2010 - 2014 жылдарға арналған Жасыл даму салалық бағдарламасын бекiту туралы
Қазақстан Республикасы Үкiметiнiң 2010 жылғы 10 қыркүйектегi № 924 Қаулысы
«Қазақстан Республикасының 2020 жылға дейiнгi Стратегиялық даму жоспары туралы» Қазақстан Республикасы Президентiнiң 2010 жылғы 1 ақпандағы № 922 Жарлығын iске асыру мақсатында Қазақстан Республикасының Үкiметi ҚАУЛЫ ЕТЕДI:
1. Қоса берiлiп отырған 2010 - 2014 жылдарға арналған «Жасыл даму» салалық бағдарламасы (бұдан әрi — Бағдарлама) бекiтiлсiн.
2. Қазақстан Республикасы Қоршаған ортаны қорғау министрлiгi мүдделi орталық және жергiлiктi атқарушы органдармен бiрлесiп, Бағдарламада көзделген iс-шаралардың тиiсiнше және уақтылы орындалуын қамтамасыз етсiн.
3. Жауапты орталық және жергiлiктi атқарушы органдар, ұлттық, компаниялар (келiсiм бойынша) "Салалық бағдарламаларды әзiрлеу және мониторингiлеу ережесiн бекiту туралы" Қазақстан Республикасы Үкiметiнiң 2010 жылғы 18 наурыздағы № 218 қаулысымен бекiтiлген Салалық бағдарламаларды әзiрлеу және мониторингiлеу ережесiне сәйкес Бағдарламаның iске асырылу барысы туралы ақпарат берсiн.
4.
Алынып тасталды - ҚР Үкiметiнiң 2011.08.04 № 912
Қаулысымен.
5. 1-қосымшаға сәйкес Қазақстан Республикасы Үкiметiнiң кейбiр шешiмдерiнiң күшi жойылды деп танылсын.
6. Осы қаулының орындалуын бақылау Қазақстан Республикасы Премьер-Министрiнiң бiрiншi орынбасары Ө.Е.Шөкеевке жүктелсiн.
7. Осы қаулы қол қойылған күнiнен бастап қолданысқа енгiзiледi.
Қазақстан Республикасының
Премьер-Министрi К. Мәсiмов
Қазақстан Республикасы
Үкiметiнiң
2010 жылғы 10 қыркүйектегi
№ 924 қаулысымен
бекiтiлген
2010 - 2014 жылдарға арналған «Жасыл даму» салалық
бағдарламасы
1. Бағдарламаның паспорты
Атауы 2010 - 2014 жылдарға арналған «Жасыл
даму» салалық бағдарламасы
Әзiрлеуге негiздеме «Қазақстан Республикасының 2020 жылға
дейiнгi Стратегиялық даму жоспары
туралы» Қазақстан Республикасы
Президентiнiң 2010 жылғы 1 ақпандағы
№ 922 Жарлығы
Бағдарламаны Қазақстан Республикасы Қоршаған ортаны
әзiрлеуге және iске қорғау министрлiгi
асыруға жауапты
мемлекеттiк орган
Мақсаты Табиғи экожүйелердi сақтау және қалпына
келтiру бойынша жағдай жасау
Мiндеттерi «Жасыл экономиканы» дамыту; қоршаған
ортаның құрамдауыштары мен денсаулыққа
антропогендiк әсер етудi төмендету;
табиғи экожүйелердi сақтау және қалпына
келтiру; қоршаған ортаның сапасын
басқару жүйесiн дамыту және жетiлдiру
Iске асыру мерзiмдерi 2010 - 2014 жылдар
Нысаналы индикаторлар Кешендi экологиялық рұқсаттарға
енгiзiлген ресурс үнемдеу көрсеткiштерi
2014 жылы 1 дананы құрайды.
Атмосфераға зиянды заттар
шығарындыларының төмендеу пайызы 2009
жылмен салыстырғанда 2014 жылға кемiнде
5,9 % болады.
Ластағыш заттар төгiндiлерiнiң деңгейi
2009 жылмен салыстырғанда 2014 жылға
кемiнде 3,5 %-ды құрайды.
