Перейти на главную страницу
№__________ Хаттама «______» ____________200___ ж.
1.1.«С.А.Аманжоловтың ғылыми мұрасы және қазақ тіл білімі» атты арнайы курсты оқытудың мақсаты
1.2. «С.А.Аманжоловтың ғылыми мұрасы және қазақ тіл білімі» атты арнайы курсты оқытудың міндеті
2. Пәннің мазмұны
2.1. Тақырыптық жоспар
2.2. Студент білімін тексеру
2.3. Бақылау жұмыстарына арналған сұрақтар
2.3.1. Коллоквиумге арналған сұрақтар
2.3.2. Жазбаша бақылау жұмыстарының сұрақтары
2.3.3. Реферат тақырыптары
2.3.4. Курс жұмыстарының сұрақтары
2.3.5. Бітіру жұмыстарының тақырыптары
3. С.Аманжоловтың ғылыми мұрасы
3.1.«С.А.Аманжоловтың ғылыми мұрасы және қазақ тіл білімі» атты арнайы курсты оқудағы пайдаланатын негізгі әдебиеттер тізімі
3.2.«С.А.Аманжоловтың ғылыми мұрасы және қазақ тіл білімі» атты арнайы курсты оқытуда пайдаланатын қосымша материалдар
3.3.С.Аманжолов өмірі және ғылыми мұрасымен байланысты құжаттар тізімі
3.4.Филология ғылымдарының докторы, профессор С.Аманжоловтың еңбектер тізімі
3.5. С.Аманжоловтың ғылыми мұрасы туралы ғалымдар пікірі
С.А.Аманжолов- қазақ тіл білімінің негізін салушылардың бірі, профессор, танымал түрколог, ҚР Ұлттық Ғылым Академиясының корреспондент-мүшесі, көрнекті ғалым. 1925 жылдан бастап профессор С.А.Аманжолов филология ғылымдарының әр түрлі мәселелерімен шұғылдана бастаған. Прфессор С.А.Аманжоловтың зерттемеген қазақ тіл білімінің саласы жоқ десек те артық болмайды. Ғылым саласындағы филологияға қатысты көптеген еңбектерін жариялап үлгермей ғалым өмірден ерте өтті. Не бары 55 жыл ғана өмір сүрген С.А.Аманжолов ертеректе жазылған еңбектерін қайта қарап, ғылыми - әдістемелік деңгейін көтеру ойында болғанымен орындап үлгермеді. Халқымыздың «бергенінен берері мол еді» дейтін қанатты сөзі осы ғалым ағамызға арналып айтылған іспетті.
Көрнекті ғалым С.А.Аманжолов – қазақ тіл білімі топырағындағы үш ірі тұлғаның бірі. Алайда , іштей болса да, мойындайтын ащы шындық - әлі күнге дейін көпшілігіміз ғалымның диалектіге, тіл тарихына және мектеп оқушыларына аранлған еңбектерінен әрі асырып, терең теориялық және әдістемелік зерттеу мәселелерін айта алмай келеміз. Бұл ғалымның қалдырған еңбектері әлі күнге дейін толық зерттеуге түскен жоқ деген ойға жетелейді. Сондай – ақ, ой тоқтатарлық тағы да бір мәселе - С.А.Аманжоловтың тек ғылыми – педагогикалық жұмыстармен ғана емес, қоғамдық іс – шаралармен, қызметтермен де айналысуы. Халқымыздың басынан өткен қиын – қыстау кезеңдегі ел ішін жайлаған сауатсыздық пен әділетсіздік мәселелерін шешуде ғалым еңбегі елеулі. Бұл арада оның өзге қыстау кезеңдегі ел ішін жайлаған сауатсыздық пен әділетсіздік мәселелерін шешуде ғалым еңбегі елеулі. Бұл арада оның өзге ғалым ағартушылармен де терезесі тең деуге болады. Сондықтан С.А.Аманжоловтың халқына қалдырған құндылығы зор ғылыми еңбектеріне тілдік тұрғыдан зерделі зерттеулер жасау - бүгінгі таңдағы басты міндеттердің бірі. Осы мақсатта профессор С.А.Аманжоловтың ғылыми мұрасына терең тоқталып, университеттен білім алып жатқан болашақ филолог мамандарға ғалым еңбектерінің бағалылығын таныту үшін арнайы курстың жүргізілуі зор маңызға ие деп білеміз. Сонымен қатар, жоғары оқу орнынан білім алып жатқан әрбір студенттің, әсіресе, филология бөлім тыңдаушыларының өз білім ордаларына есімі беріліп отырған азаматтың өмірі мен қызметі, шығармашылығы туралы терең білімді, әрі сауатты болулары, сөз жоқ, аса қажетті және міндетті екендігіне көз жеткіземіз. Олай болса, аталмыш арнайы курстың негізгі мақсаты - есімі зор құрметке ие биік тұлға, профессор Сәрсен Аманжолұлының ғылыми мұрасын ұрпағының игілігіне жаратып, халқы үшін аянбай терін төгіп қалдырған асыл мұрасымен бүгінгі таңдағы білім алушы жастарды тереңінен сусындата отырып, көзі ашық, көкірегі ояу, білімді де саналы мамандар даярлауға қолдан келгенше үлес қосу.
