-Капитал жеткіліктілігі

-менеджмент

-табыстылық

-кәсіпорын өтініштері

-тәуекелділік

Өңдеу

Тез өтімділік

коэфициент

Дебиторлық қарыздардың айналым коэфициенті

Несие қарыздарының айналым кезеңі

Несиелердің орнын толтыру коэфициенті

Төлем қабілеттілігінің коэфициенті

Деңгейі, Басымдық көрсеткен коэфициент, Уақыты, Алған рейтингі, мөлшері, коэфициент


2 Кәсіпорынның қаржылық жағдаЙ АУДИТІНІң ақпараттық жүйесін тұрғызуДЫ жОБАЛАУ

1. 
   Ақпараттық жүйедегі есептің орны
   

Бұл ақпараттық жүйе келесі есептер кешенінен тұрады:

- Тез өтімділік коэффиценті

- Дебиторлық қарыздардың айналым коэфициенті

- Несие қарыздарының айналым кезеңі

- Несиелердің орнын толтыру коэфициенті

- Төлем қабілеттілігінің коэфициенті
2.2 Есептің қойылымы.

Коммерциялық фирма рейтингін талдаудың ақпараттық жүйесіндегі негізгі мәселе Мемлекеттік Шағын Кәсіпкерлікті Қаржылық Қадағалау Департаментіне дер кезінде ақпараттарды беріп отыру. Есептің мақсаты – «Прогресс» жауапкершілік шаруашылық серіктестігінің қаржылық жағдайын талдау және оның ақпараттық жүйесін тұрғызу. Сонымен қатар есептер, кіріс ақпараты, шығыс ақпараты көрсетілген.

1. Есептер:

- Тез өтімділік коэффиценті

- Дебиторлық қарыздардың айналым коэфициенті

- Несие қарыздарының айналым кезеңі

- Несиелердің орнын толтыру коэфициенті

- Төлем қабілеттілігінің коэфициенті

2. Кіріс ақпараты:

- Капитал жеткіліктілігі,

- Менеджмент

- Табыстылық

- Кәсіпорындардың өтініштері

- Тәуекелділік

3. Шығыс ақпараты:

- Кәсіпорын несиегерлерінің қатерден қорғалу көрсеткіштері.

2.3 Кіріс ақпараттары

Кіріс ақпараты – бұл пернетақтадан түскен сигналдар, мәліметтер, құжаттар түрінде түскен ақпарат және ақпараттық жүйелердің функцияларын орындау үшін қажет.

Кіріс құжаттары және олардың негізінде алынған файлдар өз кезегінде шапшаң және шартты – тұрақты болып бөлінеді, бұл жерде материалдық, еңбектік, технологиялық және басқа да нормалар мен нормативтер және барлық керекті мәліметтер көрсетілген.

Қайта өңдеуге түсетін ақпарат бақылаудан өтуі қажет. Ең аз қажет етілетін бақылау пайдаланушының визуалды бақылауы болып табылады, сонымен қатар ақпаратты пакетке енгізу кезінде бағдарламалық бақылау қарастырылған. Есепті шешу кезінде қосымша әдістер мен бақылау формалары қарастырылуы қажет.

9-кесте. Кіріс ақпараты

Кіріс Құжат			Ақпарат көзі
Белгіленуі	Аты	Ұсыну түрі
K	Капитал жеткіліктілігі	құжат	Фирма резерві
M	Менеджмент	құжат	Басшы
T	Табыстылық	құжат	Салымдар
KO	Кәсіпорындардың өтініштері	құжат	Клиент
S	Тәуекелділік	құжат	Арнайы мамандар

10-кесте. «Капитал жеткіліктілігі» кіріс құжатының ақпараттық құрылымдық бірлігінің сипаттамасы мен тізімі

Құжат аты: Капитал жеткіліктілігі
Белгіленуі	Көрсеткіштер
	реквизит белгі	Реквизит негіз
year	Уақыты	5
kolemi	капитал көлемі	10
kap. typi	капитал түрі	15
kap nomeri	капитал номері	7

11-кесте. «Менеджмент» кіріс құжатының ақпараттық құрылымдық бірлігінің сипаттамасы мен тізімі

Құжат аты: Менеджмент
Белгіленуі	Көрсеткіштер
	реквизит белгі	Реквизит негіз
basshi	Басшы	5
baskaru adisi	Басқару әдісі	10
aktiler	Актілер жиыны	10

