция похорон. Сватовство и ее этнокультурные особенности. Традиции этносов.

ШАҺАР-ДРЕВНИЕ ГОРОДА.

Древние города Средней Азии и Востока. Архитектура, самобытная культура и социально-политические истории древних городов. Этногеография населения. Топономическая карта городов-шаһаров. Столицы государства мира. Познавательная игра “Астана”.

ЖІБЕК ЖОЛЫ - ВЕЛИКИЙ ШЕЛКОВЫЙ ПУТЬ

Историография Великого Шелкового Пути- как символ этногенезисов и взаимодействия мировых культур этносов Востока и Запада. Древние торгово-караванные пути . Этнотопономическая картография древнейших названий исторических и святых мест. Этноэкспедиция по святым местам великих предков. Международный караван учащихся и молодежи под названием “Атажұрт”. Этномаршруты по дорогам Великого Шелкового пути.

СӨНБЕС ЖҰЛДЫЗДАР - НЕМЕРКНУВШИЕ ЗВЕЗДЫ

Этнохронология величайших мыслителей, мудрецов, каганов и баһадуров, батыров и жырау. Жизнь и творчество замечательных людей. Выдающихся деятелей культуры, искусства, науки и образования, видные государственные и общественные деятели. Представители казахской интеллигенции и других народов Казахстана. Мероприятие “Сөнбес жұлдыздар”.

ТОЛҒАУ - СКАЗАНИЯ

Устное народное творчество номадов и их наследников. Историко-культурные наследия этносов Великой Степи. Казахский айтыс. Этнофольклорное достояние и творчество мудрецов и жырау. Народная быль. Страноведение. Словарные запасы и логические приемы этноязыков. Литературные жанры. Мероприятие “Қорқыт-нама”

АСЫЛ МҰРА – БЕСЦЕННОЕ НАСЛЕДСТВО

Древние историко – культурные памятники, стоянки, пещерные и каменные могильники. Каменные надписи и статуи. Вековая и таинственная связь антропологических и мифологических древних памятников. Этноэкспедиция «Қозы - Баян».

ДОМБЫРА – ДАСТАН – ЛЕГЕНДА О ДОМБРЕ

Этномузыкальная историография народных инструментов домбры, кобыза и других этномузыкальных инструментов. Раскрытые таинственные биотические и абиотические звуковые связи этномузыкальных инструментов и произведении. Сольные и синхронные звуки народного песенного искусства. Связь и ареал распространения . Этнопознвательная природа этномузыкальной композиции – кюй. Этномузыкальное наследие народов и этносов мира.

Мероприятие «Тәңір күбірі – Зов Тенгри».

НАУРЫЗ – НОВЫЙ ДЕНЬ.

Ритуал празднования Нового года и Великого Дня – Наурыз в день ежегодного весеннего равноденствия народов мира. Географическая особенность и этнофилософская определенность праздника Наурыз. Этнографическая и религиозно – культурологическая природа праздника. Жертвоприношения и этнические нормы, астрологические приметы астрологические факторы . Массовые праздники народов Казахстана и мира. Игра «Наурыз - нама».

ЗЕРГЕР – ЮВЕЛИРНОЕ ИСКУССТВО.

Этноприкладное и ювелирное искусство древних номадов и их наследников . Космическая и этнофилосовская природа скифского звериного и полихромного стиля. Этнокультурная особенность строения юрты – как символ познания строения земли и космоса. Казахская (тюркская) юрта и ее убранство. Мероприятие «Алтын адам – Золотой вождь».

ТӨРТ ТҮЛІК – ДОМАШНИЕ ЖИВОТНЫЕ.

Мифологические названия домашних животных: коня – Камбар ата, верблюда – Ойсыл Хара, коровы – Зенги баба, овца – Шопан ата. Тотемы животных. Древняя традиция номадов за уходом домашних животных. Проблемы аула и аграрного сектора. Мероприятие «Төрт түлік».

КӨКПАР – НАЦИОНАЛЬНЫЕ ИГРЫ

Этнография национальных игр казахов и этносов Казахстана. Социально – бытовые, подвижные, познавательные, военно-спортивные и другие виды народных игр. Виды национальных игр: кокпар, асык, байга, аламан байга, алтыбакан, ручеек, каравай, борьба. Игры народов мира. Международная детско юношнская игра «Алтын Сақа».

ДУЛЫҒА – ДОСПЕХИ БАТЫРОВ.

Этноисториография военного обмундирования и оружия. Доспехи войнов-батыров и баһадуров . Этнокомплекс богатырских доспех. Конные и вооруженные снаряжения. Национальные костюмы и их виды. Игра «40 Батыров и Манас»

ҚАСИЕТ-РАЗУМ.

