«Қостанай қаласы әкімдігінің білім бөлімінің №22 орта мектебі» ММ-сі

ГУ “ГУ средняя школа №22 отдела образования акимата города Костаная”

Іс-шараның тақырыбы:

“ Тіл – халықтың жаны, сәні ”

өткiзген: Жүсiпова Н.Е.

Қостанай қаласы. 2011

Іс- шараның мақсаты:Жас ұрпақты өзінің ана тілін сүюге,тілдің көркемдігі мен байлығын үйреніп,орынды қолдануға тәрбиелеу.Өз Отанына аянбай қызмет ететін озық ойлы,тапқыр да табанды,білімді де дарынды мәдениетті тұлғаны қалыптастыру.Елжандылыққа, ұлтшылдыққа, адамгершілікке, тілін, дінін, тарихын құрметтеуге тәрбиелеу.Ұлттар достастығын күшейту және жастар арасында патриоттық сезімді тәрбиелеу

1-жүргізуші: Қош келдіңіздер, құрметті достар!

2-жүргізуші: Добрый день, дорогие друзья!

3-жүргізуші: Good afternoon, dear friends!

1-жүргізуші:Құрметті қонақтар,ұстаздар мен оқушылар, сіздердің назарларыңызға тіл мейрамына күніне арналған “Тіл – халықтың жаны,сәні” тақырыбындағы салтанатты жиынды бастауға рұқсат етіңіздер!

Бейнефильм

1998 жылы 20 қаңтарда еліміздің Президенті Жарлығымен 22 қыркүйек Қазақстанда тұратын халықтардың «Тілдер мерекесі» деп жарияланды. Сондықтан осы жылдан бастап, еліміздің барлық аймақтарында Тілдер мерекесі өткізілуде. Тіл адамдар арасындағы қарым қатынас құралы. Өмірде адамдар тіл арқылы бір бірімен сөйлеседі, пікір алысады.

2-жүргізуші:Язык – это общественное явление, которое действует на протяжении всего существования человечества. История не знает ни одного человеческого коллектива, который бы не пользовался языком. И это понятно. Человек живет в обществе. Он постоянно связан с другими людьми. Средством общения служит язык. При помощи языка люди передают свои мысли, желания, чувства.

3-жүргізуші: Our language is connected with our thought and sense. It appeared in antiquity. It’s close to the society’s life. All languages developed under influence of economic, political and geographical conditions.

4-жүргізуші:В глубинах народного языка отражается вся история духовной жизни народа. В сокровищницу родного языка одно поколение за другим складывает весь след своей духовной жизни.

1-жүргізуші:Тіл – халықтын жаны, сәні, тұтастай кескін-келбеті, болмысы. Адамды мұратқа жеткізетін – ана тілі мен ата дәстүрі. Қазақстан – көп ұлтты мемлекет. Осында тұратын барлық ұлттардың құқтары бір.

2-жүргізуші:Исторически сложилось так, что на территории Казахстана действует и развивается более 100 языков, но государственным языком является казахский язык.

3-жүргізуші: Қымбат маған ана тілім, бал тілім, Қымбат маған дана тілім, ар тілім. Ақ сүтімен бірге сіңген бойыма, Ана тілім – ардақ тұтар алтыным. Ана тілін жырлап өткен талайлар, Жырлап өткен Ыбырай мен Абайлар. 4-жүргізуші: Қасиетті менің ана тілімде, Өшпес мәңгі алаулаған арай бар. Өлен-жырмен арайланса, тау күліп, Ардақтымды жырлап өтем әң қылып. Мағжан, Қасым, Мұқағали жырларын, Жалғастырып жаза берем мәңгілік, - Деп мен өз тілімді жырлағым келеді.

1-жүргізуші: Родной язык!

Он с детства мне знаком,

На нем впервые я сказала «мама»,

На нем клялась я в верности упрямой,

И каждый вздох понятен мне на нем.

Родной язык!

Он дорог мне, он мой.

На нем ветра в предгорьях наших свищут,

На нем впервые довелось услышать

Мне лепет птиц зеленою весной.

2-жүргізуші: Oh, friend unseen, unborn, unknown,

Student of sweet English tongue,

Read out my words at night alone:

I was a poet, I was young

Since I can never see your face,

And never shake you by the hand,

I send my soul through time and space

To greet you. You will understand.

