Студенттердің өз бетінше жұмысының тапсырмаларымен нұсқаулар

1.«Қоғамдық шаруашылық формалары» түсінігін оқығанда келесілерге мән беріңіз:

а) Кез-келген қоғамдық шаруашылық формасы үшін негізгі мәселе жеке еңбекті қоғамдық еңбекке қосу – бұл өндіріс пен тұтыну арасындағы байланыс, барлық қоғамдық шаруашылықты ұйымдастыру формасы. Осы форма қандай болса, қоғамдық шаруашылық типі де сондай. Соған байланысты, натуралды шаруашылық, товар шаруашылығы және сапслы түрде реттелген шаруашылықтар болады.

б) Александр Александрович Богданов (1873-1928 ж.ж.) шаруашылық формалары бойынша әлемдік тарихи процесті кезеңдерге бөлуді ұсынды.

- Ұсақ натуралды шаруашылық:

а) алғашқы қауымдық комунизм;

б) авторитарлы қауымдық қоғам;

в) феодализм;

- Айырбас шаруашылығы;

а) өтпелі формалар: құл иеленуші, крепостнойлық

б) ұсақ буржуазиялық құрылыс ;

в) үй шаруашылықтық капиталистік жүйе;

г) өнеркәсіптік капитализм, мануфактура;

д) машиналы капитализм.

2. Товар шаруашылығына анықтама беріңіз.

3. Келесі сұрақтарға жауап беріңіз:

а) «Еңбек бөлінісі» дегенді қалай түсінесіз?

б) Еңбек бөлінісінің пайда болу себептері?

в)Еңбек бөлінісі еңбек өнімділігін жоғарлатуға қандай жағдай жасайды?

4. Товардың екі анықтамасынкелтіріңіз:

а) «Товар- сату-сатып алу арқылы айырбасталатын еңбек өнімі»

б) «Товар – төлем қабілеттілігі бар қажеттілікті өтейтін, айырбасқа арналған, саны жағынан шекті экономикалық игілік.»

Тұжырымдардың қайсысы маркстік экономикалық ілімге, қайсысы неоклассикалық ілімге тән. Олардың қандай рөлдері бар?

а) еңбек шығындары;

б) өндіріс сферасы;

в) айырбас сферасы;

г) сиректік заңдылығы;

д) қоғамдық қажеттілік.

5. 50 кг. Бидай 1 пар етікке, 1 қойға, 3 балтаға, 10 метр матаға т.б. айырбасталуы мүмкін делік.

Әр товардың мата арқылы айырбас құны қалай көрінеді? Әртүрлі товардың айырбасталу пропорциясы сандық жағынан анықталуы неменеге байланысты?

6.Экономикалық ілімде «Смит парадоксі» деген бар. Онда адамға алмаздан гөрі судың екендігі айтылады. Неге алмаз қымбат тұрады? Смит сауалына сіз қалай берер едіңіз?

7. Мақсат категориясын оқығанда келесі тапсырмаларды пайдаланыңыз:

а) баға-товардың ақшалай құны;

б) баға-игілік пайдалылығын ақшамен бағалау;

в) баға-шаруашылық субъектілеріне не,қалай,кім үшін өндіру керек екендігін анықтайтын ақпараттық сигнал. Бағаның әрбір анықтамасын қарастырыңыз. Әрбір анықтамада рыноктық категорияның қандай жақтары бірінші орынға шығады?

8. Айналымға қажет ақша санын анықтаңыз. Сатылған товар сомасы-150 мың доллар,несиеге сатылған товар-7 мың доллар, төлеу мерзімі жеткен сома-4 мың доллар,қара төлем жасау сомасы-2 мың доллар,орташа ақша айналым-5 рет.

6-СӨЖ тақырыбы. Рыноктық шаруашылықтың жалпы сипаттамасы.

Тапсырмалар:

1. 
   Либералды және неоклассикалық мектептерге тән рыноктың мәні туралы көзқарастарды келтіріңіз.
   
2. 
   Бұл сұранысты талдауда келесі сұрақтарды пайдаланыңыз:
   

а) «Рынок» терминінің мазмұны қандай? Рынок түсінігін сауда нүктесі деуге бола ма?

б) товарлар рыногы,еңбек, капитал рыноктары арасындағы байланысты қалай түсініесіз. Мысалы, етікші еңбегіне деген сұраныс азайса, товарлар және капитал рыноктарында өзгеріс бола ма?

в) Рыноктарда (товар,капитал,еңбек) кездесетін контроагенттерді қандай терминдермен белгілер едіңіз?

3. Рыноктың мәнін оның атқаратын қызметтері арқылы ашыңыз

4. Рыноктық экономикада бағаның қалыптасуына қандай факторлар әсер етеді?

