Каенсар авылында Габдулла Тукайның әнисе Бибимәмдүдәнең сеңлесе Бибисаҗидә (1877-1956) яшәгән. Казанда мәдрәсә тәмамлаган, 24 яшьлек Көтернәс авылы (хә­зер Күпербаш белән кушыл­ган) егете Әхмәтсафа Хәбибуллин 1893 елның 25 де­кабрендә 17 яшьлек Өчиле авылы имамы Зиннәтулла хәзрәт кызы Бибисаҗидәгә өйләнә. Аларның туйлары Өчиле авылында була. Туйдан соң Әхмәтсафаны Каенсар авылына мулла итеп куялар һәм алар гомер буе шул авылда яшиләр. Алар җиде бала тәрбияләп үстерәләр. Мәсрүрә (1900—1981) һәм Өммеһания (1903—1976) исемле кызлары революциядән соң Түбән Көек авылындагы мәктәптә укыту­чы булып эшлиләр. Билгеле булганча, Габдулла Тукай Саҗидә апасын бик ярата, аңа хатлар язып тора. Ша­гыйрь 1907 елны Уральскидан туган якларына кайтып солдат хезмәтенә каралганнан соң, апасы Саҗидә һәм җизнәсе Әхмәтсафа яныннан, Каенсар авылыннан турыдан-туры Ка­занга китә.

Тукай Казанга Түбән Көек аша китмәдеме икән, дигән сорау минем күңелгә тынгы­лык бирми. Әтнә аша юл булганда ни эшләп аннан йөрсен ул, — диярсез. Ашыкмагыз. Ту­кай яшәгән чорда Күлле Киме волостеның үзәге Югары Көек авылында булган. Волость үзәгеннән Казанга ат юлы Атамыш, Бәрәзә авыллары аша үткән. Әтнә аша әйлән­гечтән барганчы, Бәрәзә аша Түбән Көек аркылы чыгып,туры бармадымы икән? Җәяү барсаң да, ат белән барсаң да якын бит. Мин шушы ук со­рауны әдәбият белән кызык­сынучы берничә кешегә биреп карадым. Аптырашта калдылар. Кызык бит.

Ярый, төп фикерем ул ту­рыда түгел. Кирәк дип тапса­лар, вакыт узу белән моны ачыкларлар әле. Эш башкада. Габдулла Тукай Түбәм Көек аша үтеп киткәнме, юкмы, әм­ма шунысы хак, биектә ур­нашкан Каенсардан ул Түбән Көекне күргән. Алай гына да түгел, бу авылны, бу авыл кешеләрен белгән.

Габдулла Тукайның әсәрләре арасында 1913 елның 28 мартында Зәйнәп ханым Хәсәнигә атап язылган хат бар. Зәйнәп Хәсәни һәм аның ире - әтнәле Әхмәтгәрәй Хәсәни (1883—1933) «Аң» журна­лын оештыручылар. Г. Тукай­ның иң якын дуслары. Зәйнәп Хәсәнинең әтисе Кәримов Ногман (1837—1917) Түбән Көек авылында туа. Безнең якларда аны Ногман бай бу­ларак искә алалар.

Ногманның бабасы Түбән Көеккә тимерче булып килә. Ногманның балалык еллары туган авылында үтә. Аягына оек-чабата, өстенә начар гына кием кигән 12 яшьлек Ногманны Казанның Печән база­рында очраган бер бай үзенә эшкә ала. Бай аңа башта вак-төяк эшләр куша. Акыллы, тәртипле, хезмәт сөючән егет байга ошый. Ул аны сәүдә эшенә, үз һөнәренә өйрәтә башлый. Таныш бай Сафа хаҗи кызына өйләндерә. Ике катлы йорт салдырып бирә, кибет ачтыра. Ногман Кәримов сәүдә эше белән шогыльләнә башлый. Ногман байның Казандагы Нариман урамын­дагы йорты хәзер мәктәп хез­мәтен үти. Аның ике улы, дүрт кызы була. 1897 елда туган Фатыйма исемле кызы бүген дә исән. Казанда яши.

