Құрастырған Т. А. Абылайханова ОӘк экономикалық ілім кафедра отырысында кафедрасының аға оқытушысы талқыланған

ҚАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫ БІЛІМ ЖӘНЕ ҒЫЛЫМ МИНИСТРЛІГІ

С. АМАНЖОЛОВ АТЫНДАҒЫ ШЫҒЫС ҚАЗАҚСТАН МЕМЛЕКЕТТІК УНИВЕРСИТЕТІ

Экономика және қаржы факультеті

Экономикалық ілім кафедрасы

Экономикалық ілімдер тарихы пәні бойынша

050509 «Қаржы», 050508 «Бух. есеп және аудит», 050510 «Мемлекеттік және жергілікті басқару»,

050507 «Менеджмент» мамандықтары үшін

ОҚУ-ӘДІСТЕМЕЛІК КЕШЕНІ

Өскемен, 2005

Құрастырған Т.А. Абылайханова ОӘК Экономикалық ілім Экономикалық ілім кафедра отырысында кафедрасының аға оқытушысы. талқыланған.

Хаттама №1«23»022005 ж.

ОӘК Экономика және қаржы институтының әдістемелік кеңесінің отырысында бекітілген

Хаттама№4«16»02 2005 ж.

ОӘК түйіндемесі. Бұл әдістемелік құралда экономикалық ілімдер тарихы пәнінен дәрістер және семинар жүргізу тәсілдері көрсетілген. ОӘК пәннің оқу бағдарламасынан (Sillabus), лекциялардың қысқаша мазмұнынан, әдістемелік материалдардан, студенттердің өзіндік жұмысынан (СӨЖ), бақылау-өлшеу құралдары мен қолданылатын әдебиеттер тізімінен тұрады.

Экономикалық ілімдер тарихы пәні бойынша ОӘК 050509 «Қаржы» және 050510 «Мемлекеттін және жергілікті басқару», 050506 «Экономика» мамандықтарында оқитын студенттерге арналған/ Дайынд. Т.А. Абылайханова. Өскемен: ШҚМУ баспасы, 2005.- 48 бет.

С. Аманжолов атындағы Шығыс Қазақстан мемлекеттік университеті, 2005.

I. Пәннің оқу бағдарламасы

(Syllabus)
1. Жалпы мәліметтер:

1.1 Пән атауы Экономикалық ілімдер тарихы

1.2 Кафедра экономикалық ілім

1.3 Оқытушының аты-жөні Абылайханова Тана Абылайхановна

1.4 Қатыстық ақпарат: 252465 504-ауд

1.5 Өткізу орны ШҚМУ-нің № 9 корпусы, сабақ кестесі бойынша

1.6 Несиелер саны 3

1.7 Оқу жоспарынан көшірме:

Курс	Семестр	Кредиттер	Лекциялар	Семинарлар	СОӨЖ	СӨЖ	Барлығы	Бақылау түрі
2	3	2	15	15	30	30	90	емти хан

1.8 Пререквизиттері:

Экономикалық ілімдер тарихы пәнін меңгеру үшін студенттің :

1) Экономикалық ілімнен алған білімі;

2)Математикадан алған білімдері мен дағдылары және жалпы дүниетанымдық қабілеті қажет.

1.9 Постреквизиттері:

Экономикалық ілімдер тарихы пәнінен алған білімдер

1)микроэкономика пәнін;

2)макроэкономика пәнін игеруде қажетті фундаменталды ғылым.
2 Пәннің қысқаша сипаты:

2.1 Пәннің мақсаты:

Экономикалық ғылымдар жүйесінде экономикалық ілімдер тарихы ерекше орын алады. Студенттер экономикалық теориядан алған білімдерін толықтыра отырып, олардың осы пәнді оқу арқылы өмірде болып жатқан экономикалық құбылыстарға кәсіптік тұрғыдан қарауына себебін тигізеді. Экономика ілімдер тарихы экономикалық ойлардың алғашқы шыға бастаған кезінен бастап, дәл бүгінгі күнге дейінгі даму процесін көрсетеді. Бұл курстың негізгі ерекшелігі - орасан зор шындық материалдардың қолданылуында. Экономикалық ойларды зерттеу ежелгі дүниеден бастап, осы дәуірге дейінгі кезенді қамтиды.

Экономикалық ілімнің дүниеге келуі адамзат қоғамының аяққа тұруымен қатар жүреді.Өйткені, қандайда халық болмасын қоғамның келесі сатысына көтерілген соң, өз күн көрісін ойламай өмір сүре алмайды. Сондықтан экономика ілімдерінің тарихы белгілі ежелгі өркениетті елдердің экономикалық теориямен, ағымдармен жалғасады.

2.3 Пән аяқталғанда студент экономикалық ілімдер тарихын оқып меңгеру арқылы, экономикалық ойлардың алғашқы шыға бастаған кезінен, дәл бүгінгі күнге дейінгі әр түрлі теориялар мен мектептердің негізгі өкілдерінің аты-жөндерімен, экономикалық ақыл-ойлары, көзқарастарымен танысады. Сонымен қатар дүние жүзілік экономикалық ойлармен қатар, Қазақстандық экономикалық ойлардың өкілдерінің де әр түрлі көзқарастары жайлы танымы қалыптасадыі.

3 Пән бойынша тапсырмаларды орындау және өткізу

№	Жұмыс түрі	Тапсырманың мақсаты және мазмұны.	Ұсынылатын әдебиет.	Орынд. ұзақтығы.	Балдар	Бақылау түрі	Тапсыру мерзімі
1	2	3	4	5	6	7	8
1	Ауызша жауап беру	Студенттердің меңгергендігін тексеру, білімді бекіту.	4,5,6,7,11,13,15,23,24,25,31.	5 апта	10	Колоквиум	5апта
2	Реферат жазу	Студент тердің меңгергендігін тексеру, білімді бекіту	1,2,34,5,6,7,8 ,10,12,17,19,2 3,24,25,28,29,31	15 апта	10	Рефератты қорғау	15апта

3.6. Ұсынылатын әдебиеттер

Негізгі әдебиеттер

1.Жуманазар С.А. Экономикалық ілімдер тарихы: лекциялар курсы, Өскемен, 2002

2.Жуманазар С.А. Экономикалық ілімдер тарихы: әдістемелік нұсқау, Өскемен, 2002

3.Аникин А. Юность науки, М.,198

4.Агапов И. И. История экономической мысли. Курс лекции, М., 1998

4.Бартенев С. А. Экономические теории и школы (история и современность) : курс лекции, М., 1996

5.Баратенев С. А. История экономических учений в вопросах и ответах, М., 1998

6.Белоусов В. М., Ершова Т. В. История экономических учений: уч. Пособие. Ростов-на-Дону, 1999

7.Блауг М.Экономическая мысль в ретроспективе, М., 1994

8.Всемирная история экономической мысли в 6-ти томах (гл. Ред. Черковец В.Н.), М.,1987-1996

9.Гусейнов Р.М., Горбачева Ю.В., Рябцева В.М., История экономических учений: уч.пособие, М.-Новосибирск,2000

10.Костюк В.Н. История экономических учений. Курс лекций. М., 1997

11.История экономических учений: уч.пособие под ред. Рындиной М.Н., М., 1983

12.История экономических учений, часть I. Учебник под ред.Жамина В.А. и Василевского Е.Г., 1989

13.История экономических учений, часть II. Учебник под ред. Худокормова А.Г., М., 1994

14.Титова Н.Е. История экономических учений. Курс лекций. М., 1997

15.Ядгаров Я.С. История экономических учений. Учебник. М., 1998

16.Кабдиев Д.К. Социально-экономические воззрение казахских просветителей-демократов, Алматы, 1966

17.Кабдиев Д.К. Развитие экономической мысли в Казахстане (конец XIX века начало XX века), Алматы, 1978

18.Касымжанов А.Х. Аль-Фараби, Алматы, 1974

19.Кейнс Дж.М. «Общая теория занятости, процента денег», М.,1993

20.Смит А. Исследования о природе и причинах богатства народов. «Антология экономической классика» т-1, М., 1993

Қосымша әдебиеттер

1.Бациев С. Социально-философские трактаты Ибн – 2.Хальдуна «Аль-Мухаддима» М., 1965

3.Вебер М. Избранные произведения, М.,1990

4.Веблен Т. Теория праздного класса, М.,1985

5.Гельбрейт Дж.К. Экономические теории и цели общества, М.,1989

6.Гельбрейт ДЖ.К.Новое индустриальное общество, М.,1969

7.Гельбрейт Дж.К. Жизнь в наше время, М.,1986

8.Игнатенко А. Ибн-хальдун, М.,1990

9.Кларк Дж. Б. Распределение богатства, М.,1992

10.Коуз Р. Фирма и право, М.,1993

11.Кондратьев Н.Д. Основные проблемы экономической статистика и динамики (изб.соч.), М.,1993

12.Леонтьев В. Экономичкое эссэ. Теория исследования, факты и политика, М.,1990

13.Мальтус Р. Опыт о законе народонаселения. «Антология экономической классика» т-2, М., 1993