3-жүргізуші: В основном законе государства – Конституции Республики Казахстан – записано, что русский язык является языком межнационального общения.

4-жүргізуші:Русский язык, как один из мировых языков, получил широкое распространение в мире. Его изучает, знает почти все население Казахстана. Знание русского языка сближает народы нашей независимой  республики, укрепляет дружбу с народами других республик и зарубежных стран.

1-жүргізуші:На земном шаре много языков. Особую роль в развитии человечества сыграли, так называемые, мировые языки. Таких языков шесть: английский, французский, русский, испанский, китайский и арабский.

2-жүргізуші: На любом из этих шести языков могут осуществлятся межгосударственные, научные и культурные контакты, проводиться международные встречи, совещания на мировом уровне.

3-жүргізуші:Эти языки провозглашены в качестве официальных рабочих языков ООН. Мировые языки являются средством межнационального общения народов, населяющих различные регионы нашей планеты.

4-жүргізуші: Каждый язык – это целый мир. Язык – это живая душа народа, его радость, боль, память, сокровище. Нет такого языка, который бы не заслуживал бы уважения.

1-жүргізуші: Қазіргі уақытта көп тіл білу өмір талабы.Көп тіл білетін адамды полиглот деп атайды. Жер шарында полиглоттар өте көп. Мысалы: атақты ойшыл, ғұлама әл Фараби жетпіс тіл білген. Қазақтың ұлы ғалымы, зерттеуші, географ Ш.Уәлиханов араб, парсы, шағатай, орыс тілдерін білген.

2-жүргізуші:Ағылшын, француз, орыс, испан, араб, қытай тілдері Біріккен Ұлттар Ұйымына ресми жұмыс тілдері. Сондықтан әр жасөспірім өз болашағын қазірден бастап ойлап, жоспар құруы қажет және бір шет тілін меңгеруі міндет.

Қазіргі заманда көптілділік көп ұлтты мемлекеттер мен өркениетті қоғамдардың бәріне тән. Көптілділік әр мемлекеттің саяси экономикалық және мәдени рухани дамуына бағытталған заңды құбылыс.

3-жүргізуші: Каждый народ имеет свой язык, который дорог его детям, как голос матери, как хлеб родной земли.

4-жүргізуші: Туған тілім – тірлігімнің айғағы,

Тілім барда айтылар сыр ойдағы.

Өссе тілім, мен де бірге өсемін,

Өшсе тілім, мен де бірге өшемін.

1-жүргізуші: Президент нашего государства Нурсултан Назарбаев  выступает за знание нескольких языков. И сегодня мы, нынешнее поколение, изучаем английский язык, так как это язык международного уровня.

2-жүргізуші:English is a world language.  It’s the language of progressive science and technology, trade and Cultural relations, commerce and business. English is spoken by more than 350 million people. Geographically, it’s the most widespread language on earth.

3-жүргізуші:Это язык Уильяма Шекспира, Джорджа Гордона Байрона, Джека Лондона, Теодора Драйзера. Это оффициальный язык множества стран, в частности Великобритании, США, Канады, Австралии, Новой Зеландии и других.

4-жүргізуші:Хорошее знание и развитие родного языка, умение пользоваться выразительными средствами иностранных языков – самая лучшая опора для каждого человека в его общественной и творческой деятельности. Каждый язык чрезвычайно богат, гибок и живописен.Настанет время – и оно не за горами – языки станут изучать везде и всюду, и знание нескольких языков станет само собой разумеющимся. Еще Максим Горький говорил: «Надо воспитывать в себе вкус к хорошему языку, как воспитывают вкус к гравюрам, к хорошей музыке.»

1-жүргізуші:Қазақ тілі халықпен бірге жасап, ұрпақтан ұрпаққа қарым қатынас құралы ретінде қызмет етіп келеді. Біз осындай ана тіліміз бар екенін мақтан тұтамын және оны қадірлеймін!

Біз Қазақстанда тұрамыз, біздің мемлекеттік тіліміз қазақ тілі. Қазақстанның әрбір азаматы қазақ тілін білуге, құрметтеуге міндетті.

