Расцвет Тараз получил в X-XII вв., тогда в городе были построены высокие дома, водопровод и бани.

Городище древнего Тараза почти не сохранилось. Его территория занята постройками современного города. В конце ХVIII века на этом месте была построена крепость, рядом с которой начал расти город, который заселяли выходцы из Намангана, и поэтому он назывался Наманган-Коче, а позднее в 1856 году переименован в Аулиэ-Ата, что в переводе с узбекского языка значит "Святой старец".В городе сохранились памятники средневековой архитектуры.

ЖАМБЫЛ ОБЛЫСЫ

Құрылған мерзімі – 1939 жыл.

Жер аумағы – 144,3 мың шар. шақ.

Халқының саны – 1044,1 мың (2010 жылдың 1 қаңтар, департамент статистикасы бойынша).

Облыс орталығы – Тараз қаласы.

Облыс аумағында 10 аудан, 4 облыстық бағыныстағы қала, 367 ауыл бар.

Қала тарихы. Тараз – Қазақстандағы ескі қалалардың бірі. Ол – 2002 жылы өзінің 2000 жылдық мерейтойын атап өтті. Ерте замандарда Тараз қаласын «Көпестер қаласы» деп атады. Жазба деректерде, Тараз қаласы VI ғасырдан бастап белгілі. 568 жылы Түріктің Дизабул-Истими қағанының қол астында болған Византия императоры Юстиниан II-нің Земарх Киликиский бастаған елшілігі Тараз қаласына келді. Тараз – Ұлы Жібек Жолында үлкен рөл атқарған. Сол кезден бастап Тараз – шығыстың белгілі қаласына айналды. Тараз – Түргеш, кейіннен Қарлұқ қағанатының орталығы болған.

X-XII ғғ. Тараз қаласында үлкен үйлер, су жолдары мен моншалар салынды. Ескі Тараз қалашығынан ешнәрсе қалмаған. Оның орнына қазіргі заманға сай құрылыстар тұрғызылып жатыр. Бұрын, Наманғаннан шыққандар тұрғандықтан, «Наманған-Коче» деп аталса, 1856 жылы «Әулие-Ата» деп өзгертілді. Қалада ортағасырлық сәулет өнерінің ескерткіштері сақталған.

Мавзолей Айша – биби является одним из интереснейших и уникальных памятников архитектуры Караханидской эпохи, не имеющим аналогов в архитектурно-строительной культуре Казахстана и Средней Азии. Отличается великолепием декоративного оформления фасадов, сплошной облицовкой из терракотовых плит различной формы и орнамента более 60 разновидностей. На колонках частично сохранился эпиграфический пояс. Разнообразие резных терракотовых кирпичей памятника поражает совершенством и многообразием орнаментов растительного характера. Предания донесли до нас историю создания мавзолея, в котором, согласно одной легенде, похоронена красавица-дочь известного поэта и ученого Хаким-ата, заболевшая и внезапно скончавшаяся в ненастную осеннюю пору во время поездки к своему жениху Кара-хану. Среди надписей на угловых колоннах здания сохранились такие слова: "Осень, тучи…жизнь прекрасна". По мнению ученых, символичное расположение надписи в восемнадцатом ряду колонны позволяет предполагать, что красавице Айше было всего 18 лет.

Айша-бибі (XI-XII ғғ.) – Қараханидтер әулетінің негізін қалаушы Қараханның қалыңдығы. Айша-бибінің кім екені жөнінде атадан балаға қалған аңыз болмаса, тарихи деректер жоқ. Аңыз бойынша, Айша-бибі – атақты Зеңгі-бабаның қызы. Сол аңыздың айтуынша, Айша-бибі Түркістанда жас батыр Қараханмен кездеседі. Бірін-бірі ұнатқан екі жас қосылып, өмірлік серік болуға уағдаласады. Жаугершілік заман болса керек, тұс-тұстан анталаған жаумен арпалысып, елін, жерін қорғаумен жүргенде Қараханның уәделі мерзімде Айша-бибіге баруға мүмкіндігі болмайды. Арада біраз уақыт өтіп кетеді. Шыдамы таусылған Айша-бибі Қараханның мекені Тараз қаласына өзі іздеп бармақ болып, қасына күтушісі Баба-әже-қатынды ертіп, жолға шығады. Бірнеше күн жол жүріп, Таразға жетеді. Салқын суға шомылып, денесі сергіп шыққан Айша-бибі күтушісі ас әзірлегенше дем ала тұрмақ болып, арнайы өзіне төселген төсенішке келіп жатады. Таудың самал желі ұзақ жолдан шаршаған жас арудың балғын тәнін аялай сипап, рахат құшағына бөлейді. Сүйіктісінің ауылының төбесін көріп, көңілі жайланып, енді аз уақыттан кейін онымен кездесетінін ойлап, тәтті қиял бесігінде тербеліп жатып, маужырап ұйықтап кетеді. Осы ұйқыдан оны даланың улы жыланы оятады. Денесін у жайлап, тынысы тарылып бара жатқан Айша-бибі дереу Қараханға хабар бергізеді. Қарахан тәуіптерін, молдасын алып жеткенде ару қыз ісіп-кеуіп екі дүниенің арасында жатыр екен. Қарахан молдаға екеуінің некесін қиғызады. Содан кейін ол қызды қолына алып, жаны үзіліп бара жатқан Айшаның құлағына: “Айша, сен енді «бибі» болдың!” – деп үш рет айқайлапты. Қайғырып, қан жұтқан Қарахан сүйген жарының денесін арулап жерлеп, басына әсем күмбез орнатады. Жауын шайып, жел мүжіп, уақыт өз белгісін салғанымен бір-бірін шынайы сүйген ғашықтардың махаббатының өшпес белгісіндей болған сол күмбез әлі Тараз қаласының іргесінде тұр.

