Әдістемелік нұСҚау «Автоматтық басқару теориясы»

Қазақстан Республикасының білім және ғылым министлігі
С.Торайғыров атындағы Павлодар мемлекеттік университеті
Жылуэнергетика кафедрасы

ӘДІСТЕМЕЛІК НҰСҚАУ

«Автоматтық басқару теориясы» тәртібің зерттеу бойынша 050717 "Жылуэнергетика" мамандықтарының студенттеріне арналған

Павлодар

Бекітемін

ЭФ деканы Кислов А.П.

____________________

«____»_________2009ж.

Құрастырушы: аға оқытушы Тулебаева Ж. А.

Жылуэнергетика кафедрасы

Кафедра жиналысында ұсынылған

Хаттама №____«______»_____________200__ жыл
Кафедра меңгерушісі _________________ Глазырин С.А.
Энергетикалық факультетінің оқу - әдістемелік кеңесімен жақталған «____»_________200__ жыл хаттама №______
ОӘК төрағасы ______________ Кабдуалиева М.М.

1 Жалпы мәліметтер

«Автоматты басқару теориясы» тәртібі тәлімгерлерге жылуэнергетикалық және жылутехникалық процестермен және құрулардың автоматты басқару жүйелерінің инженерлік негіздерін меңгеру және синтездеп талдау туралы білімдерді білдіреді.
Тәртіптің тақырыптық жоспары
Оқу түрі – күндізгі жалпы орта білім базасында

050717 «Жылуэнергетика»мамандығына

№	Тақырып	Сағаттардың саны
№	Тақырып	Дәріс	Зертханалық жұмыс	Тәжірибелік жұмыс	СӨЖ оқытушымен	СӨЖ
1	АБТ-на кіріспе. Автоматты басқару анықтамасы	1				2
2	АБЖ таптастыруы	3			3	8
3	Түзулік АБЖ математикалық суреттеу	3	2,5	2,5	3	8
4	Динамикалық жүйелердің тұрақтылығың зерттеу	3	2,5	2,5	3	8
5	Автоматты басқару процестерінің сапасың зерттеу	2			3	10
6	Автоматты реттеуіштің үлгісің таңдау және күйге келтірулерінің есебі	3	2,5	2,5	3	9
	Жинағы	15	7,5	7,5	15	45

050717 «Жылуэнергетика»мамандығының оқу жұмыс жоспарының көшірмеcі

№

Оқу түрі

Бақылау турі

Сағаттардың курс және семестр бойынша таралуы

емтихан

сынақ

К.жобалау

К.жұмыс

ЕГЖ

Барлығы

Дәріс

пр

лаб

СӨЖ

Дәріс

пр

лаб

СӨЖ

барі

ауд

СӨЖ, СӨЖО

Күндізгі алпы орта білім базасында 2008 т.ж.

5 семестр

6 семестр

7,5

2 Тәртіпті зерттеу бойынша әдістемелік нұсқаулар
2.1 АБТ - кіріспе. Автоматты басқару анықтамасы

Зерттеу кезінде қарастыруға қажет автоматты басқару туралы ұғым, автоматтандырудың мағынасы. Автоматты жүйелердің даму негізгі кезені және олардың теориясының. АБТ-ның мақсатты. Негізгі ұғымдар және анықтамалар. Басқару технологиялық объектісі туралы ұғым, АБЖ-нің элементтері. АБЖ-ның құрылысты схемасы.

Тап осы тақырып зерттеуі нәтижесінде студенттер тиісті:

білу

- АБТ-ның мақсатты;

- негізгі ұғымдар және анықтамалар;

- АБЖ-нің элементтері;

- АБЖ-ның құрылысты схемасың.

Қарастырылған сұрақтар мына әдебиетте көрсетілген ([1], 1 тарау, 1.1-1.3 бөлімдер).

2.2 АБЖ таптастыруы

Зерттеу кезінде мына сұрақтарға назар аудару керек: жөнге салу принциптерің, АБЖ таптастыруы: алшақ салынған, тұйық және қиыстырылған жүйелер; тұрақтану жүйелері, бағдарламалық басқарулар және қадағалаушы жүйелер; ұзындық және ұзындықсыз жүйелер; бір өлшемді және көп өлшемділер; толассыз және дискреттік әрекет жүйелері; бейім және бейімсіз жүйелер.

Тап осы тақырып зерттеуі нәтижесінде студенттер тиісті:

білу

АБЖ таптастыруың;
бұл жүелердің көрсетілуің және тендіктерің;

істеу білу керек

жүелердің негізгі сүлбелерің салуын.

