ҚОСЫМША 5

Бауыр жетіспеушілігі

Бауыр аурулары дәрілік заттарды қолданудағы жауапты өзгертуі мүмкін. Бірақ бауыр қоры үлкен және бауыр аурулары анағұрлым ауыр болуы керек, дәрілік заттардың метаболизміндегі шамалы өзгерістердің байқалуы үшін. Белгілі дәрілердің элиминация қабілетін түзетуі мүмкін, ал кейде түзетуі мүмкін емес, бауырдың жасанды қызметімен байланысты, мысалы альбумин өнімімен немесе қанның ұю факторында, бұл қабілеттер бауыр қызметінің төмендеуі кезінде төмендейді. Бүйрек ауруында, бүйрек қызметінің бағасы креатинин клиренсіне негізделсе, осындай дәрілердің түзетуші көрсеткіштерінің элиминациясы, клиренс, жартылай өмір кезеңі және кәдімгі бауыр қызметінің сынамалары арқылы көрсетілмейді және бауырдың нағыз қызметін көрсетпейді, тек бауыр жасушаларының зақымдалуын ғана көрсетеді. Бауыр аурулары кезінде дәрілік заттарға жауаптың өзгеруі келесі сипаттамалардың барлығын немесе кейбіреулерінен тұрады:

• 
  Гепатоциттер қызметінің жеткіліксіздігі немесе бұзылу нәтижесінен, бауыр ішіндегі элиминация (метаболизмі) қабілеті бұзылады.
  
• 
  Өт обструкциясының немесе тасымалдау бұзылыстарының (мысалы, рифампицин өзгертілмеген күйінде өтпен шығады және бауыр ішілік немесе бауыр сыртының обструктивті сары ауруында жиналуы мүмкін) салдарынан билиарды элиминация бұзылыстары.
  
• 
  Хирургиялық шунт салдарынан, коллатеральды қан айналымында немесе цирроз кезінде перфузиялық жетіспеушілікте немесе портальды гипертензияда бауыр қан айналымының бұзылыстары.
  
• 
  Жасуша сыртындағы сұйықтықтың жоғарлау (асцит, ісінулер) және бұлшық ет салмағының төмендеу салдарынан дәрілердің тасымалдау көлемінің өзгеруі.
  
• 
  Альбуминдер өнімінің бұзылу салдарынан (мысалы фенитоин) ақуыздармен байланысының төмендеуі және жоғары мөлшерде ақуыздармен байланысатын дәрілердің улылығының жоғарлауы.
  
• 
  Бауыр арқылы бірінші ретөткенде, метаболизмнің төмендеу салдарының нәтижесінен биожетістігі жоғарлайды.
  
• 
  Бауырдың холестазды ауруларында майлардың сіңірілу бұзылысына байланысты биожетістіктің төмендеуі.
  

Бауырдың ауыр зақымдануларында, кейбір дәрілердің ықпалдарына жоғары сезімталдық болады, ол бас миының қызметін қиындатуы мүмкін және бауыр энцефалопатиясын туғызады (мысалы морфин). Бауырдың созылмалы аурулары кезінде ісінулер мен асцит сұйықтықтың жиналуына әкелетін кейбір дәрілермен тереңделуі мүмкін (мысалы, ацетилсалицил қышқылы, ибупрофен, преднизолон, дексаметазон). Кәдімгі жағдайларда дәрілік заттар бауырдың зақымдануысыз метаболизмі жүреді. Кейбір дәрілер мөлшерге тәуелді гепатотоксикалық болып келеді. Бірақ көптеген дәрілік заттардың гепатотоксикалық реакциялары кейбір жеке адамдарда дамиды және айтусыз болып келеді. Бауыр қызметі бұзылған науқастарда мөлшерге тәуелді гепатотоксикалық реакциялар, аз мөлшерді қолданғаннан дамуы мүмкін, ал айтусыз реакциялар оларда жиі дамиды. Екі типті реакцияларды болдырмауға тырысу керек.
Бауыр жетіспеушілігінде дәрілік заттарды тағайындауға көмектесетін ақпараттар төмендегі кестеде келтірілген. Кестеде тек мөлшерін түзетуді қажет ететін дәрілік заттар келтірілген. Дәрінің кестеде болмауы, оның қауіпсіздігі екендігі туралы айтпайды, себебі көптеген дәрілердің қауіпсіздігі туралы мәліметтер жоқ, сондықтан дәрілердің жеке ақпараттарына мән беру маңызды.