14.Маркс К. Капитал, Т: 1-4 сочин. 2-е изд. Т: 23-26

15.Маршалл А. Принципы экономической науки, т: 1-3, М.,1993

16.Новожилов В. У истоков экономической науки, М., 1995

17.Ойкен В. Основные принципы экономической политики, М., 1995

18.Петти У. Трактат о налогах и сборах: «Антология экономической классика»

т-1, М., 1993

19.Пигу А. Экономическая теория блогосостояния, т: 1-2, М., 1985

20.Рикардо Д. Начало политической экономии и нологового обложания. «Антология экономической классика» т-1, М., 1993

21.Робинсон Дж. Экономическая теория несовершенной конкуренции, М., 1968

22.Усоскин В. «Денежный мир» Мильтона Фридмена, М., 1989

23.Фридмен М. Количественная теория денег, М., 1996

24.Хайек Ф. А. Погубная самонодеянность. Ощибка социолизма, М., 1992

25.Хайек Ф. А. Дорога к рабству, М., 1992

26.Харрис Л. Денежная теогрия, М., 1990

27.Харрод Р. Теория экономической динамики, М., 1996

28.Хикс Дж. Стоимость и капитал, М., 1984

29.Чаянов А. В. Крестьянское хозяйство: избр. Труды, М., 1989

30.Чемберлин Д. Теория монополитической конкуренции. 31.Шумпетер И. Теория экономического развития, М., 1982

32.Шумпетер И. Капитализм, социолизм, демократия, М., 1995

33.Эклунд К. Эффективная экономика: шведская модель, М., 1991

34.Эрхард Л. Блогосостояние для всех, М., 1991

35.Эрхард Л. Полвека размышлений речи и статьи, М., 1993
3.7 Баға туралы ақпараттар

Рейтинг-шкала

Бақылау түрі	Балдар
Ағымдық бақылау	30
Аралық	30
Қортынды (емтихан)	40
Барлығы	100

3.8 Әртүрлі жұмыстарды бағалау шкаласы мен критерийлері

№ р/н	Бақылау түрі	Пәннің еңбексиымдылығы
№ р/н	Бақылау түрі	2 кредит
1	Ағымдық бақылау	20	20
	А)Міндетті түрде лекцияға қатысу	1	1
	В) Семинар сабағындағы жұмыс (тақырыпты қорғау, баяндама)	10	10
	С) Мини тест	2	2
	Д) СОӨЖ (реферат, баяндама, конспект)	4	4
	Е) СӨЖ (реферат, схема және кесте толтыру)	3	3
2	Аралық бақылау	10	10
3	Қортынды бақылау	40
	Барлығы	100

4 Курстың саясаты:

- себепсіз сабақ босатауға болмайды;

- сабақтан қалған жағдайда, өткен тақырыпты тапсыру керек;

- студент тақырыпқа алдын-ала даярлануы тиіс;

- үй тапсырмасын күнделікті орындауы керек;

- аралық бақылау коллоквиум түрінде өткізіледі;

- емтиханда дәрістік жазбаларды, оқулықтарды пайдалануға рұқсат жоқ;

- 1-кредитте 1-7-тақырыптар,2- кредитте, 3 кредитте қалған тақырыптар қарастырылады.

Әкімшілік талаптар: сабаққа кешігуге, сабақта байланыс құралдарын пайдалануға рұқсат берілмейді.

2 ПӘН БОЙЫНША ОҚУ-ӘДІСТЕМЕЛІК МАТЕРИАЛДАР

2.1 Курстың тақырыптық жоспары

№	Тақырыптың атауы	Лекция	Семин.	СОӨЖ	СӨЖ
1	Экономикалық ілімдер тарихының пәні. Ежелгі дүние мен орта ғасырдағы экономикалық ойдың қалыптасуы	2	2	2	2
2	Классикалық ағылшын саяси экономиясының пайда болуы және дамуы	2	2	4	4
	Классикалық ағылшын саяси экономиясының Батыс Европа елдерінде дамуы. Ұлттық мектептердің пайда болуы	2	2	2	2
	Маржинализм және неоклассикалық экономикалық теория	1	1	4	4
	Марксимнің экономикалық теориясы және оның дамуы	2	2	4	4
	19 ғ.аяғы - 20 ғ. басындағы Германиядағы жаңа тарихи және әлеуметтік мектептер	1	1	2	2
	20 ғасырдағы әлеуметтік дирижистік экономикалық теориялар	2	2	4	4
	20 ғасырдағы либералды – дарашыл экономикалық теориялар	2	2	4	4
	Қазақстандағы экономикалық ілімнің дамуы	1	1	4	4
	Барлығы	15	15	30	30

2.2. Дәріс сабақтарының тезистері

Дәріс №1. Дәріс тақырыбы: Экономикалық ілімдер тарихының пәні. Ежелгі дүние мен орта ғасырдағы экономикалық ойдың қалыптасуы

Дәріс жоспары:

1. Экономикалық ілімдер тарихының пәні және әдістері.

2. Ежелгі шығыстағы экономикалық ойдың дамуы.

3. Ежелгі дүниедегі экономикалық ойдың пайда болуы.

4. Орта ғасырдағы экономикалық ілім.

5. Ортағасырлық Ресейдегі экономикалық ой.

Экономикалық ілімдер тарихы жеке ғылым саласы ретінде 19 ғасырдың 2 жартысында қалыптасты. Батыс Европада экономикалық ілімдер тарихына арналған алғашқы еңбектердің авторлары Т.Р.Мальтус «Определения в политической экономии» және А.Бланки «История Европейской политической экономии» болды.

Экономикалық ілімдер тарихының пәні – қоғамдағы адамдардың экономикалық ой-пікірлерінің пайда болып, қалыптасуының, дамуының, күресінің және алмасу процестерін зерделеу. Экономикалық ілімдер тарихы белгілі бір топтардың идеялық көзқарастарын көрсете келіп, олардың арасындағы қайшылық күресті баяндайды, оң және теріс жақтарын баяндайды.

Негізгі әдебиеттер: 1-15.

Қосымша әдебиеттер: 2,3,5.
Дәріс №2. Дәріс тақырыбы: Классикалық ағылшын саяси экономиясының пайда болуы және дамуы.

Дәріс жоспары:

1. Классикалық ағылшын саяси экономиясының пайда болуы

2. А.Смит еңбектеріндегі классикалық экономияның дамуы.

3. Д.Рикардоның экономикалық зерттеулері.

4.. Томас Мальтус және оның «халық саны» заңы.

5.Ж-Б Сэйдің экономикалық көзқарастары.

6. Дж.Ст.Милльдің экономикалық көзқарастары.

Англия адамзат тарихында ең бірінші капитал елі ретінде экономикалық ғылымның отаны болды. Өйткені мұнда жаңа өндіріс түрлері, технологиясы, машиналы өнеркәсіп тұңғыш пайда болып, олар экономикалық өмірді, ой - пікірлерді, ақыл сананы айтарлықтай жаңартты.

17 ғасырдың аяғында Англияда классикалық саяси экономия пайда болды. Классикалық саяси экономияның дамуы төрт кезеңге бөлінеді:

1) 17 ғ. аяғы – 18 ғ. 2 жартысы. Бұл кезеңнің өкілдері: У.Петти, П.Буагильбер.

2)18 ғасырдың аяқ шеңі А.Смит классикалық саяси экономияның негізін қалады.

3) 19 ғасырдың 1 жартысы. Бұл кезеңде А.Смттің ілімін жалғастырушылар Д.Рикардо, Т.Р.Мальтус болды.

4) 19 ғасырдың 2 жартысы. Классикалық мектептің аяқтаушы экономистері Дж.Ст.Милль, К.Маркс болды.

А.Смит «Халықтар байлығының жаратылысы және табиғатын зерттеу туралы» еңбегінде еңбек бөлінісі, айырбас және ақша адамзат қоғамының басты категориялары, ал жеке тұлға («экономикалық адамды»), бәсекенің арқасында ол өзіне қажетін табады. Рынок өзін - өзі реттейтін жүйе, мемлекет экономикасының дамуына араласпауы қажет деп, экономикалық либерализмнің принциптерін жақтады.

Д.Рикардоның экономикалық ілімінің басты бір жетістігі – жер рентасын талдау. Мұнда ол еңбек құн теориясына сүйенеді.

Францияда ағылшын классикалық саяси экономиясының ілімін дамытушы Ж.Б.Сэй. Ол нарықтық экономикада өндірісте жалпы дағдарыстар болмайды, өндіріс өзіне сәйкес тұтынуды тудырады. Ал сұраныс пен ұсыныс арасындағы диспропорциялар уақытша болады деп санады.

Т.Р.Мальтус халықтың тұрақтану заңыныңы негізін қалады. Дж.Ст.Ми классикалық мектептің аяқтаушы экономисі. Ол алғаш болып социализм және қоғамның социалистік құрылымдары жайлы ілім жазды. Қоғамның әлеуметтік экономикалық дамуында мемлекеттің рөлін арттыру және оған байланысты реформаларды қарастырды.

Негізгі әдебиеттер: 1-15.

Қосымша әдебиеттер: 13,18,20

Дәріс № 3 Дәріс тақырыбы: Классикалық ағылшын саяси экономиясының Батыс Европа елдерінде дамуы. Ұлттық мектептердің пайда болуы.

Дәріс жоспары:

1. Батыс Европа және Солтүстік Америкада ұлттық мектептердің пайда болуына классикалық ағылшын саяси экономиясының әсері.