5. Рыноктың жіктелуі қандай белгілер бойынша жүреді?

6. Рыноктың инфроқұрылымы деген не?

7. Рыноктық конъюнктура туралы не білесіз?

8. Рыноктың «арттықшылықтары» қандай?

9. Рыноктық «кемшіліктері» қандай?

7- СӨЖ тақырыбы. Сұраныс пен ұсыныс ілімдері.

Тапсырмалар:

1. 
   Сұраныс көлемі, сұраныс бағасы, сұраныс заңы, графигі, детерминанттарын ажыратыңыз.
   
2. 
   Ұсыныс көлемі, ұсыныс бағасы, ұсыныс заңы, графигі, детерминанттарын ажыратыңыз.
   
3. 
   Тепе-теңдік баға мен өндіріс көлемін анықтай білу керек.
   
4. 
   4. Кестеде электр бұрғылары рыногындағы сұраныс пен ұсыныс туралы мәліметтер берілген.
   

Сұраныс және ұсыныс графиктерін

Көлем (мың дана)	Баға (тг.)
	10	20	30	40	50	60	70
Сұраныс (QD)	32	28	24	20	16	12	8
Ұсыныс (QS)	4	8	10	13	16	19	22

Келесі сұрақтарға жауап деріңіз:

а) рыноктағы тепе-теңдік баға қандай?

б) рыноктағы тепе-теңдік сауда көлемі?

в) егер баға 30 тг. болса (Р=30 тг.) рынокта тапшылық па, арттықшылық па, қаншаға?

г) P=60 тг болса ше?

5. Егер товар бағасы 1,5 доллардан 2-ге дейін өскенде сұраныс 1000 нан 900 ге кемісе, баға бойынша сұраныс икемділігі қанша:

а) 3,00 б) 2,71 в) 0,37 г) 0,33 д) 105.

6. «Энгель қисығы» тұтынушы кірісіне байланысты товарларға деген сұраныстың тиімділігін көрсетеді.

Қай график қандай товарларды көрсетеді?

7.Балмұздаққа деген сұраныс көлемі мен баға белгілі.

Баға ($)	Сұраныс көлемі (мың порция)	Кіріс (TR) (мың доллар)	Ed баға бойынша Сұраныс икемділік коэф.
2,10	10
1,80	20
1,50	30
1,20	40
0,90	50
0,60	60
0,30	70

Кестені толтырыңыз: TR=P* QD

Ed=

8-СӨЖ тақырыбы. Индивидуалды ұдайы өндіріс негіздері.

1. Өндіріс факторына сұраныстың туындылығы. Өндірістік функция.

2. Факторлардың тиімділігінің көрсеткіштері: орта, шекті және жалпы өнім.

3. Кемімелі шекті өнімділік заңы.

4. Шығындарды минимизациялау және пайданы максимизациялау.

5. Өндірушінің тепе-теңдігі.

Тапсырмалар.

1. Изокванта мен изокостаның қандай қасиеттерін білесіз?

1. 
   Кестеде фирманың ұзақ мерзімдегі шығындары туралы мәліметтер берілген.
   

өндіріс көлемі	Шығындар (долл.)
	жалпы	орта	шекті
0	0
1	32
2	48
3	82
4	140
5	228
6	352

а) кестені толықтырыңыз.

б) ұзақ мерзімдегі орта және шекті шығындардың графиктерін салыңыз.

3. Суретте изокванталар картасы, АВ-бастапқы изокоста. АС жаңа изокоста. Фирма ресурстарға 500 доллар жұмсайды.

А) Капиталдың бастапқы бағасы қанша?

Б) Еңбектің жаңа бағасы қанша?

В) Капиталдың жаңа бағасы қанша?

Г) Еңбектің жаңа бағасы қанша?

Д) Фирманың бастапқы тепе-теңдік нүктесі.

Е) Фирманың жаңа тепе – теңдік нүктесі қайсысы?

Ж) АВ, АС изокосталарының теңдеулерін жазыңыз.

З) «в» нүктесіндегі МРк, МРл өлшемдері қанша?

И) «а» нүктесінде ше ?

К) «с» нүктесіне қашан жетуге болады?

9-СӨЖ тақырыбы. Кәсіпорын капиталы айналымы.

1. Капитал айналымы.

2. Негізгі және айналым капиталы.

3. Инвестиция түрлері мен мәні.

Студенттердің өз бетінше жұмысына тапсырмалар:

1. 
   Авансланған капитал айналымының жылдамдығына не әсер етеді?
   