1.2. «С.А.Аманжоловтың ғылыми мұрасы және қазақ тіл білімі» атты арнайы курсты оқытудың міндеті
Профессор С.А.Аманжоловтың ғылыми мұрасы мен атқарған орасан зор қызметі жөнінде құнды пікірлерін білдірген ғалымдар аз емес. Солардың бірі академик Сәбит Мұқанов пен филология ғылымдарының докторы, профессор Е.Ысмаиловтың 1959 жылы «Казахстанская правда» газетінде жариялаған С.А.Аманжоловтың еңбегі жөніндегі «Кітаптың осы уақытқа мұндай оқу туралы болмаған тілшілер, мұғалімдер және студенттер үшін ғана емес, тарихшылар, этногафтар, әдебиетшілер мен журналистер үшін де маңызы зор. Өз кітабында С.А.Аманжолов орасан көп материалмен көптеген күрделі мәселелерді шешуді жолға қойды және біршама шешті, сол арқылы қазақ тілі тарихы мен диалектологиясын зерттеуді ғылым дәрежесіне дейін көтерді» деген пікірлерін ескере отырып, ғалымның ғылыми мұрасын танытуда студенттерге арналған арнайы курстың алдына төмендегідей міндеттер қойылды:
|
|№ |
Сабақтар мен модульдардың атауы |
Сағат саны | ||||
|
Дәріс |
Сем |
Практ. сабақ |
Лабор.сабақ |
СӨЖ | ||
|
1-МОДУЛЬ | ||||||
|
1 |
«С.А.Аманжоловтың ғылыми мұрасы» атты арнайы курсты оқытудың мақсаты мен міндеті |
1 |
|
|
|
|
|
2. |
С.Аманжоловтың отбасы, өмірі мен қызметі |
1 |
1 |
|
|
|
|
3 |
Ғалымның алғашқы ғылыми еңбектері жөнінде |
1 |
|
|
|
|
|
4 |
Жалпы тіл білімі және қазақ тіл білімінің мәселелері туралы еңбектерге шолу |
1 |
1 |
|
|
|
|
5 |
Тіл ғылымы және оның мақсаты (С.Аманжолов еңбегі негізінде) |
1 |
1 |
|
|
|
|
6 |
Тілдің шығуы және тіл жасау процесінің бірлігі (С.Аманжолов еңбегі негізінде) |
1 |
1 |
|
|
|
|
7 |
Тіл методологиясы (С.Аманжолов еңбегі негізінде) |
1 |
1 |
|
|
|
|
8 |
Советтік тіл ғылымының даму негіздері (С.Аманжолов еңбегі негізінде) |
1 |
1 |
|
|
|
|
2-МОДУЛЬ | ||||||
|
9 |
Тіл тарихы мен диалектология, түркология туралы түсінік, осы бағыттағы ғалым еңбектерінің маңызы («Вопросы диалектологии и истории казахского языка» еңбегі негізінде) |
1 |
1 |
|
|
|
|
10 |
Қазақ диалектологиясының негізгі мәселелері (докторлық диссертация туралы) |
1 |
1 |
|
|
|
|
11 |
Қазақ тілінің ежелгі тайпалары диалектісі туралы кейбір мәліметтер (С.Аманжолов еңбегі негізінде) |
1 |
1 |
|
|
|
|
12 |
«Отыр» мен «тұр» етістіктерінің тарихы туралы этюд (С.Аманжолов еңбегі негізінде) |
1 |
1 |
|
|
|
|
13 |
Қазіргі қазақ тілі жөніндегі С.Аманжоловтың зерттеулері |
1 |
1 |
|
|
|
|
14 |
Ана тілінің маңызы жайында (С.Аманжолов еңбегі негізінде) |
1 |
1 |
|
|
|
|
15 |
Әліпби, орфоэпия және терминология (С.Аманжолов еңбегі негізінде) |