Нетрадиционные методы исцеления, врачевания и програмирования видов болезней и их лечение. Древние традиции и методы народной медицины. Астральные и параллельные миры и их влияние на сознание людей. Ясновидение, медицинские приемы снятия порчи и сглазов. Биоэнергетический потенциал и возможности человека. Казахские баксы, тәуіп, мулла, и их деятельности в медицинской практике. Виды болезней и методы их лечения. Мероприятие «Авиценна»,

АС – ЭТНОТРАПЕЗА.

Казахский дастархан и этикет. Этнокультурные особенности трапезы

казахов и других народов. Этнопроцесс во время ритуала - Ас. Гостеприимство народов Великой Степи. Виды национальных блюд и напитков.Традиции мясного деликатеса и их разделывание. Порядок и ритуал приема гостей. Этнопроцесс подачи блюд и другие этноэтические нормы. Торжественное слово гостя и порядок предоставления. Мероприятие «Ас»

БАБАЛАР ӨСИЕТІ - ЗАВЕТЫ ПРЕДКОВ.

Этнопознавательная особенность заветов. Этническая природа

и воздействие заветов и благословения аксакалов, Этногенофонд словарного запаса. Народные приметы и запретные слова. Пословицы и поговорки. Этические нормы сложения мысли и культуры речи. Логические приемы этнолигвистики. Вопросы этноэпистемы.

ЗЕРДЕ - ВОСТОЧНЫЙ РЕНЕССАНС.

Генезис средневекового Мусульманского и Туранского Ренессанса. Великие научные открытия арабо-тюркских ученых в области медицины, арифметики философии в эпоху позднего Средневековья . Каталог научных достижении выдающихся мыслителей Востока. Мероприятие «Зерде»

ҚҰСБЕГІ – БЕРКУТЧИ.

Этнотрадиция охоты на диких животных и этнорегулятивная особеность

номадов. Виды охоты и методы приспособления. Антропологические факторы взаимосвязи человека с окружающим миром. Гармоничная

последовательность действия и влияния номадов на природу. Традиция охоты и обращения номадов к хищным птицам. Бытовое и охотничье снаряжение Беркута и способы дрессировки. Виды хищных птиц. Природно-гармоничный комплекс охоты. Комплекс триады: быстрый конь, гончая собака-тазы и хищный беркут. Мероприятие «Беркутчи»

ҚЫЗ БЕН ЖІГІТ - ДЕВУШКА И ДЖИГИТ.

Этнополовые и возрастные особенности молодых людей. Этносоциальная особенность казахов и других народов к вопросу полового воспитания. Этнографические качества молодых пар и их социально-генетические предпосылки . Этноприродный менталитет и психологическая особенность становления характера, гордости и достоинства. Вопросы любви и переживания юношеского периода. Гигиенические и другие факторы общества и семьи в процессе становления и развития молодых людей. Проблемы этногендеризации.

Мероприятия «Қыз сыны» и Жігіт сұлтаны».

ЗАМАН-АЙ - ЭКОЛОГИЯ.

Глобальная межпланетарная экологическая катастрофа.Историография

антропогенного воздействия человеческой цивилизации. Проблемы атмосферных оболочек и ноосферы. Эндогенные, экзогенные, техногенные, тектонические факторы. Межконтинентальная экология и экосистема мирового океана. Проблемы зооэкологии, фитоэкологии, агроэкологии, биоэкологии аутэкологии, антропоэкологии. Экологическая культура и психология человека. Основы общей экологии. Этноэкологическое и научно-техническое образование и воспитание. Мероприятие «Арал-Балхаш».

АЛЫСТАҒЫ БАУЫРЛАР - КАЗАХСКАЯ ДИАСПОРА.

Проблемы казахской диаспоры за рубежом. народная дипломатия. Основные вопросы миграции, эммиграции, демографии, геноцида и депортации. Население народов мира. Всемирный Курылтай казахов. Социальные проблемы оралманов. Мероприятия: «Алыстагы бауырлар».

ДОСТЫҚ - ДРУЖБА.

Жизнь и деятельность видных ученых и деятелей арабо-мусульманского
мира, России, Китая и европейских стран. Укреплние дружбы и солидар-
ности народов СНГ и Казахстана. Ассамблея народов Казахстана.
Мероприятие «Дружба».

АРДАГЕР - ВЕТЕРАН.