2. 
   Негізгі және айналым капиталының мөлшерін анықтаңыз:
   

Авансланған капитал 2000,0 мың доллар, оның ішінде:

а) ғимараттар -40,0 мың доллар

б) машина,құралдар -100,0 мың доллар

в) жабдықтар -12,0 мың доллар

г) шикізат,көмекші материалдар -30,0 мың доллар

д) жанармай,энергия -8,0 мың доллар

е) жұмысшы күші -10,0 мың доллар

3. Фабриканы қалыптастыруда 200 біркелкі машина орнатылды, әрқайсысының құны 5 мың доллар. Қызмет ету мерзімі 10жыл.Еңбек өнімділігінің жоғарлануының нәтижесінде машина жасау өндірісінде сондай машиналардың құны үш жылдан кейін 15% төмендеді. Орнатылғаннан бастап 3 жылдан кейін, материалдық және физикалық тозуды ескергенде, барлық машиналардың құны қанша болды.

4. Айналым капиталы мен айналым қаражаттарына сипаттама беріңіз

Тапсырмалар:

1. Кестеде корпорация қаражаттарының көздері берілген. Құрылымын анықтаңыз.

Корпорация қаражаттарының көздері	Саны, млрд.тг	Құрылымы,%
Пайда	43,9
Амортизация	303,3
Барлық ішкі қаражаттар	347,2
Құнды қағаздар(сату)	24,3
Қысқа мерзімді қарыз	53,1
Сауда қарызы	18,6
Шетел салымдары	39,9
Пайдаға салынатын салық,төленетін	1,0
Барлық сыртқы қаражаттар	136,9
барлығы	484,1	100

Өндірістік цикл 6 айға созылады. Қамтамасыз ету үшін 30 бірлік ақша шикізат пен материал сатып алуға авансланады, 10 бірлік ақша жанармай мен энергия үшін. Жалақы ай сайын 2 бірлік беріледі. Айналым капиталын және жыл көлеміндегі айналым санын анықтаңыз.

10-СӨЖ тақырыбы. Кәсіпорын кірістері мен шығындары.

Тапсырмалар:

1.Қысқа мерзімде фирма 500бірлік өнім өндіреді. Орта ауыспалы шығын-2 доллар, орта тұрақты шығын-0,5 доллар. Жалпы шығын қанша ?

TP=500бірлік TC=TVC+TFC

AVC=2$

AFC=0.5$

Табу керек: ТС-?

Жұмысшы саны, л	Q	AP	VP	W жалақы	TFC		TVC	TC	AFC		AVC	ATC	MC
	бірлік	доллар
0	0			10	50
1	5			10	50
2	15			10	50
3	30			10	50
4	50			10	50
5	75			10	50
6	95			10	50
7	110			10	50
8	120			10	50
9	125			10	50
10	125			10	50

- TP(Q) , AP , MP қисықтарын салыңыз.

- TC, TVC, TFC қисықтарын салыңыз

- ATC, AVC, AFC,MC қисықтарын салыңыз

- Қандай өндіріс көлемінде МР, өспелі? Өзгермейді? Кемиді?

11-СӨЖ. Ұлттық экономика тұтас жүйе ретінде. Негізі макроэкономикалық көрсеткіштер.

1. Соңғы және аралық өнімнің құнын есептеңіз.

өнім қозғалысы кезеңдері	Материалдар немесе өнімнің сатылу бағасы(ақша бірлігі)	Қосылған құн (ақша бірлігі)
А фирмасы,қой өсіруші ферма	60	60
Б фирмасы, жүн өңдеуші кәсіпорын	100	40
В фирмасы, костюм өндіруші	125	25
Г фирмасы, көтерме сауда кәсіпорыны	175	50
Д фирмасы, костюмді бөлшек саудаға шығарушы	250	75

1. 
   Келесі мәліметтер белгілі.
   

есепшот	Млрд.ақша бірлігі
Несие үшін процент	12
Жалпы жеке меншік инвестициялар	55
Жалақы	218
Корпорация пайдасы	113
Жанама салықтар,салықтан басқа міндеттемелері, Және кәсіпкерлерге төленетін трансферттік төлемдер	22
Ренталық төлемдер	20
Корпорация саудасына салық	50
Таза экспорт	9
Товарлар мен қызметтердің мемлекеттік саудасы	90
Таза жеке инвестициялар	45
Меншіктен алынған кіріс	21
Мемлекеттік кәсіпорындарға таза субсидия	2
Халыққа трансферттік төлемдер	23
Тұтыну шығындары	260

Есеп керек: а) кіріс бойынша ЖҰӨ, б) шығындар бойынша ЖҰӨ, в) ТҰӨ , г) Ұк.

13-СӨЖ. Жұмыссыздық пен инфляция-экономикалық тұрақсыздық ретінде.