Айша-бибі кесенесі – Орта Азия мен Қазақстанның сәулет өнерінде Қараханидтер дәуірінен қалған керемет ескерткіш болып табылады. Кесене – әртүрлі формадағы 60-тан астам өрнек түрлері түскен, тегіс терракота (күйдірген сары балшық) плиталарымен қапталып, әшекейленген қасбеттерімен ерекшеленеді. Колонналарындағы эпиграфиялық жазбалар жиі кездеседі. Ғимарат бұрыштарындағы колонна жазуларының арасында «Күз, бұлттар... өмір керемет» деген жазу бар. Ғалымдардың айтуы бойынша жазулардың он сегізінші қатарда орналасуы Айша сұлудың небәрі 18 жаста болғанын білдіреді екен.

MAUSOLEUM OF AISHA BIBI

Mausoleum of Aisha - Bibi is one of the most interesting and unique architectural monument of Karakhanid era, unparalleled in architectural and building culture of Kazakhstan and Central Asia. It features magnificent decorative facades, a continuous lining of the terracotta tiles of various shapes and decoration, more than 60 varieties. In columns epigraphic belt partially preserved. Variety of carved terracotta brick monument amazes variety of ornamental plant nature. Legend brought us the history of the mausoleum, in which, according to one legend, the beautiful daughter of a famous poet and scholar Hakim-Ata is buried. She fell ill and died suddenly in the rainy autumn during a visit to her fiancée Kara Khan. The following words survived among the inscriptions on the corner columns of the building: "Autumn, clouds ... life is beautiful". According to scientists, symbolic location of the inscriptions in the 18th row of the column suggests that the beautiful Ayse was just 18 years.

Мавзолей Бабаджа-Хатун (XI в.) является архитектурным памятникам ХІ-ХІІ вв., находится в 18 км от города Тараза. Мавзолей отличается простотой, монументальностью архитектурной композиции и изяществом форм. Благодаря устойчивости объемной композиции и возведения его на каменном фундаменте с отмосткой из плитняка мавзолей сохранился до нашего времени. Последние реставрационные работы были проведены в 2002 году. С мавзолеем Бабаджа-хатун связана красивая легенда о любви красавицы Айши к отважному воину Карахану. Бабаджа была то ли няней, то ли служанкой Айша-биби, преданность ее к своей госпоже не знала границ. Поэтому, когда Бабаджа умерла, ее похоронили неподалеку от Айша-биби. Сегодня к мавзолею приходят женщины просить о супружеском счастье и о потомстве.

Бабаджа-хатун кесенесі – ХІ-ХІІ ғасырларға жататын сәулет ескерткіші. Ескерткіш – Тараз қаласынан 18 шақырым жерде орналасқан. Кесене – өзінің қарапайымдылығымен, үлкендігімен және әсемдігімен көзге түседі. Тастан қаланған іргетастың үстіне тақтатастардан қаланған кесене бізге дейін жақсы жағдайда сақталған. Соңғы қайта қалпына келтіру жұмыстары 2002 жылы жүргізілді. Бабаджа-Хатун кесенесі Айша мен Қараханның махаббаты жайлы аңызбен тығыз байланысты. Бабаджа – Айшаның қүтушісі. Күмбезді 1897 жылы В.А.Каллаур, 1938 жылы А.Н.Бернштам, 1953 жылы ғалым Т.Қ.Бәсенов зерттеген. Ескерткіш құрылымы қарапайым, тік төртбұрышты. Бірыңғай ашық түсті күйдірілген кірпіштен өрілген, қабырғасының қалыңдығы – 1,23 м. Қасбеті мен екі жақ қабырғасының құрылысы өзара ұқсас текшелермен және күн бейнесі іспетті бедер табақшалармен өрнектелген, ал артқы қабырғасы тұтас бірыңғай етіп қаланған. Ескерткіш қабырғаларының әшекейлері кірпішті мәнерлеп қалау әдісімен жасалған. Барабанға орнатылған 16 қырлы күмбезі болған. Маңдайшадағы текшеде “Бұл мазар – Бабаджа хатун деп аталады... Құрылысшысы...” деген арабша жазылған. Ежелден қалып өнерінде пайдаланып келе жатқан ою-өрнектердің түрлерін бойына сақтаған Бабаджа хатун күмбезі қазақ сәулет өнерінің тарихы үшін маңызы зор. 1981 жылы “Қазақ жобалау-қалпына келтіру институты” ескерткішті қалпына келтірді.