Сбор материалов об участниках греко-римской, сако-персидской, тюрко-
византийской сражении, о войнах с арабами джунгарами и монголами. Ветераны Событии І845, 1912,1916, 1921, 1932,1941, 1979 годах и о событиях Декабрьского восстание в Алматы 1986 г.г. Создание музеев боевой и трудовой славы. Мероприиятие «Ардагер».

ОЮ-ӨРНЕК - ЭТНОУЗОРЫ.

Этнопознавательная космогоническая, геометральная зооморфная, ортиоморфная, ихтиоморфная особенность национальных узоров. Таинственная зарисовка и точное расположение узор. Панорама узор на коврах и текеметах и их разновидности. Мероприятие «Ою-Өрнек – Этноузоры»

БЕЙНЕЛЕР СЫРЫ - МИР ЭТНОРИСУНКОВ.

Древнейшие и загадочные пещерные рисунки предков. Рунические, тотемические, геральдические, петроглифные каменные эарисовки. Древние стоянки и пещеры: Тамгалы, Таскескен, Бесшатыр, Арпаузен . Этноэкспедиция "Ескінің көзі - Живой родник".

АТА-АНА - РОДИТЕЛИ.

Родительской дом - как очаг и основа народной педагогики. Многовеко-
вой опыт воспитания и образования народов мира, Общечеловөческие и
духовно-нравственные ценности семейного воспитания. Этносоциальная среда семейно-родственнных отношении и ее вековые связи. Мероприятия «Ата-Ана - Родительский дом»

ШАРИҒАТ-ҚҰРАН – МУСУЛЬМАНСКИЙ МИР

Генезис исламской религии и культуры. Религиозно - философское значение священной Книги - Коран. Таинственные параллели и познавательные значения. Трансформация учении и идей Всевышнего

Аллаһа - одной из величайшей религиозной конфессий мира – Ислама Этнофилософское богословское и культурные ценности Ислама. Мусульманский Ренессанс и человеческий фактор. Образ Всевышнего Аллаһа как синтез межпланетарной религиозно - философской и духовно-мифологической трансформации. Священная Книга Коран - как путь к познанию мира. Мусульманская этика и социально-правовые нормы Шариата. Мир святых духов.. Религиозные традиции и обряды. Мероприятие «Мусульманский мир».

ҚАЙЫРЫМДЫЛЫҚ ҺӘМ СӘБИ - ДЕТСКИЙ МИР И МИЛОСЕРДИЕ.

Оказание духовной и моральной помощи детям сиротам, инвалидам, одиноким, больным и престарелым людям. Посещение детских домов и коллонии, домов престарелых и больниц. Проведение всекаказахстанской благотворительной операции «Мелосердие» и «Ауыл». Организация тимуровского движения на местах. Участие в благотворительной акции фонда «Бөбек».

САУДА - ЭКОНОМИКА.

Международное экономическое отношение и их влияния на регионы. Стратегическая Программа глобального зкономического развития. Основы экономических наук и реформ. Современная экономическая психология человека. Основы экономичөских учении: макроэкономики, менеджмента, аудит, финансовой и банковской системы. Евразийская социально-экономическая интеграция. Внесение личного вклада для экономического процветания независимого Казахстана. Создание центров юных предприимателей. Мероприятие « Сауда – Экономика»

ҒҰМЫР ҺӘМ ҒАЛАМ – ЧЕЛОВЕК И ВСЕЛЕННАЯ

Концепция современного миропониманния и естествознания. Новые теории о сложных системах аэрокосмического, мировозренческого характера. Теория глобального мышления и концептуальный подход. НТР и современный мир. Умственный потенциал и новые вожможности человека. Гипотеза и реальность. Пространсво и время. Основы человековедения. Дианетические, кибернетические, сайентологические и синергетическиө синтезирование тел, точек и других эемных-неземных систем и объектов. Научно-исследовательская работа.

АНА ТІЛІ – РОДНАЯ РЕЧЬ

Мировая историография этнолингвистики. Древнетюркские каменные рунические письменные памятники. Этноязыковая культура арийцев, сако-скифских и гуннских племен. Великое переселение народов и их этнолингвистический ареал. Каменные и другие письменные стоянки:Тоныкок, Мойьншор, Кюль-Тегин, курган Иссык и Пазырык. Мероприятие «Ұмай-Ана».

ТҰРАН КҮНТІЗБЕГІ – ТУРАНСКАЯ АСТРОЛОГИЯ.