12-кесте. «Табыстылық» кіріс құжатының ақпараттық құрылымдық бірлігінің сипаттамасы мен тізімі

Құжат аты: Табыстылық
Белгіленуі	Көрсеткіштер
	реквизит белгі	Реквизит негіз
year	Уақыты	5
tabis	табыс көзі	10
perspektiva	перспектива	12
rentable	рентабелділік	7

13-кесте. «Өтімділік» кіріс құжатының ақпараттық құрылымдық бірлігінің сипаттамасы мен тізімі

Құжат аты: Кәсіпорындардың өтініштері
Белгіленуі	Көрсеткіштер
	реквизит белгі	Реквизит негіз
nomeri	Құжат номері	5
dengei	Деңгейі	10
KA	Кәсіпорынның атауы	15

14-кесте. «Тәуекелділік» кіріс құжатының ақпараттық құрылымдық бірлігінің сипаттамасы мен тізімі

Құжат аты: Тәуекелділік
Белгіленуі	Көрсеткіштер
	реквизит белгі	Реквизит негіз
year	Уақыты	6
name	тәуекел атауы	15
bagiti	тәуекел бағыты	20
basshi tap.	басшы тапсырмасының орындалуы	8

2.4 Шығыс ақпараттары

Шығыс ақпараты – бұл басқару объектісіне, қызметшіге немесе басқа басқару жүйелеріне берілетін құжаттар, мәліметтер және сигналдар түрінде берілетін және ақпараттық жүйелер функцияларын орындау нәтижесінде алынған ақпарат.

15-кесте. Шығыс ақпараттары

Шығыс Құжат			Ақпараттың берілуі
Белгіленуі	Аты	Ұсыну түрі
DLK	Тез өтімділік коэффициент	құжат	Статистикалық Агенттік
DKK	Дебиторлық қарыздардың айналым коэффициенті	құжат	Статистикалық Агенттік
KKA	Несие қарыздарының айналым кезеңі	құжат	Статистикалық Агенттік
KOK	Несиелердің орнын толтыру коэффициенті	құжат	Статистикалық Агенттік
MCK	Төлем қабілеттілігінің коэффициенті	құжат	Статистикалық Агенттік

16-кесте. «Тез өтімділік коэфициенті» шығыс құжатының ақпараттық құрылымдық бірлігінің сипаттамасы мен тізімі

Құжат аты: Тез өтімділік коэффициенті
Белгіленуі	Көрсеткіштер
	реквизит белгі	Реквизит негіз
dengei	Деңгейі	2
koefisient	Басымдық көрсеткен коэффициент	10
year	Уақыты	15
raiting	Алған рейтингі	7

17-кесте. «Дебиторлық қарыздардың айналым коэфициенті»

шығыс құжатының ақпараттық құрылымдық бірлігінің сипаттамасы мен тізімі

Құжат аты: Дебиторлық қарыздардың айналым коэффициенті
Белгіленуі	Көрсеткіштер
	реквизит белгі	Реквизит негіз
year	Уақыты	5
koefisient	коэффициент	10
ainalim	Айналым уақыты	5

18-кесте. «Несие қарыздарының айналым кезеңі»

шығыс құжатының ақпараттық құрылымдық бірлігінің сипаттамасы мен тізімі

Құжат аты: Несие қарыздарының айналым кезеңі
Белгіленуі	Көрсеткіштер
	реквизит белгі	Реквизит негіз
year	Уақыты	5
nesie	несие	10
ainalim	Айналым уақыты	5

19-кесте. «Несиелердің орнын толтыру коэфициенті»

шығыс құжатының ақпараттық құрылымдық бірлігінің сипаттамасы мен тізімі

Құжат аты: Несиелердің орнын толтыру коэффициенті
Белгіленуі	Көрсеткіштер
	реквизит белгі	Реквизит негіз
year	Уақыты	5
nesie	несие	10
koefisient	коэффициент	5
ornin toltiry	мөлшері	7

20-кесте. «Төлем қабілеттілігінің коэфициенті»

шығыс құжатының ақпараттық құрылымдық бірлігінің сипаттамасы мен тізімі

Құжат аты: Төлем қабілеттілігінің коэффициенті
Белгіленуі	Көрсеткіштер
	реквизит белгі	Реквизит негіз
year	Уақыты	5
koefisient	коэффициент	5
tolem	мөлшері	9

2.5 Ақпараттық база

Ақпараттық база – бұл АЖ-ні жұмыс істеуде қолданылатын реттелген ақпараттық бірігуі. Ақпарат базасы машинадан тыс ақпарат базасы және машина ішіндегі ақпарат базасы бөлімдерінен тұрады.