Бауыр аурулары кезінде алынып тасталуы немесе сақтықпен қолдануы берілген дәрілік заттар кестесі

Дәрілік заттар	Мәліметтер
Азатиоприн	Мөлшерін төмендету қажет болуы мүмкін
Алкурониум	Бастапқы әсерінің ұсталуы мүмкін, үлкен мөлшер қажеттілігі және қалпына келудің ұзаруы
Аллопуринол	Мөлшерін төмендету
Алюминия гидроксид	Сұйықтың жиналуы бар науқастарда натрийдің үлкен мөлшерінен тұратын антацидтерді қолдануды алып тастау; сонымен қатар іштің қатуын туғызатын дәрілерді (команы демеуі мүмкін)
Аминофиллин	Мөлшерін төмендету
Амитриптилин	Тыныштандыратын ықпалы жоғары (бауырдың ауыр ауруларында алып тастау керек)
Амифостин	Мөлшерін төмендету
Амлодипин	Мөлшерін төмендету
Амоксициллин + Клавулан қышқылы	Бауыр ауруларында бауыр қызметін қадағалау. Холестазды сары ауру емделу кезінде немесе емделгеннен кейін сипатталған; 65 жастан үлкен және еркектерге болуы мүмкін; емдеу ұзақтығы 14 күнен аспауы керек
Аскорбиновая кислота	Зақымдауы туралы мәліметтер жоқ
Аторвастатин	Емнің алдында және емделу кезінде бауыр қызметін қадағалау ұсынылады және оның бұзылыстарында сақтықпен тағайындалынады; бауырдың жоғары сезімталдығында, бауыр қызметінің жедел бұзылыстарында кері көрсетілген
Ацетилсалициловая кислота	Қолданудан алып тастау — асқазан-ішек жолдарынан қан кету тәуекелінің жоғары болуы
Амодиахин (амодиаквин)	Қолдануды алып тастау
Азитромицин	Қолдануды алып тастау; сары ауру дамуының мәліметтері
Бензобарбитал	Қолдануды алып тастау
Бикалутамид	Мөлшерін төмендету
Бисопролол	Сақтықпен тағайындау
Бупивакаин	Қолдануды алып тастау (немесе мөлшерін төмендету) бауырдың ауыр ауруларында
Бупренорфин	Сақтықпен тағайындау
Вальпрое қышқылы	Мүмкіндігінше қолданудан алып тастау — кейде гепатотоксикалық көріністері болады және бауыр жетіспеушілігінің дамуы мүмкін (көбінесе алғашқы 6 ай ішінде)
Варфарин	Ауыр бауыр жетіспеушілігінде қолдануды алып тастау, әсіресе егер протромбин уақыты ұлғайған кезде
Венлафаксин	Мөлшерін төмендету
Верапамил	Ішке қолдану мөлшерін төмендету
Винбластин	Мөлшерін төмендету қажет болуы мүмкін
Винкристин	Мөлшерін төмендету қажет болуы мүмкін
Галоперидол	Кома туғызуы мүмкін
Галотан	Егер анамнезенде белгісіз температура жоғарлауы немесе алдын қолданған галотаннан сары ауру болса қолданудан алып тастау
Гемцитабин	Ауыр бауыр жетіспеушілігінде қолдануды алып тастау
Гепарин	Ауыр бауыр жетіспеушілігінде мөлшерін төмендету
Гидралазин	Мөлшерін төмендету
Гидроксикарбамид	Жедел бауыр жетіспеушілігінде қолдануды алып тастау
Гидрохлоротиазид	Ауыр бауыр жетіспеушілігінде қолдануды алып тастау; гипокалиемия кома туғызуы мүмкін (калий сақтаушы несеп айдағыштар оны шеттетуі мүмкін); маскүнемдік цирроз кезінде гипомагниемияның жоғары тәуекелі
Глибенкламид	Ауыр бауыр жетіспеушілігі кезінде гипомагниемияның жоғары тәуекелі; қолданудан алып тастау немесе аз мөлшерде; сары ауру туғызуы мүмкін
Гризеофульвин	Ауыр бауыр жетіспеушілігінде қолдануды алып тастау
Дакарбазин	Орташа немесе жеңіл бауыр ауруларында мөлшерін төмендету; ауыр жағдайда қолдануды алып тастау