Кумбез Шамансур, (мавзолей) памятник архитектуры 13 века, расположен на территории рабада древнего Тараза, восточнее мавзолея Карахана. Мавзолей традиционной портально-купольной формы построен над могилой крупного военачальника ХІІІ в Улуг-Бильге-Икбалхан-Давутбека. В центре мавзолея находится каменное надгробие, на котором высечена надпись арабской вязью. Надпись сообщает имя погребного и дату его смерти. Территория обоих мавзолеев благоустроена. Зодчий и строитель были неизвестны. Мавзолей входит в мемориально-культовый комплекс вместе с мавзолеем Карахана.

Шамансұр (Дәуітбек) кесенесі – XIII ғасырға жататын архитектуралық ескерткіш. Ескі Тараз Рабатында, Қарахан кесенесінің шығыс жағында орналасқан. Дәстүрлі порталды-күмбезді формада салынған кесене – моңғол әскербасыларының бірі Ұлығ Білге-Икбалхан Дәуітбектің бейітінің үстіне орнатылған. Ішкі бөлменің орта шеніне тастан пирамидаға ұқсас сағана қойылған, оған жерленген кісінің аты-жөні, өлген уақыты (1262 жылы) арабша жазылған. Жазуды 1939 жылы А.Т.Беленицкий оқыған. Кесененің авторы да, сәулетшісі де белгісіз. Кесене – Қарахан кесенесімен бірге мемориалдық-діни кешен құрамына кіреді. Мазардың төбесі қос күмбезден тұрады, күйдірілген кірпіштен қаланып, есіктер ою-өрнекпен әшекейленген. Күмбездері арка арқылы бекітіліп, сырт жағынан есікке тіреледі. Кесене – 1982 жылы қайта жөндеуден өткізіліп, республикалық маңызы бар тарих және мәдениет ескерткіштерінің тізіміне енгізілді.

Shamansura kumbez (mausoleum) is an architectural monument of the XIII century. It is situated on the territory of the Ancient Taraz. The mausoleum of traditional dome form established above the grave of one of Mongolian governor-general Ulug-Bilge-Ikbalhan-Dvutbek. The gravestone in the form of stepped stone pyramid is placed in the center of mausoleum, on which was cut the sign on Arabic. The sign is inform us about the name and of the buried and date of his death. The territory of both mausoleums landscared.The architect and builder unknown.

Мавзолей Шакай Датка является одним из знаменательных памятников истории и архитектуры Семиречья, о котором еще упоминал в XIX веке в своих трудах выдающийся ученый Ч. Валиханов. Расположен на окраине некрополя средневекового города Саудакента. Отнесен исследователями к 17 – 18 вв. Характерный тип монументальных культовых сооружений. Крупный, сложенный из жженого кирпича однокамерный портально–купольный мавзолей, ориентированный входом на Юго–Запад. Размеры в плане 7,4 х 8,1 м. Главный фасад выделен высоким порталом с неглубокой стрельчатой нишей, обрамленной П–образной рамой, и фланкирован угловыми башнями. Стволы круглых башен в верхней части перехвачены декоративными поясами и завершены фонарями. Купол мавзолея приподнят на круглом барабане и снаружи подчеркнут сталактитовым карнизом.

Шоқай күмбезі – XVII-XVIII ғасырлардың аралығында тұрғызылған ескерткіш. Жамбыл облысы, Сарысу ауданының, Байқадам ауылында орналасқан. 1946 жылы ҚазАКСР Академиясының Орталық Қазақстан археологиялық экспедициясы (Ә.Х.Марғұлан), 1977 жылы ҚазАКСР мәдениет министрлігінің “Қазақреставрация” экспедициясы (А.Н.Марьяшев) зерттеген. Құрылыс – күйдірілген кірпіштен салынған, ауданы – 8,0х4,0 м, ортадағы сүйір күмбезді, порталды, негізгі бөлік – биік емес қырлы барабанға орнатылған. Екі жағында мұнаралы бағаналары бар. Бұлардың бәрі жылтырақ көзелермен қапталған. Кесененің ішінде құлпытасты саркофаг бар. Ішке кіретін қақпа аркасы дулыға тектес сүйірленіп жасалған, кіре беріс есігі төрт бұрышты.

