Дипломдық ЖҰмыс тақырыбы: Кәсіпорынның қаржылық жағдай аудитінің ақпараттық жүйесін тұрғызу

15-кестеге анықтама

Сатып алуға кететін шығындарды құрушы есептейді және ол техникалық тапсырма, техникалық жұмыс жобаларын жасауға кететін шығынжар соммасы болып табылады. Жобаны енгізуге кететін шығындар енгізу уақыты бойынша жобаны құраушылардың жалақысын ескерумен есептеледі. Байланыстыру шығындары жобаны енгізу шығындарына ұқсас жасалынады:

дербес компьютерлердің құны “Прайст-лист” құжатынан алынады;
жылдық пайдалану шығындары (16-кесте );
берілген есептеумен шұғылданатын жұмысшылар саны;
жұмысшылардың орташа жылдық мөлшерлемесі;
жобаны енгізілетін кәсіпорынның бухгалтериясы есептейді;
дербес коипьютерді пайдалану коэффициенті жасалатын есептер үшін 1-ден аспауы керек;
дербес компьютерге берілетін жұмыстардың алғашқы көлемінен пайыз ескеретін коэффициенті автоматты түрде есептелетін есептер көлемінің пайыз қатынасын біліреді;
дербес компьютердің жылдық жұмыс уақытының қоры 17-кестеде есептелінген;

22-кесте. Дербес компьютердің жылдық жұмыс уақытының қоры

Дербес компьютер түрі	1 ауысымда ғы жұмыс сағатының саны	Ауысымдар саны	Жылдық жұмыс ауысым саны	ДК-дің жылдық жұмыс қоры
Pentium	8.2	1	270	2214

есептердің шығарылу уақыты эмприкалық түрде өңделетін формалар санын ескерумен есептелінеді;
енгізілетін ақпарат көлемі әрбір енгізілген форма бойынша ақпарат көлемінің қосындысы ретінде есептелінеді. Бір форма бойынша ақпара көлемі келесідей анықталады: бір жолдағы максималды белгілер саны бір құжаттағы жылдың санына және бір жылдағы құжаттар саны көбейтіледі;
белгілердегі өңделетін ақпарат көлемі енгізілетін ақпарат көлемі мен есептер кешенін шешу үшін пайдаланатын мәліметтер қорында сақталынатын ақпарат көлемінің соммасы болып табылады. Өңделетін ақпарат көлемін Кбайтқа айналдыру үшін алынған қосындыны 6-ға көбейтіп 8-ге бөлу керек;
шығатын ақпарат көлемі әрбір форма бойынша шығатын ақпараттар көлемінің қосындысы ретінде алынады. Әрбір форма бойынша ақпарат көлемі келесідей анықталады: бір жолдағы белгілер саны құжаттағы жолдар санына көбейтіледі.

23-кесте. Бір жұмысшының жылдық жұмыс уақытын есептеу

Көрсеткіштер	өлшем бірлігі	Саны
Күнтізбелік уақыт	Күн	366
Демалыс күндер	Күн	53
Мейрам күндер	Күн	8
Номиналды күндер	Күн	305
Жұмысқа келмеу	Күн
Еңбек демалысы	Күн	24
Ауырған күндер	Күн	11
Мемлекеттік міндет	Күн	0
Жылдағы нақты жұмыс күндерінің саны	Күн	270
Мейрам алдындағы күндер	Күн	7
Нақты есепті жылдың жұмыс қоры	сағат	2204,4

Фбр = (жылдағы жұмыс күндерінің нақты саны – мейрам алды күндерінің саны) * 8,2 – мейрам алды күндерінің саны 7= (270-8)8,2+8*7= 2204,4 сағат.