Древнетюркский этноастрологический календарь акватории Великой долины степной зоны Евразийского субматерика. Древние звездочеты и ясновидцы. Этногенез туранского знахарства. Древняя этноастрологическая карта. Сарыаркийнские «Мұртты Оба –Астрологические каменные усы» как звездная обсерватория этносов Великой Степи. Времена года месяца, недель. Часовой пояс и ориентирование на местности. Составление карт. Современные астрологические знания . Мероприятие «Туранская этноастрология»

ЖАҚСЫЛЫҚ ҺӘМ ЖАМАНДЫҚ – ДОБРО И ЗЛО .

Естественнонаучные и антропогенные факторы и психика человека. Психологическое и душевное состояние человека. Определение религиозно-мифологических, астрально-биологических пространственно – генетических воздействии на сознание и организм человека . Генезис дуалистического состояния и причины добрых и злостных качеств человека. Аналитическо-анатомические методы исследования человековедения . Неземная связь человека.

ЖАС ҚЫРАН – ЮНЫЙ ВОИН

Военное искусство древних номадов их предшественниксв. Конница кангюев и скифский конный маневр ведения боя в условиях степи.

Военная история номадов. Военная тактика и стратегия ведения боя Военное образование и воспитание. Национальная военная доктрина. Военный строй и порядок . Устав ВС РК . Виды Воруженных Сил РК . Военно –спортивная игра «Мың бала».

ӘЛЕМ ДІҢДЕРІ ТАРИХНАМАСЫ – МИРОВАЯ РЕЛИГИЯ.

Глобальная историография мировых религии: Ислама , Христианства . Буддизма и других религиозных конфессии - сыгравшие огромную роль в антропологических периодах становления и развития человеческой цивилизации. Этнокультурные и обшечеловеческие ценности , нравственность и огромная воспитальная роль мировых религии. Священные Религиозные Книги , жизнь Пророков, жрецов и духовных учителей. Религиозные традиции и праздники. Составление учеников и концептуальных программ по теме : «Мировая религия».

АТАМЕКЕН ҚОҒАМЫ ҺӘМ МЕДРЕСЕСІ - ОБШЕСТВО И МЕДРЕСЕ «АТАМЕКЕН».

Создание республиканской организации детей и школьников «Атамекен». Первичные отряды и их возрастные особенности. Центр воспитательной работы «Атамекен Ордасы». Пути реализации Программы «Атамекен» в воспитательңых работах молодежных и других организациях. Определение и классификация одареных школьников и создание специальной школы «Медресе Атамекен» Разработка учебников и комплексных программ нового поколения. Ассамблея школьников Казахстана (АШК)

ТӘНІР-НАМА – ТЕНГРИАНСТВО.

Мифологическо-познавательное наследие доисламского верования тюркских народов Великой Степи. Духовно-культурное, философско-

нравственное учение Тенгрианство. Общечеловеческие ценностные параллели Ислама и Тенгрианства. Архаичные традиции тенгрианства в бытовой жизни казахов и их признаки: жертвоприношение, культ огня и

вера Аруахам /духи предков/. Этноэкспедиция на вершину «Хан Тенгри».

ҚАЗАҚ ЕЛІ - НЕЗАВИСИМЫЙ КАЗАХСТАН..

Геополитика, менталитет, национальная безопасностъ, проблемы генофонда, внутреняя и внешняя политика современного Казахстана Консолидация общества. Социальные, политические и другие вопросы. Стратегическая идея Президента Назарбаева «Казахстан 2030». Конституция, Законы РК, Указы Президента РК, Постановления правительства РК и другие законодательные акты. Казахстан и ООН. Дипломатия и юриспруденция. Казахстан в системе макроэкономического пространства. Национальные меньшинства в РК. Вопросы синологии и славяноведения. Выборы в РК. Аэрокосмическое агентство РК. Проблемы молодежи и безработицы Права человека в РК.

ТҰРАН ҺӘМ ТҮРКІСТАН - ТЮРКСКИИ ЭЛЬ.

Этноисториография тюркских народов мира. Развитие и глобальное исследование истории и культуры, языка, религиозных и мифологических традиции тюрков. История Великой Туранской империи. Великие ученые и мыслители тюркского мира. Календарь знаменательных событии из истории и культуры тюркских народов. Разработка научных книг по медицине, языка, искусства, этнопедагогики этнопсихологиии и других дисциплин. Памятники древетюркской рунических надписи. Организация ТЮРКСОЙ. Мероприятие «Тюркский мир».

