Ф КГМУ 4/3-03/2

ПП КГМУ 4/2

ҚАРАҒАНДЫ МЕМЛЕКЕТТІК МЕДИЦИНА АКАДЕМИЯСЫ

Еңбек гигиенасы, кәсіби аурулар, балалар мен жасөспірімдер гигиена кафедрасы

С И Л Л А Б У С

«Кәсіби аурулар» пән бойынша

Мамандығы: 5В110400 «Медикалық профилактикалық іс»

Оқу сағатының көлемі (кредиттер): 3 кредит (135 сағат)

3 курс

5 семестр

Қарағанды 2012ж.

Силлабус “ Кәсіби аурулар ” пән бойынша жұмыс бағдарламасының неізінде 5В110400 «Медикалық профилактикалық іс» мамандығы үшін «__» _____ 2012ж. құрастырылған.

Силлабус курс мәжілісінде қарастырылып және бекітілді

«__» _______ 2012 ж. № __ Хаттама

Кафедра меңгерушісі, м.ғ.д., профессор _______________Е.Н.Сраубаев

Оқытушылар туралы мәлімет:

Еңбек гигиенасы, кәсіби аурулар, балалар мен жасөспірімдер гигиена кафедрасы.

Кәсіби аурулар курсына жауапты: медицина ғылымының докторы, профессор Жумабекова Бағлан Камзиновна, педагогикалық стажы – 30 жыл, клиникалық стажы – 30 жыл.

Үй тел.: 51-90-50

Ғылыми жұмысының бағыты: Химиялық өндірісінде улы заттардың әсерінен жұмяскерлердің тыныс алу және ас қорыту жүйесінің кәсіби аурулары.

Ғылыми мектебі: «Некоторые патогенетические механизмы изменения бронхиальной проходимости при пылевых заболеваниях органов дыхания» тақырыбына кандидаттық диссертацияны қорғауы. Мамандығы 14.00.05 - Ішкі аурулар, И.М. Сеченов атындағы бірінші Мәскеу медициналық институты (Мәскеу, 1983).

Ғылыми жетекшісі: медицина ғылымының докторы Монаенкова А.М.

«Профессиональные заболевания бронхолегочной и пищеварительной систем токсического генеза у рабочих химического производства” тақырыбына докторлық диссертациясын қорғауы. Мамандығы – 14.00.05 Ішкі аурулар, Қарағанды мемлекеттік медицина академиясы (Қарағанды, 2005ж).

Ғылыми жетекшісі: медицина ғылымының докторы Байманова А.М.

Дәрістерді және тәжірибелік сабақты мемлекеттік жән орыс тілінде жүргізеді.

Байланыс ақпараты:

Кәсіби аурулар курсы Еңбек гигиенасы және кәсіби аурулар ұлттық орталық клиникасында орналасқан. Мекен жайы: Қарағанды қаласы, Мұстафина көшесі 15, 4 қабат ғимарат, сол қанатында №1,2 оқу бөлмелері. Автобустар № 43, 53, 118; маршрут таксилер № 05, 04, 07. “32” квартал аялдамасы.
Пәннің саясаты:

“Кәсіби аурулар” пәнінің игеруінде студенттерге қойылатын талаптар: жалпы адамгершілік медениетінің принциптерін, өз ара, оқытушымен және науқастармен араласуда этика және деонтологияны білу. Оқу процессі нәтижелі болу үшін студенттердің жинақы болуын талап етеді, себепсіз тәжірибелік сабақтарды және дәрістерді жіберуіді болдыртпау, сонымен қатар оқу процессінің үстінде, ұялы телефондарды, магнитофондарды, плеерді қолдануы шектеледі. Клиникалық мекеменің тәртібі бойынша студенттердің сыртқы киіміне белгілі талаптар қойылады (таза, үтектелген ақ халат және калпак, қысқартылған тырнақ, екінші аяқ киім және т.б.).

Оқу процессінің барысында тақырыптық жоспар бойынша студенттер әр түрлі кәсіби аурулардың диагностикасымен таныса алады: профаллергоздарды анықтағанда өндірістік аллергендермен арнайы аллергологиялық диагностиканы өткізу; кәсіби уланулардың диагностикасында ағзаның биосубстраттарында улы заттарды анықтау; функциональды диагностика бөлімшесіне бару, кәсіби аурулардың диагностикасына қажетті науқастың құжаттарымен танысу; студенттер кеңейтілген профпатологиялық сараптау комиссияның отырысына қатыса алады.

