7-есеп. Тербелмелі контур сыйымдылығы 1 мкФ конденсатордан және индуктивтілігі 4 Гн катушкадан тұрады. Конденсатордағы зарядтың тербеліс амплитудасы 100 мк Кл , теңдеулерін жазыңдар. Ток күшінің амплитудасын және кернеуді жазыңдар

Берілгені: Гн	Шешуі: Электромагниттік тербелістер заңына сәйкес зарядтың өзгеріс өрнегі : Тербелмелі контур үшін тербелістің циклдық жиілігінің өрнегінен пайдаланамыз: Зарядтың уақыт бойынша өзгерісі:
Т.к-к:

Ток күшінің өзгерісі:

Кернеудің уақыт бойынша өзгерісі:

8-есеп. Тербелмелі контурдың конденсаторының астарларындағы максимал заряд Кл. Контурдағы ток күшінің амплитудалық мәні А. Тербелістің Т периодын анықтау керек. Өткізгіштердің қызуына кеткен шығын ескерілмейді.

Шешуі. Энергияның сақталу бойынша конденсатордың электр өрісі энергияның максимал мәні катушканың магнит өрісі энергиясының максимал мәніне тең:

Бұдан

немесе .

Ендеше

В. Ал эффективтік мәні

9-есеп. Біртекті магнит өрісіне қойылған сым раманың айналу жиілігі 3 есе арттырылды. ЭҚК-тің индукциясы мен рамадағыайнымалы токтың жиілігі неше есе өзгереді?

Берілгені:	Шешімі: Айнымалы ток үшін магнит ағынының өзгерісі анықтама бойынша төмендегі өрнек арқылы берілген: Айнымыла ток үшін ЭҚК:
Табу керек:	Жауабы: айнымалы токтың жиілігі және ЭҚК үш есе артады.

10-есеп. Неон шамның электродтарындағы кернеу дәл белгілі бір мәнге жеткенде, ол жарық шығара бастайды. Шамды, әсер етіп тұрған кернеуінің мәні осы кернеуге тең болатын желіге қосқанда, шам периодтың қандай бөлігіндей уақыт жарық шығарады? Шамның өшкен кездегі кернеуін шамның жанған кездегі кернеуіне тең деп есептеңдер.

Берілгені:	Шешімі: Кернеудің әсерлік мәні анықтама бойынша төмендегідей өрнекпен берілген: Берілген шарт негізінде кернеудің өзгерісі мынаған тең:
Табу керек:	Жауабы::

11-есеп. Актив кедергісі өте аз катушка жиілігі 50 Гц айнымалы ток тізбегіне қосылған. Кернеу 125В болғанда, ток күші 2,5 А-ге тең болады. Катушканың индуктивтілігі қандай?

Берілген: Гц, В, А	Шешімі: Анықтама бойынша актив кедергі үшін мынадай өрнектерді жазып, одан төмендегідей қорытынды шығаруға болады: Яғни катушканың индуктивтілігі:
Табу керек:	Жауабы: Гн.

12-есеп. Жиілігі 400Гц айнымалы ток тізбегіне индуктивтілігі 0,1 Гн катушка қосылған. Осы тізбекте резонанс болу үшін оған сиымдылығы қандай конденсетор жалғау керек?

Берілгені: Гц, Гн	Шешімі: Резонанс құбылысы болуы үшін анықтама бойынша жиілігі ішкі жиілікке тең болған сыртқа кедергі қосу керек. Яғни:
Табу керек: С	Жауабы:: мкФ

Өз бетінше шығаруға есептер
1. Төмендеткіш трансформатор айнымалы токтың кернеуін 1000 В-тан 220 В-қа дейін төмендетеді. Бірінші орамнан 2,5⁰А ток өтіп жатса, екінші орамнан қандай ток өтеді. Трансформатордың ПӘК-ін 90% деп алыңдар:

2. Тербелмелі контурдың индуктивтігі Гн, ал сыйымдылығы Ф. Контурдың периоды неге тең?

3. Индуктивті 35 Гц болатын катушканың индуктивтік кедергісін табыңдар.

4. Сыйымдылығы 250 мкФ конденсатор айнымалы ток көзіне қосылған. Жиілігі 200 Гц деп алып, оның сыйымдылық кедергісін табыңдар.

5. Тербелмелі контурдың конденсаторына Кл заряд берілген соң, контурда өшетін тербеліс пайда болады. Контурдағы тербеліс әбден өшкенге шейін контурдағы қанша жылу мөлшері бөлініп шығады? Конденсатордың сыйымдылығы мкФ.

6. Тербелмелі контур индуктивтігі Гн катушкадан және сыйымдылығы пФ болатын жазық конденсатордан тұрады. Контурдағы еркін тербелістердің периодын анықтаңдар. Егер конденсатордың астарларының арасындағы кеңістікті диэлектрлік өтімділігі болатын диэлектрикпен толтырса, онда оның периоды қандай болар еді?

7. Тербеліс жиілігін 400 ден 500 Гц-ке өзгерту үшін тербелмелі контурдағы катушканың индуктивтігі қалай өзгеруі тиіс? Конденсатор сыйымдылығы 10 мкФ.

8. Біртекті магнит өрісінде айналып тұрған рамада пайда болатын электр қозғаушы күштің амплитудасын табыңдар, оның ауданы 100 см², айналу жиілігі 50 айн/с және магнит индукциясы 0,2 Тл.