НЕОПЕДАГОГИКА И НЕОПСИХОЛОГИЯ

Проблемы образования и воспитания в условиях техногенеза и всеобщей глобализации. Неопедагогические и неопсихологические парадигмы изучения когнитологических способностей феномен эпохи техногенеза – хомоинформатикуса, постхомо, хомоинтеллигенса и хомотехникса.
THE KAZAKH SCIENTIFIC AND ETHNO-PEDAGOGICAL KONCEPTION-PROGRAMM «ATAMEKEN» (1985 year)

ҚАЗАҚ ҰЛТТЫҚ ТӘЛІМ-ТӘРБИЕ БАҒДАРЛАМАСЫ

“АТАМЕКЕN” - is a scientific and ethno-pedagogical conception, which is based on the upbrinying and education progressive ideas, gained during centuries experiense of peoples, ethnic groups and it facilitates to form common to all mankind values, spiritual-material and national culture in the sense of the growing generation by means of complex, planed and systematic upbriging influense
MAIN AIMS AND TASKS ARE PROGRAM “ATAMEKEN”

To bring up harmonionsly developed personality, who brinys benefit to the society and who makes a contribution for the prosper3ty of the motherland, who vespects the history, culture of people and state national traditions, state symbols and attributes, the President of the Republic of Kazakhstan, the Republic of Kazakhstan Constitution and daws and other common to all manking values. To form the feeliny of Kazakhstan patriotist through upbrinying possibilities with the help of the ethno-pedagogics and ethno-psychology. To define the main methodological directions of complex upbrinying work with the use of modern cognitive-educologic technologies.

THE MAIN DIRECTIONS OF ETHNO-PROGRAMM «ATAMEKEN»
SALT-DASTUR – TRADITIONS AND CUSTOMS

Ancient and modern folk traditions and customs. The Nomad’s every day and ceremonial ethnics. Family and society traditions. Cvadle-song. Folk rites. Kazakh Aksakals’ blessing. Ethno-ethics of treatment. Tradition of a Zuneral. Matchmaking and its ethno-cultural pesuliarities. Ethnic grops’ traditions.

SHAKHAR – ANCIENT CITIES

Ancient cities of the Central Asia and East. Architecture, distinctive culture and social-politic history of the ancient cities. Ethno-geography of the population. Toponimic map of chakhar-sities. World states’ capitals. Cognitive game “Astana”.

ZHIBEK ZHOLY – THE GREAT SILK WAY

A historiography of the great Silk Way is as the symbol of the Eastern and western ethnic groups ethno-genesis and world culture interaction. Ancient trade and caravan ways. Ethno-toponimic map-making of history and holly places’ ancient names. Ethno-expedition by the great ancestors’ holly places. Pupils and youth’ international caravan, which is called “Atazhurt”. Ethno-route by the roads of the great Silk Way.

SONBES ZHULDUZDAR – NON-FADING STARS

The ethno-chronology of great philosophers, sages, kagans, bakhadurs, the braves and bards dive and creation of the remarkable men, distinguished figures of culture, art science and education, outstanding state and public figures. The representatives of Kazakhstan. The measure “Sonbes zhulduzdar”.

TOLGAU – LEGENDS

Verbal folk creation of the Nomad’s and their successors. The great Steppe’s ethnic groups’ historical and cultural heritage. The Kazakh Question-Answer Song. Sages and zhiraus’ ethno-folklore property and creation. Folk facts Regional geography. Vocabulary and logical techniques of the ethno-languayes hiterary janre. The measure “Korkyt nama ”.

ASYL MURA – INVALUABLE LEGASY

Ancient historical and cultural monuments, camps, cave and stone graves. Stone inscriptions and statues. Ancient anthropoliic and mythologic monuments century and secret interaction. The ethno-expedition “Kozy -Bayan”.

DOMBRA-DASTAN – LEGEND ABOUT DOMBRA

The ethno-musical historiography of folk instruments as dombra, kobyz and others. The ethno-musical instruments and works’ discovered musterious potential sound connections. Folk song art’s solo and synchronous sounds. Connection and areal of spreading. One of the ethno-cognitive nature of ethno-music comprosition is kui. World peoples and ethnic groups’ ethno-music hritage. The measure “Tanir kubiri – Appeal of God”

NAURUZ – THE NEW DAY

Ceremony of celebration of the New Years and the great Day – Nauruz on the day of world people annual vernal equinox. Nauruz holiday’s geographical reculiarity and ethno-phylosophic definiteness. Ethnogeographic and religious-cultural nature of the holiday. Sacrifise and ethnic norms, astrologic tokens and astrologic factors. World and Kazakhstan nations tass holidays. The date “Nauruz-nama”.

ZERGER – JEWELRY ART

Ancient Nomad’s and their successors ethno-applied and jewelry art. Scythian animal and poly-boxcalf style’s cosmic and ethno-phylosophic nature. The Iurta buildiny’s ethno-cultural pesuliarity as the symbol of the Earth and the Cosmos buildiny’s cognition. The kazakh (turkic) Iurta and its decorations. The measure “Altyn adam – The Golden Chief”.