Шоқай Датқа кесенесін XIX ғ. Ш.Уәлиханов өз еңбектерінде айтып өткендей «тарих және сәулет» ескерткіші болып табылады. Ортағасырлық Саудакент қаласындағы зираттың шет жағында орналасқан. Зерттеушілердің айтуынша, ескерткіш – үлкен діни типтегі құрылыс болып табылады. Бір бөлмелі, кіретін есігі оңтүстік-батысқа қаратылып, күйдірілген кірпіштен қаланған. Порталды-діни кесененің көлемі 7,4х8,1 м. Бас қасбеті үлкен ойық текше болып, П тәріздес жиекшемен жиектеліп, екі жағына мұнара орнатылған. Дөңгелек мұнара бағаналарының бөлігі – декоративті өрнектермен әшекейленіп, жоғарғы жағы шамдармен аяқталған. Кесененің күмбезі дөңгелек барабаннан көтеріліп, сыртынан сталоктитті карнизбен сәнделген.

MAUSOLEUM OF SHOKAI

Mausoleum of Shokai Datka is one of the most significant historical and architectural monuments of Seven Rivers, which are mentioned in the XIX century in his writings the scholar S. Ualikhanov. It is located on the outskirts of the medieval necropolis of the city Saudakent. Investigators assigned it to the 17 - 18 centuries. A typical type of monumental religious buildings. Large, built of baked brick, single chamber portal-domed mausoleum oriented on the southwest entrance. The dimensions are 7.4 x 8.1 m. The main facade of a high portal marked with a shallow arched niche, framed by a P-shaped frame, and flanked by corner towers. The dome of the mausoleum is raised on a round drum and underlined with stalactite cornice.

Ушаральская мечеть, памятник архитектуры 20 века в селе Ушарал Таласского района Жамбылской области. Мечеть построена в 1906 году, представляет собой 16-ти купольное сооружение, прямоугольное в плане (30х15м), средней высотой 12,5 м. Автор сооружения – народный мастер (уста) Ислам. В 1948 мечеть обследована работниками Республиканского управления по делам архитектуры, в 1977 – экспедицией Казреставрация. Находится под охраной государства с 1982 года.

Жамбыл облысының Талас ауданындағы Үшарал ауылында орналасқан. Үшарал мешіті – XX ғ. жатады. 1906 жылы тұрғызылған тік бұрышты (30х15м), 16 күмбезді, орташа биіктігі – 12,5 м болатын архитектуралық ескерткіш болып табылады. Мешітті халық шебері – Ислам ұста салған. 1948 жылы мешітке Республикалық сәулет басқармасының жұмысшылары зерттеу жүргізді, ал 1977 жылы ҚазАКСР Мәдениет министрлігінің “Қазақ жобалау-қалпына келтіру” институтының экспедициясы зерттеу жүргізді. 1982 жылдан бастап республикалық маңызы бар тарих және мәдениет ескерткіштерінің тізіміне енгізіліп, мемлекеттік қорғауға алынды.

Ush-Aral mosque is an architectural monument of the XX century, situated in the Zhambyl region. The mosque was built in 1906, the monument is 16-dome building, cubed with middle height of 12,5 meters. The author of the building is folk master Islam. In 1948 the mosque was investigated by the workers of Republic department of architectural affairs, and in 1977 by the expedition Kazrestavraciya. It is under state protection since 1982.

Особая роль в истории нашей родины уделяется младшему из четырех сыновей Карасай батыра Кошек батыру. В свое время священный родовой талисман - мандайшы - перешел к младшему сыну Кошек батыру, и он стал “хранителем святого очага”. Случались войны и голод, но даже в самые тяжелые времена люди первым делом спасали мандайшы. Кошек батыр известен своими славными победами во время казахско-джунгрских воин (1723-1758гг). Прах Кошек батыра который умер в раннем возрасте уже более 350 лет находится в Жамбылской области, недалеко от реки Талас. Мавзолей Кошек батыру был построен - в ХХ - веке.

Отанымыздың тарихында Қарасай батырдың төртінші ұлы Көшек батырдың орны ерекше. Көшек батыр «Киелі ошақтың қорғаушысы» болған. Қанша соғыс пен аштық болса да, қандай қиыншылық болса да халықты бірінші маңдайшы қорғаған. Көшек батыр өзінің (1723-1758 жж.) қазақ-жоңғар соғысындағы жеңістерімен белгілі. Жас кезінде қайтыс болып кеткен Көшек батырдың мәйіті 350 жылдан бері Жамбыл облысындағы Талас өзеніне жақын жерде жатыр. Көшек батырға кесене ХХ ғ. тұрғызылған.