Тәжірибелік сабақтың нәтижелі болуына науқасты тексерудің пропедевтикалық машықтану, анатомия, физиология, патофизиология, биохимия, сияқты пәндер бойынша студенттердің өзідік жұмысының атқарылуы көмек жасайды.

ЕГ және КА ҰО студенттерге тәжірибелік сабақтарына өз бетінше дайындалуға мүмкіндік беретін медиицналық кітапхана бар. “Кәсіби аурулар” пәні бойынша әр апта сайын сәрсенбі күні кеңес беріледі. Кеңесті профессор Жумабекова Б.К. өткізеді.

Кіріспе
Кәсіби аурулар - өндірістік ортадағы қолайсыз факторлардың әсерінен пайда болған аурулар.

Кәсіби аурулардың себептері болып, техникалық жабдықтаудың және өндірістік кәсіп орындармен уыл-шаруашылығындағы санитарлық гигиеналық шараларды сақтамаудан болуы мүмкін.

Медициналық-профилактикалық ісі бакалаврын дайындауда кәсіби ауруларды оқыту маңызды себебі кәсіби патология дамуына өндірістік факторлардың рөлін айқындайды.

Кәсіби аурулар туралы білімді оқытып жетілдіру адам организміне өндірістік процестің және өндірістік ортаның зиянды факторлар әсерін жоюға немесе бәсендетуге бағыт береді.

Пәннің мақсаты: студенттерге өндірістік ортадағы қолайсыз факторлар әсерлерден пайда болған аурулар туралы түсінік беру.
Пәннің міндеттері:

• 
  Білу: Кәсіби аурулар клиникасының негізгі міндеттерін білу, оның басқа клиникалық, гигиеналық және теориалық пәндермен байланысын, клиникалық зерттеулердің ерекшеліктерін және қажетті құжаттарын, этиологиясын, патогенезін, кәсіби аурулардың жіктелуін, клиникалық суретін, емдеудің негізгі ұстанымдарын, емдеу және кәсіби патологияның санитарлық-гигиеналық алдын алу әдістерін білу.
  
• 
  Түсіну: кәсіптік аурулардың даму мүмкіндігін анықтау үшін, кәсіптік анамнездің және еңбек жағдайының санитарлық-гигиеналық сипаттама мәліметтерін талқылау, кәсіптік патологияны және кәсіптік емес қосымша ауруларды анықтау үшін науқасқа бағытталған клиникалық, лабораторлық-аспаптық зерттеу әдістерін жүргізу, нақты өнеркәсіп немесе ауыл шаруашылық өндірісінде алдын-ала және кезенді медициналық қарап тексеру жоспарын құру.
  
• 
  Білімі мен түсінігін тәжірибеде қолдану: кәсіпорындарда алдын-ала және ағымды медициналық бақылаулар өткізуін жүзеге асыру адам ағзасына өндіріс ортасының зиянды факторларының әсерлерінен сақтануға қажетті қорғану заттарын қолдану
  
• 
  Пікірлер айту, идеяны бағалау және қорытындыларды қалыптастыру: Науқастардың клиникалық жағдайын бағалай біледі, кәсіби аурудың диагнозын анықтайды, медикалық-әлеуметтік сараптаманың сұрақтарын талдау, науқасқа өндіріс ортасының зиянды факторларына байланыссыз еңбекке орналасуына кеңес беру.
  
• 
  Жеке түсінігі мен ептілігін жеткізу: Кәсібімен аурудың байланысы туралы жеке түсінігін таныстырумен жариялы баяндама жасау дағдысына ие практикалық сабақтарда, студенттер үйірмесінің отырысында, студенттердің ғылыми конференцияларында оларды түсіндірумен жоба құрастыру.
  

Келесі пәндер бойынша (реквизиттен кейінгі) әрі қарай оқуды жалғастыру қабілеттілігі: Кәсіби ауруларды өз бетінше анықтау және алдын алу шараларын өткізу, индустриялық кәсіпорындардың жұмысшыларына білікті медициналық көмек көрсету.