TORT TULIK – DOMESTIC ANIMALS

Domestic animals mythological names e.g. horse’s is Kambar Ata, camel’s is Oisyl Kara, cow’s Zengi Baba, sheep’s is Shopan Ata. Animal’s totem. The Nomads ancient tradition of domestic animals maintenance. Problems of Aul and agrarian sector. The measure “Tort Tulik”

KOKPAR – NATIONAL GAMES

The Kazakh and Kazakhstan’s ethnic groups national game’s ethography. Folk game’s social and rural, moving, cognitive, military-sport and other forms. Such national games as: kokpar, asiik, baige, Alaman-baige, altii-bakan, rucheek-brooklet, karavai-round Loat, Wresting. World nation’s games. International infant-youthful game “Altyn Sakka”

DULYGA – THE BRAVES’ ARMOUR

The ethno-historiography of military uniform and weapons. Soldier-braves and bakhadurs’ armour. Warrior armour’s ethno-complex. Horse and armed equipment. National costumes and their forms. The game “Forty Batyrs and - Manas”

KASIET – INTELLECT

Non-traditional methods of healing, cure and programming of the illness form and sheir treatment. Ancient traditions and methods of folk medicine. Astral and parallel universe and their influence on the men’s consciousness. Clair voyance, medical techniques of spoiling and hexing removal. Man’s bioenergetic protential and chances. The Kazakh baksii, tauip, mulla, and their activity in medical practice. Illness forms and methods of their treatment. The measure “Avitsenna”.

ASS – ETHNO-MEAL

The Kazakh table and etiquette. The Kazakh and other nation’s ethno-cultural peculiarities of the meal. Ethno-process during the ritual “Ass”. The Great Steppe Nations’ hospitality. Forms of national dish and juice. Traditions of meat delicacy and its dressing. The older and Ritual of quests’ reception. Ethno-process of dish serve and other ethno-ethnic norms. Quests’ solemn words and an ovder of giving somebody the Sloor. The measure “Ass”.

BABALAR OSYETI – ANCESTORS’ TESTAMENT

Testaments’ ethno-cognitive peculiarity. Ethnic nature and Aksakals blessings’ testament influence. Ethno-genetic fund of the vocabulary. Folk tokens and prohibited words. Proverds and sayings. Ethnical norms of idea composing and speech culture. Ethnolinguistics’ logical techniques. Questions’ of ethno-episystem.

ZERDE – THE ORIENTAL RENAISSANCE

Genesis of middle-centuries Maslem and Turan’s Renaissance. Great scientific discoveries of the Arabic, and Turkic scientists in the medicine, arithmetics, phylosophy in the eposh of late middle-century. A catalogue of scientific achierments of the Eastern ontstandiny thinkers. The measure “Zerde”.

KUSBEGI – EAGLE HUNTERS

The ethno-tradition of hunting on the wild animals and the Nomads’ ethno-regular peculiarity. Forms of hunting and methods of adaptation. Anthropologic factors of a man’s interaction with the surrounding world. Harmonic consistency of actions and the Nomads influence on the Nature. Nunting traditions and the Nomads treatment of wild birds. An Eagle’s everyday and hunting outfit and the ways of training. Types of wild birds. Nature-harmonic complex of hunting. The complex of a triangle is a Last horse, a hound-tazi and a predatory eagle. The measure “Berkutshi”.

KIIZ BEN DZHIGIT – LASS & LAD

Young people’s ethno-sexual and peculiarities. The Kazakh and other nations ethno-social peculiarity to the question of sex upbringing. Youny pairs ethnographical qualities and their social and genetic prerequisite. Ethno-natural intellect and phychological peculiarity of character, pride and dignity becominy. Questions of love and emotional experience of the youthful period. Hugienic and other factors of family and society in the process of young people’s becoming and development. Problems of ethno-genes. The measure “Kiiz siiny & Dzhigit sultanii”.

ZAMAN-AI – ECOLOGY

Global interplanetary ecologic catastrophy. Historography of human civilization’s anthropo-genic influence. Problems of atmospheris shell and noo-sphere. Endogenic, exogenic, techgenic, tectonic factors. Intercontinental ecology and world ocean’s echo-system. Problems of zoo-ecology, phyto-ecology, agro-ecology, bio-ecology, auto-ecology, anthepro-ecology. A man’s ecologic culture and psychology. The basis of general ecology. Ethno-ecologic and scientific-technical education and upbringing. The measure “Aral & Balkhash”.

