Территория – 223,9 тыс.кв.км.
Численность населения – 2 млн человек.
Алматинская область была образована 10 марта 1932 года с центром в городе Алма-Ата.
Алматинская область — область на юго-востоке современной республики Казахстан. Последнее объединение двух областей - Алматинской и Талдыкорганской произошло в 1997 году. В состав области входят 16 сельских районов и 3 города областного значения (г.Талдыкорган, Капшагай, Текели).
В соответствии с Указом Президента Республики Казахстан № 585 от 14 апреля 2001 года «О передислокации областного центра Алматинской области» областным центром стал город Талдыкорган. На территории области расположены Алматинский заповедник и два из четырех национальных природных парков республики: Иле-Алатауский и «Алтын Эмель». Алматинская область относится к регионам аграрной направленности.
АЛМАТЫ ОБЛЫСЫ
Құрылған мерзімі – 1932 жыл.
Жер аумағы – 223,9 мың шар. Шақ.
Халық саны – 2 млн.
Әкімшілік орталығы – Талдықорған қаласы.
Алматы облысы – Қазақстан Республикасының оңтүстік-шығысындағы әкімшілік бөлік. Облыс аумағында 16 аудан және 3 облыстық бағыныстағы қала (Қапшағай, Талдықорған, Текелі) бар. Ең ірі өзендері: Іле, Қаратал, Ақсу, Шелек. Алматы облысы батысында Жамбыл, солтүстік-шығысында Шығыс Қазақстан облыстарымен, шығысында Қытай халық Республикасымен, оңтүстігінде Қырғызстан Республикасымен шектеседі.
Алматы облысының жері ежелден сақ, үйсін, қаңлы тайпаларының, Ұлы жүз қазақтарының атамекені болды. Облыстың табиғаты мен жер бедері ала-құла. Балқаш және Алакөлге ұласатын солтүстігі көлбеуленген құмды жазық алқап. Оның басым бөлігін Сарыесік Атырауқұмның, Тауқұмның, Қарақұмның, Қорғанқұмның қырқалы және төбешікті құмды алқаптары алып жатыр. Балқаш маңы жазығының Іле аңғары өтетін атыралық бөлігі көне құрғақ арналармен тілімделген. Солтүстік шығыста Жетісу Алатауы мен Барлық тауының аралығында Жетісу қақпасы орналасқан. Облыстың шығысын Жетісу Алатауының сілемдері толығымен қамтыған. Ол тұста Жетісу Алатауының ең биік тауы – Бесбасқан орналасқан.
Алматы облысының климаты, негізінен, континенттік. Қысы – қоңыржай, салқын. Өзендері Балқаш пен Алакөлдің тұйық алабында жатыр. Жер беті ағын суына тапшы келеді. Олар қар, мұздық суларымен толысады. Іле, Қаратал, Ақсу, Шелек ірі өзендері және шағын Шарын, Лепсі, Тентек, Жаманты, Ырғайты, Шілікті, Түрген, Есік, Бүйен деген өзендері бар. Ірі көлдері: Балқаш, Алакөл, Жалаңашкөл, Сасықкөл, Ұялы, Қошқаркөл. Іле өзенің бойында Қапшағай бөгені және СЭС-і салынған.
|
ALMATY REGION Almaty region was founded in March 10, 1932 with the center city Alma-Ata. Area - 223.9 sq. km Population - 1562 thousand people. Last union of two regions - Almaty and Taldykorgan-occurred in 1997. The region consists of 16 rural districts and 3 cities of regional importance (Taldykorgan, Kapshagay, Tekeli). In accordance with the Decree of the President of Kazakhstan Republic № 585 dated 14 April 2001 “On the relocation of the regional center of Almaty region" city Taldykorgan has become the regional center. The region has Almaty Nature Reserve and two of the four national parks of the Republic: Ile-Alatau and "Altyn Emel". Almaty region is the region of agrarian orientation. | |
|
|
|
|
МАВЗОЛЕЙ ЖАМБЫЛА Мавзолей был построен в 1947 году в Алматинской области, Жамбылском районе, селе Жамбыл. Дом-музей выдающегося народного поэта Жамбыла Жабаева. Этот мавзолей – дань уважения бывших блокадников человеку, который своими стихами поднимал их патриотический дух и укреплял веру в победу в осажденном фашистами Ленинграде. Жамбыл родился в 1846 году и в 14 лет стал учеником Суюнбая – знаменитого акына. Мальчик старательно перенимал опыт поэтического мастерства, а в 20 лет сам стал акыном: разъезжал по аулам и демонстрировал дар поэта-импровизатора. В своих произведениях Жамбыл описывал походы батыров в поисках счастливой доли для своего народа и рассказывал о борьбе с завоевателями разных времен.