Мавзолей Карахана ХІ в (Аулие-Ата) входит в культово-мемориальный комплекс, сформировавшийся на территории средневекового Тараза. Первоначальная постройка была возведена в эпоху караханидов в ХІ в. Мавзолей был перестроен в 1905-1906 гг. При перестройке сохранилась первоначальная планировка и архитектурные принципы. Использован также кирпич средневекового мавзолея. Представляет собой монументальное портально-купольное сооружение – типичный образец среднеазиатской культовой архитектуры позднего средневековья. Народные предания неразрывно связывают его строительство и личность погребенного с мавзолеями Айша биби и Бабаджа Хатун. Личность погребенного в исторической науке связана с ханом династии Караханидов, правившей в Х-ХІІ вв. В мусульманском мире причислен к лику святых. В связи с этим имеет второе название «Аулие-Ата». Комплекс посещается многочисленными паломниками. В настоящее время, в центральном зале мавзолея размещена экспозиция заповедника-музея «Памятники древнего Тараза», которая рассказывает о его богатом прошлом. С 1982 года находится под охраной государства.

Қарахан кесенесі (Әулие ата мазары) – XI ғасырға жататын “Ежелгі Тараз ескерткіштері” қорық-музейі территориясында орналасқан діни-мемориалдық кешен. Қараханидтер дәуіріне жататын алғашқы құрылыс ХІ ғ. жатады. Кесене – 1005-1006 жж. алғашқы жоспарлау мен сәулет принциптері сақтала отырып қайта тұрғызылды. Сондай-ақ, орта ғасырлардағы кірпіштер де пайдаланылған. Соңғы орта ғасырлардағы ортаазиялық типтік үлгідегі діни-сәулеттік үлгіні қолдана отырып салынған порталды-күмбезді кесене. Халықтың айтуы бойынша, Қараханның өзі де, кесененің салынуы да Айша бибі мен Бабаджа хатунмен тығыз байланысты болған. Тарихи ғылым бойынша, ол – Х-ХІІ ғғ. өмір сүрген Қараханидтер әулетімен байланысты және мұсылман әлемінде әулие адамдардың қатарына кіреді. Осыған байланысты, «Әулие Ата» деп аталып кеткен. Кешен көптеген қасиетті адамдарға арналған. Қазіргі уақытта “Ежелгі Тараз ескерткіштері” қорық-мұражайының орталық залында – Тараздың бай тарихы жайлы айтатын экспозиция қойылған. 1982 жылдан бастап мемлекет қорғауына алынған.

Акыртас – является одним из наиболее загадочных памятников Южного Казахстана. Он находится в 40 км восточнее современного Тараза, в 6 км южнее железнодорожной станции Акчулак, у подножия Киргизского Алатау. История изучения Акыртаса продолжается более 130 лет, но он продолжает удивлять. В настоящее время на территории комплекса ведутся археологические раскопки, возглавляемые институтам археологии этнографии при НАН РК. В дальнейшем планируется создание музейного комплекса в рамках республиканской программы «Культурное наследие». Большинство ученых полагают, что Акыртас строился по приказу арабского полководца Кутейбы 1714-1715 гг. Поражает грандиозность постройки, величина, используемых при строительстве каменных блоков. Фундамент дворцового комплекса заложен на глубину 4 м. Строительство этого города так и не было закончено. Его просто бросили: никаких следов жизнедеятельности человека, даже мусора, на территории главного строения нет. Этот город прекратил свое существование, так и не начав жить.

Архитектура строений напоминает гаремы, аналогичные уцелевшим строениям в Египте и Сирии. В 1867 году этот памятник обследовал известный ориенталист П. И. Лерх, который считал Акыртас буддийским монастырем. В 1893 году это место посетил В. В. Бертольд, который знал легенды о памятнике и посчитал, что это монументальное сооружение не что иное, как постройка христиан, монастырь несторианцев.

АҚЫРТАС ҚАЛАШЫҒЫ

Ақыртас – Оңтүстік Қазақстандағы жұмбақ ескерткіштердің бірі болып табылады. Ол – қазіргі Тараздан 40 шаақырым шығысқа қарай, Ақшолақ теміржол станциясынан 6 шақырым оңтүстікке қарай Қырғыз Алатауының етегінде орналасқан. Ақыртастың тарихын зерттеу 130 жылдан бері жалғасып келе жатыр. Қазіргі уақытта Ақыртас кешенінің территориясында археология және этнография институтының бастамасымен археологиялық қазба жұмыстары жүргізілуде. Алдағы уақытта республикалық «Мәдени мұра» бағдарламасы аясында мұражай кешенін ашу жайлы жоспар бар. Көптеген ғалымдардың айтуы бойынша Ақыртас 1714-1715 жылдары араб қолбасшысы Кутейбінің бұйрығымен салынған екен. Құрылысты салудағы үлкен тас блоктарын қолданғандығы таң қалдырады. Кешеннің іргетасы 4 м тереңдікке енгізіліп жасалған. Бірақ, қала құрылысы сол күйінде аяқталмай қалған. Ол жерде тіршілік түгілі, қоқыстың да ізі қалмаған. Қала – өз тіршілігін бастамай тұрып-ақ тоқтап қалған.