ALIISTAGII BAURLAR – THE KAZAKH DIASPORATION

Problems of the Kazakh Diasporation abroad, a public diplomasy. The main questions of a migration, emigration, demography, genocide and deportation. World nations’ population. The Kazakhs’ world “Kuriiltai”.The settlrs’ social problems. The measure “Aliistagii baurlar”.

DOSTIIK - FREINDSHIP

Life and activity of outstandiny scholars and scientists of Arabic-Moslem World, Russia, China and Europian countries. ICC (Independent Countries’ Commonwealth) and Kazakhstan nations’ consolidation of Sriendship and solidarity. The Kazakhstan nations’ Assembly. The measure “Druzhba”.

ARDAGER – VETERAN

Material collections about the paticipants of Craeco-Roman, Scythian-Persian, Turcis stragyles; about the war with the Arabs, the Dzhungars and the Mongols. Event Veterans in 1845, 1912, 1916, 1921, 1932, 1941, 1979 years and about the events of Desember rebellition and Almaty (1986 year). Museum creation of bellicose and laabour glory. The measure “Ardager”.

OIU-ORNECK – ETHNO-DESIGN

National design’s ethno-cognitive, cosmogonic, geometrical, zoo-morphine, orthio-morphine, ichthyo-morphine peculiarities. Design’s mysterious sketch and precise arrangement. Design’s view on the ruds and tekemets and their variety. The measure “Oiu-orneck – Ethno-design”.

BEINELER SIIRY – WORLD OF ETHNO-PICTURES

The ancestors’ ancient and mysterious cave pictures. Runic, totemic, geraldic, petro-clayey stone sketches. Ancient encampment and caves such as: Tamgalii, Taskesken, Besshatiir, Arpa-uzen. The ethno-expedition “Eskininn kozi – Vital spring”.

ATA-ANA - PARENTS

The parents’ home is a hearth and the basis of the folk pedagogics. Many-centuries experience of world nations upbringing and education. Common to all manking and sacred-ethnical values of a family upbringing. Ethno-social habitat of a family-relation attitude and its age-old connections. The measure “Ata-Ana – The parents’ home”

SHARYGAT-KORAN – THE MOSLEM WORLD

Genesis of Islamic religion and culture. Religions-phylosophic meaning of the holy book “Koran” .Musterious paralleles and cognitive meaning. The Most Nigt God’s study and ideas’ conversion; Islamic one of the greates relioins confessions of the world. Islam,s ethno-phylosophic, theological and cultural values. The Moslem Renaissance and human factor. I made of the Most High God is as the synthesis of interplanetary religious-phylosophic and spiritual-mythological conversion. The holy boo “Koran” is as a way to world congnition. Moslem ethics and social-right norms of the Sharyat. The world of Saint Souls religions traditions and rites. The measure “Moslem world”.

KAIIRYMDLIIYK & SABBY – INFANT WORLD & MEROU

Rendering of spiritual and moral assistance to the orphans, disabled persons, solitary, sick and aged men. Visit to the children’s homes, colonies, old age homes and hospitals. A realization of whole Kazakhstan’s merciful operation “Kaiirymdliik” and “Aul”. Organization of pupils’ group movinus. Participation in the merciful action of the sund “Bobek”

SAUDA – ECONOMICS

International economic relation and its influence of the region. A strateyic program of the lobal economicdevelopment. The basis of economic sciense and reforms. A man’s modem economis psychology. The basis of the economic education such as: macro-economics, management, financial and bank system etc. The Eurasian social-economic integration. An Introduction of personal contribution for an economic Slourishing of the independent Kazakhstan. Creatoin of centres for young businessmen. The measure “Sauda - Economics”.

GYMIR & GALAM – A MAN AND THE UNIVERSE

A conception of modern world-understanding and natural sciences. The new theories about complex.systems of the airospase and world-outlook chavaeter. The theory of global thinking and conceptional approach. NTR and modern world. Man’s intellectual potential and new possibilities. Hypothesis and Reality. Spase and Time. The basis of humanity-knowing. Dianetical, cybernetical, scientological and synergetic body, points and other terrestrial and non-terrestrical systems and objects synthesizing. Scientific-investigating work.

ANA TILII – A NATIVE LANGUAUE

Ethno-linguistics’ world historiography. Ancient Turkis stone runic written monuments. The Ariitss, the Scythian and the, gunn tribes’ ethno-language culture. Peoples’ great transmigration and their ethno-linguistic areal. Stone and other written encampments such as: Toniikock, Moynshor, Kiul-Tein, Kurgan-Issiik and Paziiryk. The measure “Umai-Ana”.