1. Төмендегілердің статусын анықтаңыз:

- жұмыспен қамтылғандар

- жұмыссыздар

- жұмысшы күші қатарына енгізілмейтіндер

а) өз еркімен жұмыстан босаған адам;

б) толық емес жұмыс уақытына көшірілген адам;

в) денсаулығына байланысты жұмысқа жарамсыз маман;

г)ұзақ уақыт бойы жұмыс таба алмауына байланысты жұмыс іздеуді тоқтатқан адам;

д) күндізгі бөлімде оқитын студент;

е)кешкі мектепте оқитын автомеханик;

ж)үй мен балаларға қарайтын үй иесі(ана)

з)кітапханашы үй иесі(ана)

2. Номиналды кіріс 10 пайызға өсіп, баға деңгейі 7 п-ға өссе реалды кіріс қалай өзгереді?

3. Номиналды кіріс 30 мың доллар, сол жылға баға индексі 106 болса,реалды кіріс қалай өзгереді?

14-СӨЖ. Ақша – несие жүйесі.

1. Ақшаның мәні атқаратын қызметтеріне сипаттама беріңіз.

2. Ақша жүйесінің элементтеріне сипаттама беріңіз.

3. Ақша агрегаттарына сипаттама беріңіз.

4. Ақша рыногындағы сұранысқа әсер ететін факторлар.

5. Несиеге сипаттама беріңіз.

6. Банк жүйесінің құрылымын қарастырыңыз.

Студенттердің өз бетінше жұмысы.

1. 
   Минималды резервтік ставкасы -5%. Ақша ұсынысы банктік жүйеден 2 млн тг несие беру кезінде қалай өзгереді?
   
2. 
   Мата өндіретін А кәсіпорынына жалпы құны 3 млн тг тұратын 3 жаңа станок сатып алу қажет. Станок өндірісімен В кәсіпорыны айналысады делік. А кәсіпорынының станок сатып алуға қаражаты жоқ, ал В кәсіпорынының уақытша бос қаражаттары бар. Келесі ситуацияларды қарастырайық:
   

А) В кәсіпорыны С банктағы өз есепшотына 3 млн тг салады. А кәсіпорыны осы соманы несие ретінде алады.

Б) Вкәсіпорыны А кәсіпорынына төлем жасауды кейіге қалтырп 3 станок береді.

3. а) және б) ситуацияларындағы несие формаларын атаңыз.

4. Төмендегі жағдайлардың әрқайсысында қандай несиелік қатынастар формалары қолданылады:

а) жас семья жиһаз сатып алу үшін банктен бірнеше жылға несие алады;

б) мемлекеттік бюджет тапшылығын жартылай жабу үшін мемлекет облигациялық қарыз шығарды;

в)автомобиль двигателін өндіретін завод автомобиль заводына, төлем жасауды кейінге қалтыру арқылы, өз өнімінің бір партиясынжеткізді;

г) тоқыма кәсіпорыны қосымша қаржы тарту мақсатында акция шығарды,оны басқа шаруашылық субъектілері сатып алды;

5. Екі көзқарасты бағалаңыз:

«Банк міндеті өз клиенттеріне есепшоттарына салған салымдар бойынша сенімді қызмет көрсету, сондықтан банк дипозит сомасының 80-90% резервте ұстауға міндетті».

«Банк міндеті қаражаттардың айналымын жылдамдату болғандықтан, дипозиттің 1-1,5%резервте ұстайды.

15-СӨЖ тақырыбы. Қаржы жүйесі.

1. Қаржы мен қаржы жүйесіне сипаттама беріңіз.

2. Салықтық мәні мен арқаратын қызметтерін анықтаңыз.

3. Бюджеттік тапшылық нені білдіреді?

4. «мемлекеттік қарыз» түсінігіне сипаттама беріңіз.

5. Бюджеттік шығындар мен жиынтық сұранысқа салынатын өзара әсері қандай?

6.Мемлекеттік шығындар мультипликаторы мен салық мультипликаторына сипаттама беріңіз.

Студенттердің өз бетінше жұмысы.

1. Келесі сұрақтарға жауап беріңіз;

а) қандай салық шкаласы әлемнің көптеген елдеріне тән?

Б) әртүрлі мемлекеттердің үкіметі бюджет тапшылығына өсуіне қарамастан, салық ставкаларын төмендетіп, салық салынатын кіріс түрлерін қысқартады?

Кесте 23.2.

(1) табыс	(2)салық	(3) орта салықтық ставка	(4)шекті салықтық ставка
0 50 100 150	0 5 15 30

3. 
   Мемлекеттік қарыздың көбеюінің экономикалық салдары қандай?
   
4. 
   Салық қызметтері қандай?
   

<предыдущая страница | следующая страница>