• 
  
  

Тәлім тәрбиенің ақырғы нәтежиесі:

Дескрипторлар		Оқытудың соңғы нәтижесі	Біліктіліктер
А	Білу	Кәсіби патологияда қолданылатын негізгі міндеттер мен әдістерді анықтайды, басқа ғылымдармен байланысын анықтау.	1
Б	Түсіну	Кәсіби зиянды факторларды жүйелеп баяндайды, аурудың кәсіби анемнезін салыстыру, кәсіби аурулардың лабораторлық-инструменталдық әдістерін түсіндіру.	1,2,3
В	Білімі мен түсінігін тәжірибеде қолдану	Клиникалық есептерді өңдейді, кәсіпорындарда алдын-ала және ағымды медициналық бақылаулар өткізуін жүзеге асыру, адам ағзасына өндіріс ортасының зиянды факторларының әсерлерінен сақтануға қажетті қорғану заттарын қолдану	1, 2, 3, 4, 5,7,9
С	Пікірлер айту, идеяны бағалау және қорытындыларды қалыптастыру	Науқастардың клиникалық жағдайын бағалай біледі, кәсіби аурудың диагнозын анықтайды, медикалық-әлеуметтік сараптаманың сұрақтарын талдау, науқасқа өндіріс ортасының зиянды факторларына байланыссыз еңбекке орналасуына кеңес беру.	1, 2, 3, 4, 5, 6,7,9
Д	Жеке түсінігі мен ептілігін жеткізу	Кәсібімен аурудың байланысы туралы жеке түсінігін таныстырумен жариялы баяндама жасау дағдысына ие практикалық сабақтарда, студенттер үйірмесінің отырысында, студенттердің ғылыми конференцияларында оларды түсіндірумен жоба құрастыру.	1, 2, 3, 4, 5, 6, 7
Е	Келесі пәндер бойынша (реквизиттен кейінгі) әрі қарай оқуды жалғастыру қабілеттілігі	Еңбек гигиенасы, қоғамдық денсаулықсақтау.	3

Пәннің пререквизиттері мен постреквизиттері
Пререквизиттер: жалпы гигиена, экология және тұрақты даму , коммуникативті білім

Постреквизиттер: еңбек гигиенасы, эпидемиология дезинфекциялық іс негіздерімен
Тақырыптық жоспар: тақырыптар, өткізу түрі и әр сабақтың ұзақтығы (лекций, тәжірибелік, семинарлық, лабораторлық, Оқытушы басқаруымен студенттердің өзіндік жұмысының ақырыптық жоспары (ОСӨЖ), студенттердің өз бетінше атқаратын жұмысы(СӨЖ)
Дәрістердің тақырыптық жоспары:

№	Тақырып атауы	өткізу түрі	Ұзақтығы
Кредит №1
1	Кәсіби аурулардың клиникасына кіріспе. Қазақстанда кәсіптік-патологиялық қызметті ұйымдастыру.	Лекция симпозиум	1
2	Шаң әсерінен туындайтын кәсіби аурулар. Пневмокониоздар.	мәселелік дәріс	1
3	Кәсіптік бронх демікпесі.	мәселелік дәріс	1
4	Физикалық факторлар әсерінен туындайтын кәсіптік аурулар. Вибрациялық ауру.	мәселелік дәріс	1
5	Шу, электрмагнит сәулесі, лазер әсерінен туындайтын кәсіптік патология.	мәселелік дәріс	1
	барлығы:		5
Кредит №2
1	Химиялық заттектер әсерінен туындайтын кәсіби аурулары. Ароматты көмірсутектермен: бензолдың амино- және нитроқоспаларымен және олардың гомологтарымен уыттану.	мәселелік дәріс	1
2	Химиялық заттектер әсерінен туындайтын кәсіби аурулары. Қорғасын және оның қоспаларымен уыттану.	мәселелік дәріс	1
3	Химиялық заттектер әсерінен туындайтын кәсіби аурулары. Фосфор және оның қоспаларымен уыттану.	мәселелік дәріс	1
4	Химиялық заттектер әсерінен туындайтын кәсіби аурулары. Сынап және марганецпен уыттану.	мәселелік дәріс	1
5	Химиялық заттектер әсерінен туындайтын кәсіби аурулары. Пестицидтермен уыттану.	мәселелік дәріс	1
	барлығы:		5
Кредит № 3
1	Сәулелік ауру.	мәселелік дәріс	1
2	Биіктіктен туындаған ауру.	мәселелік дәріс	1
3	Кессон ауруы.	мәселелік дәріс	1
4	Адам организміне өндіріс ортаның жоғарғы және төменгі температура әсері.	мәселелік дәріс	1
5	Тірек-қимыл аппаратының кәсіби аурулары.	мәселелік дәріс	1
	барлығы:		5

Тәжірибелік сабақтарының тақырыптық жоспары (және/немесе семинарлық, лабораторлық)