Құрылыстың сәулеті – Мысыр мен Сириядағы сарайларды еске түсіреді. 1867 жылы ескерткішті белгілі болжаушы П.И.Лерх зерттеп, Ақыртасты «буддалық ғибадатхана» деп тапты. 1893 жылы Бортольд зерттеп, үлкен құрылысты християндар мен несторияндардың ғибадатханасына ұқсатты.

SETTLEMENT AKYRTAS

Akyrtas is one of the most mysterious monuments of southern Kazakhstan. It is located 40 km east of the modern Taraz, 6 km south of the railway station Akchulak, at the foot of the Kyrgyz Alatau. The history of Akyrtas continues for more than 130 years, but he continues to surprise. Currently, there are archeological excavations, led by the Institute of Archaeology Ethnography at NAN RK. Most scientists think that Akyrtas was built on the order of the Arab commander Kuteiba in 1714-1715 years. The foundation of the palace complex founded at a depth of 4 m. The building of this city has not been completed. It was just thrown: no traces of human activity. The city ceased to exist.
Architecture of buildings reminds harems, similar to the surviving buildings in Egypt and Syria. In 1867, this monument was examined by renowned Orientalist P. Lerch, who believed that Akyrtas is a Buddhist monastery. In 1893, V. Berthold visited the place, who knows the legend of the monument and thought that this monumental building is nothing like the building of Christian monastery of nestorians.

Расположено в Шуском районе Жамбылкой области в 3 км. к юго-востоку от села Актобе по обоим берегам реки Аксу. Впервые упомянуто в литературе в 1894 г. (В. В. Бартольда), в 1941 г. открыто экспедицией Джамбульского археологического пункта. Городище состоит из двух шахристанов, цитадели и городской округи, окруженной длинными валами. В результате археологических раскопок на цитадели установлено, что ее культурный слой толщиной более 9 метров относится к трем хронологическим периодам: 1) к первой половине 8 вв.; 2) ко второй половине 8 – 10 вв.; 3) к 11 – начало 13 в. Основной материал из раскопов: кухонная и хозяйственная керамика, бронзовые светильники, клад караханидских монет. В жилых усадьбах найдены остатки 2-х виноделен 10 –12 вв. Из укрепленной городской округи, датируемых 10 начало 13 вв, раскопан замок, состоящий из 8 помещений, а также часть улицы и примыкающей к ней жилые помещения с общим входом с улицы. Собраны: поливная и неполивная керамика, блюда, чаши, светильники, датируемые 10 – 11 вв.

Жамбыл облысының Шу ауданындағы Ақтөбе ауылынан оңтүстік-шығысқа қарай 3 шақырым жерде, Ақсу өзенінің бойында орналасқан. Алғаш рет Ақтөбе қалашығы туралы деректер 1894 жылы В.В.Бортольдтің еңбектерінде кездеседі. 1941 жылы Жамбыл археологиялық экспедициясы жүргізілді. Қала – екі шахристаннан, цитадельден, ұзын қоршалған қалалық округтен тұрады. Археологиялық қазба жұмыстарының нәтижесінде табылған цитадельдің мәдени қабаты хронологиялық периуды бойынша 9 қабаттан тұрады: 1) VIII ғ. бірінші жартысына жатады; 2) VIII-X ғғ. екінші жартысына; 3) XІ ғ. мен XIII ғ. басы. Қазба жұмыстарынан табылған заттардың көпшілігі асханалық және шаруашылық керамикалар, қола шамдар, қарахандық теңгелер болып табылады. Екі тұрғын жайдан X-XII ғғ. жататын 2 шарап өндіретін орын табылған. Қалалық округтен X-XIII ғғ. жататын 8 бөлмеден тұратын сарай және көше жақтан кіретін бір есігі бар үйлер, ары қарай тұрғын үйлер жалғасып кеткен көшенің бір бөлігі табылды. Сондай-ақ, X-XI ғғ. жататын керамикалар, табақтар, кеселер, шамдар табылды.