2-жүргізуші:Біздің мектебімізде Тіл мерекесі ерекше өтеді. Тілдер мерекесіне біз алдын ала дайындаламыз. Барлық сыныптарда жоспарланған іс шаралар өткізіледі. Бұл апталықта: мәнерлеп өлең оқу, ән айту, би билеу, мақал мәтелдерді жатқа айту сияқты сайыс түрлері жүргізіледі. Тілдер мерекесі Қазақстанда тұратын барша халықтардың ана тіліне құрмет көрсетілетін ортақ мейрам. Тілдер мерекесінің ерекшелігі адам мен адамды, ұлт пен ұлтты жақындастыратын, табыстыратын күн. Бұл мереке халықтардың ынтықтақтастығын, бірлігін нығайтатын мереке.

Әрине, әр халықтың тілі өзіне ерекше құрметті. Тілдің байлығы, сөздік қорының өсуі халықтың өзіне байланысты.

Елімізде саналуан этнос өкілдері қазақ халқымен бір қолдың саласындай, бір үйдің баласындай тату-тәтті өмір сүріп жатыр.

3-жүргізуші: Достық деген асыл ат қой өмірде,

Достық деген жақын ат қой көңілге,

Достық деген бес әріптен құралған,

Достық деген бірлік үшін жаралған.

4-жүргізуші: Нәсілдерге нәсіл болсын нұрлы күн,

Ынтымақтың шертсем деймін бір жырын.

Татулығын жырға қосам ұлттардың,

Мақтан қылып ұлыстардың бірлігін.

1-жүргізуші: Тілі бөлек болғанымен тілек бір,

Ұлы достық мәпелеген жүрек гүл.

Қазақстан бар ұлысқа шаңырақ,

Шайқалмастан шаттығымыз тіреп тұр.

2-жүргізуші: Ұлтаралық татулық арқасында бүгінде ел тыныш, жұрт аман. Осы берекеміз бұзылмаған .Қазақстанда тұратын барша ұлт арасындағы айнымас достыққа сызат түспесе екен.

3-жүргізуші: Құрметті қонақтар! Бүгінгі мерекемізде біз 5 ұлт өкілдерінің басын қосып отырмыз. Әрине, қазіргі таңда елімізде 130-дан астам ұлт өкілдері тұрады.

4-жүргізуші: 1995 жылы ұлтаралық татулық пен тұрақтылықтың феномені – Қазақстан халықтары Ассамблеясы құрылды. Бұл – ешбір елде болмаған ерекше, саяси маңызы зор құрылым.

1-жүргізуші: Ортақ мекен жер шары,

Төбемізде бір аспан.

Барлық ұлттың баласы,

Достығымыз жарасқан.

2-жүргізуші: Ортақ бізге бір Отан,

Ортақ жердің байлығы.

Еңбек ортақ, жыр ортақ,

Ортақ бізге барлығы.

3-жүргізуші: Сөз кезегі қазақ мәдени орталығына беріледі.

/қазақ халқының құттықтауы/

(әрбір ұлт өкілдері музыкамен жұптасып шығып өз халқы, елі туралы қысқаша мағлұмат береді). Әр ұлттың билері мен әндері орындалады.

Несіне мен қазақпын ,өз тілімді білмесем.

Өз елімде жарқылдап,еркін сөйлеп жүрмесем.

Құт мекенім қасиетті ата-бабам жерінде,

Нағыз қорлық-деп білемін,басқа тілде тілдессем.

Ана тілдің қасиетін айта білген түсінер,

өз тілінде сөйлейді өмір көрген кісілер.

Жойған күні тіліңді,жойылады қазақ та,

Жоя білген адамдар-құлдыққа да түсірер.

Мансап үшін өз тілін құрбан еткен адамдар,

Басқа тілді қастерлеп,ана тілін жамандар.

Ондай жандар ортадан аулақ болса сол дұрыс.

Қазақ емес шіріген жұмыртқа деп санаңдар!

Ана тілін сатқандар опасыз-деп білемін,

Білген жанға өз тілің-қунышың,тірегің.

Қазақ тілі қор болса,қор болғаным менің де.

Ол жойылса мәңгілік тоқтап қалар жүрегім.