Алматы облысы Жамбыл ауданы Жамбыл ауылында 1947 жылы салынған. Жамбыл Жабайұлы 1846 жылы Алматы облысының Жамбыл тауының атырабында дүниеге келді. Жамбыл жастайынан еңбекші бұқараның мұңын мұңдады, жырын жырлады, бай-манаптарды, дін иелерін өзінің отты өлеңдерімен әшкерелеп отырды. Бұған «Шалтабайға», «Қалиға», «Әкеме» т.б. өлеңдері дәлел. Қазақтың ұлы жазушысы Мұхтар Әуезов: «Жамбыл – біздің ұлы заманамыздың жоғары сапалы, көркем саяси поэзиясын жасаушы» деп бағалаған. Ол – қазақ батырларының ерлігін жырлайтын дастандарды көп білетін. Сонымен бірге, өзі жиі барып, сыйлы қонағы болатын қырғыз ақындарымен де айтысып, олардың құрметіне бөленіп жүрді. Қырғыздың өлеңшілері мен манасшылары Қалық, Тыныбек, Қалығұл, Найманбай, Қатаған, Арыстанбек, Сағынбек шығармаларын да жақсы білген. Жамбыл бір отырғанда домбырамен «Көрұғлы» дастанын бірнеше күн қатарынан, сол сияқты «Шахнаменің», «Мың бір түннің» үзінділерін бірнеше сағат бойы жырлаудан жалықпаған жыршы. Кейін, тоқсаннан асқан Жамбыл бастаған көшке – Шашубай, Нүрпейіс, Кенен, Нартай, Орынбай, Омар, Доскен, Қалқа, Қуат, Үмбетәлі, Нұржан, Саяділ сынды тарландар ерді. Олар халық ауыз әдебиетін жаңаша дамытты. Олардың ішіндегі ең жарқын үлгісі, жасампазы – Жамбыл болды. Сан ғасырға тамыр жайған халық ауыз әдебиетінің алыбы. Міне, даңқты Жамбылдың да дүние салғанына жарты ғасыр өтіпті. Содан бері ұрпақ оның ұлы есімін жадында сақтап, өлең-жырларын жаттап өсіп келеді. Жамбылдың ән-жыры әр қазақтың жүрегінде, өйткені ұлы ақын – өз халқының алып мәуелі бәйтерегінің бір бұтағы. MAUSOLEUM ZHAMBYL The Mausoleum was built in 1947 in the Almaty region, Zhambyl district. This is museum of the outstanding national poet Zhambyl Zhabayev. This mausoleum is a tribute of former blockade to the man who raised their patriotic spirit and strengthened the confidence in the victory of the besieged Leningrad. Zhambyl was born in 1846 and at the age of 14 became a pupil of Suyunbai - the famous bard. The boy carefully took over the experience of poetic skill, but in 20 years, he became an akyn: touring the aouls he demonstrated the gift of the poet-improviser. In his works, Zhambyl described trips of brave men in search of a happy proportion to its people and talked about the fight against the invaders of different times. 
|
|
|
|
|
ПАМЯТНИК НУРГИСЫ ТЛЕНДИЕВА Тлендиев Нургиса Атабаевич (р.1.04.1925, с. Чилик-Кемир Илийского р-на Алматинской обл.), казахский советский дирижер, композитор, домбрист. Народный артист Республики Казахстан (1975) и народный артист СССР (1984). Участник ВОВ. В 1947-50г.г. учился в Алматинской государственной консерватории, 1950-1952г.г. – на дирижерском факультете Московской консерватории. В 1952-60годы дирижер Театра оперы и балета, 1968-81годы – главный редактор музыкальной редакции киностудии «Казахфильм. С 1981г.» – организатор и художественный руководитель фольклорно-этнографического оркестра «Отрар сазы». Произведениям Н.Тлендиева, в которых унаследованы традиции казахской народной музыки, присущи мелодичность, лиризм, динамизм. Н.Тлендиев – автор музыки оперы «Золотые горы - «Алтын таулар», балета «Дорогой дружбы - «Достык жолымен», около 400 песен и романсов. Создал музыку к 50-ти драматическим спектаклям, 19-ти художественным фильмам, 14-ти документальным фильмам. НҰРҒИСА ТІЛЕНДИЕВ ЕСКЕРТКІШІ Ескерткіш 1999 жылы салынған. Архитекторы – С.А.Фазылов, скульпторы – Е.А.Сергебаев. Тілендиев Нұрғиса Атабайұлы 1925 жылы Алматы облысы Іле ауданы Шілкемер ауылында дүниеге келген. Тілендіұлы Нұрғиса – қазақтың әйгілі күйші-композиторы, дирижер, домбырашысы. Мәскеудің П.И.Чайковский атындағы консерваториясының дирижерлік факультетін бітірді. Қазақтың Абай атындағы опера және балет театрында (1953-1961), қазақтың Құрманғазы атындағы Мемлекеттік Академиялық халық аспаптар оркестрінде (1961-1964) және тікелей өзінің ұйымдастыруымен дүниеге келген “Отырар сазы” халық аспаптары оркестрінде (1981-1998) бас дирижер қызметін атқарды. Сондай-ақ, 1968 жылдан “Қазақфильм” киностудиясы музыка редакциясының бас редакторы болып істеді. Қазақстанның халық әртісі, Қазақстан Республикасы мемлекеттік сыйлығының иегері, КСРО-ның халық әртісі. Қазақстан Республика Президентінің жарлығымен Н.Тілендіұлына 1999 жылы “Халық Қаһарманы” атағы берілді. Тілендіұлы Нұрғиса қазақтың музыкалық мәдениетіне композитор, дирижер, орындаушы ретінде өшпес із қалдырған суреткер. Ол 500-ден астам музыкалық төл туындылардың авторы. Осынау мол мұраның жанрлық аясы да қайран қалдырады: ән, күй, романс, увертюра, поэма, контата, опера, балет т.б. Тілендіұлы Нұрғиса қазақтың музыкалық мәдениетіндегі сал-серілік дәстүрдің соңғы тұяғы. Еркін төгілген әсем әуен, сымбатты ырғақ, нәзік лиризм – Н.А.Тілендіұлы шығармаларына тән қасиет.
