Парентеральды инфекция
Берілу жолдары және алдын алу
Парентеральды инфекция, парентеральды жолмен берілетін сол инфекция болып табылады. Парентеральнды инфекцияға: В, С вирусты гепатиттері жән АИТВ/ЖИТС жатады.
В гепатиті – қоздырушысы В гепатит вирусы болып табылатын вирусты ауруы. Вирусы өте орнықты. Қан сарысуында +30
0С температура кезінде вирустың жұқпалылығы 6 ай бойы, -20
0С температура кезінде 15 жылға жуық; құрғақ плазмада – 25 жыл сақталады.
Инфекцияның берілу тетігі – парентеральды. Жұқтыру табиғи (жыныстық, тік, тұрмыстық жолмен және жасанды (парентеральды) жолмен жүреді. Вирус п қанда және әртүрлі биологиялық сұйықтарда – сілекейде, зәрде, ұрықта, қынаптық секретте, менструальды қанда және т.б. болады. В гепатит вирусының контагиоздығы ( жұқпалығы) АИТВ жұқпалығынан 100 есе асып түседі.
В гепатиттің жасырын кезеңі ( белгісі пайда болғанға дейінгі жұқтырған кезінен басталатын уақыты) орташа алғанда 12 апта құрайды, алайда 2-ден 6 ай шегінде ауытқуы мүмкін.
Алдын алу:
Берілу жолын үзуге бағытталған, ерекшелік те, сонымен қатар ерекшелік емес те, алдын алу:
- адамның мінез-құлқын түзеу;
- бір жолғы сайманды пайдалану;
- тұрмыста гигиена ережесін мұқият сақтау;
- биологиялық сұйықтарды құюды шектеу;
- тиімді дезинфектанттарды қолдану;
- дені сау жалғыз сек серіктесінің, бұл блмаған жағдайда қорғалған сексінің болуы.
Әлемнің барлық елдерінде дерлік іс жүзінде егудің ескі тәсілі қабылданған. ДДҰ баланы туғаннан кейін алғашқы тәулігінде, егілмеген мектеп жасындағы балаларды,, сондай-ақ тәуекелді топтардағы адамдарды егуді ұсынады.
С гепатиті:
1989 жылы, ауру адамның қанынан флавивирус үшін тән вирусты РНК табылған. Бұл гепатит қоздырушыны С гепатит вирусы деп атаған.
Парентеральды амалдар жасау кезінде, оның ішінде медициналық мекемелерде, стоматологиялық қызмет көрсетуді қоса алғанда, егу жабдығы арқылы, акупунктеу, қысымдау, татуировка жасау, шаштараздарда бірқатар қызметтер көрсету кезінде жұқтыру мүмкін болады, алайда жыныстық қатынас кезінде С гепатитімен ауру ықтималдылығы В гепатитке қарағанда едәуір аз және ең төмен көрсеткішпен көрінеді. Жұқтыру кезінен клиникалық көрінісіне дейін 2-ден 26 аптаға дейін жүреді. Көптеген жағдайда, бастапқы жұқтыру кезінде ешқандай клиникалық аурудың көрінісі пайда болмайды және адам ұзақ жыл бойы өзінің ауру екеніне күдік келтірмейді, алайда бұл орайда жұқтырудың көзі болып табылады. Адамдар көбінесе , қан талдамасын тапсыру кезінде, HCV вирусының тасымалдаушысы болып табылатындығын біліп жатады.
АИТВ – АИТВ-жұқпасы - ауруын туғызатын, адамның иммун тапшылығының вирусы, жұқтырылған иммун тапшылығы синдромының соңғы сатысы (ЖИТС) ретінде белгілі.
АИТВ-жұқпасының таралуы, ең бастысы, қорғалмаған жыныстық қатынасға, вирус жұқтырылған шприцтермен инелерді және медициналық және парамедициналық құралдарды пайдалануға, жұқтырған ананың вирусы бала туған кезінде не емшегін емізген кезінде балаға берілуіне байланысты. Есірткіні егу арқылы (нашақорлар) тұтынатын айырықша өзекті және проблемалық адамдар арасында - вируспен ластанған шприцтерді, инелерді, катеттерді және т.с.с. пайдалану кезінде егу және саймандық қолану. Ортақ инелерді пайдалану кезінде АИТВ берілу ықтималдылығы 10 000 егуге 67 жағдай құрайды.
Своевременно начатое лечение антиретровирусты препаратармен (ВААРТ) емдеуді уақытында бастау АИТВ-жұқпасының өршуін тоқтатады және ЖИТС даму тәуекелдігін төмендетеді.
Алдын алу:
АИТВ-жұқпасының ерекшелік иммунын алдын алу әзірленбеген. Ағартушылық алдын алу іс-шараларына мыналар жатады: ОБЖ курсының сабағын 10-11сыныпқа енгізу; «ЖИТС-қа қарсы кәдімгі ереже» жобасы; өмірде өзінің жасаған қылығына жауапты қарауды қалыптастыруға бағытталған, жастарға арналған әр түрлі іс-шаралар өткізу.Қоғамдық іс-шараларға инъекциялық есірткі тұтынатындармен (ИЕТ) жұмыс делінетін, «Зиянды азайту» (Harm Reduction) бағдарламасын іске асыру жатады.
Медициналық алдын алу іс-шараларына:
относятся: қан донорларын, тәуекелді топтардың адамдарын тексеру; барлық жүкті әйелдерді АИТВ-ға дене қарсылығана тексеру;жұқтырған әйелдердің туған балаларын және олардың баласын емшекпен емізуден бас тартуын бақылау; қауіпсіз сексті (яғни презервативті пайдалану) насихаттау.
Эпидемиолог дәрігердің көмекшісі Р.О. Боздақбаева