- Машинадан тыс ақпарат базасы АЖ-ні жұмыс істетуде құжаттар мен белгілердің, мәлімдемелердің бірігуін бейнелеп, есептеу техникасынсыз адамға түсінікті болатын ақпарат базасының бөлігі. Машинадан ақпарат базасына жіктеу мен шартты белгілеу жүйелері, мөлшерлік анықтама құжаттар, жедел ақпарат жатады. Жіктеу мен шартты белгілеу жүйелері мәліметтерді бір мәнді жазып, ақпаратты есептеу желісінің жадында тиімді іздеп және белгілеу үшін қолданылады.

- Машина ішіндегі ақпарат массивтері тұрақты, сақтаулы, жедел және қызмет көрсететін болып келеді. Тұрақты ақпарат массиві мөлшерлік құжаттар мен анықтамалардан алынып, мәліметтерді өңдеуге дейін қалыптасады және ол АЖ есептерін шешуде пайдаланылады. Тұрақты ақпарат массивіне жіктегіштер, анықтамалар, шартты-тұрақты ақпараттар қатысты болады.

2.6 Программалық қамтамасыз ету
ЭЕМ-ді программалық жабдықтау мәліметтер базасын өңдеу процедурасын қамтамасыз ететін программалар кешенінен, программалардан, машина ресурстарын басқарудан, есептердің орындалуынан және мәліметтер базасы жүйесін жобалаудан тұрады.

Программалық жабдықтау екі бөлімнен тұрады: жалпы программалық жабдықтау, арнаулы программалық жабдықтау.

Жалпы программалық жабдықтау – бұл жабдықтаудың кең көлемдегі қолданушыларға есептелген және ақпаратты өңдеу есебінде жиі кездесетін, есептеу кезеңінің “және-немесе” шешімін ұйымдастыруға арналған программалардың бірігуін бейнелейтін АЖ-ны программалық жабдықтаудың бөлімі. Бұл бөлім үшке бөлінеді: амалдық жүйе, программалық өнімді тұрғызу жабдығы, сынаққа арналған программалар.

Банк қызметіндегі тәуекелдікті басқарудағы ақпараттық жүйесінің программалық қамсыздануы келесілерден тұрады:

• 
  Windows’2000 операционды жүйесі негізінде жалпы жүйелік қамсыздандыру;
  
• 
  Жұмыс істеу барысында негізгі операциялардың автоматты түрде орындалуын қамтамасыз ететін программалар модульдерінің жиынтығы, яғни функционалды қамсыздандыру;
  
• 
  Қолданушы мен операционды жүйе арасындағы интерфейс пен мәліметтер базасын қамтамасыз ететін Delphi ортасында программалау;
  

Delphi программалау ортасы негізгі программаны жазуға мүмкіндік береді.
2.7 Есеп кешенін жүзеге асыруда қолданылатын программалық құралдар жабдығын сипаттау

Қолданбалы программаларды өңдеу үшін программалау тілдері және программалау жүйесі қажет. Осы мақсаттарға байланысты Delphi-Borland, C++ және т.б. тілдер кеңінен тараған, осы аталған тілдердің өздерінің ерекшеліктері бар, осыған байланысты олар негізгі программалау құралы ретінде саналады. Құралдар жабдығының категориясына жоғарғы деңгейдегі тілдер трансляторы ғана емес, сонымен қатар Ассемблер, компоновщиктер және т.б. жүйелік программалар жатады. Құралдар жабдығының көмегімен қолданбалы программалар, жаңа құрал жабдықтары да, операциялық жүйелер де қарастырылады. Бұл программалық қамтамасыз ету түрі қолданушыны компьютер ресурстарын басқарудан босатып, аппаратура ортасымен басқаруды қамтамасыз етеді, яғни ДЭЕМ-де нақты жұмыс істетуге дайындайды. Жүйелік қамтамасыз ету операциялық жүйелерден, МББЖ-дан, МБ-ның дистанциондық өңдеуінен тұрады. Жүйелік қамтамасыз ету қолданбалыдан машина тәуелділігі бойынша ажыратылады. Қолданбалы программалар кейбір есептерді шешу тұрғысынан қарастырғанда тиімді болып келеді, осыған байланысты ЭЕМ құрал ретінде пайдаланады,яғни есептегіш жүйеге емес жұмыстың пәндік жағына көңіл бөлінеді. ДЭЕМ программалық қамтамасыз ету нарығы күтпеген функционалдық мүмкіндігі бар әр түрлі коммерциялық МББЖ және программалау тілдері бар. Осы құралдар әр түрлі болғандықтан кез келген қолданушының, білікті маман сұраныстарын қанағаттандырады. Көптеген коммерциялық программалар ЭЕМ-ге арналған Cobol-e, Pascal, C++, Borland Pascal 7.0, FoxPro 2.0 мәліметтер базасы тілдерінде жазылған.