|
|
|
|
|
МЕЧЕТЬ УАЛИБАЯ Единственная в мире деревянная мечеть Жаркента, построенная без гвоздей и цемента. В 1886 году известный купец Уалибай-ахун Юлдашев решил построить на Великом шелковом пути деревянную мечеть. Но никто из местных мастеров не рискнул выполнить заказ, так как основным требованием Юлдашева было не использовать гвозди. Памятник архитектуры, построен китайским архитектором Хон-Пике в 1895 году. Колонны изготовлены из тянь-шаньских елей. Стены мечети из брусьев, а крыша – из жести. Мечеть построена в стиле архитектуры Средней Азии. Мастера в 120 неповторяющихся орнаментах использовали всего четыре цвета краски: зеленый - символ поколения, синий - символ неба, желтый - солнца и белый, символизирующий душу человека. Мусульмане тех лет считали, что если соединить эти краски вместе, в мире будет спокойствие и благополучие. Шедевр конца XIX века, аналогов которому в мире нет. С 1982 года находится под охраной государства. Всего было построено три таких здания - храм в Шанхае, мечеть в Кульдже и Мечеть Уалибая. Первая уничтожена коммунистами, вторая сгорела по невыясненным причинам. УӘЛИБАЙ МЕШІТІ Уәлибай мешіті Орта Азия сәулет өнері үлгісімен тұрғызылған ескерткіш. 1892-1895 жылдары Қытай сәулетшісі Хон Пик Жаркент қаласында салған. Құрылыс композициясының кіндігі – ортадан салынған мешіт құрылысы. Қасбеті шығысқа қараған, ауданы – 28х54 метр, биіктігі – 14,5 метр, мұнарасының биіктігі – 19 метр. Мешіт 52 бағана тізбегімен айналдыра қоршалған. Антаблементі ағашқа түсірген әсем оймышпен нақышталған. Тянь-Шань шыршасынан дайындалған бұл бағаналардың құрылыс қаңқасын құруда, әрі әсемдік көрік беруде мәні зор. Бағаналарды құрастыруда шеге қолданылмаған, қиып, қашап қиюластырған. Интерьері әсем оймыш, нәзік өрнектермен безендірілген. Мешіт қабырғасы да шебер қиюластырылған бағаналардан құралған, төбесі қаңылтырмен жабылған. MOSQUE UALIBAYA The world's only wooden mosque Zharkent was built without nails or cement. In 1886 the well-known merchant Ualibay-Ahun Yuldashev decided to build on the Silk Road the wooden mosque. But none of the local masters did not dare to execute the order because of the basic requirement Yuldashev - not to use nails. An architectural monument was built by a Chinese architect Hawn Piquet in 1895. The columns are made of Tien-Shan firs. The walls of the mosque are made from the boards, and the roof is made of tin. The mosque was built in the style of Central Asia architecture. Master of 120 unduplicated ornaments used only four colors of paint: green - a symbol of generation, blue - a symbol of the sky, yellow - the sun and white, symbolizing the human soul. The Muslims of that time believed that when you combine these colors together, the world would become calm and prosperity. The masterpiece of the late XIX century doesn`t have analogues in the world . Since 1982 mosque is under state protection. Three such buildings were built all over the world - the temple in Shanghai, a mosque in Kuldje and the Mosque of Ualibaya. The first was destroyed by the Communists, the second was burned for unclear reasons |
|
МЕМОРИАЛЬНЫЙ КОМПЛЕКС ШОКАНА УАЛИХАНОВА Комплекс сооружен в 1985 году в селе им. Уалиханова Алматинской области, к 150-летию Ч. Валиханова. Архитекторы - Б.А. Ибраев, С.И. Рустембеков, Р.А. Сейдалин. Комплекс включает: обелиск над захоронением, памятник, мемориальный музей, гостиницу и площадь с каскадами прудов. Главным звеном ансамбля является музей, в композиции которого авторы отразили основную направленность научного творчества Ш.Ш. Уалиханова, как исследователя культуры народов Центральной и Средней Азии. Формы музея образно соотносятся с традиционной мемориальной казахской архитектурой, в то же время, внутреннее пространство представлено как юрта, шатер. Мемориальный комплекс Ш.Ш. Валиханова был представлен на международном конкурсе “Интерарх” где завоевал 2-е место и был награжден серебряной медалью.