3.6 Негізгі объектінің таңдалған конструкциясын негіздеу
Құрамында вертикалды корпус, циркуляциялық құбыр, переливание приспособление, корпустың төменгі бөлігінде вертикалды ыдысқа қарай бағытталған жерде орналасқан, жылытқыштар, форсунка, әкелетін өткізгіш құбыр конусында бір – бірінің үстіне қондырылған берілетін патрубогы бар дистиляциялық қондырғысы белгілі.

Бірақ, бұл белгілі конструкция аппараттың өнімділігін жоғарлату мүмкіндігін қамтамасыз етпейді.

Бұл жобада негізгі жабдық ретінде таңдалып алынатын дистилляциялық аппараттың белгілі дистилляциялық аппараттан артықшылығы: өнімділігінің жоғарлауы және аппараттың жұмыс істеу мерзімінің ұзақтығы.

Майлы қышқылы үшін таңдалынып алынған дистилляциялық аппарат вертикалды корпусы бар жылыту секцияларына бөлінген, жылытқыш құбырлы элементтері металл жабындысымен жабылған, олар әр жылытқыш секцияда дистилденетін материал енгізу үшін орналасқан, бу және өндірілген өнінмді қайтару үшін арналған. Ол араластырғыш қондырғысымен жабдықталған, яғни құбырдың ішінде дистилденетін материалды бірінші жылытқыш секцияға енгізеді және бір виток бар шнек түрінде орындалған, диаметрі 0,4–0,6 қадам, құбырлы жылытқыш элементтің әрқайсысының жабындысы 30 - 60⁰ бұрышта қабырғамен қамтылған, дистилденген материал ағысына қарама – қарсы өсіне орналасқан.

Аппарат вертикалды корпус 1, люкпен 2, оның ішінде насадка 3 орналасқан және перегодка 4 қондырылған, ол жылытудың 1 корпусын секцияға 5 бөлуге мүмкіндік береді, қалпақ – отбойник 6, жылытқыш элемент 7 және буды енгізетін форсункадан 8 тұрады.

Аппараттың орталық секциясында 5 майлы қышқылды енгізу үшін штуцер 9 және аппаратты дистилденген материалдан босату үшін штуцер 10 қызмет көрсетеді. Корпус 1 гудронды шығару үшін штуцермен 11, майлы қышқылдарының бір қыздыру секциясынан келесіне ауысу үшін, ауысымды штуцермен 12, берілетін лампамен 13, көру терезесімен 14 және майлы қышқылының буын шығару үшін патрубокпен 15 қамтылған. Дистилденетін материалдардың орталық секциясында 5 инек 15 түрінде араластырғыш қондырғы орналасқан. Әр құбырлы жылытқыш элемент 7 жылытқыш проводниктан 18, металды қабықшасынан 19 тұрады және 30 – 60⁰ бұрыштан қабырғамен жабдықталған, дистилденген материал ребер 20 ағысына қарама -қарсы осіне орналасқан.

Қондырғы келесідей жұмыс істейді.

Майлы қышқылдар штуцер 9 арқылы орталық жылытқыш секциясына 5түседі, онда жоғары көтеріледі және құбырлы жылытқыш элемент 7 шаяды.

Аппараттың барлық секциясында майлы қышқылының жақсы араласуы үшін форсунка 8 арқылы 10 – 20 кг/сағ өткір ауа буды жібереді.

Жылытқыш элементті 7 ребермен 20 қондырған кезінде процесстің интенсификациясы үшін өткір сулы буды беруді тоқтату немесе төменету мүмкіндігі пайда болады.

Қалпақ – отбойник 6 майлы қышқылының аппараттан шашырап кетуін ескертеді. Майлы қышқылдар біртіндеп секциядан сецияға штуцер 12 арқылы өтеді. Бұл кезде температура жайлап жоғарылайды, нәтижесінде қышқылдар интенсивті буланады. Бу көтеріледі, фарфорлы сақинадан насадка 3 арқылы өтеді және аппараттан шығады. Жоғарғы штуцер 11 арқылы дистилденбеген қалдық – гудрон шығады. Аппаратты тазалауға немесе жөндеуге тоқтату алдын штуцер 10 арқылы опоржняют.