Родился на территории современного Жамбылского района Алматинской области. Сыпатай-батыр (1837-1889 гг.) был сыном известного Саурык-батыра. В 1857 г. участвовал в экспедиции Г.Х. Тасфорта и Ч. Валиханова по Семиречью. В 1858 г. Сыпатай-батыр участвовал в народном восстании против ига кокандских ханов. В 1860 г. был одним из руководителей Узунагачского восстания. Участвовал в сражении под Узунагачем на стороне русских войск. Возглавлял отряд казахских сарбазов, которые атаковали кокандцев, нанеся этим серьезный урон противнику и сделав большой вклад в общую победу. Проявил себя как герой в других сражениях с армией Кокандского ханства, за что получил звание батыра. Мавзолей Сыпатай батыра находится в Меркенском районе, построен в 19 веке.

Қазіргі Алматы облысының Жамбыл ауданында туылған. Сыпатай батыр (1837-1889 жж.) белгілі Сауық батырдың ұлы болған. 1857 жылы Г.Х.Тасфорт пен Ш.Уәлихановтың Жетісудағы экспедициясына және Қоқан хандығына қарсы халық көтерілісіне қатысқан. 1860 жылғы Ұзынағаш көтерілісінің басшыларының бірі болған. Ұзынағаш соғысында орыс әскерлері жағында болып қатысқан. Қоқандар шапқыншылығында қарсыластарға мықты айбын көрсетіп, ортақ жеңіске барын салған Сыпатай батыр қазақ сарбаздарының отрядын басқарған. Қоқан хандығының әскерлерінде қарсы күресте көрсеткен ерлігі үшін Сыпатай батыр атағын алды. IX ғ. салынған Сыпатай батырдың кесенесі Мерке ауданында орналасқан.

Между Муюнкумами и степью Бетпак-Дала стоит невысокая гора Джамбул (974 метра), вытянута с северо-запада на юго-восток на длину 40-45 км, с шириной 10-15 км. По имени ее был назван родившийся у подножия этой горы великий акын Казахстана, а к северо-востоку от этой горы, на пустынном плоскогорье между сухими руслами рек, стоит небольшое селение, носящее то же знаменитое имя певца степей. Городом Джамбул стал и один из древнейших населенных пунктов Южного Казахстана - город Аулие-Ата - «Отец селений». Ему было суждено стать важным центром, где работала комиссия по переводу казахов на оседлость.

Мойынқұм мен Бетпақдала арасындағы далада Жамбыл таулары жатыр (974 м). Солтүстік батыстан оңтүстік батысқа қарай ені – 10-15 шақырымға, ұзындығы – 40-45 шақырымға созылып жатыр. Осы таудың етегінде қазақтың Жамбыл ақыны туылған. Ақынға осы таудың аты берілді. Таудан солтүстік шығысқа қарай орналасқан кішкене елді-мекен де дала әншісінің атымен аталады. Оңтүстік Қазақстан облысындағы ескі қалалардың бірі – Әулие-Ата елді-мекені Жамбыл қаласына айналды.

Одним из достопримечательностей города Тараз является памятник Байдибеку батыру(VI-VII). Памятник установлен в 2002 г. Это великий би и батыр, видный общественный и государственный деятель. Он активно участвовал в объединении казахского народа. Этот памятник служит наглядным примером для воспитания будущих поколений.

Байдибек батыр прославился в народе своей справедливостью, меткостью слова, человечностью и мудростью. Байдибек би скончался в возрасте 63 лет, похоронен на берегу реки Балабоген. На его могиле построен мавзолей. В Южно-Казахстанской области один из районов носит имя Байдибека. Имя Байдибека хорошо сохранилось в памяти народа. На его могиле построен мавзолей. В 1998 году на месте старого мавзолея построен новый архитектурный комплекс «Байдибек» и «Қасиетті бес ана»

БӘЙДІБЕК БАТЫР ЕСКЕРТКІШІ

Тараз қаласының көз тартар жерлерінің бірі болып табылатын Бәйдібек батыр (VI-VII) ескерткіші 2002 жылы қойылған. Ол – көрнекті қоғам және мемлекет қайраткері, би әрі батыр болған адам. Қазақ халқының бірігуіне көп атсалысты. Бұл ескерткіш болашақ ұрпақ тәрбиесіне үлкен үлгі бола алады.

Бәйдібек батыр халық арасында өзінің әділдігімен, сөзінің өткірлігімен, адамдығымен және ақылдылығымен атақты болды. Бәйдібек би 63 жасында қайтыс болып, Балабөген өзенінің жағасында жерленді. Кейін оның қабірінің үстіне кесене тұрғызылды. Оңтүстік Қазақстан облысының бір ауданы Бәйдібек батырдың атымен аталады. Бәйдібектің аты халықтың жадында жақсы сақталған. 1998 жылы ескі кесененің орнына «Бәйдібек» және «Қасиетті бес ана» деген жаңа сәулет кешені тұрғызылды.