1 |
1 |
|
|
|
|
16 |
Лексикология мен лексикография (С.Аманжолов еңбегі негізінде) |
1 |
1 |
|
|
|
|
17 |
Грамматикалық құрылыс («Қазақ әдеби тілінің қысқаша курсы» еңбегі негізінде) |
1 |
1 |
|
|
|
|
3-МОДУЛЬ | ||||||
|
18 |
Мектептердегі қазақ тілі оқулықтары мен бағдарламаларына арналған С.Аманжолов еңбектерінің жалпы сипаты |
1 |
1 |
|
|
|
|
19 |
Тіл және әдебиет. Әдебиет пен фольклор (С.Аманжолов еңбегі негізінде) |
1 |
1 |
|
|
|
|
20 |
Тарих, археология және этнография (С.Аманжолов еңбегі негізінде) |
1 |
1 |
|
|
|
|
21 |
С.Аманжолов қаламынан туған өлеңдер. |
1 |
1 |
|
|
|
|
22 |
Проф. С.Аманжоловтың ғылыми мұрасының зерттелуі және ғалым еңбектері туралы ұлағатты ойлар |
1 |
1 |
|
|
|
2.2 Студент білімін тексеру
|
№ |
Бақылаудың түрі |
Семестр |
Модуль |
|
1 |
Коллоквиум |
|
1 модуль ( сағ.) |
|
2 |
Жазбаша бақылау жұмысы |
|
2 модуль ( сағ.) |
|
3 |
Сайыс түріндегі ауызша бақылау жұмысы |
|
3модуль ( сағ.) |
1. С.Аманжоловтың отбасы, өмірі мен қызметі
2. С.Аманжолов және қазақ тіл білімі
3. С.Аманжолов – түрколог
4. С.Аманжолов – қоғам қайраткері
5. С.Аманжоловтың жалпы тіл біліміне қосқан үлесі
6. Тіл тарихы мен диалектологиясын зерттеудегі С.Аманжоловтың еңбектері («Вопросы диалектологии и истории казахского языка»)
7. С.Аманжолов еңбектерінде қазақ тілі фактілерінің басқа түркі тілдерімен салыстырыла зерттелуі
8. Жаңа алфавиттің принциптері туралы (С.Аманжолов еңбектері негізінде)
9. С.Аманжолов және қазақ терминологиясы
10. Орфографиялық, екі тілді және түсіндірме сөздіктер жасау ісіне С.Аманжоловтың қосқан үлесі
11. С.Аманжоловтың «Қазақ әдеби тілінің қысқаша курсы» еңбегіндегі негізгі зерттеу нысаны
12. С.Аманжолов және қазіргі қазақ тілі синтаксисінің мәселелері
13. С.Аманжолов - әдіскер ғалым
14. С.Аманжолов «Қазақ тілінің грамматикасы» ҮІ-ҮІІ сыныптарға арналған оқу құралының маңызы
15. Орта мектептер үшін қазақ тілі программасы (С.Аманжолов еңбектері негізінде)
16. Қазақ фольклоры туралы С.Аманжолов еңбектері
17. С.Аманжолов және қазақтың наным – сенімдері
18. С.Аманжолов – қазақ ұлт мәдениетін зерттеуші ғалым («Тоғыз құмалақ» ойыны туралы)
19. С.Аманжолов – археолог, этнограф ғалым.
20. С.Аманжоловтың қазақ халқының этникалық құрамын топтастыруы
21. Проф. С.Аманжоловтың ғылыми мұрасының зерттелуі және ғалым еңбектері туралы ұлағатты ойлар
1. С.Аманжоловтың өмірі мен қызметі
2. Мектептердегі қазақ тілі оқулықтары мен бағдарламаларына арналған С.Аманжолов еңбектерінің жалпы сипаты
3. С.Аманжолов – археолог, этнограф ғалым.