Майлы қышқылының оптималды турбулизациясына жету үшін, бір витокпен шнек түрінде орындалған араластырғыш қондырғының диаметрі 0,4 – 0,6 қадам болу керек. Ребері бар әр құбырлы жылытқыш элементінің қабықшасы, 30 – 60⁰ майлы қышқыл ағынын қрама – қарсы осімен бекітілген. Бұл дистилляциялық аппараттың әр секциясында майлы қышқылының қозғалысының қосымша турбуленттігінің пайда болуын қаматамасыз етеді. Металдық қабықшадан майлы қышқылына жылу беру коэффициенті жоғарлайды. Жылу берудің беттігі ребер есебінен құбырлы жылытқыш элементтерінің қызып кетуі жойылады, ол майлы қышқылының қызып кетуінен сақтауға, жылытқыш элементтің жұмыс істеу мерзімін жоғарлатуға мүмкіндік береді, сонымен бірге дайын өнімнің сапасы жақсарады.

Майды қышқылының турбулентті қозғалысының арқасынан, құбырлы жылытқыш элементті активті шаяды, оларды нагардан тазалайды, бұл процесстің интенсификациясын және аппараттың өнімділігінің жоғарлауын қамтамасыз етеді (салыстырмалы түрде кестеде көрсетілген).
Кесте 6.1

1-ші секциядан кейінгі температура, 0С	Ребердің иілу бұрышы, градус.	Аппараттың өнімділігі		Жылытқыш элементтің жұмыс істеу мерзімі, тәулік.
		т/тәул дистилляция бойынша	%
195 210 205 210 195 200	- 30 60 45 25 65	Белгілі аппарат 13,5 Ұсынылған аппарат 19,2 14,1 14,2 13,6 13,8	100 105 104 105 101 102	125 630 675 650 610 690

Аппараттың конструктивті ерекшелігі майлы қышқылының температурасын жылытудың 1 –ші секциясынан кейін жоғарлатуға мүмкіндік береді, нәтижесінде, дистиляция процесін интенсифирлейді, аппараттың өнімділігін жоғарлатады, сонымен бірге құбырлы жылытқыш элементтің жұмыс істеу мерзімін ұзартады.

Ребердің иілу бұрышы шамамен 30⁰ кезінде процесстің эффективтігі төмендейді.
3.7 Негізгі жабдықтың есебі

Әртүрлі ұшқыштық қоспалы майлы қышқылдары дистилляцияға ұшыратады. Келесі есептерде барлық параметрлер стеарин қышқылы, жоғары қайнау температурасы бойынша келтірілген.

Дистилляциялық аппарат майылы қышқылын үздіксіз қыздыру және айдау үшін керек.

Жылытқыштан дистилляциялық аппаратқа майлы қышқылда бір сағат уақытта келіп түседі.

G₁ = G – Ж_Кз = 895,5 – 4,5 = 891,0 кг

Майлы қышқылын қыздыру үшін жылу шығымы t_n = 120⁰С дан t_к = 230⁰С дейін мынаған тең:

Бірінші дистилляциялық аппаратқа келесі мөлшерде майлы қышқылдар буланады:

Булануға кететін жылудың шығымы 823, 5 кг майлы қышқыл:

Мұндағы: r – қалдық қысымы 5 мм рт.ст. кезіндегі стеорин қышқылының булануының жылуы; r = 46 ккал/кг.

Шомыратқыш буды қыздыруға кететін жылудың шығымы:

Мұндағы:

D_n – шашырайтын будың шығымы; D_n = 60 кг/сағ.

і_n – қыздыоылған будың жылу мөлшері; абсолютті қысым 0,0068 ат және температура 230⁰С кезінде і_n = 702 ккал/кг.

і – қаныққан будың жылу мөлшері; құрғақ дәрежесі 0,95 және абсолютті қымыс 3 ат кезінде і = 650 – 0,05 · 517 = 621 ккал/кг.

Керекті (ЖОЖ) жылу тасмалдағыштың мөлшері

Мұндағы: r_ЖОЖ – ЖОЖ булану жылуы; r_ЖОЖ = ккал/кг қабылдаймыз.