Керек емес байлығын,керек емес алтының,

Менің жалғыз тілегім,тілін сақта халқымның.

Ана тілім бар жерде сақталарын білемін

Қазақ үшін қасиетті ата-дәстүр салтымның.

Ана тілін тартқылап0салып жүрген көкпарға.

Ойлаңдаршы қазағым,осы бізде бет бар ма?

Ана тілін ту етіп,көтер қазақ көгіне.

Айқасқа түс,сол үшінайтыс болса шегінбе.

Ана тілді сыйламай,өгей бала болмайық.

өз тіліңде сөйлемей,өзің туған жеріңде.

Халықтың тілін білсең, оның жанын сезінесің, тіл арқылы бүкіл адамзатқа тән гуманистік идеяларға қол жеткізуге болады.

Біздің мемлекет – көп ұлтты мемлекет. Қазақстанда 130-дай ұлт өкілдері тұрады. Әр ұлттың өзіне тән ата-дәстүрі, ана тілі бар. Әрбір өзін-өзі сыйлайтын ұлт өз болмысын сақтай отырып, өзге ұлттың өзіндік қажеттеріне құрметпен қарайды. Оған дәлел, басқа ұлт өкілдері қазақ тілінде сөйлеу, қазақша ой ойлауы. Осыған дәлел ретінде: «Ұлтым әзірбайжан болса да, мен – қазақтың бір қызымын. Қазақша сөйлеп, қазақша ойлап, қазақша жырлаймын. Бір халықтың тілін білген адам сол халықтың жан дүниесін сезінеді, рухани құндылықтарына бойлай алады, қуанышы мен қайғысына ортақтасады. Мен Қазақстанда тұрып, сол мемлекеттің тілін білгенімді өзіме зор мәртебе санаймын», - деген ақын, әзірбайжан қызы Асылы Османның айтқан сөздерінен ұлты басқа болса да біздің елімізге, тілімізге деген зор құрметін көреміз. Осылайша жаны қазақ ақын апамыздай тілге жанашырлық таныта білсек, туған еліміздің тілін ардақтап, сол тілде сауатты жазып, ойымызды жеткізе білсек, нұр үстіне нұр болар еді
Ана тілі- біздің туған анамыз,

Анамыздай сыйлап, бағып- қағамыз.

Ана тілін кім аялай білмесе,

«Анасынан безген ұл» деп санаңыз

Ақыл ойын дананың,

Ана тілден аламын.

Ана тілім ардақты

Ақ сүтіндей анамның.

Ана тілің біліп қой,

Еркіндігің, теңдігің.

Ана тілің біліп қой,

Мақтанышың, елдігің.

Туған тілім -тірлігімнің айғағы,

Тілім барда айтылар сыр ойдағы.

Тілім барда қазағым бар,халқым бар,

Дәстүрім бар ата жолы, салтым бар.

Қазақ тілі білімнің қайнары,

аталардың өсиеті пайдалы.

4-жүргізуші: Байлықтың ең үлкені – халықтар достығы,- дей отырып, Орыс мәдени орталығына сөз кезегін береміз.

/Орыс халқының сәлемі/

Но как родной люблю язык я русский:

Он нужен мне, как небо, каждый миг.

На нем живые трепетные чувства открылись мне,

И мир открылся в них.

Текут две речки в сердце, не мелея,

Становятся единою рекой.

Забыв родной язык, я онемею.

Утратив русский - стану я глухой.

Каждый человек с раннего детства, впервые сказав на родном языке слова «мама», «хлеб», «земля», «снег», «дождь», «звезды», начинает любить свою родную речь – язык своей матери. Речь культурного, образованного человека должна быть правильной, точной и красивой. Высокая культура речи – это умение правильно и точно, верно и выразительно передавать свои мысли средствами языка.

Языковеды подсчитали, что ребенок употребляет примерно 3500 слов, подросток – 9000, взрослый 12000-14000. А.С. Пушкин в своих произведениях использовал  более 21000 слов. В Санкт-Петербурге есть словарная картотека, содержащая информацию более, чем 500000 слов.

Знать язык сегодня стало

Лишь один, не скрою мало.

Если два вопросов нет,

Ты для всех авторитет.

Те , кто три прекрасно знает,

Все за гениев считают.

