Үжүглел.
Темазы: Д деп үн болгаш Д,д деп үжүктер.
Сорулгазы: Д деп үн болгаш Д, д деп үжүктер-биле уругларны таныштырар, сөс иштинден «д» деп үннү ылгап, ооң туружун тывары; уругларның кичээнгейин сайзырадыр, уругларны дузааргак чорукка кижизидер.
Дерилгези: Кескен үжүктер, «Үш чүүл эртемниг оол:» деп тоолдан чуруктар, кассалар.
Кичээлдиң чорудуу.
Организастыг кезээ.
-Экии уруглар!
-Шупту оожум олуруптар. Бис бөгүнгү үжүнлел кичээлинде өөренип эрткен үжүктеривисти катаптавышаан, чаа үн-биле болгаш ооң үжүктери-биле таныжар бис. Бистиң богүнгү кичээливис анаа кичээл эвес, ол онза, кичээнгейлиг дыннап көрүңерем, уруглар.
«Үш чүүл эртемниг оол» деп тоолду кысказы-биле төөгүүр. ( Магнитофонда тоол аялгазы дыңналыр)
Ынчангаш, Өскүс-оол үш чүүл эртеминиң кырынга немей, ол үжүк-бижикке өөренип алыр дээш келген-дир, уруглар. Силер болза дыка хөй үжүктерни билир апарган болгай силер, номчуп база билир силер. Өскүс-оолга дузалажыр бис, бе?
II Катаптаашкын
-Самбырага 3 кижи үнүп келир.
1.Сөстерде читкен үжүктерни салыр.
Эм..и н…м с.рээ ма...
О ч е л
2.Шеми чаны сериин. (Ажык, ажык эвес үннерниң анализин кылыптар.)
3.Өрү өөр … чор.
Мал силос …. (мал, чиир)
- Самбырада уруглар ажылдап турар аразында бис база катптаптаалыңар, уруглар.
Бо үжүктерниң аразында артык үжүк кайыл? (ч,у,м,л,с)
-Чуге бо (у) үжүк артык бооп турарыл?
-Кандыг үннү ажык үн дээр бис?
-Арткан үжүктерниң үннерикандыгыл?
-Ажык эвес үн дээрге, кандыг үнүл ол?
- Өөренип эркен үжүктен чүгле ажык эвесүннүг үжүктерни адаар.
-Чүгле ажык үннүг үжүктерни адаар.
-Өскүс-оол база силернин-биле өөренип эрткен үжүктерни били пап, өөрени тыртып алган-дыр, уруглар. Ынчангаш силерниң-биле чаа үжүк өөрениринге белен.
III Ажык эвес д деп үннү ылгап тывары.
-Чурукта чүнү көргүскен-дир? (диис)
-Шупту деңге адаптаалыңар, диис.
Сөстүң эгезинде чүү деп үн дыңналып тур.
-Үннү адаар «д»
-Бо үн кандыг үнүл уруглар?
-Чүге ынчаар бодап тур силер?
-Ам бо үннүң үжүктери-биле таныжып алыр, бис, баштай кончуг дүрген чугаалаптыңарам уруглар.
-Диис кандыг дириг амытаныл?
-Кымның бажынында диис барыл?
-Ооң шола ады бар бе?
IV Чуруктар-биле ажыл.
-Ам мен силерге чруктар коргүзер мен, уруглар, силер чүү чураан-дыр адаар силер.
(Дииң, дилги, дугуй, диис, дагаа)
- Бо адаан сөстеривисти д деп үн сөстүң эгезинде, ортузунда, төнчузунде дыңналып турар.
Дагаа. Д деп үннүң үжүктери-биле таныжыптыңар, уруглар. (Башкы бодунуң кассазындан д деп үжукту алгаш ажык үн-биле номчудар).
V Сулла шимчээшкин.
VI Ном-биле ажыл.
- Көк хана карак иштинде, д деп үннүң үжүктери-биле база катап таныжыптаалыңар.
-Слогтарны номчуптаалыңар.
VII Чурук-биле ажыл.
-Чадада кандыг дириг амытн олурар-дыр.
-Чурукта кымнар барыл уруглар? (оолдар)
-Оолдарга Д деп үжүк кирген аттардан бериптээлиңер. (дадар, Дамдын)
-диисти кымнар чуруп турар-дыр?
-Олар канчаар чураннарыл?
Ам кым кыска чугаа тургузуптарыл?
Диис дугайында, дириг амытаннарга дузалажыр, оларны карактаар деп кижизидилге ажылын чорудар. (Диис кассаларга салыр).
1) Слогтай бижээн сөстерни номчудар.
Дадар ча-да
Дам-дын чу-ру-ду
-бис д деп үжүк сөстүң эгезинге чоруур деп билир бис, ооң бо үжүк сөстүң кайызынга чоруур-дур, уруглар. (ортузунга)
-Ынчангаш д деп үжүк сөстүң ортузунга болгаш эгезинге чоруур.
2) Сөзүглелди номчуур.
VIII Быжыглаашкын.
Оюн «Буратинога дузалаш»
-Бо сөстерниң мурнунга чүү деп үжүк салыр бис, уруглар.
…аш …үш
…иш …ыш
IX Түңнел.
-Бо хүн кичээлде бис чүү деп үннүң үжүктери-биле таныштывыс?
-Ол кандыг үн болду?
-Бо үжүктер сөстүң кайызынга чоруур болду?
Бо хүн кичээде эки дузалашкан, эки ажылдаан силер уруглар, эр-хейлер!
Муниципальное общеобразовательное учреждение
Средняя общеобразовательная школа №1 г. Шагонара с углубленным изучением отдельных предметов
Тыва дылга ажык кичээл:
Эге класстар башкының
Донгак Ш.Ш эрттирген
кичээли
2007-2008 чыл.
Муниципальное общеобразовательное учреждение
Средняя общеобразовательная школа №1 г. Шагонара с углубленным изучением отдельных предметов
Открытый урок по устному
курсу по теме:
«Пришла зима»
Учитель нач. классов:
Донгак Ш.Ш
2007-2008 уч.год.