Ф КГМУ 4/3-07/02 ПП КГМУ 4/02

От 14 июня 2007 г.

Қарағанды мемлекеттік медицина университеті

Тағам гигиенасы ,жалпы гигиена және экология кафедрасы

( жалпы гигиена және экология курсы)

Оқытушының жетекшілігімен студенттердің өз бетінше атқаратын жұмысына арналған әдістемелік нұсқау

Тақырыбы: «Медициналық рентген кабинеттерін радиациялық-гигиеналық тексеру»

Пән: RG 3221 «Радиациялық гигиена»

Мамандық: 5В110400 «Медико- профилактикалық іс»

Курс: 3

Құрастырған: оқытушы Омарова А.К.

Карағанды 2012 ж.

Жалпы гигиена, экология курсының

отырысында талқыланды және бекітілді

Хаттама № 2012 ж.
Жалпы гигиена, экология курсына жауапты _______ Калишев М.Г.

Тақырыбы: «Медициналық рентген кабинеттерін радиациялық-гигиеналық тексеру»

• 
  Мақсаты: Қоршаған ортаны радиоактивті ластанудан қорғау саласында мемлекеттік санитарлық–эпидемиологиялық қадағалаудың жоғары білікті мамандарын дайындау, сондай-ақ кәсіби категориялы (санатты) тұлғаларды және барлық тұрғындардың радиациялық қауіпсіздігін қамтамасыз етуді үйрету
  

• 
  Оқыту мақсаты:
  

Студент білу керек:

- емдеу-профилактикалық мекемелер жүйесін.

- рентген жүктеме жағдайында жұмыс істеуді ұйымдастырудың ерекшеліктерін.

Студент жасай білу керек:

- кәсіптік патологиялардың алдын алу үшін шаралар құруды

• 
  Өткізу түрі: әдістемені игеру
  

• 
  Тақырып бойынша тапсырмалар:
  

1. 
   Емдеу-профилактикалық жүйесі туралы түсінік.
   
2. 
   Ескертпелі қадағалау дегеніміз не?
   
3. 
   "Рентген" дегеніміз не?
   
4. 
   Медициналық рентген кабинеттерін ұйымдастыру ерекшеліктері.
   
5. 
   Радиациялық-гигиеналық тексеру түрлері және олардың маңыздылығы.
   
6. 
   Тұрғындарды радиациялық-гигиеналық тексеру.
   
7. 
   «Радионуклид» түсінігі білдіреді.
   
8. 
   Радиоактивті ыдырау туралы түсінік.
   

• 
  Таратылатын материал: студенттерге арналған оқу- әдістемелік нұсқау-құралдар
  

• 
  Әдебиеттер
  

Негізгі:

1. 
   Ильин Л.И., Кириллов В.Ф., Коренков И.П. Радиационная гигиена: учебник для ВУЗов. – М.: ГЭОТАР–Медиа, 2010. – 381с.
   
2. 
   Архангельский В.И., Кириллов В.Ф., Коренков И.П. Радиационная гигиена: практикум: учебное пособие. – М., 2009. – 432 с.
   
3. 
   Бекмагамбетова Ж.Д. Радиационно-экологические аспекты безопасности населения. Учебное пособие. - Алматы, 2002. - 304 с.
   

Қосымша:

4. 
   «Нормы радиационной безопасности (НРБ-99), СП 2.6.1.758-99» -Агентство РК по делам Здравоохранения, 1999 - 79 с.
   
5. 
   «Санитарно-гигиенические требования по обеспечению радиационной безопасности». СанПиН. - Астана, 2003.
   
6. 
   Закон РК «О радиационной безопасности населения». - Акмола, 23.04.1998г.
   

7. Указ Президента Казахской ССР «О закрытии Семипалатинского испытательного ядерного полигона». - Алма-Ата, 29 августа 1991г. «Гигиенические требования по безопасности и пищевой ценности пищевых продуктов» 1-П т. СанПиН. - Астана, 2003. - 210 с.

8. Контроль радиационной безопасности. Под ред. Е.И. Воробьева. – М., «Медицина», 1989 – С. 169

9. А.Н. Марей, А.С. Зыкова, М.М. Сауров /Радиационная коммунальная гигиена. – М., - 1984

10. А.А. Моисеев, В.И. Иванов/Справочник по дозиметрии и радиационной гигиене. Энергоатомиздат – М., 1984

11. У.Я. Маргулис /Атомная энергия и радиационная безопасность. Энергоатомиздат – М., 1988

12. Ю.В. Сивинцев/Насколько опасно облучение – М., 1991

Радиация и жизнь. Э.Дж. Холл/пер. с англ. – М., 1989 – С. 284

13. В.Ф. Козлов/Справочник по радиационной безопасности, 4-е изд., перераб. и дополн. Энергоатомиздат. – М., 1991 С. 352

• 
  Бақылау:
  

1.Радиоактивті ыдыраудың негізгі заңы:

• 
  белгілі бір уақыт аралығында атомдардың бірдей саны ыдырайды
  
• 
  уақыт бірлігі арасында ыдыраған атомдар саны берілген радионуклидтің атомдық салмағына тікелей пропорционал
  
• 
  уақыт бірлігі арасында ыдыраған атомдар саны берілген радионуклидтің атомдық салмағына кері пропорционал
  
• 
  ыдыраған атомдар саны бұрынғы санына кері пропорционалды
  

- уақыт бірлігінде ыдыраған ядро саны олардың бұрынғы мөлшеріне тікелей

пропорционалды

?