Жұмысшылардың жобаны енгізбестен бұрын істейтін жұмыстарының еңбек сыйымдылығы (До) келесі формуламен анықталады:

До = Ч * Фбр (1)

Мұндағы, Ч – жұмысшылар саны, адам

Фбр – бір жұмысшының жылдық жұмыс уақытының қоры, сағат

Яғңи, До = 5 * 2204,4 = 11022,0 сағат

Жоба енгізілместен бұрын жұмысшы жасайтын жұмыстар құны (Со), келесі формуламен анықталады:

Со = До * З [(1+д) * (1+с) + н] (2)

Мұндағы, До – жоба енгізбестен бұрын жұмысшының жұмыстарының еңбек сыйымдылығы;

З – бір жұмысшының орташа сағаттық тарифтік мөлшерлемесі;

Д – қосымша жалақыны ескеретін коэффициент;

С – зейнетақы қорларына

аударымдарды ескеретін коэффициент;

Н – қосымша шығындарды ескеретін коэффициент.

Со = 11022,0 * 0,85 * [(1+0,7) * (1+0,14) + 0,33] = 21248,2116 = 21,25 мың тг Ақпаратты автоматты түрде өңдеу жағдайында жұмыстардың еңбек сыйымдылығы жұмысшыларға қалған жұмыстардан және ДЭЕМ пайдаланудан тұрады.

Жобаны енгізуден кейін жұмысшыларға қалған жұмыстардың жылдық еңбек сыйымдылығы (Дост) келесі формуламен есептелінеді:

Дост = До * (1 – р / 100) (3)

Мұндағы, До – жұмысшылардың автоматты жұмыс орнын енгізуден бұрын жұмыстарының жылдық еңбек сыйымдылығы, сағат;

Р – бастапқы көлемнен ДЭЕМ-ге берілетін жұмыстардың процентін ескеретін коэффициент.

Дост = 11022,0 * (- - 75 / 100) = 2755,5 сағат

Жобаны енгізгеннен кейін жұмысшыларға қалған жұмыстар құны (Сост) келесі формуламен септелінеді:

Сост = Дост * 3 * [(1 + д) * (1 + с) + н] (4)

Сост = 2755,5 * 0,85 * [(1+1,7) * (1+1,14) + 0,33] = 5312,0529 тг = 5,3 мың тг

ДЭЕМ-ның жылдық пайдалану шығындары 18-кестеде келтірілген.

24-кесте. ЭЕМ-ның жылдық пайдалану шығындары

№	Шығын баптарының атауы	Құны (мың тг)
1	Ағымдағы және алдын ала жөндеудегі шығындар	5,4
	Жөндеулер (ЭЕМ құнының 5%)	12,96
2	ЭЕМ тозуы (ЭЕМ құнының 12%)	2,16
3	Материалдарға кететін шығын	0,54
4	Басқа шығындар
	Жалпы пайдалану шығындары	21,06

Автоматты жұмыс орны жобаның жұмыс істеуімен байланысты жылдық пайдалану шығындарының үлесі (Свц) келесі формула бойынша есептелінеді:

Свц = Р реш * Т реш * Зэ / Тэем (5)

Мұндағы, Р реш – жыл ішіндегі есептер шешілуінің периоды;

Зэ – жылдық пайдалану шығындары, мың тг;

Тэем – ДК жылдық жұмыс уақытының қоры, сағат;

Т реш – есепті шешу уақыты.

Егер жобадағы есептерді шешу периоды әртүрлі болса, онда ол екі қосылғыштың қосындысы болып табылады, яғни:

Свц = Свц1 + Свц2

Свц1 = (60 * 15 * 21,060) / 2214 = 8,5609 мың тг

Свц2 = (17 * 15 * 21,060) 2214 = 2,4256 мың тг

Свц = 8,5609 + 2,4256 = 10,9856 мың тг

Жобаны енгізген жағдайда ақпаратты өңдеуге шығатын жылдық шығын (Савт) келесі формуламен есептелінеді:

Савт = Свц + Сост (6)

Мұндағы, Свц – жобаны енгізу жағдайында ақпаратты өңдеудің пайдалану шығындары, мың тг;

Савт = 10,9856 +5,3 = 16,2865 мың тг

Автоматтандырылған жұмыс орнын енгізуден түсетін жылдық үнем (Сажо):

Сажо = Со – Савт (7)

Мұндағы, Со – автоматтандырылған жұмыс орнын енгізуден бұрынғы ақпаратты өңдеу шығындары, мың тг;

Савт – автоматтандырылған жұмыс орнын енгізген жағдайдағы ақпаратты өңдеу шығындары, мың тг.