Майлы қышқылының қайнау температурасын төмендету үшін және оларды дистилляциялық араластыруын 7% мөлшерде өткір будың көмегімен жүргізеді. Бұл кезде сулы будың қысымы:

Майлы қышқылының буының қысымы:

Мұндағы: 0,07 - өткір сулы будың мөлшері;

М–стеарин қышқылының молекуларлық массасы, М=284,5;

М – судың молекулалық массасы; М_В = 18;

Р – аппараттағы жалпы қысым; Р = 5 мм рт.ст.

Стеарин қышқылының буы 2,3 мм рт.ст кезінде 200⁰С температуарада қайнайды (сурет 31).

Майлы қышқылының буы дистилляция кезінде с присадкой 5,10 жә»не 20 % өткір будың салмағы әртүрлі қысымда конограмма бойынша анықтауға болады (сурет 32).

Шашырайтын сулы будың шығымы

Майлы қышқылының қайнату температурасын төмендету үшін шашырайтын будың мөлшері арнайы шайбамен реттеледі және сектор бойынша куелесідей орналасады: бірінші секторда – 6 кг/сағ, екінші, үшінші және төртінші секторда – 5 кг/сағ; бесінші, алтыншы жәнежетінші секторда – 7 кг/сағ; сегізінші және тоғызыншы секторда – 9 кг/сағ.

ЖОЖ буы үшін жылытқыш элементтің суммарлық беттегі келесі формуламен анықталады:

Мұндағы: R майлы қышқылға конденсирленетік будың жылутасымалдағышынен жылу беру коэффиценті ;

R=100 к\Кал /(м · сағ · град) қабылдаймыз;

Δ t_cр -температураның орташа разность.

3.8 Технохимиялық бақылау

Өндірістің технологиялық бақылаудың мақсаты шикізаттың сапасын систематикалық тексеру, технологиялық процесті жүргізу жағдайы және дайын өнім сапасы. Дистилляцияланған майлы қышқылдар өндірісінде технологиялық процесстерді бақылау берілген режимдерді қадағалау, жоғары сапалы өнім алуы, шығынын төмендетуін қамтамасыз ету.

Шығатын шикізаттың сапасын МЕСТ талаптарына сай болуын қадағалау қажет. Сақтау кезінде шикізаттың жағдайын бақылау, шикізат шығымының төмен болуын, жоғары сапалы өнім алуын қамтамасз ету керек. Бұл үшін сақтау кезінде ылғалдығын, температурасын және қышқыл санын системалық бақылау қажет.

Дистилляция процессі кезінде берілген оптималды режимді, өнім сапасына қойылатын талапты сақтау керек.

Өндірісті бақылау майлы қышқылының дистилляциясын эффективті өңдеуге және алынған өнімнің жоғары сапалығын қамтамасыз етеді.
Желім. Жалпы майын анықтау.

Конус түпті колбаға 4 - 5г сынаманы өлшеп, 50-60см³ ыстық су құяды. Содан кейін 10% тұз қышқыл ерітіндісін метилоранж бойынша қышқыл реакцияға дейін қосады. Колбаны қайнаған сулы баняда бөлнген май қышқылы және нейтралды май толығымен ағарғанға дейін жылытады, салқындатады және алдын ала 10мл этил эфирі құйылған бөлгіш варонкаға ауысытырлады. Колбаны жақсылап этил эфирімен бөліктеп (20 мл-ден) 2-3 рет шаяды, оны сол бөлгіш варонкаға құяды, варонканы жайлап шайқайды және май ерігеннен кейін 20-30 мин тұндырады.

Сулы ерітіндіні екінші бөлгіш варнкаға құяды және 20мл этил эфирімен шайқайды.

Тұндырылғаннан кейін сулы ерітіндіні клейді еріту жүргізілген колбаға құяды. Эфирді негізгі эфирлі ерітіндіге бірінші варонкадағы қосады, ал сулы ерітіндіні этил эфирмен өңдеуге жіберіледі.

Сулы қабаттан майды бөлу операциясын толық майсызданғанға дейін жалғыстырады, содан кейін сулы ерітіндіні тастайды, ал бірінші воронкадағы байланысқан эфирлі тартқышты метилоранж бойынша нейтралды реакцияға дейін сумен жуады.

Жуылған эфирлі тартқышты фильтрлейді, фильтрмен воронка арқылы және оған салынған конусты колбада тұрақты массаға дейін келтірілген майсызданған гигроскопиялық мақта бөлінген.