2014 жылға қалдықтардың түзiлуiне оларды
қайта өңдеу үлесi 21,9 %-ды құрайы.
2014 жылға қарай 1992 жылмен
салыстырғанда парниктiк газдардың
шығарындылары көлемiнiң асырылмауы
96%-ды құрайды
Шөлейттенген және жұтаңдаған жерлер
алаңының өзгеру серпiнi 2014 жылға 0,05
га құрайды.
Сирек кездесетiн және жойылу
қаупi бар жабайы тұяқты жануарлар
түрiнiң санын мекендейтiн аймақтарында
ұлғайту 2014 жылға:
тоғайдағы асыл марал - 2 %;
құлан - 4 %;
жайран - 4 %;
арқар - 2 %.
Киiктер санының өсуi 2014 жылға 10 %
құрайды.
Табиғи су айдындары мен су қоймаларына
бағалы кәсiптiк балықтардың өмiрге
төзiмдi жас балықтарын шығару 2014 жылға
170,0 млн. дана құрайды.
Ерекше қорғалатын табиғи аумақтар:
Жаңаларының саны - 13 аумақ
Кеңейтiлетiндерiнiң саны - 7 аумақ.
Орман отырғызу көлемiн ұлғайту 2014
жылға 65,0 мың га құрайды.
Бақылау пункттерiнiң саны 2014 жылға:
метеорологиялық станциялар - 261;
агрометеорологиялық бекеттер - 79;
гидрологиялық бекеттер - 305;
автоматты режимде жұмыс iстейтiн
атмосфера ауасының жай-күйiн - 67;
Гидрометеорологиялық қауiптi және дүлей
құбылыстар туралы дауыл ескертулерiнiң
алдын ала уақыттылығын арттыру 2014
жылға 72 сағатты құрайды.
Қаржыландыру көздерi Бағдарламаны iске асыруға жалпы сомасы
мен көлемi 172267,7 млн. теңге қаражат бөлу
көзделген:
оның iшiнде республикалық бюджеттен
100310,1 млн. теңге, оның iшiнде:
2010 жылы - 18837,2 млн. теңге;
2011 жылы - 32528,2* млн. теңге;
2012 жылы - 27574,4* млн. теңге;
2013 жылы - 21122,0* млн. теңге;
2014 жылы - 248,3* млн. теңге;
жергiлiктi бюджеттен - 50657,3 млн.
теңге, оның iшiнде:
2010 жылы - 7674,1 млн. теңге;
2011 жылы - 13435,2** млн. теңге;
2012 жылы - 9341,6** млн. теңге;
2013 жылы - 9847,5** млн. теңге;
2014 жылы - 10358,8** млн. теңге;
халықаралық гранттан 484,9 млн. теңге,
оның iшiнде:
2010 жылы - 68,0 млн. теңге;
2011 жылы - 211,8* млн. теңге;
2012 жылы - 124,4* млн. теңге;
2013 жылы - 80,7* млн. теңге;
қарыз қаражатынан - 3468,7 млн. теңге,
оның iшiнде:
2010 жылы - 1010,8 млн. теңге;
2011 жылы - 1822,9* млн. теңге;
2012 жылы - 401,0* млн. теңге;
2013 жылы - 234,0* млн. теңге;
меншiктi қаражаттан - 17347,0 млн.
теңге, оның iшiнде:
2010 жылы - 1284,6 млн. теңге;
2012 жылы - 1062,4* млн. теңге;
2013 жылы - 7500,0* млн. теңге;
2014 жылы - 7500,0* млн. теңге.
Ескертпе:
* - қаржыландыру көлемi тиiстi қаржы
жылына арналған бюджеттi қалыптастыру
кезiнде нақтыланады;
** - қаржыландыру көлемi тиiстi қаржы
жылына арналған жергiлiктi бюджеттi
қалыптастыру кезiнде нақтыланады
2. Кiрiспе
2010 - 2014 жылдарға арналған «Жасыл даму» бағдарламасы (бұдан әрi - Бағдарлама) «Қазақстан Республикасының 2020 жылға дейiнгi Стратегиялық даму жоспары туралы» Қазақстан Республикасы Президентiнiң 2010 жылғы 1 ақпандағы № 922 Жарлығын iске асыру мақсатында әрi 2008 жылдың қыркүйек - қазан айларында Батыс Қазақстан және Шығыс Қазақстан облыстарына сапары барысында Мемлекет басшысы берген тапсырмаларды орындау шеңберiнде әзiрлендi.