ШОҚАН УӘЛИХАНОВТЫҢ МЕМОРИАЛДЫҚ КЕШЕНІМемориалдық кешен 1985 жылы Алтынемел баурайында (Алматы обл. Кербұлақ ауд.) ұлы ғалымның туғанына 150 жыл толу құрметіне ашылды. Архитекторлары – Б.А.Ибраев, С.И.Рүстембеков, Р.А.Сейдалин; инженерлер – А.П.Котов, А.И.Гусев. Мемориалды кешен ғалымның бейітіне қойылған белгіден, ескерткіштен, мұражайдан, қонақ үйден және хауызды алаңнан тұрады. Ансамбльдің басты ғимараты болып Ш.Ш.Уәлихановтың ғылыми творчестволық мұрасын бейнелейтін мұражай үйі алынған. Мұражай үйінің сыртқы пішіні қазақ халқының мемориалды архитектурасының дәстүрінен туындаса, ішкі кеңістігі киіз үйді, жолаушының шатырын елестетеді. Интерьердің негізінен үш түсті еденінің қара, қабырғаларының қызыл, төбесінің шымқай ақ болуы дәстүрлі көркем мәдениеттегі үш әлемді символды түрде бейнелейді. Үйдің едені бұрандалы түрде бірте-бірте биіктеп, екінші қабатқа көтерілуге жағдай жасайды. Орталық зал бұрыштарынан бастап ортасына қарай еңіс диагоналды арқалықтарымен жабылған. 30 орынды кино зал мен келушілерге қызмет көрсететін жайлар бөлек орналасқан. Қонақ үйдің әсем интерьері музейдің композициялық құрылымын сақтай отырып жалпы ансамбльдің ішкі, сыртқы тұтастығымен үйлесімін табады. Ш.Уәлиханов мемориалды кешенінің жобасы 1987 жылы Софияда өткен «Интерарх» халықаралық конкурсында екінші орын алып, күміс медальга ие болды. MEMORIAL COMPLEX OF SHOKAN UALIKHANOV The complex was built in 1985 in the village named after S.Ualikhanov, Almaty region, by the 150 anniversary of S. Ualikhanov. The architects are B.A. Ibrayev, S.I. Rustembekov, R.A. Seydalin. The complex includes: an obelisk above the burial, memorial museum, a hotel and the area with cascade of ponds. The main element of the ensemble is a museum in the composition of which the authors reflected the main trend of scientific creativity of S.S. Ualikhanov as a culture researcher of people of Central and Middle Asia. Forms of museum vividly relate to the traditional memorial Kazakh architecture, at the same time, internal space is represented as a yurt, a tent. Memorial of S.S. Valikhanov took the second place in the international competition "Interarch" and was awarded the silver medal. |
|
КАПШАГАЙСКОЕ ВОДОХРАНИЛИЩЕ Одно из крупнейших в Казахстане, его длина — 180 км, ширина — 22 км. Сегодня это самое посещаемое в Алматинской области место летнего отдыха, где можно ловить рыбу, купаться и загорать. Капчагайское водохранилище, создано для регулирования стока реки Или строительством (1965—1980) плотина и ГЭС в окрестностях города Капчагай расположено на территории Алматинской области. Заполнение водой началось в 1970 году. Общая емкость водохранилища — 28,14 млрд. м³. Средний многолетний сток воды р. Или в створе гидроузла 14,8 млрд м³. Зимой водохранилище замерзает.ҚАПШАҒАЙ СУ ҚОЙМАСЫҚапшағай суқоймасы – Қазақстанның осындай типтегі ірі көлдерінің бірі, ұзындығы – 100 шақырым, ені – 25 шақырымға созылып жатыр. Қазіргі таңда бұл Алматы облысы бойынша жазғы уақытта жағалаудағы демалыс ретіндегі ең көп қабылдайтын аймақ болып табылады. Жағалаулық коттедждер мен көптеген демалыс үйлері орналасқан солтүстік жағалауы өте танымал болып келеді. Көптеген демалыс үйлері осындағы кешендердің бір бөлігі болып келеді. 1970 жылы су қойма толтырыла бастады. Жалпы суқойманың ауданы – 28,14 млрд. м3. Қыста су қойма қатып қалады. Жазғы уақытта мұнда өте ыстық, кейде ауа температурасы 40°-қа дейін жетеді. Су температурасы мамыр мен маусым айларында +18°С +20°С, шілде және тамызда +22°С +28°С-қа дейін жетсе, қыркүйек айында +18°С +20°С болады. KAPSHAGAI RESERVOIR This reservoir is one of the largest in Kazakhstan, its length is 180 km, width - 22 km. Today it is the most visited in the Almaty region summer resort, where you can fish, swim and sunbathe. Kapshagai reservoir was created to regulate the flow of the river or building (1965-1980) dam and power plant near the city Kapchagay located on the territory of Almaty region. The reservoir was filled up in 1970. Total capacity of reservoir is 28.14 billion m ³. In winter the reservoir freezes. |