2.18ғ.аяғы -19ғ. бас кезінде Германияда экономикалық идеялардың дамуы:

1) Ф.Листтің экономикалық-саяси көзқарастары

2) А.Мюллердің экономикалық өзқарастары

3)Германиядағы көне тарихи мектеп

Германиядағы неміс өнеркәсібінің әлсіздігі, капитализмнің пруссиялық тәсілі саяси-экономикалық ілімнің дамуына өз әсерін тигізді.

Германия бірлігін сақтаушы ретінде ол протекционизм саясаты арқылы, бірінші разрядты индустриалды державаға айналуын армандады. Елдердің бір-бірін байланыстыратын еңбек бөлінісіне қарсы шығып, «ұлттық экономика» ілімін жақтады.

А.Мюллер (1799-1829) «Мемлекеттік басқару өнерінің негіздері» атты еңбегінде орта ғасырлардағы шаруашылық қатынастарын жақтады, дін және мемлекеттің байланыстарын зерттеді.

XIX ғасырдың 40-жылдары неміс экономистері В.Рошер (1817-1894) Б.Гильдебранд (1812-1878) көне тарих мектебін құрды. Олар дамудың революциялық жолына қарсы шығып, эволюцияны жақтай отырып, экономиканың даму заңдарын жоққа шығарып, экономикалық тарихты мойындады. Социализмді қиял, утопия деп есептеп, капитализм мен феодализм қалдықтарын ақтауға тырысты.

Батыс Европаның утопист социалистерінің өндіріс қатынастарының әлеуметтік салдарын Францияда – К.А.Сен-Симон, Ш.Фурье, Англияда – Р.Оуэн дамытты. Англияның утопиялық социализмінің Франциядан айырмашылығы: олар жеке меншікті жоққа шығарды, индустриалдық қоғамға бас имеді, капитализмді сынады. Г.Ч.Керидің экономикалық ой-пікірлері бойынша «мүдделер үйлесімінде» протекционизмді жақтау байқалады. Дүниежүзілік өндірісті дұрыс бөлумен жерді өңдеу және мануфактураны үйлестіру қажет деген идеяны ұсынды. Бұл идея әлемдік ұлттар үйлесімділік теориясы деп аталады.

Негізгі әдебиеттер: 1-15.

Қосымша әдебиеттер: 12,27.

Дәріс № 4. Дәріс тақырыбы: Маржинализм және неоклассикалық экономикалық теория

Дәріс жоспары:

1.Маржинализмнің пайда болуы және оның методологиялық принциптері.

2. Неоклассикалық экономикалық теорияның пайда болуы.

3.Маржинализм мектептеріне сипаттама:

а) австриялық мектеп;

в) ағылшын -американдық мектеп;

с) лозандық мектеп.

Маржинализм француздың «margnyl» сөзі, қазақша «шекті» деген ұғым 1870 жылы жаңа экономикалық ілімнің методологиялық негізі болды. Жаңа классикалық ілім - шекті пайдалылық, шекті өнімділік, шекті өнім, шекті шығындар категорияларын өмірге әкелді. Экономика тарихына бұл теория «маржиналистік революция» деген атаумен енді. Ол екі кезеңге бөлінеді:

XIX ғ. 70-80 жылдары.
XIX ғ. 90 жылдары.

XIX ғасырдың 70-80 жылдары дамыған маржинализм бағытыныңы өкілдері К.Менгер (1840-1921), Л.Вальрас (1834-1910) экономикалық құбылыстарды талдауда субективтік – психологиялық негізге сүйенді. Құн товарлар мен қызметтердің падалылығымен анықталады, тұтыну сферасы бірінші ретті деп санады.

XIX ғасырдың 90-жылдарындағы маржинализм өкілдері А.Маршалл (1842-1924), Дж.Б.Кларк (1847-1923) – жаңа классикалық теорияның негізін салды. Жаңа классиктер тұтыну және өндіріс сферасын жүйелі түрде байланыста зерттеуді ұсынды. Сонымен қатар алғаш рет экономика ғылымының тарихында экономикалық құбылыстарды зерттеуде математикалық модельдеу әдісін қолданды. Мемлекет экономиканың дамуына араласпауы қажет деген пікірде болды.

Алғашқы маржиналистік ой-пікірлерді А.Курно (1801-1877), Г.Г.Госсен (1810-1853), И.Г.Тюнен (1879-1850) сияқты ғалымдардың еңбектерінде кездестіруге болады. А.Курно-француз ғалымы, еңбегі «Байлық теориясының математикалық принциптерін зерттеу», негізгі идеясы – сұраныс пен бағаның өзара тәуелділігі. А.Курно «сұраныс икемділігі» түсінігін ғылымға енгізді.

Маржинализм бағытының өкілдері экономикалық құбылыстарды зерттеуде үш мектепке бірікті. Қысқаша сипаттайтын болсақ:

1) Австриялық мектеп өкілдері К.Менгер, Ф.Визер, Э.Бем-Баверк. Экономикалық құбылыстарды зерттеуде субъективті-психологиялық әдіске сүйенді, шекті пайдалылық теориясының негізін қалады.

2) Ағылшын-американдық мектебінің өкілдері Англияда А.Маршалл, Америкада – Дж. Кларк болды. А.Маршалл баға теориясының негізін қалады. Дж.Кларк шаруашылық сферасында қолданылатын шекті өнімділік, спецификалық өнімділік, өнімділіктің төмендеу заңдарының негізін қалады.

3) Лозанндық мектеп өкілдері Л.Вальрас, В.Парето-алғаш рет экономикалық теңдіктің математикалық моделін жасады. Бұл мектептің негізгі идеясы – тепе-теңдік идеясы.

Негізгі әдебиеттер: 1-15.

Қосымша әдебиеттер: 15,19,24,25.

Дәріс № 5 Дәріс тақырыбы: Марксизмнің экономикалық теориясы және оның дамуы.

Дәріс жоспары:

1.К.Маркстің экономикалық ойы.

2.К.Маркстің «Капиталының» құрылымы және оның негізгі проблемалары.

3. Марксизмнің сыншылары.

4. К.Маркстің ілімін жалғастырушылар

Пролетариат саяси экономиясының негізін қалаушы XIX ғасырда өмір сүрген әлем тарихында белгілі ғалым К.Маркс (1818-1893) болды. К.Маркс іргесін қалаған қоғамдық ілім тарихта марксизм деген атпен белгілі. К.Маркс өз әдістемелерінде классикалық ағылшын мектебін, Гегель мен Фейербахтың неміс классикалық философиясын, француз утопиялық социализмі сияқты ғылыми деректерді пайдаланды. К.Маркстің негізгі экономикалық еңбегі «Капитал» еңбегі 4 томнан, 6 кітаптан тұрады. Бірінші томында капитал өндіру процесі, екінші томында капитал айналымы үшінші томда осы экономикалық құбылысты біріктіріп, пайданың қалай бөлінетіндігі, қосымша құнның өзгерген түрлерін қарастырады.

Капиталдың орталықтануы мен шорғырлануы, ортапайда, өндіріс бағасы, жер рентасы, процент, сауда және қарыз капиталы, ұдайы және ұлғаймалы өндіріс, акционерлік капитал, мемлекет туралы,әлемдік рынок және сол кездегі экономикалық ой-пікірлерге сын мәселелері талданған.

В.И.Ленин марксизмнің экономикалық ілімінде ерекше тұлға. Ол ілімді тек дамытып қана қоймай, Ресей елінде іс жүзіне асырды.

Марксизмді сынаушылар топтарына:

Ресейдің саясаткерлері «заңды марксизм» өкілдері П.Б.Струве, М.И.Туган – Барановский, С.И.Булгаков жатады. Олар Маркстің социалистік революция теориясын қабылдамады.
Ревизионистік сынаудың ядросы реформизм болды. Ол марксизм теориясына қарсы емес тек белгілі бір тарихи жағдайларда қайта қарастырды. Ревизионизмнің негізін қалаушы Э.Бернштейн болды.
Алғаш социалистік мемлекеттің қалыптасуы батыс экономистерінің арасында социализм сынаушы ағымының «советологияның» пайда болуына әкелді.Совет экономикасының батыстық зерттеулерін үш кезеңге бөледі:

1. 20 ғасырдың 20-40 жылдарында Батыстағы орыс эмигранттары советологтардың орталықтарын және мекемелерін құрды.

2. 20 ғасырдың 50-70 жылдарында советологтар комунизмге қарсы идеяларды тараттты.

3. 20 ғасырдың 70 жылдарында советологиялық жүйелердің бірігуімен және советологиялық институттардың интернационализациялануымен сипатталады. Бұл екі процесс батыс қоғамтану құрылымынан советологиялық экономикалық зерттеулердің жекеленуін қолдайды.

Советология өкілдері Л.Мизес, Ф.Хайек, Б.Бруцкус, З.Бжезинский болды.

Негізгі әдебиетер: 1-15.

Қосымша әдебиеттер: 14,32,12.

Дәріс № 6 Дәріс тақырыбы: 19 ғ.аяғы - 20 ғ. басындағы Германиядағы жаңа тарихи және әлеуметтік мектептер.

Дәріс жоспары:

1. Жаңа тарихи мектептің ролі.