Қолданыстағы бағдарламалық құжаттарды оңтайландыру шеңберiнде осы Бағдарламаға Қазақстан Республикасының 2004 - 2015 жылдарға арналған экологиялық қауiпсiздiгi тұжырымдамасы, Қазақстан Республикасының Ерекше қорғалатын табиғи аумақтарын 2030 жылға дейiн дамытудың және орналастырудың тұжырымдамасы, «Қазақстан Республикасының 2008 - 2010 жылдарға арналған қоршаған ортаны қорғау» бағдарламасы, 2008 - 2010 жылдарға арналған «Жасыл ел» бағдарламасы; Су ресурстарын, жануарлар дүниесiн сақтау және оңтайлы пайдалану және ерекше қорғалатын табиғи аумақтардың желiсiн дамыту жөнiндегi 2010 жылға дейiнгi бағдарлама Арал өңiрiнiң проблемаларын кешендi шешу жөнiндегi 2007 - 2009 жылдарға арналған бағдарлама бiрiктiрiлген.
Бағдарлама ресурстарды пайдалану мен экономикалық өсудiң экологиялық салдары арасындағы тәуелдiлiктi жоюды көздейтiн «жасыл экономика» прогрессивтi қағидатын пайдалануға бағдарланған.
Халықаралық қатынастарды, қоршаған ортаны қорғау мен табиғат пайдалануды ғылыми қамтамасыз етудi дамыту жөнiндегi iс-шаралар, қоршаған орта мен табиғи ресурстар мониторингiнiң жүйелерi, экологиялық бiлiм беру, ағарту және халықты хабардар етуiн арттыру мәселелерi айқындалды.
Бағдарлама салааралық сипатта және парниктiк газдар шығарындыларын, атмосфералық ауаның ластануын, экологиялық апат аймақтарын, ерекше қорғалатын табиғи аумақтарды, өндiрiс және тұтыну қалдықтарын, су ресурстарын, көгалдандыруды және басқаларын қоса алғанда, көптеген мәселелердi кешендi түрде шешуге ықпал ететiн болады.
Бағдарламаға орман шаруашылығы мен жануарлар әлемi, ерекше қорғалатын табиғи аумақтар блогы қосылды. Қоғамның негiзгi мақсаттарының бiрi биологиялық әр алуандықты сақтау және елдiң орнықты дамуын қамтамасыз ету болып табылады.
3. Ағымдағы жағдайды талдау
3.1. Сала жай-күйiнiң ағымдағы жағдайын, сондай-ақ осы
саланың елдiң әлеуметтiк-экономикалық және қоғамдық-саяси
дамуына әсерiн бағалау
Экологиялық проблемаларды шешу Экологиялық кодекстi қабылдау, «2005 - 2007 жылдарға арналған қоршаған ортаны қорғау» және «2008 - 2010 жылдарға арналған қоршаған ортаны қорғау» бағдарламаларын, Балқаш - Алакөл бассейнiн орнықты дамыту бағдарламасын, сондай-ақ басқа да бағдарламалық және нормативтiк құқықтық құжаттарды iске асыру арқылы Қазақстан Республикасының 2004 - 2015 жылдарға арналған экологиялық қауiпсiздiгi тұжырымдамасы шеңберiнде жүзеге асырылды.
Алайда, тұтастай алғанда, қоршаған орта ластануының экологиялық жүйелер мен халық денсаулығына терiс әсерiн айтарлықтай төмендету әзiрге қолдан келмей тұр.