№	Тақырып атауы	өткізу түрі	Ұзақтығы
Кредит№ 1
1	Кәсіптік аурулар клиникасына кіріспе. Диагностика және медициналық-әлеуметтік сараптама мәселелері.	Семинар	2
2	Пневмокониоздар. Силикоз.	CBL - обучение, основанное на клиническом случае	2
3	Кәсіптік бронх демікпесі.	Семинар	2
4	Вибрациялық ауру.	Семинар	2
5	Шу әсерінен туындайтын кәсіби аурулар.	Семинар	2
	барлығы:		10
Кредит №2
1	Ароматты көмірсутектермен: бензолдың амино- және нитроқоспаларымен және олардың гомологтарымен уыттану.	Семинар	2
2	Қорғасын және оның қоспаларымен уыттану.	Семинар	2
3	Фосфор және оның қоспаларымен уыттану.	Семинар	2
4	Сынап және марганецпен уыттану.	Семинар	2
5	Органикалық хлорлы пестицидтермен уыттану.	Семинар	2
	барлығы:		10
Кредит № 3
1	Жіті және созылмалы сәулелі ауруы. Диагностика және медициналық-санитарлық сараптама мәселелері.	Семинар	2
2	Жіті және созылмалы кессон ауруы. Диагностика және медициналық-санитарлық сараптама мәселелері.	Семинар	2
3	Биіктіктен туындаған ауру. Диагностикасы, асқынулары, медициналық-санитарлық сараптама.	Семинар	2
4	Өндіріс ортаның жоғарғы және төменгі температура әсерінен туындаған кәсіби аурулар. Диагностика және медициналық-санитарлық сараптама мәселелері.	Семинар	2
5	Буындардың және буын байлам аппаратының кәсіби аурулары. Диагностика, дәрігерлік-еңбектік сараптама және медициналық-санитарлық сараптама мәселелері.	Семинар	2
	барлығы:		10

Оқытушы басқаруымен студенттердің өзіндік жұмысының тақырыптық жоспары (ОСӨЖ)

№	Тақырып атауы	өткізу түрі	Ұзақтығы
Кредит № 1
1	Кәсіби патологияны дәйектеуге арналған құжаттар.	әдебиеттермен жұмыс істеу	3
2	Пневмокониоздар: силикатоздар, металлокониоздар, карбокониоздар.	ситуациялық есептер шығару	3
3	Кәсіптік бронх демікпесін тудыратын өндіріс шаң түрлері. Патогенез теориялары.	тесттік тапсырмаларды орындау	3
4	Вибрациялық ауру диагностикасының әдістері.	тақырыпты өздігінен жетілдіру	3
5	Электрмагнит және лазер сәулесі әсерінен туындайтын кәсіби патология.	барлық туындаған сұрақтарға жауап	3
	барлығы:		15
Кредит № 2
1	Адам организміне бензолдың және оның қоспалары ену жолдары. Бензолмен уыттану дамуының патогенезі.	әдебиеттермен жұмыс істеу	3
2	Организмге қорғасынның ену жолдары. Қорғасынмен уыттану дамуының патогенезі.	ситуациялық есептер шығару	3
3	Адам организміне фосфордың негізгі ену жолдары. Фосформен уыттану патогенезі.	тесттік тапсырмаларды орындау	3
4	Сынап пен марганецтің жұмысшы организміне ену жолдары. Сынаптық және марганецпен уыттанудың патогенезі.	тақырыпты өздігінен жетілдіру	3
5	Органикалық фосфоры және органикалық сынабы бар пестицидтермен уыттану.	барлық туындаған сұрақтарға жауап	3
	барлығы:		15
Кредит № 3
1	Жіті және созылмалы сәулелі аурулардың этиопатогенезінің негізгі теориялары.	әдебиеттермен жұмыс істеу	3
2	Созылмалы және жіті кессон ауруы дамуының механизмдері.	ситуациялық есептер шығару	3
3	Биіктіктен туындаған ауру механизмі.	тесттік тапсырмаларды орындау	3
4	Адам организмінің зат алмасу процестеріне өндіріс ортаның жоғарғы және төменгі температуралық режим әсері.	тақырыпты өздігінен жетілдіру	3
5	Бұлшықеттердің кәсіби аурулары: этиопатогенезі, диагностикасы, дәрігерлік-еңбектік сараптамасы.	барлық туындаған сұрақтарға жауап	3
	барлығы:		15

Кеңес беру уақыты:

Апта сайын кеңес беру жүргізіледі сәрсенбі күні сағат 15-00ден 16-00 дейін

Аралық бақылау уақыты: кесте бойынша

Мамандық	Курс/поток/группа	Пән	Апта / күні	Уақыты
	3	Кәсіби аурулар		15-30

Қорытынды бақылау уақыты: Оқу әдістемелік орталығының сабақ кестесі бойынша.