2. Әлеуметтік бағыттар.

19 ғ. 70 жылдары Германияда жаңа тарихи мектеп қалыптасты, өкілдері – Г.Шмоллер, Л.Брентано, К.Бюхер. Олар халық шаруашылығының тарихын байыпты зерттеуге шақырды. Әсіресе жеке экономикалық мекемелердің тарихына көңіл аударды. Жаңа тарихи мектептің ерекшелігі – шаруашылық өмірді экономика, этика және психологиямен байланыста зерттеді.

Германияда капитализмнің монополистік сатысына өту кезеңінде саяси экономиядағы әлеуметтік мектеп пайда болды. Өкілдері: Р.Штаммлер, Р.Штольцман, А.Амон – қоғамның этикалық және құқылық нормалары экономикалық өмірдің негізгі факторлары, сондықтан олар экономика ғылымының пәні болады деп санады.

Негізгі әдебиеттер: 1-15.

Қосымша әдебиеттер: 16.

Дәріс № 7. Дәріс тақырыбы: 20 ғасырдағы әлеуметтік дирижистік экономикалық теориялар.

Дәріс жоспары:

1.Институционализм және оның методологиясы.

2.Американдық институционализмнің пайда болуы және оның дамуы. Жаңа институционализм.

3.Дж.М.Кейнстің «Жұмыспен қамту, процент және ақшаның жалпы теориясы» еңбегі - макроэкономикалық теорияның дамуының негізі.

4.Кейнсшілдер. Экономикалық өсудің неокейнстік теориясы.

5.Қазіргі кездегі кейнсшілдердің эволюциясы. Посткейнсшілдер.

Институционализм бағыты 19 ғасырдың 30-жылдары Америкада қалыптасты. Институционализм үш кезеңге бөлінеді:

XX ғасырдың 30-жылдары
XX ғасырдың 40-60 жылдары
XX ғасырдың 70 жылдары

Институционализмнің негізгі үш бағыты бар: әлеуметтік-психологиялық институционализм өкілі -Т.Веблен, әлеуметтік-құқылық институционализм өкілі – Дж.Комманс, конъюнктура –статистикалық институционализм өкілі - У.Митчелл. осы үш бағытын институционализмнің «ескі негативті мектебі» деп атайды.

XX ғасырдың 40-60 жылдары кеш институционализм бағыты дамыды. өкілдері: Р.Арон, С.Кузнец, Дж.Гэлбрейт, У.Ростоу болды. Негізгі идеясы - қандайда бір фактор немесе факторлар тобы негізінде қоғамды қайта құру.

XX ғасырдың 70 жылдары неоинституционализм дамиды. Өкілі - Д.Белл.

XX ғасырдың 30-жылдары капиталистік дүниежүзілік шаруашылық жүйесінде экономикалық дағдарыс болды. Ол «Ұлы депрессия» деп аталды. Осы кезеңде ағылшын экономисі Дж.Кейнс экономиканы дағдарыстан шығару тәсілін ұсынды. Дж.Кейнстің әйгілі еңбегі «Жұмыспен қамту, пайыз және ақшаның жалпы теориясы» 6 кітаптан тұрады.

Негізгі идеясы – мемлекеттің экономикалық өсуді қамтамасыз ету мақсатымен экономикалық дамуына белсенді түрде араласуы қажет. Дж.Кейнстің ойынша экономикалық талдаудың мақсаты – ұлттық кірістің көлемі тәуелді болатын факторларды анықтау деңгейін қамтамасыз етеді, яғни жұмыспен қамту, ұлттық кіріс функциясы. Жұмыспен қамтудың көлемі тиімді сұраныспен тығыз байланысты. Дж.Кейнстің экономикалық ілімге қосқан жаңалығы:

Рыноктық механизмнің экномиканы дағдарыстан шығарудағы әлсіздігін көрсетті. «Таза рынокта тепе-теңдікке жету мүмкін болмайды, себебі жалақы мен баға икемді емес».
Экономикалық дағдарыс жағдайында мемлекеттік реттеу қажет. Түрлі мультипликациялар, салық салу, қоғамдық жұмысты көбейту, ивестиция арқылы сұранысты ұлғайту, жұмыссыздықты азайтуға болады.
Макроэкономикалық талдаудың негізін қалады.
Рыноктық қатынастарға оң көзбен қарады: түрлі агрегаттық модельдер жасауға жол ашты, эконометрикалық зерттеу тәсілдерін жақтады.

Дж.Кейнстің ілімін жалғастырушылар неокейнсиандық және посткейнсиандық болып екі топқа бөлінді:

20 ғасырдың 40-жылдары неокейнсиандық бағыт дамиды. Өкілдері Е.Домар, Р.Харрод – экономикалық өсудің жаңа кейнсиандық концепциясын дамытты.

Ал 20 ғасырдың 60-70 жылдары экономикалық ілім тарихында посткейнсиандық бағыт пайда болды. Өкілдері – Дж.Робинсон, Х.Минский – Кейнс ілімін жаңаландыру және «Кейнсиандық төңкерісті» аяқтауды мақсат етті.

Негізгі әдебиеттер: 1-15.

Қосымша әдебиеттер: 4,7,17.
Дәріс № 8. Дәріс тақырыбы: 20 ғасырдағы либералды – дарашыл экономикалық теориялар

Дәріс жоспары:

1.Неолиберализмнің пайда болуы. Батыс Германиялық неолиберализм.

2.Американдық монетаризм.

20 ғасырдың 30-жылдары неолиберализм экономиканың негізгі бағыты ретінде пайда болды. Өкілдері – экономиканы мемлекеттік реттеуді шектей отырып, ерікті баға құру принципін экономиканы либерализациялауды жақтады.

Неолиберализм экономикалық ілім ретінде түрлі елдерде әр түрлі көрініс тапты: Америкада классикалық неолиберализмнің өкілі – Л.Мизес болды, Англияда Ф.Хайек Мизестің ілімін жалғастырды. Неолиберализмнің экономикалық ілімі мен тәжірибесі Батыс Германияның ордолиберализмінен анық көрінеді. Өкілі В.Ойкен болды. Ол мемлекеттің экономикалық саясатының орталық бағыты – шаруашылық тәртібін құру деп санады. Вальтер Ойкеннің экономикалық идеалы ерікті нарық шаруашылығы және оның негізгі принциптері: жеке индивид, сауда, кәсіпкерлік еріктілігі, ерікті бәсеке және баға құру жүйесі. Яғни, монополиясы дамыған товар-ақша шаруашылығы.

20 ғасырдың 60-жылдары Америкада неоклассикалық теорияның негізгі бағыты – монетаризм пайда болды. Өкілі – М.Фридмен болды. Монетаризмнің өкілдері ақша - экономиканың дамуын анықтайтын негізгі құрал деп санады.

Монетаризм рыноктық экономика теңгерілген шаруашылық, автоматты өінен-өзі реттелетін қасиеті бар деген ниетте болды. Рыноктық экономиканың мұндай қабілетіне кедергі жасайтын бір ғана нәрсе – жалпы ұлттық өнімнің және айналымдағы ақша массасының өсу қарқындары арасындағы диспропорция. Монетаристердің ілімі АҚШ президенті Р.Рейганның экономикалық бағдарламасы арқылы тәжірибеде қолданылды. Ол бағдарлама «рейганомика» деген атпен белгілі болды – неоклассикттердің ірі капиталдың инвестициялық мүмкіндіктерін ұлғайту идеясы жүзеге асырылды.

Негізгі әдебиеттер: 1-15.

Қосымша әдебиеттер: 22,23,26.

Дәріс № 9. Дәріс тақырыбы: Қазақстандағы экономикалық ілімнің дамуы

Дәріс жоспары:

1.XVIII ғасырдағы экономикалық көзқарастың дамуы.

2.XIX ғасырдағы қазақ ағартушыларының әлеуметтік-экономикалық көзқарастары Ш.Уәлиханов, Ы.Алтынсарин, А.Құнанбаев.

3.XX ғасырдағы экономикалық ойдың даму бағыттары және проблемалары.

Қазақстандағы өмір сүретін негізгі халық қазақтың экономикалық көзқарастарының қалыптасуының ұзақ тарихы бар. Қазақ халқының экономикалық ой-пікірлері оның ауыз әдебиетінде аңыз-ертегілерінде, поэмаларында анық көрінеді. Қоғамдағы, әсіресе қазақ жеріндегі адамдар арасында оңды қарым-қатынастарды орнату – тарихи құжат «Жеті жарғының» мақсаты еді. Бұл құжатта қалыптасқан қазақы дәстүрлерді бұзғандарды экономикалық жағынан жазалаудың нақты шаралары белгіленген.

XIX ғасырдағы қазақ халқының әлеуметтік-экономикалық жағдайын сипаттайтын алғашқы әдеби тарихи деректер қазақ ағартушыларының еңбектерінен көрініс тапты. Қазақтың алғашқы ағартушы демократтары: Ш.Уәлиханов, Ы.Алтынсарин, А.Құнанбаев. Ш.Уәлиханов шығармаларында сол кездегі қазақ халқының өнеркәсібі, ауыл шаруашылығы, сауда қатынастарын сипаттайды. Экономикалық ой-пікірі, көзқарасы айқындалады.