|
|
|
|
КАПШАГАЙСКАЯ ГРЭС-1 Дирекция строящейся Капчагайской ГЭС была образована в 1965 году. Река Или была перекрыта 29 сентября 1969 года. Первый гидроагрегат станции был пущен 22 декабря 1970 года, последний — ровно через год, 22 декабря 1971 года. В 1980 году строительство ГЭС было окончательно завершено. С 1 января 1994 года мощность электростанции в результате перемаркировки гидроагрегатов была снижена с проектных 434 МВт до 364 МВт. Гидроэлектростанция не может использовать свой потенциал по мощности и выработке электроэнергии в связи с экологическими и хозяйственными ограничениями, наложенными на объёмы сбросов воды в нижний бьеф. Капчагайская ГЭС принадлежит ЗАО «Алматы Пауэр Консолидэйтед»ҚАПШАҒАЙ СЭС-І.Алматы облысы Қапшағай қаласында 1975 жылы салынған. Бас инженері Г.Б.Герасимов. Ол – Алматы қаласынан 70 шақырым жердегі Іле өзенінің Қапшағай шатқалында орналасқан станция. СЭС-тің өзен арнасы 600 метрге дейін тар жар тасты шатқалға салынуы – су деңгейін 40 метрге көтеруге мүмкіндік береді. Қапшағай СЭС-тің белгіленген қуаты – 434 мың кВт сағ. Оның құрылысы 1965 жылы басталып, алғаш екі агрегаты 1970 жылы, үшіншісі 1971 жылдың аяғында іске қосылды. Су торабының құрамында ұзындығы 470 метр, көлденеңінен 450 метр, биіктігі 50 метр бетонды плотина бар. Ауданына ұзындығы 180 шақырым, көлденеңінен 22 шақырым бөген жасалды. Қапшағай құрылысына жұмсалған шығын екі жылда өтелді. Қапшағай СЭС жылына 1163 млн. кВт сағ. Электр энергиясын береді. KAPSHAGAI SDPP ( State District Power Station) Direction Kapchagay GES was founded in 1965. River was closed at Sept. 29, 1969. The first hydroelectric station was launched on Dec. 22, 1970, the last - exactly a year later, on Dec. 22, 1971. In 1980, the construction of hydroelectric power station was finally completed. From 1 January 1994 the power plant as a result of remarking hydroelectric project was reduced from 434 MW to 364 MW. Hydroelectric power plant can not use their potential power generation in relation to environmental and economic restrictions imposed on the discharges of water in the tailrace. Kapchagai GES belongs to JSC "Almaty Power Consolidaited" |
|
ПАМЯТНИК РАЙЫМБЕК БАТЫРУ Райымбек батыр родился в 1705 г. Он один из известных казахских батыров, участвовавший в сражениях против джунгарского нашествия. За проявленное мужество в борьбе против джунгарских нашествий в 17 лет, ему было присвоено звание «Батыр». Памятник был установлен 4 сентября 1996 г. в Райымбекском районе в 12 км от Сарыжазского сельского округа. Автор памятника - К. Егизбаев. РАЙЫМБЕК БАТЫР ЕСКЕРТКІШ Райымбек батыр 1705 жылы туған. Ол жоңғар шапқыншылығына қарсы соғысқан қазақтың белгілі батырларының бірі. Жоңғар басқыншыларына қарсы күресте көрсеткен ерлігі үшін оған 17 жасында «батыр» деген атақ берілген. Ескерткіш 1996 жылдың 4 қыркүйегінде Сарыжау ауылынан 12 шақырым жерде Райымбек ауылында қойылған. Авторы – К.Егізбаев. THE MONUMENT OF RAYIMBEK BATYR Rayimbek Batir was born in 1705. He was one of the most famous Kazakh batyrs, who participated in the battles against Djungarian invasion. For his manifesting courage in the fight against Djungar invaders at 17 years, he was awarded the title "Batir". The monument was established on Sept. 4, 1996 in Raymbek district in 12 km from Saryzhak rural district. The author of the monument is K. Egizbaev. |
|
ПАМЯТНИК КАРАСАЙ БАТЫРУ Памятник Карасай батыру был установлен в 1998 году в селе Узынагащ Жамбылского района, в честь его 400-летия. Карасай Алтынай-улы родился в 1598 году в Жетысу. Происходит из племени Шапрашты, рода Ескожа, отец его Алтынай был провидцем. Он возглавлял войско в освободительной войне казахов против джунгарских завоевателей в Жетысу: у рек Каргалы, Узынагаш, Каракыстак, Кастек, Жиренайгыр, Ыргайты и у гор Каракия, Актасты, Сарыжазык, Суыктобе. В одной из битв прорвал вражескую линию обороны и водрузил знамя на горе Суыктобе. После этой победы у племени Шапырашты боевым кличем стал «Карасай!».