Даунорубицин	Мөлшерін төмендету
Диазепам	Кома туғызуы мүмкін
Диданозин	Ақпараттар жеткіліксіз, бірақ мөлшерін төмендету ұсынылады
Динопростон	Ауыр бауыр жетіспеушілігінде қолдануды алып тастау
Доксазозин	Ауыр бауыр жетіспеушілігінде қолдануды алып тастау
Доксициклин	Қолдануды алып тастау (немесе сақтықпен тағайындау)
Доксорубицин	Билирубин құнарлығына байланысты мөлшерін төмендету
Домперидон	Мөлшерін төмендету
Зидовудин	Жиналуы мүмкін
Золендро қышқылы	Золедрон қышқылының қолдану тәжірибесі ГКЗ емінде бауыр жетіспеушілігіндегі науқастарда шектеулі, ал алынған мәліметтер белгілі мөлшер тәртібін ұсынуға немесе осындай науқастарда қауіпсіз қолдану тактикасына мүмкіндік бермейді
Зопиклон	Мөлшерін төмендету
Ибупрофен	асқазан-ішек жолдарынан қан кету тәуекелінің жоғары болуы және сұйықтың жиналуына әкеледі; ауыр бауыр жетіспеушілігінде қолданудан алып тастау
Изониазид	Сақтықпен тағайындау; бауыр қызметін үнемі монитор жасау және әсіресе емнің 2 айында
Индапамид	Ауыр бауыр жетіспеушілігінде қолдануды алып тастау
Индинавир	Мөлшерін 600 мг-ға төмендету әр 8 сағатта жеңіл және орташа бауыр жетіспеушілігінде; ауыр бауыр жетіспеушілігінде қолдану зерттелмеген
Итраконазол	Ауыр бауыр жетіспеушілігінде қолдануды алып тастау
Имипразин	Қолдануды алып тастау
Ифавиренц	Орташа немесе жеңіл бауыр ауруларында бауыр қызметін монитор жасау; ауыр бауыр жетіспеушілігінде қолдануды алып тастау
Ифосфамид	Ауыр бауыр жетіспеушілігінде қолдануды шектеу
Йопан қышқылы	Ауыр бауыр жетіспеушілігінде қолдануды алып тастау
Карбамазепин	Айқын бауыр зақымдалуында метаболизм бұзылады
Канамицин	Ауыр бауыр жетіспеушілігінде қолдануды алып тастау
Капецитабин	Гипербилирубинемия кезінде қолдануды алып тастау, бауыр қызметінің бұзылысымен жүретін метастазды зақымдану
Кетопрофен	Ауыр бауыр жетіспеушілігінде қолдануды алып тастау
Кетоконазол	Ауыр бауыр жетіспеушілігінде қолдануды алып тастау
Кларитромицин	Ауыр бауыр жетіспеушілігінде қолдануды алып тастау
Клиндамицин	Мөлшерін төмендету
Клоксациллин	Холестазды сары ауру емді доғарғаннан кейінгі бірнеше аптадан кейін дамиды; 2 аптадан артық қолдану және егде жастағыларға беру тәуекел факторы
Кломипрамин	Тыныштандыратын ықпалы күшейеді (ауыр бауыр жетіспеушілігінде қолдануды алып тастау)
Кломифен	Ауыр бауыр жетіспеушілігінде қолдануды алып тастау
Клоназепам	Кома туғызуы мүмкін
Кодеин	Қолдануды алып тастау немесе мөлшерін төмендету – кома туғызуы мүмкін
Контрацептивы, пероральные	Бауырдың белсенді ауруларында қолдануды доғару және қышыну кезінде немесе алдыңғы уақыттағы жүктіліктегі холестазда
Кортизон	Ауыр бауыр жетіспеушілігінде қолдануды алып тастау
Ламотриджин	Ауыр бауыр жетіспеушілігінде қолдануды алып тастау
Левомепромазин	Ауыр бауыр жетіспеушілігінде қолдануды алып тастау
Левоноргестрел	Бауырдың белсенді ауруларында қолдануды доғару және қышыну кезінде немесе алдыңғы уақыттағы жүктіліктегі холестазда
Ленограстим	Бауыр жетіспеушілігінде қолдануды алып тастау
Лидокаин	Ауыр бауыр жетіспеушілігінде қолдануды алып тастау (немесе мөлшерін төмендету)
