Учитель: Моктээр Э. Ч.
Т е м а з ы: В деп ун болгаш В, в деп ужуктер.
Баш бурунгаар туннелдер: эрткен кичээлде ооренген чуулун катаптап г деп уннун туружун хайгаарап, ону сос соонга канчаар адаарын коор, чаа (В, в) ун, ужук-биле таныжар. Уругларнын чогаадыкчы чоруун сайзырадыр. Бойдуска камныг болурунга кижизидер.
Ооредилге материалдары: касса, ужуктер кожаазы, аттыг болгаш сюжеттиг чуруктар.
Кичээлдин чорудуу:
-
Оорениринче идиг: 1. Эрткен кичээлге ооренген ужуун катаптаар сорулга-биле словарьлыг диктант бижиир: даг, угу, адыгга, даг, улуг, одаг, багда. Бо состернин бижээнин хынааш, г деп уннун ужуунун туружун тывар, шын адалганы катаптаар. Бо состер – биле домактар чогаадыр.
2.Ажык эвес
в деп унну ылгап тывары.
«Ужуглелдин» 63-ку арнында шиви чуруу берген. Ол чурук-биле беседа чорудар, Шиви тайгада озуп турар деп домактын анализин кылгаш, шиви деп состу слогтарга чарар. Ийиги слогта кандыг уннер барын уругларга тода ададыр: -ви.
Бирги унну баштай башкы адаар (в), оон оореникчилерге ададыр. Бо уннун артикулациязын уругларнын боттарынга хайгаарадыр, туннелди ундуртур, Башкы тода адаар, уругларга коргузер: шиви, сава, теве. Ийиги слогтун эгезинге в деп унну ийи эрин-биле уруп адаар.
- Ажык ун бе, ажык эвес ун бе? ( уруглар боттары тывар)
II. Теманын чидиг айтрыынче кирери:
- Бо кичээлде чуну канчаар-дыр бис кым билип каапты, уруглар?
1. В деп унну дыннап, ылгап билиринге мергежилге.
Башкы :
- Слава, иви, шевер. В деп ун кайызында дынналып тур?
Оон соонда уруглар боттары в деп ун бар состер тывар.
2. В, в деп ужуктер-биле таныжылга.
«Ужуглелдин» 63-ку арнында парламалы болгаш бижимели-биле таныштырар.
III.Уругларнын бот ажылы.
-
Уруглар боттары слогтар номчуур (ар. 63).
-Кым бергедээшкинге таварышты? Кым белени-биле номчупту?
Оон бергедээн ургларга немелде тайылбырны кылып, улегер кылдыр номчуп бээр.
-
Бо слогтарны номчаанынын соолунде уруглар кассазындан чамдык слогтарны тургузар.
IV. Физминутка.
V. Ном-биле ажыл:
-
Сюжеттиг чурук-биле (ар. 63) беседа чоруткаш, харылзаалыг чугаа тургузар.
2.Слогтаан состер номчудулгазы.
3. Созуглелди (ар. 63) уругларга номчуткаш, утказын айтырыг-
лар дузазы-биле билиндирер:
- Авазы кымнарнын-биле олурар-дыр?
- Саваны кымнар чуурул?
- Авазы кандыг кижи-дир? Ол чуну кылырыл? Ооренген ужуу кирген состерни созуглелден тыпкаш, в деп ужуктун туружун айтыр. Шоваа, шевер деп состернин утказын номда бергенин ёзугаар тайылбырлаар.
VI. Ооренген чуулунун рефлексиязы:
- Бо кичээлде кандыг сорулга салып алган ийик бис?
- Чуу деп чаа уннун ужуу-биле таныжып алдынар?
- Кандыг бергедээшкиннерге душтунар?
- Бодунарнын ажылынарны унелеп корунерем.
Т е м а з ы: В деп ун болгаш В, в деп ужуктер
(бижилге болгаш номчулга). Катаптаашкын.
Баш бурунгаар туннелдер: оон мурнунда ооренгени В, в дуп ужуктернин уннун катаптап, Улуг болгаш бичии в деп ужуктерни бижиир. Арыг-силиг болурунга кижизилер. Аас чугаазын сайзырадыр.