TURAN KUNTIZBEGI – THE TURAN ASTROLOGY

Eurasian subcontinent’s Steppe zone great Walley’s area of water’s ancient – Turkis ethno-astrological calendar. Ancient astrologers and clairvoyant persons. The Turan physician’s ethnogenis. An ancient ethno-astrologic map. The Sarii-arka’s “Murttii oba – Astrologic stone moustache” is as the Great Steppe’s ethnic groups’ star observatory. Seasons of the year months, wecks. Time zone and orientation on the plase. Map-making. Modern astrologic knowledge. The measure “The Turan ethno-astrology”.

DZHAKSIILYK AND DZHAMANDIIK – GOODNESS & EVIL

Man’s psychology and natural-scientific and antropogenic factors. Man’s psychological and mind state. Definition of religious-mythological, astral-biological, spase-genetic influence on the man’s good and evil qualities Humanity-knowing’s analytic and anatomic methods of investigation. Man’s non-terrestrial connection.

ZHAS KIIRAN – A YOUNY WARRIOR

Ancient Nomads and their antedecents’ military art. Cavalery of Kanyui and Scythian horse manoeuvre stragyle conduct strategy. Military education and upbringing. National military doctrine. Military formation and order. Manual of Kazakhstan Republic’s Armed Powers. Types of Kazakhstan Republic’s Armed Powers. The military and sprot game “Miin bala”.

ALEM DINDERY TARIKHNAMASII – WORLD RELIGION

A global historiography of world religions such as: Islam, Christianity, Buddhism, and other religions confessions, which had pluyed a great role in the human civilization’s anthropologic periods of becoming and development. World religion’s ethno-cultural and all manking values, morality and the great educative role. Holy religions books, life of Prophets, Priests and ecclesiastical clerics. Religions traditions and holydays. Compiling of books and conceptional programms on the theme: “The world religion”.

ATAMEKEN KOGAMII AND MEDRESESI – SOCIETY & MEDRESE ATAMEKEN

Creation of children and pupils’ republic organization “Atameken”. Primagy groups and their age peculiarities. A centre of of educative work “Atameken Ordasii”. Ways of “Atameken” programm realization in the youthful and other organizations’ educative works.Definition and classification of the talented pupils and formation of a special school “Medrese Atameken”. Working out of new generation’s text-books and complex programms. Kazakhstan schoolchildren pupils’ Assembly (KSPA).

TANYR-NAMA – TENGRIANSTVO

The great Steppe Turkic nation’s before-Islamic belief’s mythological-cognitive inheritage. Tengrianstvo is a spiritual-cultural, phylosophic-moral learning. The Islam and Tengrianstvo’s common to all manking valuable parallels. Archaic traditions of Tengrianstvo in the Kazakh every day life and their tokens such as: a sacrifice, a lire cult and beliet to Aruakhs (Souls of Ancestors). The ethno-expedition to the peak of “Khan-Tengri”.

KAZAKH ELI – THE INDEPENDENT KAZAKHSTAN

Modern Kazakhstan geo-politics, mentality, national outside politics. Society’s consolidation. President of the Republic of Kazakhstan’s N.A.Nazarbayev’s strategic idea “Kazakhstan - 2030”. Constitution Republic’s daws. The President of the Republic of Kazakhstan’s decrees. The goverhment of the Republic of Kazakhstan’s resolutions and other legislative acts. The Republic of Kazakhstan and UNO (United Nations Organization). Diplomasy and jurisprudence. Kazakhstan in the system of macro-economic space. The Republic of Kazakhstan’s national minority. Questions of slavonic knowledge. Selections in the Republic of Kazakhstan. The Republic of Kazakhstan’s air-cosmic agency. Problems of youth and unemployment. A man’s Rights in the Republic Kazakhstan.

TURAN AND TURKISTAN – THE TURKIC ELL

World Turkic nations’ ethno-historiography. Development and global investigation of the history, culture, language, the Turkic religious and mythological traditions. The history of the great Turan’s Empire. The Turkic world’s great scholars and thinkers. A calendar of momentous events srom the Turkic nations’ history and culture. Working out of the scientific books on medicine, language, art, ethno-pedagogics, ethno-psychology and the other disciplines. Monuments of ancient Turkic runic inscriptions. Organization of the Turkic. The measure “The Turkic World”.

NEO-PEDAGOGICS & NEO-PSYCHOLOGY

Problems of education and upbringing in the conditions of technogenesis and universal globalization. Neo-pedagogical and neo-psychologicalparadigms of cognitological ability learning. Technogenesis epoch’s phenomena are homoinformatikus, post-homo, homo-intelligens and homo-techniks.