Студенттердің өз бетінше атқаратын жұмысына арналған тапсырмалар

СӨЖ тақырыбының жоспары:

№	Тақырыптары	Орындалу түрі	Ұзақтығы
№ 1 кредит
1.	Кәсіптік аурулардың алдын алу принциптері.		3
2.	Аралас және органикалық шаңнан болатын пневмокониоздар.		3
3.	Шаңды бронхит. Емдеу және алдын алу принциптері.		3
4.	Діріл ауруының емдеу және алдын алу принциптері.		3
5.	Шу электормагнитті толқындар, лазерлік сәулелену әсеріне негізделген кәсіптік патологияны емдеу және алдын алу принциптері.		3
Барлығы: 15 сағат
№ 2 кредит
1.	Ароматты көмірсутегімен улану нәтижесінде пайда болған кәсіптік патологияны емдеу және алдын алу принциптері.		3
2.	Қорғасын және оның қосылыстарымен улану нәтижесінде пайда болған кәсіптік патологияны емдеу және алдын алу принциптері.		3
3.	Фосформен улану нәтижесінде пайда болған кәсіптік патологияны емдеу және алдын алу принциптері.		3
4.	Марганецпен және сынаппен улану нәтижесінде пайда болған кәсіптік патологияны емдеу және алдын алу принциптері.		3
5.	Мышьякқұрамды пестицидтермен улану.		3
Барлығы: 15 сағат

Пән бойынша тапсырмаларды орындау және тапсыру кестесі (пән бойынша соңғы сабаққа, әр сабаққа, ОЖСӨЖ арнайы тақырыбына, аралық бақылау өткізгенде немесе т.б.)

Апта	1	2	3	4	5	6	7	8	9	10	11	12	13	14	15
СӨЖ бойынша тақырып №					1-5	6- 10	11-15	16-20

Әдебиеттер:

негізгі:

1. 
   Артамонова В.Г., Мухин Н.А. Профессиональные болезни. М.: Медицина, -2006. -432 с.
   
2. 
   Косарев В.В., Лотков В.С. Профессиональные болезни. М., -2009. -349 с.
   
3. 
   Мамырбаев А.А. Основы медицины труда. – Актобе, 2010. -705 с.
   
4. 
   Әмірбекова А.А. - Кәсіптік аурулар,- Алматы, 2005. 350 с.
   
5. 
   Жұмабекова Б.К., Жаппарова Б.Т., Ғазалиева М.А. Кәсіби аурулар бойынша дәрістер курсы.- Оқу әдістемелік құралы. Қарағанды, 2007ж. 173с.
   

дополнительная:

1. 
   Кулмагамбетов И.Р., Алиханова Н.А. Руководство по классификациям заболеваний. - Караганда: Глассир, 2009. -540 с.
   
2. 
   Карабалин С.К. Медицина труда. – Алматы, 2010. -372 с.
   

Оқу және оқыту әдістері:

Дәрістер – проблемалық.

Тәжірибелік сабақтар – теориялық талдау, есептерді шығару, CBL-CASE-BASED LEARNING-Клиникалық жағдайға негізделген оқу.

Оқытушының жетекшілігімен студенттердің өз бетінше атқаратын жұмыстар - барлық пайда болған сұрақтар бойынша кеңес беру, тақырыптық жоспар бойынша тақырыптарды өз бетімен игеру, есептер шығару, оқулықтармен жұмыс істеу, тестік тапсырмаларды орындау, интерактивті оқыту бағдарламалармен жұмыс істеу.