Сажо = 21,25 – 16,2865 = 4,9635 мың тг

3.2 Ақпараттық өнімді коммерциалық сатуға берілетін кеңестер және нәтижесін талдау

Ақпараттық жүйесінің тиімділігі ретінде оның тағайындалуына сәйкестік дәрежесі мен жақсы икемділікті қамтамасыз ету мақсатымен есептеу және сұраныстарды қалыптастыру үрдістерін ұйымдастыруының дұрыс тағайындалуы, оның техникалық және методологиялық жетістігі және экономикалық тұрғыдан ақталатындығы түсініледі.

Ақпараттық жүйенің тиімділігі кезінде келесі көрсеткіштердің анықтамасын қамтиды: өнімділік, нақтылық, сенімділік, икемділік, интерфейстің достастығы, интерактивті режимде жұмыс істей алуы және т.б.

Ақпаратты іздеу жүйесінің жұмыс істеу жағдайлары үздіксіз өзгеруі мүмкін, әсіресе бұл тақырыптық аймақ, яғни нақты қосымшалар, өңдейтін ақпарат көлемі, сондай-ақ олардың мазмұнына қарасты шешілетін есептер тізімі. Бұл жағдайда берілген ақпаратты іздеу жүйесі оның элементтері арасында есептеу көлемін жедел түрде қайта бөлу қасиетін қамтамасыз етуге едәуір икемді, сондай-ақ жаңа есептер қосуға кеңейтілмелі болып табылады.

Сондай-ақ ақпараттық жүйенің тақырыптық ауданының мазмұнын өзгертуге қабілетін атап айту керек. Оны банкте ақпаратты өңдеу мен сақтау үшін мәліметтер қорында сапалық құрамы мен ақпарат көлемінен тәуелсіз пайдалануға болады. Мәліметтер қорының бүтіндігі оларды пайдалану кезі мен активті күйде тез сақталуын қамтамасыз етеді. Ақпаратты қамтамасыз етудің кешені жүйеге түсетін мәліметтерді унификациялауға мүмкіндік беріп, өңдеуді ыңғайлы түрде келтіреді.

Осы ақпараттық жүйенің сенімділігі жұмыс кезінде өз қасиеттерін ұзақ уақыт сақтай алуымен сипатталады. Барлық ақпараттық жүйе бір ғана мақсатқа бағындырылған – қарыз алушының төлемқабілетін жедел, үздіксіз және сенімді жұмыс істеуін қамтамасыз ету. Жүйенің модульдік құрылуы оның логикалық байланысын және жалпы стратегиялық бағытталуын кеңейту мен жеке бөліктерінің жұмыс істеуінің оптималдылығына байланысты.

Қорытынды

Қазақстан Республикасының фирма рейтингін анықтайтын ақпараттық жүйені тұрғыздым. Егер де біз экономика салаларының барлығында автоматтандырылған жұмыс орнын құратын болсақ біз тек қана жылдам қызметке қол жеткізіп қоймаймыз, сондай-ақ электронды үкіметтің құрылуы да тез іске асатын болады.

Бірінші бөлімде фирма (кәсіпкер) дегеніміз не, оның атқаратын қызметтері қандай, қандай рейтингті анықтайтын әдістер қолданатынын, оның қалай іске асатынын көрсеттім. Дүниежүзіндегі саясатта болсын, нарықта болсын дамыған елдер маңызды орын алады, сондай-ақ нарық жағдайы, нарық ауа райы сол елдерге қарап өзгеріп отырады. Сондықтан ба онда фирманың қаржылық деңгейін анықтайтын бірнеше жақсы тәсілдер бар. Бірақ, оның бәрі қолданыста деп түсінбеу керек. Кейбірі жақсы, кейбірі нашар деген сияқты, ол рейтингтер халықтың да басшылырдың да көңілінен шығуы не шықпауы сол әдістердің қуатына байланысты болып келеді..

