Ішінде температурасы t_c = 8,4^oС , m_c = 240 г суы бар, жезден жасалынған массасы m_K = 128 г калориметрге , массасы m_д = 192 г , t_д = 100^oС температуға дейін қыздырылған, металдан жасалынған дене батырылған. Калориметрне ақырғы температура Θ = 21,5^oС-ге тең болып орнықты. Дене жасалынған заттың меншікті жылу сыйымдылығы с_д –ны анықта.

ПӘК-i 30% тепловоз орташа қуатпен N = 3000 а.к 3 сағат жұмыс істейді. Осы уақыт ішінде, ол дизель отынының қандай мөлшерiн шығындайды.

Таблицадан, судың меншікті жылу сыйымдылығы с_су = 4190 Дж/кг· град және жездiң меншiктi жылу сыйымдылығы с_ж = 380 Дж/кг· град алынады. Салқындау кезiндегi металл дененiң берген дылуы мынаған тең болады:

Калориметрдiң алған жылуы мынаған тең:

Калориметрге құйылған судың алған жылуы осыған ұқсас формула бойынша есептеледі:

Энергияның сақталу заңы негізіндн жылу балансының теңдеуiн құрастырамыз:

немесе

Осыдан дене жасалынған заттың меншікті жылу сыйымдылығын анықтайтын өрнектi аламыз.

Параметрлерiнiң барлық мәндерiн СИ өлшем бірлікжүйесiне ауыстырып: m_k = 0,128 кг, m_в = 0,240 кг, m_т = 0,192 кг екендігін аламыз. Жоғарыда алынған өрнекке осы мәндердi қойып, есептейміз.

Жауабы: заттың меншікті жылу сыйымдылығы 916 Дж/кг· град құрайды.

Есеп №2

Шешуi:

Шығындалған дизель отынының массасы m-ды мына формула бойынша есептеймiз:

мұндағы Q_ж - жұмсалған жылу, q –дизель отынының жануының меншікті жылуы. Таблица ббойынша ол мынаған тең: q = 42·10⁶ Дж/кг. Жұмсалған жылу тепловоздың п.ә.к-i формуласынан анықталады: η = Q_п/Q_ж. Мұндағы Q_п - жұмыс жасауға кеткен пайдалы жылу. Ол келесі формула арқылы табылады:

Сонымен,

бұдан массаға арналған өрнектi аламыз:

Есепте СИ өлшем бірлік жүйесiнде шешеміз. Бiз η = 0.3, t = 3·3600 сек, N = 3000·736 Вт, q = 42·10⁶ Дж/кг екендігін білеміз.

Өлшем бірлігін тексереміз.

Сандық мәндерін қойыпқойып, есептейміз.