Студенттердің өздік жұмыстары - тақырып бойынша өзіндік жұмыс, проект дауындау.
(шағын топтар, пікірталас, жағдайлық есептер, жұптасып жұмыс істеу, презентациялар, кейс-стади, оқулықтармен жұмыс істеу, рефераттар дайындау, жағдайлық есептерді шешу, өз бетінше атқаратын жұмыс тақырыбын талдау, тәжірибелік сабақтардың жеке сұрақтарын тереңдетіп оқыту, презентациялар мен рефераттарды дайындау, барлық туындаған сұрақтар бойынша оқытушымен кеңесу, тестілеу, аралық бақылауды жүргізу, рольдық ойындар; муляждарды, манекендерді, фантомдарды қолдану арқылы дағдыларға үйрету; оқытушының бақылауымен науқастармен жұмыс жасау; препараттарды микроскоптан қарау және суретін салу; компьютерлік модельдермен және бағдарламалармен жұмыс және т.б.).
Білім бағасының ережесі және критериі: әр бір деңгейде білім бағасының шкаласы және критериі (ағымдық, аралық, қорытынды бақылау), барлық сабақтардың түрлеріне баға ережесі (аудиториялық, СӨЖ, ОЖСӨЖ*)
Баға шкаласы**

Таңбалау жүйесі бойынша баалау	Бағаның саңдық баламасы	Бағаның % мазмұны	Дәстүрлі жүйе бойынша бағалау
А	4,0	95-100	Өте жақсы
А-	3,67	90-94
В+	3,33	85-89	Жақсы
В	3,0	80-84
В-	2,67	75-79
С+	2,33	70-74	Қанағаттанарлық
С	2,0	65-69
С-	1,67	60-64
Д+	1,33	55-59
Д	1,0	50-54
F	0	0-49	Қанағаттанарлықсыз

Білім бағасының критериі**

«Өте жақсы» баға білім алушыға, егер ол бағдарламалық материалдарды толық игеруін көрсеткен және қандай да бір қателіктерге бой алдырмай дұрыс орындаған, зертханалық және бақылау жұмыстарын уақытылы әрі дұрыс орындаған және ол бойынша есептер тапсырған, бұған қоса өзіндік бірегей ойлау қабілетін танытқан, коллоквиумды тапсыруда қандай да бір қателіктер жібермеген және үй тапсырмаларын орындаған, ғылыми-зерттеу жұмыстарымен айналысып, пәнді оқып-үйрену барысында өздігінше қосымша ғылыми әдебиеттер пайдаланған, бағдарламалық материалдарды өзбетінше жүйелей білген жағдайда қойылады.

«Жақсы» баға білім алушыға, егер ол бағдарламалық материалдарды 75% кем игермесе және бұған қоса жауап беру кезінде айтарлықтай қателіктер жібермеген, зертханалық және бақылау жұмыстарын уақытылы орындаған және оны тапсыруда негізсіз ескертулері болмаған, коллоквиумдар мен үй тапсырмаларын дұрыс әрі уақытында орындап негізсіз ескертулермен тапсырмаса, оқытушы нұсқауымен қосымша ғылыми әдебиеттерді пайдаланған, ғылыми-зерттеу жұмыстарымен айналысып, немесе негізсіз ескертулер болғн және елеулі ұателіктері студенттің өздігімен түзетілген, бағдарламалық материалдарды оқытушының кемегімен жүйелей білген жағдайда қойылады.

«Қанағаттанарлық» баға білім алушыға, егер ол зертханалық материалдардың кем дегенде 50% игернген, бұған қоса зертханалық және бақылау жұмыстарын, үй тапсырмаларын орындау кезінде оқытушының көмегімн қажет еткен, коллоквиум тапсыру кезінде толымсыз жауаптары мен негізсіз ескертулері болған, зерттеу жұмыстарында белсенділік көрсете алмаған, тек қана оқытушы көрсеткен әдебиеттермен ғана шектелген, материалдарды жүйелеуде біршама қиыншылықтарға бой алдырған жағдайда қойылады.

«Қанағаттанарлықсыз» баға білім алушыға, егер оның бағдарламада қарастырылған негізгі материалдары оқуда кемшіліктері білінген, пән бағдарламасының жартысынан астамын игермеген, жауаптарында елеулі қателіктер жіберген, ағымды формалармен қарастырылған жеке және ағымдағы қорытынды бақылауларды орындамаған, бағдарламада қарастырылған барлық негізгі әдебиеттермен жұмыс жасамаған жағдайда қойылады.

*Ескерту: Кредиттік жүйеде білім алушылар үшін.

**Ескерту: ҚР МЖМБС «ҚР білім беру жүйесі. ЖОО білімді бағалау және бақылау. Негізгі ережелер» негізіндерінде құрастырылған.

Пән бойынша интегралды бағаны толтыру және рейтингті есептеу әдісі: (ҚММУ ағымдық жылға бекітілген рейтинг жүйесіне сәйкес толтырылады).