Қазақ халқының білім алуына, отырықшы ел болып өндіргіш күштерді дамытуға жас өспірімдерді оқуға шақырған адам - Ы.Алтынсарин болды.

А.Құнанбаев шығармаларында қазақ елінің тұрмыс тіршілігі, билік жүргізу салты, адамдардың мінез құлқы дәл және ақыл-ойға, сезімге айтарлықтай әсер ететін сөз өнерімен, шұрайлы тілмен суреттеледі.

XIX ғасырдың бас кезінде дами бастаған капиталистік өндірістік қатынастар Қазақстан жеріне де жетті. Бұл кезеңде қазақстанның интеллигент зиялылары А.Байтұрсынов, Ә.Бөкейханов, Т.Рысқұлов экономикалық ғылымының қалыптасуына өз үлестерін қосты.

Қазақстанда экономикалық ілім кеңес үкіметі тұсында одан әрі тереңдей түсті. Марскизм, ленинизм теориясы бүкіл дүние жүзі елдерінің шаруашылық жүргізу тәсілінің негізі болды. Қазақстанның экономист ғалымдары С.Бәйішов, С.Сүндетов, С.Толыбеков республиканың өнеркәсібі ауылшаруашылығына, банк тарихына терең талдау жасап, әдістемелік мәселелеріне көңіл бөлді.

Қазіргі кезеңде нарықтық экономикаға көшу жолдарын көрсету оның қағидалары түсіндіру, зерделеу бүгінгі өмірдің талабы. Осы негізде академик Я.Әубәкіров, Д.Қабдиев, К.Сағадиев, Т.Әшімбаев, А. Қошанов өз еңбектерін жазды.

Негізгі әдебиеттер: 1-15.

Қосымша әдебиеттер: 1.

2. 3 Семинар сабақтарының жоспары.
1-семинар тақырыбы: Экономикалық ілімдер тарихының пәні. Ежелгі дүние мен орта ғасырдағы экономикалық ойдың қалыптасуы

Семинар жоспары:

1. Ежелгі Римдегі және Ежелгі Грециядағы экономикалық ойлар.

2. Ежелгі Шығыстағы экономикалық ақыл-ой.

3. Орта ғасырдағы Араб елдеріндегі ақыл-ойдың дамуы.

4. Фома Аквинскийдің экономикалық көзқарастары.

Әдістемелік нұсқаулар: Тақырып бойынша әдебиеттерді оқып, келесі сұрақтарға дайындалыңыз.

1. Ежелгі Египеттегі экономикалық ой.

2. Ежелгі Вавилондағы экономикалық ақыл-ой.

3. Ежелгі Үнді еліндегі экономикалық ақыл-ой.

4. Ежелгі Қытайдағы экономикалық ой.

5. Конфуцианстволықтардың экономикалық ақыл ойлары.

6. Аристотельдің экономикалық ойлары.

7. Орта ғасырдағы Қытайдағы ақыл-ой.

8. Орта ғасырдағы Араб елдеріндегі ақыл-ойдың дамуы.

9. Құран-кәрімдегі экономикалық ақыл-ойлардың мәні.

Негізгі әдебиеттер: 1-15.

Қосымша әдебиеттер: 2,3,5.

2-семинар тақырыбы: Классикалық ағылшын саяси экономиясының пайда болуы және дамуы.

Семинар жоспары:

А.Смиттің экономикалық ілімі.
Д.Рикардоның экономикалық көзқарасы.
Ж-Б Сэйдің экономикалық көзқарасы.
Т.Мальтустың экономикалық ойы.
Дж.С.Милльдің экономикалық ілімі.

Негізгі әдебиеттер: 1-15.

Қосымша әдебиеттер: 13,18,20

3-семинар тақырыбы: Классикалық ағылшын саяси экономиясының Батыс Еуропа елдерінде дамуы. Ұлттық мектептердің пайда болуы.

Семинар жоспары:

1. Классикалық ағылшын саяси экономиясының Батыс Еуропа мен Солтүстік Америка ұлттық мектептерінің қалыптасуына әсері.

2. 17ғ. аяғы 19 ғ. басындағы экономикалық ой – пікірлерінің Германияда дамуы:

а) Ф.Листтің экономикалық – саяси көзқарасы.

в) А.Мюллердің романтикалық тарихшылдығы.

с) Германияның көне тарихи мектебі. В.Рошердің, Б.Гильдебрандтың, К Книстің экономикалық көзқарастары.

2. Дамушы елдердегі экономиканы мемлекеттік реттеу ерекшеліктері.

Әдістемелік нұсқаулар: Тақырып бойынша әдебиеттерді оқып, келесі сұрақтарға дайындалыңыз:

1. А.Мюллер мен Ф.Листтің еңбектеріндегі ортақ және айырықша белгілер.

2. Германияның көне тарихи мектебінің әдістемелік ерекшеліктері қандай.

3. Германияның көне тарихи мектебі мен классикалық ағылшын мектебінің экономикалық ілімнің пәні мен әдістеріне көзқарастарын салыстыр.

4.Г.Ч.Кэридің экономикалық көзқарастары.

Негізгі әдебиеттер: 1-15.

Қосымша әдебиеттер: 58, 69, 59.
4-семинар тақырыбы: Маржинализм және неоклассикалық экономикалық теория.

Семинар жоспары:

1. «Маржиналдық революция» кезеңдерінің ерекшеліктері.

2. «Маржиналдық революцияның» бірінші кезеңіндегі ілімнің субъективизмі.

3. Л.Вальрастың маржиналдық концепциялары.

4.Неоклассикалық бағыттың «маржиналдық революцияның» екінші кезеңі ретінде пайда болуы.

Әдістемелік нұсқаулар: Келесі сұрақтарға қосымша дайындалыныз:

1.К.Менгер – маржинализмнің австриялық мектебінің негізін қалаушы.

2. Е.Бем-Баверк пен Ф.Визердің экономикалық көзқарастары.

3. Лозан мектебі (Л.Вальрас, В.Парето).

4. А.Маршаллдың экономикалық ойлары.

5. А.Пигудың экономикалық көзқарасы.

6. Дж.Б.Кларктің экономикалық ілімі.

Негізгі әдебиеттер: 1-15.

Қосымша әдебиеттер: 15,19,24,25.
5-семинар тақырыбы: Марксимнің экономикалық теориясы және оның дамуы.

Семинар сабағының жоспары.

1. К.Маркстің экономикалық ілімі.

2.К.Маркстің «Капитал»-ының І–томының құрылымы және негізгі идеялары.

3.К.Маркстің «Капитал»-ының ІІ–томының құрылымы және негізгі идеялары.

4.К.Маркстің «Капитал»-ының ІІІ–томының құрылымы және негізгі идеялары.

5.К.Маркстің «Капитал»-ының ІV–томының құрылымы және негізгі идеялары.

Әдістемелік нұсқаулар: Келесі сұрақтарға қосымша дайындалыныз:

1. Маркс негіз алған ілімдерді атаңыз.

2. К.Маркстің таптар теориясына талдау жасаңыз.

3. К.Маркстің қосымша құн іліміне талдау жасаңыз.

Негізгі әдебиетер: 1-15.

Қосымша әдебиеттер: 14,32,12.
6 - семинар тақырыбы. 19 ғ.аяғы - 20 ғ. басындағы Германиядағы жаңа тарихи және әлеуметтік мектептер.

Семинар жоспары:

1. Г.Шмолердің экономикалық көзқарастары.

2. Л.Брентаноның экономикалық көзқарастары.

3. Р.Штаммлердың экономикалық көзқарастары.

4. Р.Штольцманның экономикалық көзқарастары.

Әдістемелік нұсқаулар: Келесі сұрақтарға қосымша дайындалыныз:

1. «Катедер социализм» дегеніміз не?

2. Әлеуметтік құқылық бағыттың негізгі идеясы.

3. Әлеуметтік бағыттың негізгі идеясы.

Негізгі әдебиеттер: 1-15.

Қосымша әдебиеттер: 16.

7-семинар тақырыбы. 20 ғасырдағы әлеуметтік дирижистік экономикалық теориялар.

Семинар сабағының жоспары.

1. Т.Веблен: «Институттар – экономикалық іс әрекеттің негізі»

2. Дж.Коммонс: институционализмнің құқылық негіздері

3. У.Митчелл: экономикалық цикл мәселелері.

4. Дж.Кейнс: тиімді сұраныс ілімі.

5. Экономиканы мемлекеттік реттеудің неокейнстік моделдері.

6.Посткейнсшілердің экономикалық көзқарастары.

Әдістемелік нұсқаулар: Келесі сұрақтарға қосымша дайындалыныз:

1.Институционалистердің ойынша қандай факторлар адамның іс әрекетін анықтайды.

2. Институционализм негізгі идеясы қандай?

3.Дж.Гэлбрейттің экономикалық көзқарастары.

4. Р.Харрод пен Е.Домардың экономикалық өсу моделінің мәні неде?

5. Дж.Робинсонның капитал жинақтау ілімінен шығатын қорытындылар қандай?

Негізгі әдебиеттер: 1-15.

Қосымша әдебиеттер: 4,7,17.

8-семинар тақырыбы. 20 ғасырдағы либералды – дарашыл экономикалық теориялар.
Семинар сабағының жоспары.