Қарасай батыр ескерткіші 1998 жылы Жамбыл ауданы Ұзынағаш ауылында қойылған. Батырдың 400 жылдығына арналған сый еді. Жетісудағы жоңғар шапқыншылығына қарсы азаттық қозғалысының қолбасшыларының бірі болған, қазақтың батыры – Қарасай батыр. Ол – Алатаудың бөктерінде Іле өзенінің бойында туған. Қарғалы өзені, Ұзынағаш, Қарақыстақ, Қастек, Ырғайты және Қаракия, Ақтасты, Сарыжазық тауларындағы шайқастарға қатысқан. Суықтөбе тауының етегінде жаудың бекінісін бұзып, Қарасай батырдың інісі Қойшегір бастаған сарбаздардың жеңіске деген құлшынысын арттырды. Қарасай батырдың ерліктері Жамбылдың өлеңдерінде жырланған. Аңыз бойынша, 73 жасында Солтүстік Қазақстан аймағында, Мәдениет ауылына жақын жерде өмірден өткен. MONUMENT OF KARASSAI BATIR Monument to Karassai batyr was established in 1998 in the village Uzynagasch of Zhambyl region, in honour of his 400 anniversary. Karassai Altynay-uly was born in 1598 in Zhetysu. He comes from the tribe Shaprashty, kind Eskozha, his father Altynay was a visionary. He led the army in the liberation war against the Kazakh Djungar conquerors in Zhetysu: the rivers Kargaly, Uzynagash, Karakystak, Castek, Zhirenaygyr, Yrgayty and on the top of the mountains Karaki, Aktasty, Saryzhazyk, Suyktobe. In one of the battles he broke through the enemy's defense line and hoisted the flag on Mount Suyktobe. After this victory tribe Shapyrashty battle cry became "Karassai!". |
|
ОБЛАСТНОЙ АКИМАТ НА ЦЕНТРАЛЬНОЙ ПЛОЩАДИ Здание областного акимата расположено на центральной площади, гордости города Талдыкорган. ОРТАЛЫҚ АЛАҢДАҒЫ ОБЛЫС ӘКІМШІЛІГІ Облыс әкімшілігі Алматы облысының мақтанышы. Ол Талдықорған қаласының орталық алаңында орналасқан. REGIONAL ADMINISTRATION OF THE CENTRAL SQUARE. Building regional akimat located on the central square, the pride of the city Taldykorgan. |
|
ДВОРЕЦ КУЛЬТУРЫ ИМ. ИЛЬЯСА ЖАНСУГУРОВА. ФОНТАН «СЕМИРЕЧЬЕ» Дворец культуры имени казахского поэта Ильяса Жансугурова, находится на улице Независимости, здание построено в 1963 г. Общая площадь составляет – 3563 кв.м. Дворец культуры рассчитан на 500 посадочных мест. Фонтан был установлен в 2001 году, символизирующий «Жер Жаннаты Жетысу». Автор - Президент Союза Дизайнеров Казахстана- Т. Сулейменов. І.ЖАНСҮГІРОВ АТЫНДАҒЫ МӘДЕНИЕТ САРАЙЫ. «ЖЕТІСУ» ФОНТАНЫ Мәдениет сарайы Тәуелсіздік көшесінде орналасқан. Ғимарат 1963 жылы салынды. Жалпы көлемі – 3563 ш.м. құрайды. 500 орынға арналған мәдениет сарайы.«Жер Жаннаты Жетісудің» символына айналған фонтан 2001 жылы ашылды. Фонтанның авторы – Қазақстан Дизайнерлер Кеңесінің Президенті – Т.Сүлейменов. PALACE OF CULTURE NAMED AFTER ILYAS ZHANSUGUROV. FOUNTAIN “SEVEN RIVER” Palace of culture named after the Kazakh poet Elias Zhansugurov is situated on the streets of Independence, the building was erected in 1963. Total area is 3563 sq.m. The Palace of Culture is calculated on 500 seats. The fountain was installed in 2001, symbolizing the "Jer Jannat Zhetysu”. The author is the President of the Union of Kazakhstan Designers, T. Suleimenov |
|
ОЗЕРО БАЛХАШ Полупресноводное озеро в восточной части Казахстана, второе по величине непересыхающее солёное озеро (после Каспийского моря) и 13-е в списке крупнейших озер мира. Озеро расположено в Алматинской области. Оно находится на высоте 342 м. над уровнем моря. Длина-614 км. Плошадь-18200 кв.км. Уникальность озера состоит в том, что оно разделено узким проливом на две части с различными химическими характеристиками воды — в западной части она практически пресная, а в восточной — солоноватая БАЛҚАШ КӨЛІ Балқаш – Қазақстанның оңтүстік-шығысында жатқан көл. Ол – Балқаш Алакөл ойысының терең шараларының бірінде орын тепкен. Теңіз деңгейінен 342 метр биіктікте жатыр. Ауданы – 18200 шаршы шақырым. Ұзындығы – 614 шақырым, ең енді жері – 74 шақырым, орташа тереңдегі – 6 м, ең терең жері – 27 м. Балқаш көлі туралы алғашқы деректер саяхатшылар В.Рубрук пен И.Карпинидің еңбегінде жазылды. 1850-1860 жылдары Балқаш ойысы мен Іле алыбын қазақтың ұлы ғалымы Ш.