Воронка мен фильтрді эфирмен жақсылап жуады. Этил эфирін сулы банядан тартқыш шкафқа айдайды, баняның температруасы 80⁰С жоғары болмау керек, ал қалдықты кептіргіш шкафта тұрақты массаға дейін 75 – 85⁰С –та кептіреді.

Соапсток. Жалпы майын анықтау

Конусты колбаға 4 – 5г соапстокты өлшейді және 50 – 60 мл дистилденген ыстық су құяды. Содан кейін 10% күкірт немесе тұз қышқылын метилоранж бойынша қышқыл реакцияға дейін ерітеді. Колбаны қайнаған сулы баняда бөлінетін май қышқылы және нейтралды май толық ағарғанға дейін қыздырады, салқындатады және бөлгіш варонкаға ауыстырады (алдын ала этил эфирлі құйылған). Колбаны жақсылап 2 – 3 рет шаяды, шайылғанды қайтадан сол воронкаға құяды, май ерігеннен кейін 20 – 30 минут тұндырады.

Тұндырғаннан кейін сулы ерітіндіні колбаға құяды. Эфирді тартқышты бірінші варорнкадағы эфирлі ерітіндімен байланыстырады, ал сулы ерітіндіні қайтадан этил эфирімен өңдеуге жібереді.

Сулы қабаттан майды бөлу операциясын толық майсызданғанға дайін қайталанады, содан кейін сулы қабатты тасайды.

Жуылған эфирді фильтрлейді, фильтрмен воронка арқылы және конусты колбада тұрақты массаға дейін кептірілген майсызданған гигроскопиялық мақта бөлінген. Воронка мен фильтрді жақсылап эфирмен шаяды.
Қара май. Ылғалды анықтау

Тереңдігін анықтау

250 мл конусты колбаға 1г дейін сынаманы алады, нейтрализацияланған спирт – эфир құйып, ерітеді, 2 – 3 тамшы фенолфталейн тамызамыз және 1н КОН ерітіндісімен малина түске дейін титрлейміз.

Гудрон. Қышқылдық санын анықтау
Конусты колбаға 0,0050 мг аламыз, нейтрализанцияланған спирт – эфир ерітіндісімен ерітеміз, 2-3 тамшы фенолталеин тамызамыз және 1н КОН ерітіндісімен малина түске дейін титрлейміз.

Дистилляцияланған май. Ылғалды анықтау

Өлшенген бюске 5г дейін сынаманы аламыз және бюксті кептіргіш шкафқа салады, 120⁰С температурада 45 минутқа кептіреді. Кептіргеннен кейін суытады және өлшейді.
Қышқыл санын анықтау

Конусты колбаға 1-2г сынаманы аламыз, нейтрализацияланған спирт – эфир құямыз, ертітеміз 2 – 3 тамшы фенолфтамин тамызамыз және 0,1н КОН ерітіндісімен малина түске дейін титрлейді.

4. Еңбекті қорғау және тіршілік қауіпсіздігі бөлімі

Тіршілік қауіпсіздігі – бұл адамды цехта жұмысшы ортасындағы қауіптен сақтар шаралары жиынтығы, яғни, процесте қалыптасқан адам өміріне, денсаулығына әсер етуші өндірістік қауіптің төнуі, еңбек қызметінің жағдайы.

Дистилляциялық цехтағы жұмысшылардың еңбек қауіпсіздігін басқару мүмкіндіктерінің тиімділігі және әрекетіне ықылас білдіреді. Бұл еңбекті қорғау аумағындағы заңдылықты және экономиканы реформалауды жақсарту жағдайларында іске асырылады.

Адам тіршілігі процесінде қауіпті заттар әсер етуі мүмкін. Кейде олардың әсерінен белгілі бір жағдайларда адам денсаулығына тікелей немесе жанама зиян келтіреді.

Қазақстан Республикасында қабылданған техника қауіпсіздігін, өндірістік санитария, қоршаған ортаны қорғау шараларын сақтауды міндеттейді. Қазақстан Республикасында 2004 жылдың 28 ақпанында (№28-110) «Еңбек қауіпсіздігі және еңбекті қорғау» туралы заңы қабылданды. Осы Заң Қазақстан Республикасындағы еңбекті қорғау саласындағы қоғамдық өзара қарым-қатынастарын реттейді және еңбек қызметі кезінде, процесінде еңбек қауіпсіздігін қамтамасыз етуге, қызметкерлердің, жұмысшылардың өмірі мен денсаулығын сақтауға бағытталған.