1.В.Ойкен экономикалық тәртіп ілімі.

2. Л.Эрхардтың экономикалық реформасы.

3. М.Фридменнің ақша ережесі.

4. Қазіргі заманғы монетаризмнің ролі.

Әдістемелік нұсқаулар:Келесі сұрақтарға қосымша дайындалыныз:

1. Монетаризм мен кейнсиандық ілімді салыстырыңыз.

2. Әлеуметтік нарықтық шаруашылық ілімге сипаттама беріңіз.

3. Ордолиберализм дегеніміз не?

4. Рейганомиканың мәні неде?

Негізгі әдебиеттер: 1-15.

Қосымша әдебиеттер: 22,23,26.

9-семинар тақырыбы. Қазақстандағы экономикалық ілімнің дамуы.

Семинар сабағының жоспары.

1. Ш.Уәлихановтың экономикалық көзқарастары.

2. Ы.Алтынсарин экономикалық көзқарастары.

3.А.Құнанбаевтың экономикалық көзқарастары.

4.Қазіргі кезеңдегі экономикалық ғылымның дамуына жалпы сипаттама.

Әдістемелік нұсқаулар: Келесі сұрақтарға қосымша дайындалыныз:

1.Ш. Уалихановтың ойынша Қазақстанда 19 ғасырда өнеркәсіптің баяу дамуының себебі.

2. 19 ғасырдағы қазақ ағартушыларының негізгі идеялары.

3. Кеңес үкіметі тұсында экономикалық ілімнің дамуы.

Негізгі әдебиеттер: 1-15.

Қосымша әдебиеттер: 1.

2.4 Лабораториялық сабақтар жоқ.

2.5. Студенттердің оқытушы көмегімен өзіндік жұмысы

(СОӨЖ) (30 сағат)
1-СОӨЖ тақырыбы. Ежелгі дүние мен орта ғасырдағы экономикалық ойдың қалыптасуы.

1. Ежелгі дәуірдегі экономикалық ой – пікір.

2. Орта ғасырлардағы экономикалық ой – пікір.

Әдістемелік нұсқаулар: Лекция және семинар сабақтарына тақырып бойынша әдебиеттерді оқып, келесі сұрақтарға дайындалыңыз.

1.Ксенофонт Афинскийдің жер және үй шаруашылығы жайлы ілімі.

2.Конфуциандық ілім.

3.Фома Аквинский байлық және «әділетті баға» жайлы.

Сабақ баяндау, сұрақ-жауап түрінде өткізіледі.

Негізгі әдебиеттер: 1-15.

Қосымша әдебиеттер: 2,3,5.

2-СОӨЖ тақырыбы. Классикалық ағылшын саяси экономиясының пайда болуы және дамуы.

1. У.Петтидің экономикалықілімі.

2. А.Смиттің нарық заңдары жайлы ілімі.

1. У.Петти ұсынған құн ілімін сипатаңыз.

2. А.Смит нарықтық экономикадағы мемлекеттің ролін қалай бағалады.

Сабақ баяндау, сұрақ-жауап түрінде өткізіледі.

Негізгі әдебиеттер: 1-15.

Қосымша әдебиеттер: 13,18,20

3-СОӨЖ тақырыбы. Классикалық ағылшын саяси экономиясының Батыс Европа елдерінде дамуы. Ұлттық мектептердің пайда болуы.

1.Ф.Листтің «Ұлттық жүйе» жайлы идеясы.

2. В.Рошер «халық шаруашылығының анатомиясы» жайлы

1. Неліктен тарихи мектептің өкілдерін экономика ғылымында «дәстүрлі емес» бағытқа жатқызады.

2. Жаңа және көне тарихи мектептің айырмашылығы қандай?

Сабақ баяндау, сұрақ-жауап түрінде өткізіледі.

Негізгі әдебиеттер: 1-15.

Қосымша әдебиеттер: 12,27.

4-СОӨЖ тақырыбы. Маржинализм және неоклассикалық экономикалық теория.

1. Маржинализмнің әдістемесі.

2.Экономикалық тепе-теңдіктің математикалық концепциясы.

1. Шекті пайдалылық ілімінің мәні неде?

2. В.Паретоның тепе – теңдік жайлы идеясы.

Сабақ баяндау, сұрақ-жауап түрінде өткізіледі.

Негізгі әдебиеттер: 1-15.

Қосымша әдебиеттер: 15,19,24,25.
5-СОӨЖ тақырыбы. Марксимнің экономикалық теориясы және оның дамуы.

1.Марсизмді сынау:

- заңды марксистер

- ревизионистер

- советологтар

1.М.И.Туган-Барановскидің негізгі идеясы.

2. Э.Бернштейннің экономикалық реформизмі.

3. Л.Мизестің және Ф.Хайектің эконмикалық көзқарастары.

Сабақ баяндау, сұрақ-жауап түрінде өткізіледі.

Негізгі әдебиетер: 1-15.

Қосымша әдебиеттер: 14,32,12.

6-СОӨЖ тақырыбы. 19 ғ.аяғы - 20 ғ. басындағы Германиядағы жаңа тарихи және әлеуметтік мектептер.

1. Жаңа тарихи мектептің ерекшеліктері.

2.К.Бюхердің экономикалық көзқарастары.

3. А.Амонның методологиялық зерттеулері.

1. Жаңа тарихи мектептің өкілдерінің көзқарастарын салыстырыңыз.

Сабақ баяндау, сұрақ-жауап түрінде өткізіледі..

Негізгі әдебиеттер: 1-15.

Қосымша әдебиеттер: 16.
7-СОӨЖ тақырыбы. 20 ғасырдағы әлеуметтік дирижистік экономикалық теориялар

1.Қазіргі институционализм: Дж.Гэлбрейттің техноқұрылым ілімі.

2.Дж.Кейнстің теоретикалық жүйесі.

3. Кейнсиандық ілімді сынаушылар.

1. Дж.Кейнстің әдістемесінің жаңашылдығын немен түсіндіруге болады.

2. Кейнсиандық ілімнің дағдарысы.

Сабақ баяндау, сұрақ-жауап түрінде өткізіледі.

Негізгі әдебиеттер: 1-15.

Қосымша әдебиеттер: 4,7,17.

8-СОӨЖ тақырыбы. 20 ғасырдағы либералды – дарашыл экономикалық теориялар.

1. Неолиберализм және әлеуметтік нарықтық шаруашылық.

2. Монетаризм және кейнсиандық ілімді салыстыру.

1. И.Фишердің айырбас теңдеуі.

2. Кембридж формуласы.

Сабақ баяндау, сұрақ-жауап түрінде өткізіледі.

Негізгі әдебиеттер: 1-15.

Қосымша әдебиеттер: 22,23,26.
9-СОӨЖ тақырыбы. Қазақстандағы экономикалық ілімнің дамуы.

1. 20 ғасырдың бас кезіндегі феодалдық- ұлттық және шаруашылық – демократиялық бағыттарды салыстыру.

1.С.Торайғыровтың саяси-экономикалық көзқарастары.

Сабақ баяндау, сұрақ-жауап түрінде өткізіледі.

Негізгі әдебиеттер: 1-15.

Қосымша әдебиеттер: 1.
2.6 Студенттердің өзіндік жұмыстары бойынша сабақтар жоспары
1-СӨЖ тақырыбы. Экономикалық ілімдер тарихының пәні. Ежелгі дүние мен орта ғасырдағы экономикалық ойдың қалыптасуы

1. Ежелгі Римдегі және Ежелгі Грециядағы экономикалық ойлар.

2. Ежелгі Шығыстағы экономикалық ақыл-ой.

3. Орта ғасырдағы Араб елдеріндегі ақыл-ойдың дамуы.

4. Фома Аквинскийдің экономикалық көзқарастары.

Тапсырма:

Реферат тақырыптары:

Құран-кәрімдегі экономикалық ақыл-ойлардың мәні.
Ибн-Хальдунның экономикалық көзқарастары.
Аль-Фарабидің әлеуметтік экономикалық ойлары.
Фома Аквинскийдің экономикалық көзқарастары.

Негізгі әдебиеттер: 1-15.

Қосымша әдебиеттер: 2,3,5.

2-СӨЖ тақырыбы. Классикалық ағылшын саяси экономиясының пайда болуы және дамуы.

1. А.Смиттің экономикалық ілімі.

2. Д.Рикардоның экономикалық көзқарасы.

3. Ж-Б Сейдің экономикалық көзқарасы.

4. Т.Мальтустың экономикалық ойы.

5. Дж.С.Миллдің экономикалық ілімі.

Тапсырма:

1. Классикалық ағылшын мектебінің өкілдерінің ілімдерін салыстыра отырып, кесте құрастырыңыз.

Негізгі әдебиеттер: 1-15.

Қосымша әдебиеттер: 13,18,20

3-СӨЖ тақырыбы. Классикалық ағылшын саяси экономиясының Батыс Еуропа елдерінде дамуы. Ұлттық мектептердің пайда болуы.

2. 17ғ. аяғы 19 ғ. басындағы экономикалық ой – пікірлерінің Германияда дамуы:

а) Ф.Листтің экономикалық – саяси көзқарасы.

в) А.Мюллердің романтикалық тарихшылдығы.