Уәлиханов зерттеді. Ол – Балқаш алыбында тығыз байланысты Іле және Жоңғар Алатаулары табиғатына ғылыми сипаттама жасады, бұларды биік таулық белдеулерге бөлді, Балқаш пен Алакөл шараларының пайда болуы мен қалыптасу тарихының өте ұқсастығын алғаш рет дәлелдеді. Балқаш көліне Іле, Қаратал, Ақсу, Лепсі, Аягөз, Бақанас, Тоқырау және Мойынты өзендері құяды. LAKE BALKHASH This lake is half-limnetic lake in the eastern part of Kazakhstan, the second largest perennial saline lake (after the Caspian Sea) and 13th in the list of the largest lakes in the world. The lake is situated in the Almaty region. It is situated at an altitude of 342 meters above sea level. Length is 614 km. Living surface is 18200 sq.km. The uniqueness of the lake lies in the fact that it is divided by a narrow strait into two parts with different chemical characteristics of water - in the western part it is almost fresh, and in the east – brackish |
|
СТЕЛА АНЫРАКАЙСКОЙ БИТВЫ Выдающимся событием в освободительной борьбе казахского народа против джунгарских агрессоров стала Аныракайская битва. Она произошла весной 1730 года в местности Аныракай в 120 верстах на юго-восток от южной оконечности озера Балхаш у озера Алаколь, известное у казахов под названием «Ит ішпес Алакөл». АҢЫРАҚАЙ ШАЙҚАСЫНЫҢ СТЕЛЛАСЫ Аңырақай шайқасы (1729 ж., кей деректерде 1730 ж.) — біріккен қазақ қолының жоңғар басқыншылығына қарсы жүз жылдық азаттық соғысында бетбұрыс жасаған ең ірі жеңісі. Аңырақай шайқасы Балқаш көлінен 120 шақырымдық жерде, Алакөл маңында болды. Ал Аңырақай шайқасының стелласы Алматы облысында Алматы-Бішкек трассасының 36 шақырымында орналасқан. STELLA OF ANURAKAI BATTLE Anurakai battle became the outstanding event in the liberation struggle of the Kazakh people against Djungar aggressors. It occurred in the spring of 1730 in the area Anyrakay ,120 miles south-east of the southern tip of Lake Balkhash, on lake Alakol known among the Kazakhs, entitled «Ит ішпес Алакөл». |
|
МАВЗОЛЕЙ РАЙЫМБЕК БАТЫРА Райымбек батыр (1705-1780)-великий казахский батыр из рода албан Старшего жуза. Легендарный борец за свободу казахов от джунгарских захватчиков, освободивший Семиречье. Жизнь батыра Райымбека прошла на переломных этапах казахской истории. Райымбек является одним из руководителей борьбы за освобождение от джунгар окрестностей Каратау и Жетысу. Особо отличился в сражении в урочище Ойран тобе, между горами Торайгыр и Согеты. По свидетельству современников, он был 77 раз ранен в боях, и только железное здоровье, огромная сила воли, да находившиеся рядом верные соратники, 33 года удерживали воина в седле. Райымбек прожил достойную жизнь и был похоронен с почестями близ Алматы. Его захоронение стало объектом паломничества казахов. Позже это место вошло в восточные границы города. В 1981 году на его могиле была установлена гранитная стела, а в 1994 году в торжественной обстановке был открыт мавзолей выдающегося воина-освободителя РАЙЫМБЕК БАТЫР КЕСЕНЕСІ Райымбек Түкеұлы (1705-1785) – жоңғар басқыншыларына қарсы шайқастарда атамекенін жаудан азат еткен батыр әрі әулие, қолбасшы. Соғыста 77 рет жарақат алған батыр. Батыр қазіргі Алматы облысында туған. Ұлы жүз Албан ішіндегі Алжан руының Сырымбет тармағынан. Райымбек 17 жасында жоңғар басқыншыларына қарсы күресте ерлік көрсетіп, «батыр» атанған. Қалмақтың Бадам, Қорын, Ағанас, Секер, т.б. хан, ноян батырларын жекпе-жекте жеңіп, Қаратау өңірі мен Жетісуды жаудан азат етуге басшылық жасағандардың бірі. Торайғыр және Сөгеті таулары аралығындағы «Ойрантөбе» деген жерде өткен шайқаста ерекше көзге түскен. 1733 жылы Бөлек батырмен бірге жоңғарға елші болып барған. Райымбектің ерекше еңбегін оның есімі албан тайпасының ұранына айналғанын да білуге болады. Көзі тірісінде «көріпкел», «әулие» атанған. Ол Алматы алқабында Шілік, Жалаңаш өңірінде тоған қаздырып, су шығартып, егін ектірген. Алматы облысында Райымбек есімімен аталатын жер-су аттары көп кездеседі. Торайғыр тауындағы Айырлы асуының маңында «Райымбек бастауы» бар. Алматы облысының Нарынқол, Кеген аудандары бірігіп, қазірде Райымбек атымен аталады, онда батырға ескерткіш орнатылған. Батырдың бейіті Алматы қаласындағы оның есімімен аталатын үлкен даңғылдың бойында орналасқан. Ел ауызындағы аңыз әңгіме бойынша Райымбек батыр дүниеден озар алдында ұрпақтарына «денемді ақ түйеге артып басын бос жіберіңдер. Ол қай жерге барып шөксе сол жерге жерлеңдер» деген өсиет айтса керек. Сол ақ түйе шөккен жердегі батыр есімімен аталатын зираттың басына зәулім кесене тұрғызылып, ақ түйенің мүсіні орнатылған. Қасиетті орын саналатын осы кесене тұрғызылған жерге адамдар келіп тәу етіп тұрады. 