Касымбекова Г.К.
ОҚУШЫНЫҢ ПСИХОЛОГИЯЛЫҚ-ПЕДАГОГИКАЛЫҚ СИПАТТАМАСЫН ЖАСАУДЫҢ СХЕМАСЫ

1. 
   Жалпы мәлімет:
   

1. 
   Аты-жөні, жасы; денсаулық жағдайы; отбасы жағдайы, отбасының әлеуметтік жағдайы, ата-анасы, тұрмыстық и материалды жағдайы, отбасындағы қарым-қатынас, оқушыға ата-анасы және туыстарының қатынасы.
   
1. 
   Оқушының бағыттылығы:
   
   1. 
      Оқушының оқудан тыс қызығушылықтары: театрға, музейлерге, көрмелерге, спорт үйірмелеріне баруы және т.б.;
      
   2. 
      Құндылық бағдары (рухани қанағаттануы, материалды жағдайы, әлеуметтік байланыстары, өзіндік жеке даралығы, жетістіктері, өзіндік дамуы, оқуы, әуестіктері, қоғамдық өмірі);
      
   3. 
      өз мақсаттарына жетудегі дербестік, өз бетілік және белсенділік;
      
   4. 
      Өзіндік баға.
      
2. 
   Тәжірибе:
   
   1. 
      Шеберлік және дағдының жан-жақтылығы, дамуы
      
   2. 
      Білімі : әр пән бойынша үлгерім деңгейі;
      
   3. 
      Сабаққа қатынасы: тәртіптілік, әр пәнге қатынасы; жүйелілік, адалдығы, үй тапсырмасын орындаудағы ұқыптылығы.
      
3. 
   Психикалық процестері:
   
   1. 
      зейін — қасиеттері: көлемі, аударылуы, ауысуы, таңдамалығы, тұрақтылығы, шоғырлануы;
      
   2. 
      ес — жетекші түрі: бейнелік, сөздік-логикалық, эмоционалды, қозғалыстық; механикалық, логикалық; өнімділік сипаттамасы: көлемі, дәлділігі, есте сақтау жылдамдығы, ақпаратты сақтау ұзақтығы, лабилділігі;
      
   3. 
      ойлау — ойлау операцияларының ерекшеліктері: анализ, синтез, жалпылау, салыстыру, жүйелендіру, абстракциялау, нақтылау; жетекші түрі: көрнекі-бейнелік, сөздік-логикалық; репродуктивті, продуктивті; ерекшеліктері: аналитикалық, рефлексивтілік, сындық, дербестік, майыспалылық, қозғалымпаздық, белсенділік;
      
   4. 
      ерік — тұлғаның ерік сапаларының айқындылығы: күші, мақсатқа бағыттылығы, бастамашылығы, дербестігі, шыдамдылығы, шешімділік, табандылығы;
      
   5. 
      эмоциялары — мазасыздығы (жағдайлық, тұлғалық);
      
   6. 
      қиялы (елестерінің айшықтығы, кеңістіктік елестері).
      
4. 
   Темперамент, мінез:
   
   1. 
      темперамент (экстраверсия, ригидтілік, эмоционалды қозуы, реакцияларының темпі, белсенділігі; өзін ұстай алуы, мазасыздығы),
      
   2. 
      мінез (ұйымдасқандығы, еңбек сүйгіштігі, топшылдығы, эстетикалық дамуы), мінез акцентуациясы.
      
5. 
   Тұлғааралық қатынастары:
   
   1. 
      Топты қабылдау ерекшеліктері (индивидуалды, ұжымдық, прагматикалық);
      
   2. 
      Міндетке, топтағы өзара қатынасқа, өзіне бағдары;
      
   3. 
      Қақтығыстық жағдайдағы мінез ерекшеліктері;
      
   4. 
      Оқушының топтағы жағдайы, оның социометриялық статусы;
      
   5. 
      қабілеттері (интеллектуалды, шығармашылық);
      
   6. 
      эмпатияға қабілеттілігі;
      
   7. 
      агрессия деңгейі;
      
   8. 
      коммуникативтілік және ұйымдастырушылық қабілеттері;
      
   9. 
      қоршағандармен өзара қатынастағы мінез - құлқы: ата-анасымен,мұғалімдерімен, достарымен;
      
   10. 
       ұжымның қоғамдық өміріне араласуы: қоғамдық тапсырмаларға қатынасы, оларды орындау сапасы, жалпы ұжымдық іс-әрекеттегі оқушының белсенділігі мен дербестігі.
       

СЫНЫПТЫҢ ПСИХОЛОГИЯЛЫҚ-ПЕДАГОГИКАЛЫҚ СИПАТТАМАСЫН ЖАСАУДЫҢ СХЕМАСЫ
1. Жалпы мәліметтер: қай сынып, оқушылар саны, жасы, ұлдар мен қыздардың саны, әлеуметтік құрам, материалдық қамтамасыздық деңгейі.