Мыналар: парниктiк газдар шығарындылары, атмосфералық ауаның ластануы, су ресурстарының ластануы, өндiрiс және тұтыну қалдықтарының жиналуы, биологиялық әр алуандықты ұтымды пайдаланбау Қазақстанда әлi де шешiлмей отырған негiзгi проблемалар болып қалып отыр.
Осы уақытқа дейiн Қазақстанның сыртқы су ресурстарының көлемi мен сапасына тәуелдiлiгi сақталуда, бұл елдiң бiрқатар су бассейндерiнiң тұрақтылығына айтарлықтай қауiп төндiредi. Шекаралас елдермен (Қытай, Қырғыз, Өзбекстан) су-экологиялық және су-энергетикалық проблемалар реттелмеген күйiнде қалып отыр.
Соңғы жылдары шектес мемлекеттер аумағынан келетiн суды пайдалану: проблемасы ушығып кеттi: өзен ағыны жылына 15,1 км
3-ге қысқарды, бұл жылына 2-3 км
3-ге дейiн су ресурстарының тапшылығына әкелуде. Мұндай үрдiс кейiнгi жылдары да болжануда. Суға тәуелдiлiк мәселелерi елдiң азық-түлiк қауiпсiздiгiне де, экологиялық қауiпсiздiгiне де қатер төндiредi.
3.2. Күштi және әлсiз жақтарын, осы сала үшiн
мүмкiндiктер мен қауiптердi талдау
Объективтi талдау жасау үшiн оның күштi және әлсiз жақтарын, сондай-ақ, қазiргi мүмкiндiктер мен қауiптердi нақты анықтау қажет.
Оң факторлар
|
Терiс факторлар
|
Күштi жақтары
1. Қоршаған ортаның жай-күйi мен халық денсаулығына келеңсiз антропогендiк әсердi төмендету.
2. Жануарлар әлемiн сақтау және ұтымды пайдалану, ерекше қорғалатын табиғи аумақтар желiсiн дамыту.
3. Аңшылық шаруашылығын дамыту жолымен жануарлар әлемiн орнықты пайдалану.
4. Бай табиғи ресурстар.
5. Орман шаруашылығының негiзгi институттары мен инфрақұрылымы сақталған.
|
Әлсiз жақтары
1. Атмосфераға ластаушы заттар шығарындыларының жоғары деңгейi.
2. Су көздерiне ластаушы заттар тастандыларының жоғары деңгейi.
3. Қалдықтарды қайта өңдеу мен кәдеге жаратудың көлемiнiң төмендiгi.
4. Ағаш отырғызу және егу көлемiнiң бiрнеше есе азаюы.
|
Мүмкiндiктер
1. Атмосфераға ластағыш заттар шығарындыларын төмендету.
2. Ластағыш заттардың төгiндiлерiн азайту.
3. Қалдықтарды өңдеу және кәдеге жарату көлемiн арттыру.
4. Шығарындыларды едәуiр және экономикалық тиiмдi қысқартуға қол жеткiзу
5. Республиканың аумағын «тарихи» ластаулардан тазарту.
6. Басым өңiрлерде биологиялық әртүрлiлiктi ұзақ мерзiмдi сақтауға және қоршаған орта жағдайының орнықтылығына кепiлдiк беретiн қорғалатын табиғи аумақтар желiсiн құру
7. Сирек кездесетiн және жойылып бара жатқан жабайы тұяқты жануарлар мен киiктердiң санын ұлғайту.
8. Орманды молықтыруда, олардың тұқымдық құрамын жақсартуда жаңа технологиялар енгiзу
|
Қауiптер
1. Климаттың жаhандық өзгеруi салдарының ұлғаюы.
2. Табиғи ортаның трансшекаралық ластануы.
3. Жинақталған тарихи ластанулар бар аймақтарда қиын экологиялық жағдайлардың пайда болуы.
4. Өндiрiс көлемiнiң өсуiне байланысты өнеркәсiп кәсiпорындарының авариялық дүркiн шығарындылары.
5. Орман экожүйелерi орнықтылығының бұзылуы.