1981 жылы жерленген жерінде граниттан жасалған ескерткіш орнатылып, 1994 жылы ресми түрде кесененің ашылуы болды. MAUSOLEUM OF RAIYMBEK BATYR Raiymbek Batyr (1705-1780) is a great Kazakh brave man of the genus Albans Senior Juz. He is the legendary freedom fighter from Djungar invaders, freed Semirechye. Life of batyr Raiymbek was held at a crucial stage of Kazakh history. Raiymbek is one of the leaders of the struggle for liberation from Djungars neighborhoods Tau and Zhetysu. He distinguished himself in battle in the tract Oiran tobe between the mountains Toraigyr and Sauget. According to contemporary accounts, he was wounded 77 times in battle, and only iron constitution, an enormous force of will, faithful companions, held a warrior in the saddle for 33 years. Raiymbek lived a decent life and was buried with honors near Almaty. His burial place became the object of pilgrimage of the Kazakhs. Later this place became the eastern border of the city. In 1981 on his tomb granite stele was installed, and in 1994 in a solemn ceremony the mausoleum of the outstanding warrior-liberator was opened. |
|
ЧАРЫНСКИЙ КАНЬОН Прекрасный памятник природы, сохранившийся миллионы лет, чрезвычайно живописен и очень разнообразен в геолого-геоморфологическом отношении. Высота отвесных склонов каньона достигает 150-300 м. Поражает чрезвычайная расчлененность рельефа: многочисленные балки и овраги образуют густую, беспорядочную сеть. Ветер и вода создали здесь красивейшую «Долину замков». Длина долины – более 2 км, ширина – 20 – 80 м. Ландшафтное разнообразие Чарынского каньона обуславливает многообразие флоры и фауны. Здесь произрастает более 1500 видов растений, 17 из которых занесены в Красную книгу Казахстана и 62 вида млекопитающих, 103 вида гнездящихся птиц, 25 видов рептилий. ШАРЫН ШАТҚАЛЫ Шарын шатқалы – ең ірі экзотикалық орындардың бірі. Әлемде АҚШ пен Қазақстан және Ресей аумағында ғана кездесетін мұндай әсем жерімен әр қазақ мақтана алады. Шарын шатқалы үлкендігі жөнінен әлемде АҚШ-тың Колорадо жазығындағы Гранд-Каньоннан кейінгі екінші шатқал болып саналады. Ерекше шайылған формалар, желденген рельефтер – ертегідегі құм тауларынан жасалған ескерткіштер әлеміне алып кетеді. Сан алуан сазды-тасты қызық мүсіндер – судың, жел мен күннің асықпай, мұқият жасаған туындысы. Табиғат күштері Шарын өзенінің арнасында таңғажайып мүсіндер топтамасын жасаған. «Қамалдар аңғары», «Жалмауыз кемпір шатқалы» және т.б. Құмды жардың биіктігі – 150-300 метр. Шарын шатқалы Алматыдан шығысқа қарай 220 шақырым жерде Райымбек ауданының аумағында орналасқан. Саяхатшылар үшiн Шарын шатқалы, әсіресе, оның төменгi бөлiгi ғажайып сұлулығымен тартымды. Жергілікті халық бұл жерді «қорғанды қамалдар аңғары» деп атап кеткен. 2005 жылдан бастап Шарын шатқалы мен шетен тоғайының аумағында «Шарын мемлекеттік ұлттық табиғи қорығы» құрылды. Шарын шатқалындағы жер бедерi жаратылысының алуандығы жануарлар мен өсiмдiктер дүниесiнiң мол болуына қолайлы жағдай жасаған. Мұндағы 1500 өсiмдiк түрiнiң 34-сi «Қазақстан Республикасының Қызыл кiтабына» енген. Ал, жануарлар дүниесiнен сүтқоректiлердiң 60, ұя басатын құстардың 300, сумекенділердің 20 түрі және бауырымен жорғалаушылардың 800 түрi бар. CHARYN CANYON A beautiful monument of nature preserved for millions of years, is extremely picturesque and very varied in the geological and geomorphological terms. The height of the steep slopes of the canyon reaches 150-300 m. Wind and water have created this beautiful "Valley of Castles". The length of the valley is more than 2 km, width - 20 - 80 m. Landscape diversity Charyn Canyon determines the diversity of flora and fauna. It grows more than 1500 species of plants, 17 of which are listed in the Red Book of Kazakhstan, and 62 species of mammals, 103 species of nesting birds, 25 species of reptiles. |
следующая страница>