ӘДІС : құжаттарды талдау, бақылау.

2. Танымдық бағыттылығы:

• 
  оқу мотивациясы және оның ерекшеліктері, құндылық бағдарлары, қызығушылықтары;
  
• 
  сыныптағы үлгерім деңгейі (үлгерім бойынша сыныпқа сипаттама беру);
  
• 
  қоғамдық пайдалы еңбек: еңбекке қатынастары, тұлғалық сапалары, белсенділіктері, энтузиазм.
  

3. Топтың құрылымы, іскерлік қатынас ерекшеліктері: тапсырмалардың бөлінуі, топтың белсенді мүшелерінің сипаттамасы, топтың қоғамдық істері, қоғамдық пікірдің топтағы рөлі.

4. Топтағы тұлғааралық қатынас:

• 
  оқушылар арасындағы тұлғалық өзара қатынастың жүйесі; ресми емес лидерлер, олардың индивидуалды психологиялық ерекшеліктері; топтағы шеттетілгендер, шеттетілу себептері; шағын топтардың болуы және олардың құрамы, топтар арасындағы қатынас, достар жұбы және олардың сипаттамасы:
  
• 
  топтағы психологиялық жағдай, достықты сүю және өзара көмек көрсетушілік, топтағы эмоционалды рең , оқудағы, еңбектегі, қоғамдық істердегі көніл-күй; бір-біріне, өзіне деген талап қоюшылық, аморальды істерге қатынас;
  
• 
  топтағы дәстүр, дем алу кештерін, туған күндерді өткізу;
  
• 
  басқа топтармен араласу талпынысының болуы немесе болмауы; жаңа оқушыларға деген қатынас; өз тобына баға беру.
  

5. Оқушылардың оқудан тыс өмірлері мен қызығушылықтары: киноға, театрға, музейлерге, көрмелерге бару; әдеби кітаптар оқу;мәдени сұраныстарының қалыптасу деңгейі.

ОРИЕНТИРОВОЧНАЯ СХЕМА СОСТАВЛЕНИЯ

ПСИХОЛОГО-ПЕДАГОГИЧЕСКОЙ ХАРАКТЕРИСТКИ УЧАЩЕГОСЯ

І. Общие сведения:

1) Ф. И. О., возраст;

2) место обучения;

3) состояние здоровья;

4) состав семьи, социальное положение семьи, родители, жилищные и материальные условия, взаимоотношения в семье, отношение к учащемуся со стороны родителей и других родственников;

ІІ. Направленность учащегося:

1) интересы учащегося вне учебного заведения: посещение театров, музеев, выставок, спортивных секций и т. д.;

2) ценностные ориентации (духовное удовлетворение, материальное благополучие, социальные контакты, собственная индивидуальность, престиж, достижения, саморазвитие, обучение и образование, профессиональная жизнь, семья, увлечения, общественная жизнь);

3) независимость, самостоятельность и активность в достижении своих целей;

ІІІ.Опыт:

1. 
   уровень сформированности умений и навыков, наличие развития разносторонних умений и навыков;
   
2. 
   знания: успеваемость по различным предметам;
   
   1. 
      отношение к учёбе: дисциплинированность, отношение к различным предметам; систематичность, добросовестность, аккуратность выполнения домашних заданий.
      
3. 
   Психические процессы:
   
   1. 
      внимание — свойства: объём, распределяемость, переключаемость, избирательность, устойчивость, сосредоточенность (концентрация);
      
   2. 
      память — преобладающий вид: образная, словесно-логическая, эмоциональная, двигательная; механическая, смысловая; характеристики продуктивности: объём, точность, скорость запоминания, длительность сохранения информации, лабильность, помехоустойчивость;
      
   3. 
      мышление — особенности мыслительных операций: анализ, синтез, обобщение, сравнение, систематизация, абстрагирование, конкретизация; преобладающий вид: наглядно-действенное, наглядно-образное, словесно-логическое; репродуктивное, продуктивное; особенности: аналитичность, рефлексивность, критичность, самостоятельность, гибкость, подвижность, активность;
      
   4. 
      воля — выраженность и генерализованность волевых качеств личности: сила, целеустремлённость, инициативность, самостоятельность, выдержка, самообладание, решительность, настойчивость;
      
   5. 
      эмоции — тревожность (ситуативная, личностная);
      
   6. 
      воображение (яркость представлений, пространственные представления.
      

4. 
   Темперамент, характер:
   
   1. 
      темперамент (экстраверсия, ригидность, эмоциональная возбудимость, темп реакций, активность; уравновешенность, сила нервной системы; тревожность), сила возбуждения и торможения, уравновешенность и подвижность нервных процессов);
      
   2. 
      характер (организованность, трудолюбие, коллективизм, любознательность, эстетическое развитие), акцентуации характера.
      