6. Жабайы жануарлардың шектес мемлекеттерге ауып кеткен жағдайдағы ықтимал шығындар.
|
Қауiптердiң алдын алу мақсатында парниктiк газдардың шығарындыларын, атмосфера ауасы мен су ресурстарының ластануын, өндiрiс пен тұтыну қалдықтарының жинақталуы, экологиялық апат аймақтарын, ерекше қорғалатын табиғи аумақтарды, жануарлар дүниесiн, көгалдандыруды және т.б. қамтитын көптеген мәселелердi кешендi шешу қажет.
3.3. Тиiстi саланы дамытудың негiзгi проблемалары,
үрдiстерi және алғышарттары
3.3.1. Парниктiк газдардың шығарындылары
Қазақстан Республикасында парниктiк газдардың шығарындылары 1992 жылы СО2 барабар 310 млн. тоннаны, 2008 жылы - 240 млн. тоннаны құрады.
Елде парниктiк газдар шығарындылары көздерiн орындалған түгендеу, көмiртегi диоксидi эмиссиясының әзiрленген болжамы ЖIӨ-нiң бiр бiрлiгiне (3,38 кг/АҚШ доллары) парниктiк газдар шығарындыларының үлестiк көрсеткiшi бойынша Қазақстан бiрiншi орында екенiн дәлелдеп отыр.
Көмiртегi диоксидi шығарындыларының көлемiнде ең көп үлес энергетикаға тиесiлi, ал энергия тасығыштар арасынан - көмiр, бұл ретте есептер шығарындылар генерациялауда көмiрдiң үлесi интенсивтi қарқынмен өсетiнiн көрсетiп отыр. 2010 жылға қарай ол отынды жағудан түзiлетiн шығарындылардың жалпы көлемiнiң 63 %, 2020 жылы - 66 %-ын құрайды.
Қазақстан экономикасының көпшiлiгi энергияны қажетсiнуiмен ерекшеленедi, осының салдарынан елде энергия ресурстарын пайдалану тиiмдiлiгiн арттыратын iс-шараларды орындау үшiн орасан техникалық резервтер бар. Қазiргi уақытта тұтынылатын энергияның 2/3 астамы оны пайдалану үдерiсiнде жоғалады, қазiргi заманғы технологиялардың даму деңгейi энергия ресурстарын пайдалы қолданудың кемiнде 50-60 % коэффициентiне қол жеткiзуге мүмкiндiк бередi.
3.3.2. Атмосфералық ауаның ластануы
Атмосфералық ауаның ластануы халықтың денсаулығына терiс әсер ететiн қоршаған ортаға әсер етудiң жетекшi факторларының бiр болып қалуда. Атмосфералық ауаға жылу энергетикасы және мұнай-газ секторы, кен өндiру және тау-кен өндiру саласы, қара және түстi металлургия неғұрлым терiс әсер етедi.
Қазақстанның өнеркәсiп кәсiпорындарының атмосфераға шығарындылары жылына шамамен үш миллион тоннаны құрайды, оның iшiнде 85 %-ы 43 iрi кәсiпорынға тиесiлi. Елдiң атмосферасына стационарлық көздерден және улы қалдықтардың елеулi үлесiнiң пайда болу шығарындыларының 10 %-ы шикi мұнай мен iлеспе газ өндiру саласында жұмыс iстейтiн кәсiпорындарға тиесiлi. Ластағыш заттардың атмосфераға шығарындыларының көлемi 2009 жылы 3,4 млн. тоннаны құрады. Өткен жылға қарағанда шығарындылардың төмендеуi 6,1 %-ды құрады.
Ауаны автомобиль көлiгiмен ластау көлемi неғұрлым қауiп төндiруде, бұл республика аумағында автокөлiк құралдары санының қарқынды өсуiне байланысты. Бұл проблема республиканың iрi қалалары үшiн аса өзектi, мұнда автокөлiктiң әуе бассейiнiн ластаудағы үлесi жалпықалалық шығарындылардың 60 %-на және одан жоғарыға жетедi.
3.3.3. Су ресурстарының ластануы
Қазақстан Республикасының ластану дәрежесi жоғары және ағындарының аумақтың бөлiнуi тең еместiгiмен сипатталатын өзiндiк су ресурстары шектелген. Жерасты тұщы сулары барланған запастар шамасының 12 % көлемiнде ғана пайдаланылады.