Лизиноприл	Бауыр жетіспеушілігінде қолдануды шектеу
Линкомицин	Бауыр жетіспеушілігінде қолдануды алып тастау
Ломустин	Бауыр жетіспеушілігінде қолдануды алып тастау
Лопинавир +  ритонавир	Пропиленгликолден тұратынына байланысты пероральды ерітінділерді қолдануды алып тастау; капсуланы сақтықпен қолдану жеңіл немесе орташа жетіспеушіліктерде; ауыр бауыр жетіспеушілігінде қолдануды алып тастау
Лоратадин	Бауыр жетіспеушілігінде қолдануды алып тастау
Лорноксикамм	Бауыр жетіспеушілігінде қолдануды алып тастау
Магния гидроксид	Бауыр комасы кезінде бауыр жетіспеушілігі тәуекелі кезінде қолдануды алып тастау
Магния сульфат	Бауыр комасы кезінде бауыр жетіспеушілігі тәуекелі кезінде қолдануды алып тастау
Меглумина антимониат	бес валенттік сурьма қосылыстарын қара
Медроксипрогестерон	Бауырдың белсенді ауруларында қолдануды доғару және қышыну кезінде немесе алдыңғы уақыттағы жүктіліктегі холестазда
Мелоксикам	Бауыр жетіспеушілігінде қолдануды алып тастау
Меркаптопурин	Мөлшерін төмендету қажет болуы мүмкін
Месалазин	Бауыр жетіспеушілігінде қолдануды алып тастау
Метилдопа	Өндіруші анамнезенде бауыр аурулары кезінде сақтықпен қолдану ұсынылады; бауырдың белсенді ауруларында қолдануды доғару
Метилпреднизолон	Бауыр жетіспеушілігінде қолдануды алып тастау
Метилэргометрин	Бауыр жетіспеушілігінде қолдануды алып тастау
Метоклопрамид	Мөлшерін төмендету
Метопролол	Бауыр жетіспеушілігінде қолдануды алып тастау
Метотрексат	Мөлшерге тәуелді улылығы – қатерсіз жағдайларда қолдануды алып тастау (мысалы, ревматизм ауруларда)
Метронидазол	Ауыр бауыр ауруларында жалпы тәуліктік мөлшерін төмендету 1/3 және күніне 1 реттен беру
Метформин	Тіндік гипоксия даму мүмкіндіктері кезінде доғару
Мефлохин	Ауыр бауыр жетіспеушілігі кезінде алдын алу шаралары үшін қолданудан алып тастау
Мидазолам	Бауыр жетіспеушілігінде қолдануды алып тастау
Мидекамицин	Ауыр бауыр жетіспеушілігінде қолдануды алып тастау
Митоксантрон	Ауыр бауыр жетіспеушілігінде қолдануды алып тастау
Морфин	Қолдануды алып тастау немесе мөлшерін төмендету – кома туғызуы мүмкін
Надропарин	Мөлшерін төмендету
Налидикс қышқылы	Бауыр қызметінің дисфункциясы туралы мәліметтер бар; жартылай бауырда конъюгацияға ұшырайды
Натрия вальпроат	Вальпрое қышқылын қара
Натрия нитропруссид	Ауыр бауыр жетіспеушілігінде қолдануды алып тастау
Невирапин	Орташа бауыр жетіспеушілігінде сақтықпен қолдану; ауыр бауыр жетіспеушілігінде қолдануды алып тастау
Нелфинавир	Ақпараттар жоқ – өндіруші сақтықпен қолдануды ұсынады
Нитрофурантоин	Холестазды сары ауру мен белсенді созылмалы гепатит суреттелген
Нифедипин	Мөлшерін төмендету
Норэтистерон	Бауырдың белсенді ауруларында қолдануды доғару және қышыну кезінде немесе алдыңғы уақыттағы жүктіліктегі холестазда
Офлоксацин	Бауыр қызметінің дисфункциясы суреттелген; ауыр бауыр жетіспеушілігінде мөлшерін төмендету
Парацетамол	Мөлшерге тәуелді улылық – жоғары мөлшерлерді қолдануды алып тастау
Пиразинамид	Қолдануды алып тастау – идиосинкразиялық гепатотоксикалық мүмкіндіктер
