КОЛОНКА ДЕДУШКИ МАШАЛЛАХА
БЫРЯДИГО БАЗАРЫНА ЭЕДЯН ЙОЛДА...
ВЫЛВОН
...Вийявул кяндинин гуртараъаьындакы чайын цстцндяки кюрпцнц кечяндян сонра йолун сол тяряфиндя йерляшян гябиристанлыгда бюйцк бир оъаг (пир) вардыр. Тарихи щеч кимя бялли олмайан бу пир халг арасында Шани-Шящидон («Шящидляр йадиэары») адланыр. Бязиляри беля щесаб едирляр ки, бу пир суфи щярякатынын Талышда вцсят алдыьы дюврлярин йадиэарыдыр. Адындан бялли олдуьу кими, гябиристанлыьын юзц дя шящидлярин шяряфиня салынмышдыр.
Ятраф кяндлярин ъамаатынын мцгяддяс щесаб етдийи бу пиря йахынлашыб, «Фатищя» охудум вя салават вердим. Юзлцйцмдя халгымызда юз тарихи кюкцня, милли адят-яняняляриня олан баьлылыгдан сонсуз бир фярящ щисси кечиртдим. Фикирляшдим ки, ня гядяр бу щисс йашайыр, мяним халгымы тарих сящнясиндян силмяк, ону мящв етмяк гейри-мцмкцндцр.
Бир даща гябиристанлыг ящлиня салават чевиряряк, йаваш-йаваш йолума давам етдим вя Вылвон (Вилван. - ?) кяндиня йахынлашдым. Талыш топонимляринин тядгигатчысы М. Мирзяйевин фикринъя, «Вылвон» талыш дилиндя «эцллц-чичякли йер» демякдир. Бязи мцяллифлярин фикринъя, Вылвон «эцл беъярилян йер», «эцл кешикчиси» демякдир». Онун фикрини бир аз да дягигляшдиряряк, биз беля щесаб едирик ки, Вылвон сюзц талыш дилиндя даща чох «эцлзар», «эцлзарлыг», «эцлцстан» мянасыны верир. Талыш мащалында эениш йайылмыш «Эцлцстан» (талыш дилиндя – «Гулистон») топоними ися бу топонимин дя щямин мянаны вердийини сцбут едир.
Талыш ханлыьынын тяркиб щиссяляриндян бири олан кечмиш Улуф мащалынын щазырда галмагда олан бюйцк йашайыш мяскянляриндян олан Вылвон кяндинин ъамааты бир тяряфдян зящмятсевярлийи вя яхлагы, диэяр тяряфдян ися талыш халгынын чохясрлик милли вя сосиал-сийаси мцбаризясиндя юз фяал иштиракы иля даим фярглянмишдир. Тяяссцф олсун ки, Талышын башга кяндляринин ящалиси кими, Вылвон ящалисинин чоху да щазырда Азярбайъанын сярщядляриндян кянарда, илк нювбядя Русийада йашамаьа мяъбурдур. Лакин юз аилясини доландырмаг, она эцзаран гурмаг мягсядиля газанъ далынъа эетмяк щеч дя пис иш дейилдир. Башлыъасы, щарада йашамаьындан асылы олмайараг, юз сойкюкцнц, халгынын адят-янянялярини унутмамаг, милли симаны горуйуб сахламагдыр.
Бу бахымдан, ютян иллярин бириндя Москва шящяриндя бизим талышларын тяшкил етдийи бир байрам шянлийиндя Вылвон кяндинин йетирмяси олан бир эянъин дедийи сюзляри хатырладым. Киминся халгымыз, онун кечмиши вя эяляъяйи щаггында дедийи сюзляря, онун щцгуглары уьрунда апардыьы мцбаризясиндян данышмаьына ъаваб олараг, Тащир адында о ъаван айаьа галхараг, беля демишди: «Сиз бурада халгын йолунда апардыьыныз щансыса ишляриниздян данышырсыныз. Халгын йолунда иш апаран шяхс Ялякрям Щцммятов кими олар. О, сиздян фяргли олараг, гуру сюзля дейил, танкла мцбаризяйя галхмышды. Бу эцн бурада биз ону йада салмалы, онунла фяхр етмялийик!..»
Юзцм-юзцмя щямин мяълисдя иштирак етмядийимя эюря тяяссцф щисси кечиртдим вя щямин сюзляри динляйянляря бир анлыг щясяд апардым. Бир дя фикирляшдим ки, орада олсайдым щямин о Тащирин алнындан юпярдим...