Ооредилге материалдары: сюжеттиг болгаш предметтиг чуруктар, касса.
Кичээлдин чорудуу:
1. Оорениринче идиг.
1.«Кым хей сос тургузуптарыл?» деп оюн. Уруглар боттарынын кассазындан 3 минута иштинде в деп уннун ужуу кирген состер тургузар. Кым хой сос тургузуптарыл, ол тиилээн болур. Шупту уругларнын ажылын хынаар.
-
Эрткен кичээлге номчаан сезуглелин (ар. 63) катап номчудар.
-
Кыска болгаш узадыр адаар слогтарны номчудар (ар. 64)
Шын бижилгезин башкы тайылбырлаар.
- Бо кичээлде чуну канчаар-дыр бис кым билип каапты?
2. Катаптаашкын.
- Шын-дыр бо хун дуун ооренгенивис В, в деп ужуктер кирген состернин бижилгезин болгаш номчулгазын коор бис.
-
Сюжеттиг чурук-биле (ар. 64) беседа чоргузар. Харылзаалыг чугаа тургустурар.
-
Созуглелди уругларга номчуттургаш, в деп уннун ужуу кирген состерни тыптырар.
3. Практиктиг ажыл.
6. Бижилге (в деп уннун бичии ужуун бижиир).
7. Даваа биле Севээн девиир деп домактын сайгарылгазын кылыр: • Домакта узадыр адаар слогтарны тыпкаш, кыдырааштарынга бижидер.
8. «Буратинонун сумези» деп оюн (ар. 64).
Шевер, чевен деп сестернин утказын шын ажыглап билирин сумелээр. Антоним состернин утказын башкы тайылбырлаар.
9. Ооренген чуулунун рефлексиязы.
- Кым, чуге бергедеди?
- Бергедээшкиннеринер чылдагааны чуде деп бодап тур силер?
- Чуну канчалза экил?
Т е м а з ы: В деп ун болгаш В, в деп ужуктер (номчулга болгаш бижилге)
-
Шевер, чевен деп евстерге аас-биле домактар чогааттырар. Бо сестерни кыдырааштарга бижидер. Утказын катаптаар.
-
Слогтарны номчудар: ва - ваа, во - воо, ви - вии, вы -выы, ее - вээ.
«Билбеспейге дузалажьщар» деп оюн. Бердинген слогтарны уламчылааш, кандыг сестер тургузарын Билбеспей аайын тып-пайн турар. Уруглар анаа дузалажырлар:
ЩИ • О 1 (САво! (ДА #~00] JCE ФОР*
(шиви, сава, Даваа, Севээн). Уругларньщ кыдыраажынга бижидер.
-
Баш удур самбырада бижээн сезуглелди уругларга номчудар: Севил сава чуур. Сава арыг болур. Саваны суг-биле чуур.
-
Номчаан сезуглелинин утказы-биле демейлешкек харылзаалыг чугааны уругларга тургустурар. Аяк-сава чуп, ону аштап-арыглаарынга боттарыньщ киржилгезин чугаалаар.
5. Бижимел
В деп уннуц улуг ужуун бижидер.
6. Ужуктер кожаазында шупту ееренген ужуктерин катап-
таар (ар. 64).
Чамдык ажык эвес уннерниц ужуктери кирген сестер тыптырар.
7. Туцнел.
Т е м а з ы: Т деп ун болгаш Т, m деп ужуктер (сестун эгезинге турда)
1- Словарьлыг диктант:
ава, шиви, сава. Ажылды хынаар.
В Деп уннуц шын адалгазын катаптаар. Бо сестер-биле домактар Чогааттыргаш, сайгарылгазын чорудар.
-
2. «Ужуглелдиц» 65-ки арнында тараа чуруу бар. Чурукту УРУгларга таныштырар, адын ададыр. (Чурукта тараа-дыр.) Тараа ^еП сесту слогтарга чарар. Бирги слогта кандыг уннер бар-дыр,