Есептеуіш техника мен программалау технологияларының дамуы Borland фирмасының жаңа программалық Delphi өнімін алып келді. Delphi - бұл Windows-та жұмыс істейтін программаларды, қосымшаларды тез өңдейтін (Rapid Application Development - RAD) интегрирленген орта болып табылады. Ол генератор кодынан, визуалды дизайнерлер және мәліметтер базасын жүргізу құралдарының және жақсы интерфейсінің болуы, сондай-ақ үйренуге қарапайымдылығымен сипатталады. Delphi негізінде визуалды жобалау технологиясы және програмалаудың объектілі-бағытталған әдісі бар. Delphi-дің бірінші версиясы, Windows 3.1 ортасында жұмыс істеген. Windows 95 шыққаннан кейін, Borland 16 разрядты Delphi екінші версиясын шығарды. Одан кейін 32 разрядты Delphi-дің үшіншісі шықты. Delphi программасында Borland-пен өңделген Object Pascal тілі қолданды, оның негізі ретінде классикалық осы тіл алынған.

Келесі Delphi 5.0-дің үш версиясы бар:

Standard – мәліметтер базасын қолдана отырып жеке қосымшаларды өңдеу;

Professional – көптеген қолданушылардың қосымшаларын құруға арналған;

Client-Server Suit – корпоративті қосымшаларды өңдеуге арналған.

Delphi ортасында программалау үшін компьютерге Windows98, Windows NT немесе толығымен сәйкес келетін операциондық жүйе қажет. Delphi Client-Server Suit-8 Мб кем емес жедел жады, ал Delphi-ді толығымен орнату үшін 170 Мб қажет. Кез келген дербес компьютер процессоры Pentium, жедел жады көлемі 8-16 Мб, дисплейі VGA болса, Delphi-дің жұмысын тиімді етеді.

2.8 Программалық қамтамасыз ету құрылымы

Программалық қамтамасыз етудің құрылымы ортақ жүйелі және арнайы программалық қамтамасыз етуден тұрады. Ортақ жүйелі программалық қамтамасыз ету - программалар бірлігінен тұратын кең қолданушылар көлеміне бағытталған есепті ұйымдастыруда және ақпаратты өңдеуге арналған программалық қамтамасыз ету бірлігі. Операционды жүйе есептеріне жүйенің барлық ресурстарын басқаруға жауап береді. Операционды жүйе дербес компьютерлердің аппарат құралдарының ақпараттық қабықшасының ең төменгі деңгейінен тұрады. Дербес компьютер үлгілерінде, архитектуралары, мүмкіндіктері әр түрлі операциондық жүйе ресурстары қажет. Қолданушыға программалық өңдеу және қолдану үшін ұсынылатын қызметтер әр түрлі болады, яғни операционды жүйе ядросы белгілі қызметтік программалар көмегімен жүзеге асады. Осы программалар көмегімен дискінің бастапқы белгіленуі, диск құрылғыларының параметрлерін орнату, жедел жадыны тестілеу, компьютердің басқа да компоненттерін, ақпараттық баспада жіберу локальды желілермен байланыс орнатуды жүзеге асырады. Осылай операциондық жүйе аппарат құралдарын толықтырып, дербес компьютердің бөлінбейтін бөлігі болып табылады.