Қазақстан Республикасының еңбек қауіпсіздігі және еңбекті қорғау туралы заңдары Қазақстан Республикасының Конституциясына негізделеді және осы заңнан өзге де құқықтық актілерден тұрады.

Еңбек қауіпсіздігі аумағындағы мемлекеттік саясат келесілерге бағытталған:

• 
  еңбек қауіпсіздігі және еңбекті қорғау аумағында Қазақстан Республикасының заңдылығының талаптарын орындауды және сақтауды мемлекеттік бақылау және қадағалау;
  
• 
  еңбек қауіпсіздігі және еңбекті қорғау аумағындағы мамандардың квалификациясын жоғарылату;
  
• 
  Қазақстан Республикасының нормативті заңды актілерін мемлекеттік стандарттарын, еңбек қауіпсіздігі және еңбекті қорғау аумағында нормаларды және ережелерді өңдеу және қабылдау;
  
• 
  қиын жұмысқа және еңбектің зиянды қауіпті заттарымен жұмыс істегені үшін оған қосымша көмекті орнату;
  
• 
  еңбек шарттары туралы мемлекеттік статистикалық есеп беруін ұйымдастыру, сонымен қатар өндірістік жарақаттану және тағы басқалар туралы есеп беруді ұйымдастыру.
  

Біздің елде еңбек ететіндердің денсаулығын сақтау және жұмыс жағдайларын жақсарту бойынша жұмыстар жүргізілуде. Өндірістің барлық салаларында іске асырылатын технологиялық прогресс, өндірістік процестердің механикаландыру және автоматтандыру деңгейін жоғарлатуға, еңбектің санитарлы – гигиеналық жағдайларын жақсартуға және қауіпсіздікті жоғарлатуға бағытталған.

Дистилляциялау цехында қызмет көрсетуші жұмысшы тіршілік қауіпсіздігінің ережелері мен жұмыс орындарындағы техникалық инструкцияларды қатаң сақтаса, жұмыс шартының қауіпсіздігін қамтамасыз етеді.

4.1 Төтенше жағдай аумағында құтқару және де басқа шұғыл жұмыстарды ұйымдастыру және жүргізу
Халықты және Республика ТЖ-лардан қорғау, ықтимал болатын нұқсан және залалды азайту мақсатында, ел тіршілік әрекеті сенімді түрде болуын және шаруашылық объектілерін жұмыс қауіпсіздігін қамтамасыз, ететін нәтижелі (тиімді) және тұрақты жүйе қажет. Осы салада біртұтас мемлекеттік саясат жүргізіліп, Республикалық бағдарлама жүзеге асырылуы тиісті.

Сондықтан Қазақстанда атап өткен мәселеге тиісті бірқатар - заңдар, сондай-ақ өзге де заңдық және құқықтық актілер қабылданды. - Негізгілеріне ҚР-ның мынау заңдары жатады:

Табиғи және техногендік сипаттағы төтенше жағдайлар туралы;

Авариялық-құтқару қызметі және құтқарушылардын мәртебесі, туралы;

Азаматтық қорғаныс туралы;

Өрт қауіпсіздігі туралы;

Атом энергиясын пайдалану туралы;

Халықтың радиациялық қауіпсізідігі туралы.

Аталған ҚР-ның ТӘҚ саласындағы заңдары ҚР-ның Ата заңына (Конституциясына) негізделеді, оған қайшы келмейді, қайта баптарының мағынасын кеңейте түседі. Мысалы, Конституцияның 31 бабында былай деп айтылған: мемлекет адамның өмір сүруі мен денсаулығына қолайлы айналадағы ортаны қорғауды мақсат етіп қояды.

Осы заңдар Қазақстан аумағында ТЖ-лардың алдын алу мен оларды жою, авариялық-құтқару қызметі мен құрамаларының әрекеттері жөніндегі қоғамдық қатынастарды реттейді, АҚ және ТӘҚ саласындағы орталық, жергілікті өкілді және атқарушы органдарының, ұйымдарының өкілеттігін, азаматтардың, шетелдік азаматтардың, және азаматтығы жоқ адамдардың кұқықтары мен міндеттерін белгілейді.