Жыл сайын таза суды тұтыну, суды тасымалдау кезiндегi шығындар және тазартылмаған немесе жеткiлiктi түрде тазартылмаған ағынды суларды су айдындарына ағызу көлемi ұлғаюда. Бұл ретте ауыл шаруашылығы мен өнеркәсiп негiзгi су тұтынушылар болып табылады: барлық пайдаланылатын судың тиiсiнше 75 % және 20 %-ы.
Ұзақ уақыт iшiнде күрделi жөндеу жүргiзiлмегендiктен, қалалардағы және қалалық кенттердегi су бұру құрылыстарының 34 %-ы және кәрiздiк тазалау құрылыстары көпшiлiгiнiң физикалық тозуы 70 %-ға жеткен. Бiрқатар ағынды суларды тазалау құрылыстары артық жүктемемен жұмыс iстеудi, бұл
жобалық деректер бойынша ағынды суларды тазалау технологиясының сәйкессiздiгiне алып келедi. Желiлер мен құрылыстарды жоспарлы жөндеу барлық жерде дерлiк авариялық-жөндеу жұмыстарына жол беруде, бұл peтте оларды жүргiзуге арналған бiржолғы шығындар, әдетте, жоспарланған жұмыстардан 2,5-3 есе жоғары.
Ел халқының сапалы ауыз суға қол жеткiзуi бұрынғыдай өткiр проблема күйiнде қалып отыр, бұл ретте Қазақстан Республикасы тұрғындарының 20 %-на дейiнгi нормативтiк сапа стандарттарына сәйкес келмейтiн суды тұтынады.
Жер үстi суларының ластану, қоқыстану және сарқылу үдерiсi жалғасуда су айдындарына тазартылмаған немесе жеткiлiктi түрде тазартылмаған суды ағызу оның негiзгi себебi болып табылады. Жыл сайын су объектiлерiне су ағызу шамамен 2,5 млн. тоннаны құрайды. 2009 жылы бұл көлем 2,85 млн. тоннаны құрады, бұл 2008 жылмен салыстырғанда 1,7 %-ға төмен. Халықтың сапалы, ауыз суға қол жеткiзуi бұрынғыдай өткiр проблема болып тұр.
3.3.4. Өндiрiс және тұтыну қалдықтарының жинақталуы
Өндiрiс және тұтыну қалдықтарын өңдеу басымды экологиялық бағыттардың бiрi болып табылады.
2009 жылы елде 669,3 млн. тонна қалдық жиналды, оның iшiнде 665,6 млн. тонна - өндiрiстiк қалдық, 6 млн. тоннасы - тұрмыстық. Елдiң бip тұрғынының үлесiне орта есеппен 1,4 мың тонна жинақталған өнеркәсiптiк және тұрмыстық қалдық келедi.
2010 жылғы қаңтардағы жағдай бойынша республика аумағында 43 млрд. тоннадан астам өндiрiстiк қалдық бар, оның 587,8 млн. тоннасы уытты қалдықтар.
Өндiрiстiк қалдықтар, оның iшiнде техногендi минералды түзiлiмдер (бұдан әрi - ТМТ) ахуалы қанағаттанарлықсыз күйде қалып отыр. Қазiргi уақытта республикада шамамен 34 млрд. тонна қалдық жинақталған 775 ТМТ объектiсi тiркелген, бұл ретте олардың жыл сайын өсу үрдiсi байқалады.
Өндiрiс қалдықтарын, оның iшiнде уытты қалдықтарды қайталама өңдеу тәжiрибесi Қазақстанда жоқ. Қалдықтар көлемi үнемi өсiп отыратын техногендiк интенсивтi тозаң шығаратын ландшафтарды қалыптастыра отырып, арнайы полигондарда, жинақтағыштарда және қалдықтар сақтау қоймаларында сақталады. Мысалы, республикада электр станциялардың күл-қоқыс қалдықтарын кәдеге жарату және пайдалану 1 %-дан аспайды, ал Еуропада бұл көрсеткiш орташа 60 % құрайды.