5. 
   Межличностные отношения:
   
   1. 
      особенности восприятия группы (индивидуалистический, коллективистический, прагматический);
      
   2. 
      ориентация на задачу, на взаимоотношения в группе, на себя;
      
   3. 
      особенности поведения в конфликтных ситуациях;
      
   4. 
      положение учащегося в группе, его социометрический статус;
      
   5. 
      способности (интеллектуальные, творческие);
      
   6. 
      способность к эмпатии;
      
   7. 
      уровень агрессивности;
      
   8. 
      коммуникативные и организаторские склонности;
      
   9. 
      характер взаимоотношений с окружающими: с родителями, преподавателями, друзьями;
      
   10. 
       участие в общественной жизни коллектива: отношение к общественным поручениям, качество их выполнения, активность и самостоятельность учащегося в общеколлективной деятельности.
       
6. 
   Общие выводы и рекомендации по работе с учащимся:
   
   1. 
      какие особенности личности учащегося можно охарактеризовать как сильные, а какие требуют коррекционного воздействия;
      
   2. 
      какие свойства личности учащегося способствуют построению положительных межличностных отношений в группе, развитию каких следует воспрепятствовать;
      
   3. 
      на какие сильные стороны личности учащегося следует опираться при организации учебной деятельности, какие затрудняют процесс обучения;
      
   4. 
      какие характеристики познавательных процессов требуют развивающего воздействия.
      

ОРИЕНТИРОВОЧНАЯ СХЕМА СОСТАВЛЕНИЯ ПСИХОЛОГО-ПЕДАГОГИЧЕСКОЙ ХАРАКТЕРИСТИКИ УЧЕБНОЙ ГРУППЫ
1. Общие сведения: класс, количество учащихся, возраст, соотношение числа юношей и девушек, социальный состав, уровень материальной обеспеченности.

МЕТОД: изучение документов, наблюдение.

2. Познавательная и профессиональная направленность:

• 
  Учебная мотивация и ее особенности, ценностные ориентации, установки, уровень сформированности интересов, мотивов учебы;
  
• 
  успеваемость и дисциплина в группе (перечислить фамилии и дать характеристику успевающих и неуспевающих, дисциплинированных и недисциплинированных учащихся, анализ причин создавшейся ситуации);
  
• 
  общественно-полезный труд: отношение к труду, качества личности, примеры активности, энтузиазма и пассивности учащихся, причины безразличного или отрицательного отношения.
  

МЕТОДЫ: включенное наблюдение, беседа, изучение продуктов деятельности.

3. Официальная структура группы, особенности официально-деловых отношений: распределение поручений, характеристика членов активной группы, общественные дела группы, роль общественного мнения в группе.

МЕТОДЫ: наблюдение, беседа.

4. Межличностные отношения в группе:

• 
  система личных взаимоотношений между учащимися; неофициальные лидеры, их индивидуально-психологические особенности; изолированные и нейтральные в группе, причины изолированности; наличие микрогруппировок и их состав, отношение между группировками, дружеские пары и их характеристика:
  
• 
  психологический климат в группе, дружелюбие и взаимопомощь, эмоциональный фон группы, настроение в учебе, труде, общественных мероприятиях; требовательность друг другу, к себе, отношения аморальным поступкам, обслуживания антиобщественных явлений;
  
• 
  традиции в группе, проведение праздников дней рождения;
  
• 
  наличие или отсутствие стремления общаться и сотрудничать с другими группами; отношение к новым учащимся, новичкам; оценка группы своего места среди других групп.
  

МЕТОДЫ: беседа с учащимися, наблюдения, тест, диагностики оценки групповой сплоченности, психологического климата, социометрия и др.

5. Жизнь и интересы учащихся вне учебного заведения: посещение кино, театров, музеев, выставок; чтение художественной литературы, ее тематика; уровень сформированности культурных запросов.

МЕТОДЫ: беседа, наблюдение, анкетный опрос.

6. Руководство группой преподавателем: личность руководителя, образование, стаж, продолжительность работы с группой, его отношение к группе, особенности установления контакта, стиль руководства и межличностного взаимодействия, особенности решения конфликтных ситуаций в группе; авторитет преподавателя среди учащихся; связь с родителями.

МЕТОДЫ: наблюдение, завучем, учащимися.

7. Общие выводы и рекомендации по дальнейшей работе с группой, пожелания в адрес педагогов, ученического коллектива и отдельных учащихся. К характеристике обязательно прилагаются материалы, бланки ответов, результаты социометрии, анкетирования, проведенных студентом в группе во время педагогической практики.