Екінші және үшінші бөлімінде фирманың басқару объектісі мен қаржылық жағдайын талдаудың ақпараттық жүйесіне кеңірек тоқталып, оны құрдым. Ақпарат жүйесі негізінен ақпарат көздеріне сүйенетіндіктен онда кіріс және шығыс ақпараттарын атап көрсетіп, оларға жеке-жеке кестелер құрып, анықтап көрсеттім. Кіріс ақпараттары өңделіп, шығыс ақпаратына негіз болады. Шығыс ақпараттары бесеу: «Тез өтімділік коэффициент», «Дебиторлық қарыздардың айналым коэффициенті», «Несие қарыздарының айналым кезеңі», «Несиелердің орнын толтыру коэффициенті», «Төлем қабілеттілігінің коэффициенті» көрсеткіш құжаттары болып табылады.

Осы дипломдық жұмысымдағы ақпарат жүйесін тұрғызғандағы рейтинг талдайтын әдістер мен әдістемелер іске асатын болса, фирманың қаржылық сенімділігі бойынша құралған тізімін БАҚ беттерінен ай сайын, тоқсан сайын, жарты жыл сайын, жыл сайын көріп тұрамыз деген үміттемін.

ҚОЛДАНЫЛҒАН ӘДЕБИЕТТЕР ТІЗІМІ

Назарбаев Н.А. Казахстан - 2030. Процветание, безопасность и улучшение благосостояния всех казахстанцев. Послание Президента страны народу Казахстана. - Казахстанская Правда, 11 октября 1997г
Қазақстан Республикасының Конститутциясы. Алматы, 2003
Карминский А.М., Нестеров П.В. “Информатизация бизнеса”.
“Автоматизированные информационные технологии в экономике”. Учебник под общей ред. И.Т. Трубилина.
Н.Б.Бралиева, Қ.С.Байшоланова, Н.Л.Гагарина “Экономикада-ғы ақпараттық жүйелері”. Оқу құралы. Алматы, 2001
Н.Б.Бралиева, Л.А.Байбөлекова, Қ.Т.Балашов “Ақпараттық менеджмент негіздері”. Оқу құралы. Алматы: Экономика, 2000
Е.Г.Неверова “Исследование проблем баз данных для информационных систем”. Сборник статей “Информационные системы в экономике”. Алматы: Экономика, 1997
Н.Б.Бралиева, В.Ф.Тимошенко, Н.Л.Гагарина “Информационные системы бизнеса”. Алматы, 1994
Қ.С.Байшоланова “Ақпараттық жүйелер теориясы”. Оқу құралы. Алматы: Экономика, 2002
Н.Л.Гагарина “Анализ данных на компьютере”. Алматы: Экономика, 2002
Е.Т.Тулегенов, Н.Б.Бралиева, Л.А.Стороженко, И.А.Матвеева “Бухгалтерские информационные системы”. Алматы: Экономика, 2000
А.Ө.Биярова “Экономикалық кибернетика”. Оқу құралы. Алматы, 2001
Мейірбеков А.Қ., Әлімбетов Қ.Ә. “Кәсіпорын экономикасы” Алматы 2003 ж.
Смирнова Т. и др. “Проектирование экономических информационных систем ”.
Қ.С. Байшоланова Ақпараттық жүйелер теориясы, Алматы: Экономика -2002ж.
Н.Б.Бралиева, Қ.С.Байшоланова, Н.Л.Гагарина “Экономикадағы ақпараттық жүйелері”. Оқу құралы. Алматы, 2001 ж.
Н.Б.Бралиева, Л.А.Байбөлекова, Қ.Т.Балашов “Ақпараттық менеджмент негіздері”. Оқу құралы. Алматы: Экономика, 2000 ж.
Бралиева Н.Б., Куличихин А.А. “Информационные аспекты создания и функционирования автоматизированных информационных систем”.
Төлегенов Е.Т. “Бухгалтерлік ақпарат жүйелері”. Оқу құралы Экономика 2001 ж.

ҚОСЫМШАЛАР

<предыдущая страница