Сондай-ақ заңдарға сай ТӘҚ-н ұйымдастыру мақсатында қажетті органдар мен ұйымдар құралған.

Республика Үкіметі ТЖ-лар жөніндегі орталық атқарушы органы туралы ережені бекітеді. ҚР-ның ТЖ-лар жөніндегі орталық атқарушы органы арнайы уәкілдік берілген, Үкімет құрамына кірмейтін мемлекеттік орган болып табылады және оның өзіне бағынатын аумақтық органдары болады. Министрліктер, мемлекеттік комитеттер және Үкімет құрамына кірмейтін өзге де орталық атқарушы органдар тиісті аумақтағы ТЖ-лардың аддын алу мен оларды жою үшін жауапты болады. Ұйымдарда және объектілерде АҚ штабтары құрылады немесе мамандар тағайындалады.

Сонымен, осындай түрде құрылған бірыңғай мемлекеттік жүйе ТЖ-лардың алдын алу және оларды жою үшін бейімделген.

ТЖ-лардың алдын алу жөніндегі шараларға мыналар жатады: - ғылыми зерттеулер, жағдайды қадағалау, бақылау, ТЖ-лардың пайда болуына әкеп соғуы мүмкін аварияны, зілзала мен құбылыстары;

- түрлі өрттер; оларды өшіруге дайындылық;

- эпидемияларға қарсы шаралар;

- ақпарат, байланыс және құлақтандыру жүйесін жетілдіру;

- басшыларды, мамандарды және халықты оқытып-үйрету,

насихаттау;

- қаржы, материалдық-техникалық, азық-түлік және медициналық қорларды жасау;

- ТЖ-лардағы автоматтандырылған ақпараттық-басқару жүйесі;

- ғылыми зерттеулерді ұйымдастыру, дамыту;

- әскери сипаттағы шаралар;

- нысаналы бағдарламалар;

- халықаралық қатынастар.

4.2 Метеорологиялық жағдайлар

4.2.1 Өндірістік бөлмелерде желдету
Майлы қышқылын дистилляциялау зиян, улы және қауіпті заттардың бөлінуі немесе қолданылуымен байланысты емес. Технологиялық инструкцияда көрсетілген тәртіптерді сақтау кезінде жұмысшыларды қалыпты және қауіпсіз шарттармен толық қамтамасыз етуге болады.

Цехта қажетті температура, ылғал режимдерін сақтау желдеткіштің көмегімен жүзеге асырылады. 50-60⁰ –тан жоғары температурада бөлінген сулы бу жергілікті сору құбырлары арқылы жойылады. Жеке жабдықтарға қызмет көрсету кезінде пайда болатын шаңды жою үшін де осы сору құбырларды пайдаланады.

Температурасы жоғары жұмыс орындарындағы шарттарды жақсарту үшін жұмысшыларға жергілікті ауа душтары жасалады.

Ауаны ауыстыруды ұйымдастыру әдісі бойынша желдету жалпы ауысатын, жергілікті және комбиацияланған болып бөлінеді. Ғимараттың барлық көлемінде ауа ауысуы болатын, жалпы ауысатын желдетуді, зиянды заттар көп емес мөлшерінде және барлық ғимарат бойынша біртекті таралған жағдайларда жиі қолданады. Жергілікті желдету зиянды заттардың (газдар, булар, шаң, жылу) құрылған жерінен сору және оларды ғимараттан жою үшін тағайындалған. Комбинацияланған жүйе бір уақытта жергілікті және пайдалануға әлдеқайда аз шығын кетеді.

Ауаны ауыстыруды ұйымдастыру әдісі бойынша желдету жалпы ауысатын, жергілікті және комбинацияланған болып бөлінеді. Ғимараттың барлық көлемінде ауа ауысуы болатын, жалпы ауысатын желдетуді, зиянды заттар көп емес мөлшерде және барлық ғимарат бойынша біртекті таралған жағдайларда жиі қолданады. Жергілікті желдету зиянды заттардың (газдар, булар, шаң, жылу) құрылған жерінен сору және оларды ғимараттан жою үшін тағайындалған. Комбинацияланған жүйе бір уақытта жергілікті және жалпы ауысатын желдету жұмыстарын қарастырады. Жергілікті желдету құрылғысын және пайдалануға әлдеқайда аз шығын кетеді.