Препараттық белсенділігіне сәулелену дозасының тәуелділігі:

• 
  белсенділігіне доза кері пропорционалды
  

- белсенділігіне доза тікелей пропорционалды

• 
  доза белсенділік көлеміне тәуелді емес
  
• 
  доза белсенділік көлемінің квадратына тікелей пропорционалды
  
• 
  доза белсенділік көлемінің квадратына кері пропорционалды
  

?

«Радионуклид» түсінігі білдіреді:

• 
  бір элемент атомдарының әртүрлігі
  

- химиялық элементтердің радиобелсенділігін

• 
  әртүрлі элементарлық бөлшектердің түрлілігі
  
• 
  қандайда бір химиялық элемент атомдарының әр түрлерінің жалпы атауы
  
• 
  элементарлық бөлшектердің барлық түрлерінің жалпы атауы
  

?

Альфа және бета бөлшектерінің затпен тұрақсыз байланысы сипатталады:

• 
  кинетикалық энергия сомасы өзгеріссіз
  

- өзара әсерлесетін бөлшектердің кинетикалық энергия сапасы жоғары

• 
  өзара әсерлесетін бөлшектердің энергиясының жартысы пайда болған бос бөлшектерге және кванттарға беріледі
  
• 
  өзара әсерлескен бөлшектердің энергиясының барлығы пайда болған бос бөлшектерге және кванттарға беріледі.
  
• 
  өзара әсерлескен бөлшктердің кинетикалық энергия сынамасы біресе күшейеді немесе төмендейді
  

?

Үшінші класс зертханасын жобалауға қойылатын негізгі талаптарды көрсетіңіз:

• 
  зертхана бөлмелері ғимараттың жеке бөлігінде басқа басқа бөлмелерден оқшау
  

орналасады

• 
  зертхана бөлмелерінің құрамына санитарлық өткізгіш, радиациондық бақылау
  

пункті кіреді

• 
  зертхана бөлмелері санитарлық өткізгіш арқылы кіретін ғимараттың оқшауланған
  

бөлігінде орналасады

• 
  зертхананың құрамына қызмет көрсетпейтін, қызмет көрсететін және персонал үнемі
  

отыратын бөлмелері

- Р3мен жұмыс химиялық зертханаларға қойылатын талаптарға сай жабдықталған жеке

бөлмелерде жүргізіледі.

?

Бірінші кластағы радоиологиялық зертхананың уақытша болуына рұқсат етілген аймағы:

• 
  бірінші
  

- екінші

• 
  үшінші
  
• 
  төртінші
  
• 
  бесінші
  

?

Кезекті әсері бар сәулелену көзін көрсетіңіз:

• 
  бета-сәуле
  

- рентген аппараты

• 
  гамма терапиялық
  
• 
  нейтронды сәулелер
  
• 
  альфа сәулелер
  

?

Туындауы қиын ионды сәуледен қорғану әдісі:

• 
  қашықтықпен
  

- санымен

• 
  экранмен
  
• 
  уақытпен
  
• 
  өлшеу арқылы
  

?

Бета-сәуледен қорғануда қолдануы маңызды экран:

• 
  атомдық нөмірі көп материалдар
  

- атомдық нөмірі аз материалдар

• 
  атомдық нөмірі орташа материалдар
  
• 
  атомдардың нейтрондары өте көп материалдар
  
• 
  атомдардың протондары өте көп материалдар
  

?

Рентген кабинеті персоналына әсер ететін сәуле түрі:

• 
  ішкі
  
• 
  аралас
  

- сыртқы

• 
  жергілікті
  
• 
  ұзындықта (пролонгированный)
  

?

Қорғаныш экранының сәулені әлсіздендіру коэфицентінің көлемі байланысты:

• 
  радионуклиттің улылығына
  

- қорғаныш экраны дайындалған материалға

• 
  гамма-тұрақты изотопына
  
• 
  сәуленің енгіштік қабілетіне
  
• 
  сәуленің иондау қабілетіне
  

?

Рентген кабинетінің жанама зияндылығын көрсетіңіз:

• 
  өте жоғары жиіліктегі тоқ
  
• 
  ультра дыбыс сәулесі
  
• 
  радиобелсенді айрозольдердің ауада болуы
  
• 
  рентген сәулесінің әсері
  

- бөлме ауасының қорғасын буымен ластануы

?

Рентген кабинетінің арнайыландырылмаған зиянды факторына жатады.

- ауада «ауыр» иондардың көп көлемде болуы

• 
  өте жоғары жиіліктегі токтың персоналға әсері
  
• 
  ультрадыбыс тербелісінің персоналға әсері
  
• 
  ауада радиоактивті айрозольдің болуы
  

- радиобелсенді айрозольдердің ауада болуы

?

Рентген диагностикалық кабинеттердегі арнайыландырылмаған зияндылыққа жатады:

• 
  өте жоғары жиіліктегі токтың персоналға әсері
  
• 
  ультрадыбыс тербелісінің персоналға әсері
  

- жоғарғы кернеулі электр тогымен зақымдалу қауіптілігі

• 
  радиобелсенді аэрозольдармен бөлме ауасының ластануы
  
• 
  ауада радиоактивті айрозольдің болуы
  

?

Күшейген белсенділікті анықтау жолы:

- сәулелейтін көздегі радионуклидтердің (РН) белсенділігін өлшеу

• 
  субстрат құрамында РН санын анықтау
  
• 
  мүшелердің меншікті радиобелсенділігін
  
• 
  РНрдің сіңірілу коэфориценттін анықтау жолымен
  
• 
  қатерлі мүшеде РН-рдің көлемдік белсенділігін өлшеу