Преднизолон	Жанама ықпалдары мүмкін
Прокаинамид	Қолдануды алып тастау немесе мөлшерін төмендету
Прокарбазин	Ауыр бауыр жетіспеушілігінде қолдануды алып тастау
Прометазин	Қолдануды алып тастау – ауыр бауыр жетіспеушілігінде кома туғызуы мүмкін; гепатотоксикалық
Пропилтиоурацил	Мөлшерін төмендету
Пропранолол	Ішке қолдану мөлшерін төмендету
Бес валенттік сурьма қосылыстары	Бар аурудың үстінен бауырдың зақымдалу және бауыр жетіспеушілігінің тәуекелінің жоғарлауы
Ранитидин	Шатасу тәуекелінің жоғары болуы; мөлшерін төмендету
Ритонавир	Лопинавир + ритонавир қара
Рифампицин	Элиминацияның бұзылуы; гепатотоксикалық тәуекелі жоғары болу; қолдануды алып тастау немесе 8 мг/кг күніне жоғарламауы керек
Саквинавир	Плазмалық құнарлығы жоғарлауы мүмкін; орташа бауыр жетіспеушілігінде өндіруші гелмен толтырылған капсуланы сақтықпен қолдануды ұсынады және ауыр жетіспеушілікте қолдануды алып тастау; саквинавир мезилатты капсуланы өндіруші ауыр бауыр жетіспеушілігінде сақтықпен қолдану ұсынылады
Суксаметоний	Ұзақ апноэ ауыр бауыр плазманың холинэстеразасының бауыр синтезінің төмендеу салдарынан болған жетіспеушілігінде дамуы мүмкін
Сульфадиазин	Ауыр бауыр жетіспеушілігінде қолдануды алып тастау
Сульфаметоксазол + триметоприм	өндіруші ауыр бауыр жетіспеушілігінде қолдануды алып тастауды ұсынады
Теофиллин	Мөлшерін төмендету
Тестостерон	Мүмкіндігінше қолдануды алып тастау – мөлшерге тәуелді улылық және сұйықтың жиналуы
Тиопентал	Наркозды демеу үшін ауыр бауыр жетіспеушілігінде мөлшерін төмендету
Фенитоин	Улылықты болдырмау үшін мөлшерін төмендету
Фенобарбитал	Кома туғызуы мүмкін
Флуфеназин	Кома туғызуы мүмкін; гепатотоксикалық
Фторурацил	Сақтық ұсынылады
Флуконазол	Туыс дәрілік заттармен улы
Фуросемид	Гипокалиемия кома туғызуы мүмкін (оның алдын алу үшін калий сақтаушы несеп айдағыштарды қолдану); маскүнемдік цирроз кезінде гипомагнемия тәуекелінің жоғарлауы
Хлорамфеникол	Сүйек кемігін тежеу тәуекелі жоғары болғанда қолдануды алып тастау; хлорамфениколдың мөлшерін төмендеті және плазмалық құнарлығын монитор жасау
Хлорпромазин	Кома туғызуы мүмкін; гепатотоксикалық
Хлорфенамин	Бауырдың ауыр ауруларында адекватсыз тыныштандыратын ықпалы – қолдануды алып тастау
Цефтриаксон	Ауыр бауыр жетіспеушілігінде мөлшерін төмендету және плазмалық құнарлығын монитор жасау және бауыр жетіспеушілігі
Циклоспорин	Мөлшерді тузету қажет болуы мүмкін
Циклофосфамид	Мөлшерін төмендету
Ципрофлоксацин	Бауыр дисфункциясы туралы мәліметтер бар
Цитарабин	Мөлшерін төмендету
Эргометрин	Ауыр бауыр жетіспеушілігінде қолдануды алып тастау
Эрготамин	Ауыр бауыр жетіспеушілігінде қолдануды алып тастау – улылық тәуекелі жоғарлайды
Эритромицин	Идиосинкразиялық гепатотоксикалық әсер туғызуы мүмкін
Этинилэстрадиол	Қолдануды алып тастау; сонымен қатарпероральды контрацептивтерді қара
Этопозид	Ауыр бауыр жетіспеушілігінде қолдануды алып тастау
Эналаприл	Бауыр қызметі бұзылған науқастарда қатаң монитор жүргізу
Эфир үшін наркоз	Қолдануды алып тастау

 


<предыдущая страница | следующая страница>