1. С.Аманжолов және қазақ тіл білімі
2. Әліпби, орфоэпия және терминология (С.Аманжолов еңбегі негізінде)
3. Қазақ фольклоры туралы С.Аманжолов еңбектері
1.Ғалымның алғашқы ғылыми еңбектері жөнінде
2. Жаңа алфавиттің принциптері туралы (С.Аманжолов еңбектері негізінде)
3. С.Аманжолов және қазақтың наным – сенімдері
1. С.Аманжолов – қоғам қайраткері
2. Тіл тарихы мен диалектология, түркология туралы түсінік, осы бағыттағы ғалым еңбектерінің маңызы («Вопросы диалектологии и истории казахского языка» еңбегі негізінде)
3. С.Аманжолов - әдіскер ғалым
«С.Аманжолов ғылыми мұрасы және қазақ тіл білімі» атты арнайы курс пәнінен тест сұрақтары
(І – модуль бойынша)
А.1904ж., ШЌО ¦лан ауданы, Бозанбай ауылы
Є. 1903ж.,ШЌО ¦лан ауданы, Шымќора ауылы
Б. 1903ж., ШЌО ¦лан ауданы, Егінсу ауылы
2. С.Аманжоловтыњ отбасыныњ т±рмысы ќандай болды?
А. кедей шаруа
Є. ауќатты
Б. орташа ауќатты
А. 12
Б. 14
4. С.Аманжолов Катонќараѓайдаѓы орыс ќазаќ мектебін ќай жылы аяќтайды?
А. 1916ж.
Є. 1914ж.
Б. 1617ж
5. Сєрсен мектеп бітіргеннен кейін оќуын ќандай білім ордасында жалѓастырды?
А. Семей ќаласы, м±ѓалімдік курс
Є. ¤скемен ќаласы, м±ѓалімдік курс
Б. ¤скемен ќаласы, реалдыќ училище
А. ¤скемен ќаласы, реалдыќ училище
Є. ¤скемен ќаласы, м±ѓалімдік курс
Б. Семей ќаласы, м±ѓалімдік курс
А. жауапты хатшы
Є. комитет тµраѓасы
Б. халыќ соты
А. Орта Азия мемлекеттік университеті, ќазаќ тілі мен єдебиеті бµлімі
Є. Орта Азия мемлекеттік университеті, журналистика бµлімі
Б. Ташкент мемлекеттік университеті, ќазаќ тілі мен єдебиеті бөлімі
А. Абай атындағы ҚазПИ –да оқытушы
Ә. Ауыл мектебінде мұғалім
Б. Орта Азия жазушылар бюросындағы қазақ жазушылары секциясының председателі
А. 1931 жылдың күзі
Ә. 1930 жылдың көктемі
Б. 1930 жылдың тамыз айы
А. 1931ж. Ташкент қаласы
Ә. 1930ж. Алматы қаласы
Б. 1931ж. Мәскеу қаласы
А. 1934-1940ж.ж.
Ә. 1932- 1939ж.ж.
Б. 1931-1938 ж.ж.
А. ЖОО арналған қазақ диалектологиясының программасы
Ә. Қазақ совет фольклоры
Б. Педагогикалық ЖОО арнап жазған қазақ тілінің программасы
А. 1939ж
Ә. 1945ж
Б. 1940ж.
А. 1939ж. доцент., филол. ғыл. канд.
Ә. 1938ж. доцент., филол. ғыл. канд.
Б. 1940ж. доцент, филол. ғыл. докторы
А. қазақ тілінің фактілерін орыс тілдерімен салыстыра зерттеу
Ә. қазақ тілінің фактілерін түрік тілдерімен салыстыра зерттеу
Б. түрік алфавитінің негізін жасау
А. Жауынгерлер ротасының командирі
Ә. Карел майданында орыстан басқа ұлттардың жауынгерлеріне үгітші
Б. Совет Армиясының Жоғарғы саяси басқармасында майор
А. «Он алтыншы жыл»
Ә. «Бөгенбай батыр» және «Совет майданы шебінде»
Б. «Ұлы Отан соғысы жылдарындағы орыстан басқа ұлттардың жауынгерлері арасындағы саяси – тәрбие жұмыс тәжірибесі туралы»
А. 4
Б. 6
20. Ғалымның жалпы тіл білімі және қазақ тіл білімінің мәселелеріне арналған еңбектерінің жалпы саны қанша?