9. Ауданы см² сым рамада амплитудасы В болатын индукция электр қозғаушы күші өндіріледі. Раманың орам саны . Индукциясы Тл біртекті магнит өрісінде рама тұрақты бұрыштық жылдамдықпен айналады. Бастапқы мезетте рама жазықтығы векторына перпендикуляр болады. Рама қозғала бастағаннан уақыт өткендегі ондағы Е индукция электр қозғаушы күшін анықтаңдар.

10. Индуктивтігі Гн катушка жиілігі Гц айнымалы кернеу жалғанған. Кернеудің әсерлік мәні В. Тізбектегі токтың амплитудасын анықтаңдар.

Оқушыларды тербелістер бөлімі бойынша есеп шығаруды жүйелі түрде дайындық жұмыстары негізінде жүзеге асыру педагогикалық практика барысында сынақтан өткізіліп. Басқа сыныптарға қарағанда эксперименттік сынып оқушыларының нәтижесі жоғары болғандығы байқалды.

ҚОРЫТЫНДЫ
Жоғары дамыған елу елдің қаратына қосылу үшін мемлекетімізде білім саласына жоғары талаптар қойып отырған тұста, келешек ұрпақтың білімділігі мен біліктілігі ұстаздар үлесіне түскен үлкен сын болып отыр. Осы жауапкершілікті жұмысты ойдағыдай атқару үшін ұстаздар қауымы үнемі өз үстінде жұмыс жасап өзін жетілдіруде жалықпауы керек. Жаратылыстану пәндері оның ішінде физика және математика пәндері басқа пәндерге қарағанда оқушыларға түсінуге қиын соғады. Сол себепті физика пәні оқытушысы пәндік білімімен бірге, әдістемелік дайындығыда жоғары болғанда жақсы нәтижеге жететін болады.

Тербелістер бөлімі бойынша оқушылардың есеп шығару әдістемесін жасау үшін . Қазақстан Республикасы жалпы орта білім берудің мемлекеттік жалпыға міндетті стандарты негізге ала отырып барлық мүмкіндіктер қолданылды.

Дипломдық жұмыс нәтижесі:

1. Тербелістер бөлімі бойынша оқушылардың біліміне қойылатын талаптар анықталды.

2. Тербелістер бөлімі бойынша оқушыларды есеп шығаруға дайындау жүйесі жасалды.

3. Бөлім бойынша есептер шығарудың алгоритмі жасалды.

4. Оқушыларды тербелістер бөлімі бойынша есеп шығаруды жүйелі түрде дайындық жұмыстары негізінде жүзеге асыру педагогикалық практика барысында тәжірибелік сынақтан өтіп, оң нәтиже берді

Жұмыс нәтижесінде физиканы оқытуда ерекше маңызға ие болған есеп шығарудың жолдары, әдіс-тәсілдерін зерттеліп, есеп шығаруға байланысты ескертулер жасалып, «Тербелістер» бөлімі бойынша есептерді шығарудың алгоритмін жасауға, осы бөлімнің есептерінің ерекшеліктерін анықтап, бөлімге байланысты түрлі есептерді шығарудың тәсілдерін ашып көрсетуге тырыстық.

ПАЙДАЛАНЫЛҒАН ӘДЕБИЕТТЕР
1. Қазақстан Республикасы жалпы орта білім берудің мемлекеттік жалпыға міндетті стандарты. (Ресмий басылым). Алматы. 2002ж. 221-бет.

2. Абдулаев Ж. Физика курсы:Оқу құралы.-Ал:Білім,1994

3. Абдулгафаров Қ.Қ. «Орта мектепте физика есептерін шығару әдістемесі» «Мектеп мұғалімдеріне арналған көмекші құрал.» Алматы-Мектеп.- 1986ж.186 бет

4. Абдулаев Ж. «Жалпы физика курсы» Алматы – 1991ж.

5. Тербелмелі қозғалыс заңдылығы туралы «Алгорифм». №1, 2002жыл. 7-бет.

6. Ажетова Г. «Физикалық есептерді шығару дағдыларын қалыптастыру» Поиск.- №3.- 2004.-182-184 бет.

7. Әбдуғапаров Қ. Физикалық есептерді шығаруға жалпы ескертулер. Физика-математика.-№4.-2003.-34 бет.

8. Жанабеков З.Ж., Ш.Б. Тынтаева, Х.Б.Жолдасова. Физиканы оқыту әдістемесі. –А., “Қазақ әдістемесі”. 2002ж. –119 бет.

9. Ильясов Н. Оқушыларды физикалық есептерді шығаруға үйрету әдістемесі «Математика-физика» №2.-2004.- 15-18 бет.

10. Кенжебаев Т. «Физика есептерін шығаруда компьютерді пайдалану» «Математика-физика».- №4.- 2006ж.- 11-14 бет

11. Құдайқұлов М., Жаңабергенов Қ. Орта мектепте физиканы оқыту әдістемесі. Мұғалімдер мен студенттерге арналған құрал. –А., “Рауан”, 1998ж. –310 бетколе. –М., «Просвещение», 1987г.

12. Рымкевич А.П. Физика есептерінің жинағы. –А., «Рауан», 1992ж.

13. Физика есептерінің шешу маңызын арттыру жолдары «Математика -физика» №4.-2007.- 23 бет.

<предыдущая страница