Өнеркәсiптiк және уытты қалдықтарға байланысты мәселелерден басқа республиканың барлық елдi мекендерiнде дерлiк, әсiресе Қазақстанның iрi қалаларында тұрмыстық қалдықтардың ұлғайған көлемiн сақтау және қайта өңдеу мәселесi өзектi болып тұр (1-кесте). Бұл ретте елдегi полигондардың көпшiлiгiн және тұрмыстық қатты қалдық қоқыстарын пайдалану нормативтiк өлшемдерге сәйкес келмейдi.
Қалдықтарды жинау мен шығару жөнiнде жеткiлiктi инфрақұрылымның болмауы елдi мекендерде стихиялық қоқыстар пайда болуының және оларды жою үшiн жыл сайын жергiлiктi бюджеттен қаражат шығындардың бiрден-бiр себебi болып табылады. Қазақстандағы коммуналдық қалдықтардың негiзгi бөлiгi (97% астам) фракцияларға бөлiнбестен, ашық қоқыс жинау орындарына шығарылады және сақталады, бұл топырақтың, жер асты және жер үстi суларының, атмосфералық ауаның ластануына алып келедi.
1-кесте. Қазақстан Республикасында жинақталған және шығарылған
коммуналдық қалдықтар көлемiнiң серпiнi
Атауы
|
2007 жыл
|
2008 жыл
|
2009 жыл
|
Коммуналдық қалдықтар, млн.т.
|
6,5
|
6,8
|
3,6
|
Кеңес Одағы кезеңiнде қалыптасқан тарихи ластанулар мәселесi Қазақстан үшiн өткiр мәселе болып тұр. Әскери мақсаттағы объектiлердi, тау-металлургиялық кешен кәсiпорындарын ұзақ уақыт пайдалану салдарынан елдiң, едәуiр аумағы адам мен өзге де биологиялық объектiлер үшiн қауiптi концентрациядағы радиоактивтi, биологиялық және химиялық заттармен ластанған.
3.3.5. Климаттың өзгеруiнiң экологиялық жүйелерге әсерi
Қазiргi таңда ел аумағында орташа температура деңгейiнiң орташа есеппен 100 жылда 1,8оС көтерiлуiне байланысты климаттың өзгеру проблемасы Қазақстан үшiн өзектi мәселе болып табылады.
Климаттың өзгеруi биоәртүрлiлiкке әсер етедi. Бүгiнгi күнi биотүрлiлiктiң арқылы және экожүйелердiң жұтаңдануы республика аумағының 70 %-да, әсiресе шөлдер мен далалық аймақтарда, жер жырту мен малды көп жаю кезiнде байқалады. Қазақстан аумағының басым бөлiгi шөл және шөлейттi ландшафттық аймақтар болғандықтан, олардың экожүйелерi, оның iшiнде ауыл және су шаруашылығы климаттық жағдайлардың өзгеруiнiң байқалатын аномалияға қауқарсыз болып отыр.
Климаттық өзгеруi нәтижесiнде ылғалдану аймақтарының шекарасы солтүстiкке қарай ығысуы мүмкiн, ендеше өңiрлерде ылғалдану жағдайының нашарлауын күтуге болады.
1955 жылдан бастап Iле Алатауының солтүстiк бөктерiнде мұздықтардың ауданы 40,8 %-ке қысқарғаны байқалады. Климаттың өзгеруi болжамдарының есепке ала отырып, жақын болашақта мұздықтардың қарқынды еруiнiң жалғасуы мүмкiн. Мұз басқан аудандардың азаюы тау өзендерiнiң су режимiнiң өзгеруiне алып келедi, бұл ретте Iле Алатауының солтүстiк бөктерiнiң ағынды сулары шамамен 16 %-ға төмендейдi.
Жалпы табиғаттың қауқарсыздығымен қатар республиканың антропогендiк жүйесiнiң бейiмделушiлiк әлеуетiнiң едәуiр төмендегенi байқалады.
следующая страница>