А.23
Ә.24
А. 1940ж., «Халық мұғалімі», №4
Ә. 1932ж., «Әдебиет майданы», №6
Б. жарық көрмей қолжазба күйінде сақталған
А. «Советское языкознание на новом этапе»
Ә. «О задачах казахских языковедов»
Б. «Советтік тіл ғылымы жаңа сатыда»
23. Профессор С.Аманжолов қай жылдан бастап филология ғылымының түрлі салаларымен айналыса бастады?
А. 1926ж
Б. 1925ж.
А. 200
Б. 500
25. Профессор С.Аманжолов докторлық диссертациясын қай жылы және қандай тақырыпта қорғады?
А. 1946ж. «Қазақ диалектологиясының негізгі проблемалары»
Ә. 1948ж. «Қазақ диалектологиясының негізгі проблемалары»
Б. 1948ж. «Қазақ диалектологиясы мен тарихының дамуы мәселелері»
2.3.3. Реферат тақырыптары
1. Мектепте ана тілін оқытудың мақсаты және маңызы (С.Аманжоловтың мақаласы бойынша)
2. Тіл ғылымы және оның мақсаты (С.Аманжолов еңбектері негізінде)
3. Жаңа дәуірге көшкен советтік тіл ғылымы және қазақ тілінің кейбір мәселелері (С.Аманжолов еңбектері негізінде)
4. Қазақтың әдеби тілі (С.Аманжолов еңбектері негізінде)
5. Септік жалғауларының қызметі (С.Аманжолов еңбектері негізінде)
6. Сөйлем мүшелерін таптастыру мәселелері (С.Аманжолов еңбектері негізінде)
7. Сөз тұлғалары (С.Аманжолов еңбектері негізінде)
8. С.Аманжолов және қазіргі қазақ тілі синтаксисінің мәселелері
9. С.Аманжоловтың қазақ халқының этникалық құрамын топтастыруы
10. Тіл тарихы мен диалектологиясын зерттеудегі С.Аманжоловтың еңбектері («Вопросы диалектологии и истории казахского языка»)
11. Тағылымы мол мұра қалдырған ғалым
12.С.Аманжолов және тіл теориясы
13.С.Аманжолов – қоғам қайраткері
14.Фразеобірліктерді аударудағы кейбір мәселелер (С.Аманжолов еңбектері негізінде)
2.3.4. Курс жұмыстарының тақырыптары
1. С.Аманжолов еңбектеріндегі қазақ тіл білімінің семасиололгия теориясы
2. Қазақ терминологиясы және профессор С.Аманжолов қолданған лингвистикалық терминдер
3. С.Аманжолов және жалпы тіл білімі мәселелері
4. С.Аманжоловтың синтаксис мәселелері жөнінде
5. С.Аманжоловтың еңбектеріндегі даму тұжырымы
7. Сәрсен Аманжолов еңбектеріндегі фразеотіркестер мәселесі
8. С.Аманжолов және тіл теориясы: өзектілігі мен маңызы
9. С.Аманжолов және қазақ наным – сенімдері
10. С.Аманжолов және Ұлан ауданы топонимдерінің табиғаты
11. С.Аманжоловтың әдебиетке қосқан үлесі
12.С.Аманжолов және оның Қазақстанның ғылыми – педагогикалық даму бағытындағы рөлі
1. С.А.Аманжоловтың ғылыми мұрасы және қазіргі қазақ тілі синтаксисінің өзекті мәселелері
2. С.А.Аманжолов – қазақ диалектологиясының негізін қалаушылардың бірі
3. С.АМАНЖОЛОВТЫҢ ҒЫЛЫМИ МҰРАСЫ
Профессор С.Аманжолов 1925 жылдан бастап филология ғылымының әр түрлі мәселелерімен шұғылдана бастаған. Онаң қаламынан көлемі 500 баспа табақтай 200-ден аса еңбегі басылып шықты, қалғаны қолжазба күйінде сақаталған. С.Аманжолов зерттемеген қазақ тілі білімінің саласы жоқ десек артық болмайды. Ғалымның негізгі еңбектерін 6 салаға бөліп қарауға болады.