Қарастырылған сұрақтар мына әдебиетте көрсетілген ([1], 1 тарау, 1.4-1.5 бөлімдер).
2.3 Ұзындық АБЖ-ның математикалық суреттеуі

Тақырыпты зерттеу кезінде ерекше назар аудару керек келесілерге: қосулардың және жүйелердің статикалық және динамикалық қасиеттеріне, статикалық және астаттық жүйер, статикалық және динамикалық мінездемелер. Өтетін процестер. Буындардың және жүйелердің математикалық суреттеу тәсілдері. Жүйелердің динамика теңдеулерің құрастыру. Теңдеулерді линеаризациялау және оларды алуларды түрге келтіру. Теңдеулердің өлшемсіз түрі. Қолдан-қолға берілетін функциялар. Уақытша мінездемелер. Ұзындық жүйелердің жиілік мінездемелері. Типтік буындар, олардың таптастыруы. Типтік буындардың мінездемелері. Буындардың қосулары. Құрылысты схемалардың эквиваленттік өзгертулері. Жөнге салудың негізгі заңдары және оларды автоматты реттеуіштерде құру тәсілдері. П-, ПИ-, ПД-, ПИД -реттеуіштер. Реттеуіштердің статикалық және динамикалық мінездемелері. Жылулық процестердің автоматты реттеуіштері.

Қарастырылған сұрақтар мына әдебиетте көрсетілген ([1], 1 тарау, 1.6-1.8 бөлімдер).

Тап осы тақырып зерттеуі нәтижесінде студенттер тиісті:

білу

- буындардың және жүйелердің математикалық суреттеу тәсілдері;

- типтік буындар, олардың таптастыруы;

- типтік буындардың мінездемелерің;

істеу білу керек

- жүйелердің динамика теңдеулерің құрастыру;

- теңдеулерді линеаризациялау және оларды алуларды түрге келтіру.
2.4 Динамикалық жүйелердің тұрақтылығың зерттеу

Зерттеу нәтижесінде келесі сұрақтарды қарастыруға қажет: жүйелердің тұрақтылығы туралы ұғымдар, тұрақтылықты талдау әдістері, тұрақтылық белгілері: алгебралық, Вышнеградский критериі, Михайлов критериі, Найквиста критериі. Тұрақтылық қоры. Тұрақтылық қорың бағалау және тұрақтылықты жоғарылау тәсілдері. Цифрлік реттеуіштермен жүйелерде тұрақтылықты зерттеу ерекшеліктері.

Тап осы тақырып зерттеуі нәтижесінде студенттер тиісті:

білу

- жүйелердің тұрақтылығы туралы ұғымдарды;

- тұрақтылықты талдау әдістерің;

- тұрақтылық қорың бағалау және тұрақтылықты жоғарылау тәсілдерің;

істеу білу керек

Вышнеградский, Михайлов, Найквиста критерилері бойынша есептерді шешуің.

Қарастырылған сұрақтар мына әдебиетте көрсетілген ([1], 1 тарау, 1.9-1.12 бөлімдер).
2.5 Автоматты басқару процестерінің сапасың зерттеу

Зерттеу нәтижесінде келесі сұрақтарды қарастыруға қажет: басқару жүйелерінде өтетін процестердің сапасы туралы және үйлесімді жөнге салу процесі туралы ұғымдарды. Жөнге салу процесінің сапасының көрсеткіштері. Өтетін процестердің қисығы бойынша сапаны бағалау. Сапа бағалаудың жанама әдістері.

Тап осы тақырып зерттеуі нәтижесінде студенттер тиісті:

білу

- жөнге салу процесінің сапасының көрсеткіштерің;

- сапа бағалаудың жанама әдістерің;
істеу білу керек

- өтетін процестердің қисығы бойынша сапаны бағалауың;

- есептік формулаларды қолдануың.

Қарастырылған сұрақтар ([1], 1 тарау, 1.13-1.15 бөлімдер) әдебиетте көрсетілген.

2.6 Автоматты реттеуіштің үлгісің таңдау және күйге келтірулерінің есепбі

Зерттеу кезінде мына сұрақтарға назар аудару керек: реттеуіш үлгісің таңдау. Күйге келтірулердің есептеу әдістері. П-, ПИ - реттеуіштерді күйге келтірудің есебі.

Тап осы тақырып зерттеуі нәтижесінде студенттер тиісті:

білу

күйге келтірулердің есептеу әдістерің;

- П-, ПИ - реттеуіштерді күйге келтірудің есебің.

Қарастырылған сұрақтар ([1], 2 тарау, 2.1-2.5 бөлім) әдебиетте көрсетілген.

Әдебиеттер
Негізгі:

1 Плетнев Г.П. Автоматическое регулирование и защита теплоэнергети- ческих установок электростанций. - М.: Энергия, 1976.

2 Клюев А.С. Автоматическое регулирование. - М.: Высшая школа, 1986.

3 Стефани Е.П. и др. Сборник задач по основам автоматического регулирования теплоэнергетических процессов. - М.: Энергия, 1973.

Қосымша:

4 Ротач В.Я. Расчет динамики промышленных автоматических систем регулирования. – М.: Энергия, 1973.

5 Куропаткин П.В. Теория автоматического управления. Учебн. пособие для электротехн. специальностей вузов. - М.: Высшая школа, 1973.

6 Юревич Е.И. Теория автоматического управления. – Л.: Энергия, 1969.