с) Германияның көне тарихи мектебі. В.Рошердің, Б.Гильдебрандтың, К Книстің экономикалық көзқарастары.

Тапсырма:

Реферат тақырыптары:

1. Ф.Листтің экономикалық – саяси көзқарасы.

2. А.Мюллердің романтикалық тарихшылдығы.

Негізгі әдебиеттер: 1-15.

Қосымша әдебиеттер: 12,27.

4-СӨЖ тақырыбы. Маржинализм және неоклассикалық экономикалық теория.

1. «Маржиналдық революция» кезеңдерінің ерекшеліктері.

2. «Маржиналдық революцияның» бірінші кезеңіндегі ілімнің субъективизмі.

3. Л.Вальрастың маржиналдық концепциялары.

4.Неоклассикалық бағыттың «маржиналдық революцияның» екінші кезеңі ретінде пайда болуы.

Тапсырма:

1. Маржинализм мектептеріне салыстырмалы кесте жасаңыз.

Негізгі әдебиеттер: 1-15.

Қосымша әдебиеттер: 15,19,24,25.
5-СӨЖ тақырыбы. Марксимнің экономикалық теориясы және оның дамуы.

1. К.Маркстің экономикалық ілімі.

2.К.Маркстің «Капитал»-ының І–томының құрылымы және негізгі идеялары.

3.К.Маркстің «Капитал»-ының ІІ–томының құрылымы және негізгі идеялары.

4.К.Маркстің «Капитал»-ының ІІІ–томының құрылымы және негізгі идеялары.

5.К.Маркстің «Капитал»-ының ІV–томының құрылымы және негізгі идеялары.

Тапсырма:

Реферат тақырыптары:

1.Кеңестік экономикалық ғылым: кңестік көзқарас.

2. Батыс экономистерінің марксизмге баға беруі.

Негізгі әдебиетер: 1-15.

Қосымша әдебиеттер: 14,32,12.

6-СӨЖ тақырыбы. 19 ғ.аяғы - 20 ғ. басындағы Германиядағы жаңа тарихи және әлеуметтік мектептер.

1. Г.Шмолердің экономикалық көзқарастары.

2. Л.Брентаноның экономикалық көзқарастары.

3. Р.Штаммлердың экономикалық көзқарастары.

4. Р.Штольцманның экономикалық көзқарастары.

Тапсырма:

Реферат тақырыптары:

1. Жаңа жас тарихи мектеп, негізгі ойлары.

Негізгі әдебиеттер: 1-15.

Қосымша әдебиеттер: 16.

7-СӨЖ тақырыбы. 20 ғасырдағы әлеуметтік дирижистік экономикалық теориялар.

1. Т.Веблен: «Институттар – экономикалық іс әрекеттің негізі»

2. Дж.Коммонс: институционализмнің құқылық негіздері

3. У.Митчелл: экономикалық цикл мәселелері.

4. Дж.Кейнс: тиімді сұраныс ілімі.

5. Экономиканы мемлекеттік реттеудің неокейнстік моделдері.

6.Посткейнсшілердің экономикалық көзқарастары.

Тапсырма:

Реферат тақырыптары:

1.Институционализм және оның методологиясы.

2. Дж.М.Кейнстің «Жұмыспен қамту, процент және ақшаның жалпы теориясы» еңбегі - макроэкономикалық теорияның дамуының негізі.

3. Экономикалық өсудің неокейнстік теориясы.

Негізгі әдебиеттер: 1-15.

Қосымша әдебиеттер: 4,7,17.

8-СӨЖ тақырыбы. 20 ғасырдағы либералды – дарашыл экономикалық теориялар.

1.В.Ойкен экономикалық тәртіп ілімі.

2. Л.Эрхардтың экономикалық реформасы.

3. М.Фридменнің ақша ережесі.

4. Қазіргі заманғы монетаризмнің ролі.

Тапсырма:

Реферат тақырыптары:

1. Неолиберализмның пайда болуы.

2. Л.Эрхардтың экономикалық реформасы.

3. Батыс – Германиялық неолиберализм.

4. М.Фридменнің экономиканы сауықтырудағы монетаризм рецептері.

5. Ф.Хайектің экономикалық бостандық философиясы.

Негізгі әдебиеттер: 1-15.

Қосымша әдебиеттер: 22,23,26.

9-СӨЖ тақырыбы.

Қазақстандағы экономикалық ілімнің дамуы.

Семинар сабағының жоспары.

1. Ш.Уәлихановтың экономикалық көзқарастары.

2. Ы.Алтынсарин экономикалық көзқарастары.

3.А.Құнанбаевтың экономикалық көзқарастары.

4.Қазіргі кезеңдегі экономикалық ғылымның дамуына жалпы сипаттама.

Тапсырма:

Реферат тақырыптары:

1. Көшпелі шаруашылықтың ерекшеліктері және оның қазақ фольклорына (ауыз-әдебиеті) көрініс табуы.

2. ХХ ғасырдың 80-90 жылдарындағы кеңестік (КСРО) ғалымдардың экономикалық көзқарастары.

3. ХХ ғасырдың басындағы қазақ интеллигент – зиялылар С.Торайғыров, А. Бөкейханов, А. Байтұрсыновтардың экономикалық көзқарастары.

4. Қазақстан ғалым экономисттерінің 90 жылдардығы нарыққа өту кезеңіндегі экономикалық концепциялары.

Негізгі әдебиеттер: 1-15.

Қосымша әдебиеттер: 1.

2.7 Курс бойынша жазбаша жұмыстар тақырыбы

Реферат тақырыптары:

Ежелгі Египеттегі экономикалық ой.
Ежелгі Вавилондағы экономикалық ақыл-ой.
Ежелгі Үнді еліндегі экономикалық ақыл-ой.
Ежелгі Қытайдағы экономикалық ой.
Конфуцианство ілімі.
Ежелгі Грециядағы экономикалық ақыл-ой.
Аристотельдің экономикалық ойлары.
Ежелгі Римдегі экономикалық ойлар.
Орта ғасырдағы Қытайдағы ақыл-ой.
Орта ғасырдағы Араб елдеріндегі ақыл-ойдың дамуы.
Құран-кәрімдегі экономикалық ақыл-ойлардың мәні.
Ибн-Хальдунның экономикалық көзқарастары.
Аль-Фарабидің әлеуметтік экономикалық ойлары.
Фома Аквинскийдің экономикалық көзқарастары.
Ортағасырлық Еуропадағы экономикалық ақыл-ой
И.Т.Пасощковтың экономикалық ойлары.
Меркантилизм экономикалық ілім және саясат.
Физиократтар мектебі. Ф.Кенэ мен А.Тюргоның экономикалық ойлары.
Классикалық экономикалық теорияның мәні мен ерекшеліктері.
Көне тарихи мектеп және Ф.Листтің экономикалық ойлары.
К.Маркстың экономикалық теориясы.
Маржинализмнің методологиялық принциптері (көзқарас, пікір)
Жаңа жас тарихи мектеп, негізгі ойлары.
Институционализм және оның методологиясы.
Дж.М.Кейнстің «Жұмыспен қамту, процент және ақшаның жалпы теориясы» еңбегі - макроэкономикалық теорияның дамуының негізі.
Экономикалық өсудің неокейнстік теориясы.
Неолиберализмның пайда болуы.
Л.Эрхардтың экономикалық реформасы.
Батыс – Германиялық неолиберализм.
М.Фридменнің экономиканы сауықтырудағы монетаризм рецептері.
Ф.Хайектің экономикалық бостандық философиясы.
Көшпелі шаруашылықтың ерекшеліктері және оның қазақ фольклорына (ауыз-әдебиеті) көрініс табуы.
«Жеті жарғы»дағы экономикалық ойлардың ерекшелігі.
Ш.Уәлихановтың экономикалық көзқарастары.
Ы.Алтынсаринның экономикалық ойлары.
А.Құнанбаевтың экономикалық ақыл – ойлары.
ХХ ғасырдың басындағы Ресейдегі ақыл – ойлар.
ХХ ғасырдың 80-90 жылдарындағы кеңестік (КСРО) ғалымдардың экономикалық көзқарастары.
ХХ ғасырдың басындағы қазақ интеллигент – зиялылар С. Торайғыров, А. Бөкейханов, А. Байтұрсыновтардың экономикалық көзқарастары.
Қазақстан ғалым экономисттерінің 90 жылдардығы нарыққа өту кезеңіндегі экономикалық концепциялары.

Әдістемелік нұсқау:

«Реферат» - латын тілінен енген, тура орыс тіліне аударғанда хабарлаймын (сообщаю), қазіргі замандағы реферат деген сөздің мазмұны мынандай: «жазбаша түрде қысқаша мазмұндау немесе ғылыми еңбектің халық алдында баяндама түрінде беру».

Зерттеу жұмысында міндетті құрылымдық бөлігі бірнеше: титульдық бет, мекеме орны, жұмыстың қайда орындалғаны туралы мәлеметтер беріледі.

«Мазмұны» - барлық құрылымдық бөлігі оның беттерімен көрсетіледі.

«Кіріспе» - тақырыптың өзектілігі, мақсат, міндеттері, тарихнама, деректік негізі айтылады.

«Тарау» - негізгі жұмыстың бөлігі.