MONUMENT OF BAYDIBEK BATYR

One of the attractions of the city of Taraz is a monument of Baydibek batyr (VI-VII). Monument was installed in 2002. He was a great bi and batyr, a prominent social and political activist. He actively participated in the union of the Kazakh people. This monument is a good example for the education of future generations.
Baydibek batyr was famous among the people for his fairness, accuracy, words, humanity and wisdom. Baydibek bi died at the age of 63, buried on the banks of the river Balabogen. The mausoleum was built on his tomb. One of the area of South Kazakhstan region was named after Baydibek. Name of Baydibek preserved well in the memory of the people. A new architectural complex "Baydibek" and "Kasietti bes ana" was built on the site of the old mausoleum in 1998.

Памятник Бауыржану Момышулы открыт 12 октября 2000 г. в честь 55-летия Великой Победы и к 90-летию со дня рождения героя. Авторский коллектив: скульпторы – Рустемов М., Альдеков Д. архитекторы - Дембай С., Баекеев Н. На высоком постаменте с саблей в руке возвышается величественная фигура легендарного воина-интернационалиста, философа, писателя. Памятник герою решающего сражения второй мировой войны, в котором народ видит олицетворение воинской доблести многих поколений батыров. О жизни и деятельности Героя Советского Союза, народного Героя Бауыржана Момышулы повествуется в кинолентах, посвящены материалы в истории Отечества, энциклопедиях, его образы запечатлены на картинах, которые экспонируются в лучших картинных галереях ряда стран СНГ и дальнего зарубежья. Его именем названы центр родного Жуалынского района, где открыт одноименный музей, а также и село Кременевка, площади, улицы, школы и лицеи.

Бауыржан Момышұлы ескерткіші 2000 жылдың 12 қазанында батырдың 90 жылдығы мен Ұлы Жеңістің 55 жылдығына арналып ашылды. Мүсіннің авторлық ұжымы – М.Рүстемов, Д.Әлдеқов, сәулетшілері – С.Дембай, Н.Баекеев. Үлкен тұғырдың үстінде қолына қылыш ұстаған ұлтшыл жауынгер, философ, жазушының мүсіні тұр. Батырға арналған ескерткіштен екінші дүние жүзілік соғысқа қатысқан барлық батырлардың бейнесін көруге болады. Кеңес Одағының Батыры Бауыржан Момышұлының өмірі мен жасаған ерліктері бейнеленген картиналар – ТМД елдері мен шетелдердегі ең жақсы деген сурет галереяларының экспозицияларында қойылған. Батырдың туған жері Жуалы ауданының орталығына, мұражайына, сондай-ақ, Кременовка ауылына, алаңға, көшеге, мектеп пен лицейге батырдың аты берілді.

Центральная площадь сегодня является символом города Тараз. На ней проводятся все основные мероприятия и торжества. Украшением площади сегодя стало вновь отремонтированное в 2008 году здание областного акимата.

Орталық алаң осы күнде Тараз қаласының символы болып табылады. Ол жерде қаладағы басты іс-шаралар мен мерекелер өткізіледі. 2008 жылы қайта жөндеуден өткен облыс әкімшілігінің ғимараты орталық алаңының сәнін келтіріп тұр.

Горы Каратау - одни из всемирно-известных интересных флористических регионов. Это горная цепь и северо-западная часть Тянь-Шаня в южном Казахстане. Она простирается по Таласскому Алатау, и постепенно переходит в долину Сарысу-Чу. Длина – 420 км, высота гор достигает до 2176 м. Она делится на Восточный или Малый Каратау и Юго-Западный Каратау. Самый высокий пик - Бессаз. Восточный Каратау имеет слабую ветреность и достигает поверхности. Юго-западный Каратау делится на долины и на некоторые горные массивы. Долина реки Сырдарьи находится к юго-западу Каратау, река Талас к северо-востоку. Каратау сильно влияют на погоду и климат близких областей.

Қаратау таулары – әлемге әйгілі қызықты флоралық аймақ. Ол – Оңтүстік Қазақстандағы Тянь-Шань тауларының солтүстік батыс бөлігі болып табылады. Ол – Талас Алатауынан Сарысу, Шу жазықтығына қарай өтіп кетеді. Таудың ұзындығы – 420 шақырым, биіктігі – 2176 метрге жетеді. Олар – Шығыс немесе Кіші Қаратау және Оңтүстік Батыс Қаратау. Ең биік шыңы – 2176 м. Шығыс Қаратау, Оңтүстік Батыс Қаратау бірнеше далалар мен таулы массивтерге бөлінеді. Сырдария өзенінің аңғарындағы далалар – Қаратаудың оңтүстік-батысында орналасқан, ал Талас өзені – солтүстік шығысында орналасқан. Қаратау – жақын жердегі облыстардың климаты мен ауа-райына әсер етеді.