Ауаның ауысу әдісіне байланысты желдету табиғи және механикалық болады. Табиғи желдету кезінде ауа жыл күш және желдету әсерінен. Механикалық желдету кезінде ауа желдеткіштердің, эжекторлардың және тағы басқа көмегімен орын ауыстырады. Табиғи және жасанды желдетудің қосылуы желдетудің аралас жүйесін құрайды.

Өндірістік ғимараттарда ойламаған жерде жұмысшы зонаның ауасына көп мөлшерде зиянды немесе жарылыс қауіпті заттар тасталынуы мүмкін болған жағдайға авариялық желдету қарастырылады.

МЕСТ талаптарына сәйкес барлық ғимараттарда табиғи желдету қарастырылған. Ғимаратта ауаның табиғи жылжуы ғимараттың сыртында және ішінде оның тығыздығының түрлігіне байланысты болады, сонымен қатар сыртқы қысымы түрлілігінің ғимараттың желге қарсы және желден қарсы жарақаттарымен әсерінен ауаның табиғи жылжуы болады.

4.2.2 Өндірістік ортаның микроклиматы
Ортаның микроклиматы түрлі температуралар жиынтығы бойынша анықталады: ауаның ылғалдылығы, ауа қозғалуы, ортаның температурасы адам организмінің жылу алмасуы, жұмысқа қабілеттілігі, денсаулығы бойынша анықталады.

Жұмыс орындағы температура өндірістік ортадағы метеорологиялық жағдайды анықтайтын негізгі факторлардың бірі болып табылады.

Жұмыс ғимаратының ауа ортасының «метеорологиялық жағдайлар» түсінігіне температура, қатысты ылғалдылық, оттегімен толық болуы және ауа қозғалысының жылдамдығы.

Қолайсыз метеорологиялық жағдайлардың адам денсаулығына ұзақ әсері адамның денсаулық жағдайын төмендетеді, еңбек өндіргіштігін төмендетеді және түрлі ауруларға алып келеді.

Адам организмі мен сыртқы орта арасында жылу алмасудың үздіксіз процесі болып отырады.

Жоғары температурада жұмыс істеу адам организміне ұзақ уақыт бойы әсері жоғары ылғалдылықтағы әсері адам организмінде жылулық көп мөлшерде жиналуына әкеліп соғады. Ал қатты суып кеткен жағдайда адам суықтап немесе басқа да ауруларға шалдығып қалуы мүмкін.

Мест 12 1. 2005 -88 «Жұмысшы аудан ауасы» «Жалпы санитарлы – гигиеналық талаптар», «стандарты өндірістік ғимараттың микроклиматына келесі талаптарды орнатады. (10.1 – кесте)

10.1. – кесте.

Параметр	Параметр шамасы
	оптималды	мүмкін шекті
Ауа температурасы, 0С Ауаның қатысты ылғалдылығы, % Ауаның қозғалу жылдамдығы, м/с	16-18 40-60 көп емес	13-19 75 көп емес 0,5 көп емес

Жұмыс орнындағы микроклимат өлшемдері технологиялық процестің жылу физикалық ерекшеліктеріне, климатқа байланысты.

Өндірістегі микроклиматтың жағымсыз әсерімен күрес технологиялық, санитарлы – техникалық, дәрігерлі-профилакториялық шаралар бойынша жүргізіледі.

Жоғары температурадағы инфрақызыл сәулелердің әсерінен мынадай технологиялық шаралар қолданады: ескі технологиялық процесті жаңасымен ауыстыру, басқару қашықтықтарын сақтау.

Әртүрлі микроклиматтық жағдай орындалатын жұмыстың түрлі ауыртпалығы жағдайында ауа функциясының тұрақтылығын термореттеушісі дененің температурасын белгілі деңгейде ұстайтын физиологиялық прогресс. Адам ағзасының жылы күйдегі көрсеткіші болып дене температурасы болып табылады.

Төмен температурада әсерінің нәтижесінде жасушаның зақымдануы суықтану деп аталады.

<предыдущая страница | следующая страница>