Windows 2000 Professional операциондық жүйесінің сипаттамасы:

Windows тек қана файлдар мен операция үшін ыңғайлы интерфейспен қамтамасыз етпейді, сонымен қатар Windows ортасында жұмыс істейтін программалар үшін жаңа мүмкіндіктер береді. Программалар мүмкіндіктерін қолдану үшін Windows талаптарына сәйкес жобалануы тиіс, сондықтан оларды Windows программасы немесе Windows қосымшалары деп атайды.

Windows DOS– та өңделген қарапайым программаларды орындайды, бірақ мұндай программалар Windows-тың басымдылықтарын қолданбайды, осыған байланысты баяу жұмыс істейді.

Windows-қа келесі сипаттамалар тән:

• 
  қолдану мен игеру өте қарапайым;
  
• 
  өнімділік өте жоғары;
  
• 
  желілік құрылғыларымен жұмыс істейтін әмбебап желілік клиент рөлін атқарады.
  

Бұл операциондық жүйе ішінде таратылған желілер, электрондық пошта, мультимедиа құралдары бар. Windows 2000 операциондық жүйесі Microsoft фирмасымен Microsoft Office деп аталатын программалар пакетінен құралған, оған келесі программалар кіреді:

• 
  Microsoft Word мәтіндік редакторы;
  
• 
  Microsoft Excel электрондық кесте;
  
• 
  Microsoft Power Point презентация редакторы;
  
• 
  Microsoft Acces мәліметтер базасын басқару жүйесі;
  
• 
  Microsoft Schendule күнделік редакторы.
  

Windows 2000 аппарат бөлігін қолданған кезде қойылатын талаптар:

• 
  486DX және одан жоғары процессор;
  
• 
  6 Мб кем емес жедел жады;
  
• 
  сәйкес келетін VGA видеоадаптері;
  
• 
  Windows 2000 толығымен орнату үшін қатты дискінің көлемі 70 Мб болуы керек.
  

3 Ақпараттық жүйе деңгейін бағалау және қолдануы мүмкін болатын сала

3.1 Ақпараттық жүйесін тұрғызуға кететін шығынды есептеу

Ақпараттық жүйені жасап шығаруға кететін шығындарды бағалау жүйені жасаудың нәтижелерін шығаруда маңызды критерий болып табылады. Шығындардың есептік деректері 15-кестеде көрсетіліп, анықтамалар берілген.

21-кесте. Есептеуге арналған алғашқы мәліметтер

№	Көрсеткіштер атауы	белгіленуі	өлшем бірлігі	Көрсеткіштердің мәні	түсініктеме
1	2	3	4	5	6
	Өндіріс алдындағы шығындар	Кп	Мың тг	35,8
1	Жобаны енгізу және байланыстыру шығындары. Жобаны сатып алу шығындары	Кп1 Кп2	Мың тг	10,0 25,8
2	Дербес компьютер дің (ДК) құны	Кэвм	Мың тг	108,0
3	Жылдық пайдалану шығындары	Зэ		21,6
4	Бөлімде жұмыс істейтін жұмысшылар саны	Ч	адам	5
5	Жұмысшылардың орташа тарифтік мөлшерлемесі	З	тг	0,85
6	Қосымша жалақыны ескеретін коэффициент	G
	Өндіріс алдындағы шығындар	Кп	Мың тг	35,8
7	Зейнет ақы қорлар ына аударуларды ескеретін коэффициент	С		0,14
8	Қосымша шығындарды ескеретін коэффициент	Н		0,33
9	ДК –ді пайдалану коэффициенті	V		0,0875
10	ДК-ға берілетін ал ғашқы жұмыс көлемі нен пайыз ескеру коэффициенті	Р	%	75,0
11	ДК-дің жұмыс уақы тының жылдық қоры	Тэвм	сағат	2214,0	Есептелетін мәліметтер
12	Есепті шығару уақыты	Тшығ	сағат	30,0	Алдын ала есептеу
13	Енгізілетін ақпарат көлемі	Овв	Мың символ		Есепті мәліметтер
14	Өңделетін ақпарат көлемі	Ообр	Мың символ		Есепті мәліметтер
15	Шығыс ақпаратының Көлемі	Овых	Мың символ		Есепті мәліметтер
16	Нақты есептелінетін жылдық уақыт қоры	Фвр	сағат	11022,0	Кесте мәліметтер
17	Әр уақыттағы шы- ғынды уақыт фактор ына келтіру нормативі	Енп	сағат	0,11

<предыдущая страница | следующая страница>