Сәүдәгәр Ногман кешелек­ле, ярдәмчел була. Үз хисабы­на Әтнә ягындагы биш авылга (Югары Көек. Яңа Бәрәскә, Чембулат һ. б.) мәчет салды­ра. Туган авылындагы мәчет­не такта белән тышлата һәм буята. 1909 елны Түбән Көек авылында иске мәдрәсә урнына яңа ирләр һәм хатын-кызлар мәдрәсәсе салдыра. Һәр ике мәдрәсә дә агачтан эшләнә, үлчәмнәре 67,5 м була. Мәдрәсә төзелеп беткәч укытучылар билгеләтә. Белемгә омтылышлы кызы Зәйнәп авылга кайтып мәдрәсәгә яр­дәм итеп торган. Уку-язу әс­бапларын бушлай өләшкән, укучыларның белем дәрәжәсен тикшергән, укытучыларга ярдәм иткән. Мохтаҗ балалар­га киемнәр белән дә булыш­кан. Бер кайтуында барлык балаларга да түбәтәй өләшкән.

Бу мәдрәсәдә дин белеме белән бергә арифметика, та­рих һәм география кебек фән­нәр дә укытылган.Ләкин 1914 елгы сугыш, 1917 елгы рево­люция мәдрәсәләргә тулы мөм­кинлегенә эшләп китәргә ирек бирмәгән. 1933 елга кадәр бу ике мәдрәсә бинасы башлангыч мәктәп хезмәтен үти.

Ногман Кәримов гаиләсе Казанда торса да, җәй көне Түбән Көеккә ял итәргә кай­тырга яраткан. Авылда аның ике катлы агач йорты була. Кайткан саен авылдашларына, ярлыларга бүләк өләшкән.Ногман бай Түбән Көектән хаҗга барган бердәнбер кеше. Кызганыч, мондый игелекле кешеләргә без моңарчы «бай» тамгасы суктык та, шуның белән аларны тәмам оныттык. Үзләрен генә түгел, бала-чага­ларын, нәсел-нәсәбәсен дә оныттык. Янәсе, гади халык­ны талап баеганнар.

Ногманның Казандагы йор­тында Киме кызы Нәгыймә (1897—1975) хезмәтче булып яшәгән. Дөресрәге. Ногманның хатыны авырткан, шуңа ярдәм иткән. 24 яшьтә Нәгыймә апаны Түбән Көек егетенә бик зурлап кияүгә биргән. Нә­гыймә апа үзләренә Габдулла Тукайның килүен, аның «Аң» журналында эшләүче Әхмәт­гәрәй һәм Зәйнәп Хәсәниләр белән очрашуын, аларның бергәләп Иделгә пароходта йөрергә чыгуын горурланып сөйләр­гә яраткан. Нәгыймә апа Зәйнәп һәм Әхмәтгәрәйнең туйларының бик зурлап үткәрелүен әйткән. Шулай ук Нәгыймә апа Тукай җеназасын күреп калган кеше дә.

Шулай итеп, Г. Тукай Тү­бән Көек авылын белгән. Зәй­нәп һәм Әхмәтгәрәй Хәсәниләр белән аралашып яшәгән. Әлегә ачыкланмаган, шулай да күп­ме мәчет һәм мәдрәсә салдыр­ган Ногман «Аң» журналы редакциясенә дә ярдәм итеп тормадымы икән? Ногман Кәримовның шагыйрьне күрүендә шик юк.

Гомер гомергә Әтнә ягында булган Кушлавыч авылы Әтнә ягында калмаса да, Әтнә ягын­да Тукай эзләре калган авыллар күп икән әле. Әтнә, Каен­сар, Олы Мәңгәр... Тукай аралашкан кешеләр дә булган икән, күп булган икән.