«Қорытынды» - жалпы түсінік тақырыптың тарихнамасы бойынша, деректермен қамтамасыз ету, тақырыпты тарихи зерттеудің бейнесі ұсынылады.

«Әдебиеттер» - алфавит бойынша беріледі.

«Қосымша» - қосымша ақпарат, кестелер, сызбалар т.б. мәліметтер беріледі.
1-аралық бақылау сұрақтары

Ежелгі Египеттегі экономикалық ой.
Ежелгі Вавилондағы экономикалық ақыл-ой.
Ежелгі Үнді еліндегі экономикалық ақыл-ой.
Ежелгі Қытайдағы экономикалық ой.
Конфуцианстволықтардың экономикалық ақыл ойлары.
Ежелгі Грециядағы экономикалық ақыл-ой.
Аристотельдің экономикалық ойлары.
Ежелгі Римдегі экономикалық ойлар.
Орта ғасырдағы Қытайдағы ақыл-ой.
Орта ғасырдағы Араб елдеріндегі ақыл-ойдың дамуы.
Құран-кәрімдегі экономикалық ақыл-ойлардың мәні.
Ибн-Хальдунның экономикалық көзқарастары.
Аль-Фарабидің әлеуметтік экономикалық ойлары.
Фома Аквинскийдің экономикалық көзқарастары.
Ортағасырлық Еуропадағы экономикалық ақыл-ой
И.Т.Пасощковтың экономикалық ойлары.
Меркантелизм экономикалық ілім және саясат.
Физиократтар мектебі. Ф.Кенэ мен А.Тюргоның экономикалық ойлары.
Классикалық экономикалық теорияның мәні мен ерекшеліктері.
Көне тарихи мектеп және Ф.Листтің экономикалық ойлары.
. К.Маркстың экономикалық теориясы.
Маржинализмнің методологиялық принциптері (көзқарас, пікір)
Жаңа жас тарихи мектеп, негізгі ойлары.
Институционализм және оның методологиясы.
Дж.М.Кейнстің «Жұмыспен қамту, процент және ақшаның жалпы теориясы» еңбегі - микроэкономикалық теорияның дамуының негізі.
Экономикалық өсудің неокейнстік теориясы.
Неолиберализмның пайда болуы.
Л.Эрхардтың экономикалық реформасы.
Батыс – Германиялық неолиберализм.
М.Фридменнің экономиканы сауықтырудағы монетаризм рецептері.
Ф.Хайектің экономикалық бостандық философиясы.
Көшпелі шаруашылықтың ерекшеліктері және оның қазақ фольклорына (ауыз-әдебиеті) көрініс табуы.
«Жеті жарғы»дағы экономикалық ойлардың ерекшелігі.
Ш.Уәлихановтың экономикалық көзқарастары.
Ы.Алтынсаринның экономикалық ойлары.
А.Құнанбаевтың экономикалық ақыл – ойлары.
ХХ ғасырдың басындағы Ресейдегі ақыл – ойлар.
ХХ ғасырдың 80-90 жылдарындағы кеңестік (КСРО) ғалымдардың экономикалық ойлары.
ХХ ғасырдың басындағы қазақ интеллигент – зиялылар С. Торайғыров, А. Бөкейханов, А. Байтұрсыновтардың экономикалық көзқарастары.
Қазақстан ғалым экономисттерінің 90 жылдардығы нарыққа өту кезеңіндегі ақыл – ойлар.

Пайдалануға ұсынылатын әдебиеттер 1-50.
2.8 Аралық бақылауға арналған тест тапсырмалары:
1 Ежелгі дүниедегі ойшылдардың қайсысы «Түсім туралы» және «Экономикс» деген еңбектер жазған?

А. Платон

Б. Гомер

В. Ксенофонт

Г. Колумелла

2. Соңғы меркантилистердің жарқын өкілдері болып табылады:

А. Б. Даванзатти

Б. Томас Мен

В. А. Монкретьен

Г. А. Серра

3. Тарихта алғашқы болып кімнің қандай еңбегінде қоғамдық «ұдайы өндіріс» ұғымы енгізілді?

А. У. Петтидің «саяси арифметика»

Б. Ф. Кененің «экономикалық кесте»

В. А. Смиттің «Халықтар байлығының табиғаты мен себептерін зерттеу»

Г. П. Буагильбердің «Табиғат байлығын талқылау және ақша мен салық»

4. А. Смит өзінің ғылыми талдауларында қандай проблемаларды жоғарғы деңгейге көтерді?

А. Қол еңбегі мен ой еңбегі

Б. Өнімді және өнімсіз еңбекті

В. Өнеркәсіп және ауылшаруашылық еңбекті

Г. Заттай және жанды еңбекті

5. Д.Рикардо өзінің еңбектерінде рентаның қандай түрін талдайды?

А. Дифференциялық рента І

Б. Дифференциялдық рента ІІ

В. Абсолюттік рентаны

Г. Феодалдық рентаны

6. Саяси экономиканың үш жеке өндірісу бөлу және тұтыну бөлімдерге бөлінуі қайсы ғылымның методологиясы тән?

А. Ж-Б Сэй

Б. Т.Мальтус

В. Н.Сениор

Г. Мак-Куллох

7. Мына аталғандардың қайсысы Германиядағы көне тарихи мектептің өкілі болып табылмайды?

А. В.Рошер

Б. Б.Гильдебранд

В. К.Книс

Г. Г.Шмоллер

8. К. Маркс өзінің қайсы еңбегінде қоғам дамуының негізі материялдық өндіріс, ал тарихты дамытушы халық деп көрсетті

А. «Философияның қайыршылық күйі»

Б. «Жалдамалы еңбек және капитал»

В. «Қасиетті әулет»

Г. «Саяси экономияға сын»

9. К.Маркстің экономикалық ілімі бойынша капиталистік өндірістегі айрықша тауар болып табылады

А. Ақша

Б. Машиналар

В.Жеке және қоғамдық

Г. Барлық жауаптар дұрыс

10.. А.Маршалл маржинализмнің негізін қалаушылардың бірі болып қандай теорияны жасады:

А. Шекті пайдалық пен шекті шығындар

Б. Құн және қосымша құн

В. Әлеуметтік нарықты экономика

Г. Өндіріс факторларының өнімділігінің кемуі

11. «Маржиналисттік төңкерістен» кейін неоклассикалық теория қандай жаңа концепциялармен байытылды?

А. Жаңадан құн, баға және капитал теориялармен

Б. Микроэкономикалық талдау теориясының тұрақтылығымен

В. Барлығына бірдей молшылық

Г. Барлық жауаптар дұрыс

12. Институционализм – бұл экономикалық теориядағы бағыт:

А. Қоғамның дамуының қозғаушы күштері әртүрлі институттар – қоғамдық тәртіп, дәстүрлер, құқылық заңдар

Б. Топтық психологиялардың рольн жоғары қойып, экономикалық талдауларды тарихи негізге қояды

В. Экономикалық талдауларды әлеуметтік – психологиялық, әлеуметтік – құқықтық жақтарын біріктіріп қарайды

Г. Барлық жауаптар дұрыс

13. ХІХ-ХХ ғасыр аралығында америкалық институционализм мына бағытта дамыды:

А. Әлеуметтік психологиялық

Б. Әлеуметтік құқықтық

В. Коньюнктура – статистикалық

Г. Барлық жауаптар дұрыс

14. «Жұмыспен қамту, процент және ақшаның жалпы теориясы» деген еңбектің авторын атаңыз:

А. Дж. Кейнс

Б. И. Фишер

В. Дж. Робинсон

Г. Дж. Кларк

15. Мыны аталған теориялардың қайсысын Дж. Кейнс жазған?

А. Тиімді сұраныс пен микроэкономикалық тепе – теңдік теориясы

Б. Нарықты экономиканы мемлекеттік реттеу

В. Жұмыссыздық және инфляция теориясы

Г. Көрсетілгендердің барлығы Дж. Кейнстің экономикалық іліміне жатады

16. Неолиберализм экономикалық ілім ретінде мынаның негізінде пайда болды

А. Жаңа тарихи мектеп негізінде

Б. Маржинализм негізінде

В. Либерализм негізінде

Г. Барлық жауаптар дұрыс

17. XVII – ғасырда Ресейде «Жаңа сауда уставын» жазған экономист кім?

А. А. Ордин – Нашекин

Б. Ю. Крижанич

В. Б. Морозов

Г. А. Матвеев

18. Кім Ресей экономистерінің арасынан алғашқы болып еңбек құн теориясымен шекті пайда теориясын біріктіруге тырысты?

А. М. Туган – Барановский

Б. Н. Кондратьев

В. В. Базаров

Г. Е. Приображенский

19. ХІХ – ғасырда Қазақстанда «Шығыс Түркістан саяхат күнделігі», «Алты шахар немесе Қашқария туралы», «Сот реформасы жайында», «Көшпелі қырғыздар туралы» еңбектердің авторы кім?

А. Ш. Уалиханав

Б. Ы. Алтынсарин

В. А. Құнанбаев

Г. С. Бабажанов

20. ХХ ғасырдың 70 жылдары қазақ халқының экономикалық көзқарастарының қалыптасуын зерттеген ғалым:

А. Я. Әубәкіров

Б. Д. Кабдиев

В. М. Розманов

Г. Н. Мамыров

следующая страница>