Ну, а если все четыре

Нет людей богаче в мире.

Язык друзей учу со смаком,

Беседуя .... за бесбармаком.

И твердо верю я, что он

Седьмым войдет в словарь ООН.

Пусть к торжеству весьма не близкий,

Пока ж в ООН звучат английский, китайский, русский и испанский,

И прежде безнадежно рабский,

Звучит уверенно арабский.

Хочу услышать я скорей родной язык своих степей.

И знаю, что приходит время

Заговорим мы непременно

В кругу ООНовском, не узком,

Не на английском и французском, не только на великом русском,

А с ним звеном одной цепи На языке родной Степи.

Любой язык по-своему велик –

Бесценное наследство вековое,

Так берегите свой родной язык,

Как самое на свете дорогое.

Казахстан! Ты край любви,

Цветов и вечного богатства.

И ты земля, где люди все живут

С любовью, веря в братство

1-жүргізуші: Жер-Ана бәрімізге ортақ. Осынау сахара кең қазақ даласында көптеген ұлт өкілдері тату-тәтті ынтымақта, бауырластықта өмір кешуде.

2-жүргізуші: Қазақ жері ортақ Отан, ортақ өлке болып, әр азаматтың мекеніне айналған. Келесі кезекті көрей мәдени орталығының өкілдеріне береміз.

/көрей халқының сәлемі/

3-жүргізуші: Республикам менің,

Республикам менің,

Абатым!

Көркіңді көрсе – мейірі көздің қанатын!

Қуат бар сенде лапылдап от боп жанатын,

Шуақ бар сенде достасып бірге табатын!

4-жүргізуші: Сөз кезегі украин мәдени орталығының өкілдеріне беріледі.

/украин халқының лебізі/

1-жүргізуші: Тілегі бір,

Жүрегі бір.

Достармен біз біргеміз.

Туыс барда құрыштан да,

Берік біздің іргеміз!

2-жүргізуші: Өз құттықтау лебізін білдіру үшін ортаға неміс мәдени орталығының өкілдерін шақырамыз.

/неміс халқының лебізі/

3-жүргізуші: Тағдырдың тезіне, қолдан жасалған тозақтың өзіне шыдаған елміз. Бабалар рухына бас иіп, Алладан медет сұраған елміз!

4-жүргізуші: Халқы жомарт, даласы дархан, орманы қорған, таулары қалқан болған ақ бесік атамекені бар, сол мекенде жусанының жұпар иісін иіскеген, өздігінен ешкімге тиіспеген елміз!

1-жүргізуші: Шыдамының шегіне жеткенде, намыс оты еті түгілі сүйегінен өткенде, кеудесінде жанар тауы жарылып, көзінің алды қанталап, өзіне қарап анталап тұрған жаудың алысқанының аузына ұрып, жұлысқанының жұлынын жұлып бір-ақ тоқтаған қазақпыз!

2-жүргізуші: Сондықтан да біздің мемлекет кешегі бабаларым табыстаған, сәт сайын, сағат сайын қарыштаған Тәуелсіз Қазақстан!

3-жүргізуші: Ән «Қазақстаным менің!» жеке дауыста 7 сынып оқушысы Брышев Зафар

/ән орындалады/

4-жүргізуші: «Ел бірлігі – ең асыл қасиет.Бірлік, ынтымақ, сабырлылық пен парасаттылық, ең алдымен өзімізге – қазақтарға керек» деп көрегенділікпен Елбасымыз айтқандай, біз сияқты көпұлтты мемлекеттің даму болашағының бір көзі – Қазақстан халықтарының бірлігі.

1-жүргізуші: Қазақстан сияқты жас мемлекеттің өркендеуінің бір кепілі еліміздегі ынтымақтастық пен бейбіт өмір!

2-жүргізуші: Ендеше, бейбітшілік жасасын!

3-жүргізуші: Ынтымақтастық жасасын!

4-жүргізуші: Қазақстан жасасын!

1-жүргізуші: 22 қыркүйек – Тіл мерекесі күні жасасын!

2-жүргізуші: Осымен, бүгінгі «Тіл халықтың жаны, сәні!» атты мерекелік бағдарламамызды аяқтаймыз.

1,2-жүргізуші: Сау болыңыздар!