ӘЛ-ФАРАБИ атындағы ҚАЗАҚ ҰЛТТЫҚ УНИВЕРСИТЕТІ
«6M072100-ОРГАНИКАЛЫҚ ЗАТТАРДЫҢ ХИМИЯЛЫҚ ТЕХНОЛОГИЯСЫ» мамандығы бойынша магистратураға тапсырушыларға арналған мамандық бойынша сұрақтар
бағдарламасы
Алматы 2012
Емтихан тақырыптарының сұрақтары
«Бейорганикалық химия» пәні
1. Атом құрылысы. Сутек атомының квантомеханикалық моделі. Квант саны, физикалық мәні, Гейзенбергтің белгісіздік принципі, электрон қабаттарының сыйымдылығы. Атомдардың электрондық конфигурациясыны құрылысының негізгі заңдылықтары (Клечковский, Хунд, Паули). Мысалдармен көрсету. Ψ, Ψ
2 толқындары және олардың физикалық мәні. Шредингер теңсіздігі. Оларды атом орбитальдарының сызықты комбинация әдісінде қолдану (ЛКАО)
2. Атом молекулалық ілім. Химияның негізгі стериохимиялық заңдылықтары. Эквивалент. Моль
3. Химиялық байланыс теориясы. ВС әдісінің кемшіліктері, МО әдісінің артықшылықтары, мысалдармен көрсету. АО гибритизациясы және оның түрлері. ВС теориясы негізінде BF
3, BeH
2, H
2O, NCl
3, CCl
4 молекулаларын қарастыру.
4. Менделеевтің периодтық заңы мен системасы
Элемент қасиеттерінің периодтық системада өзгерісінің төрт бағыты. Екіншілік және ішкі периодтылық.
Элемент қосылыстарының қышқылдық-негіздік және тотығу-тотықсыздану қасиеттері және олардың үлкен және кіші периодтағы(оксидтер, гидроксидтер,сутекті қосылыстар) негізгі және қосымша топшалардағы қосылыстары.
5. Бейорганикалық химиядағы термодинамика элементтері
Термодинамиканың I заңы. Энтальпия. Әр түрлі процесс нәтижесінде энтальпия мәні мен өзгерісін мысалдармен түсіндіру. Химиялық реакцияларда энтальпия мәнін есептеу.
6. Бейорганикалық химия кинетикасы
Активациялану энергиясы. Активациялану энтропиясы. Олардың физикалық мәні.
7. Ерітінділер. Ерігіштік. Ерігіштікке температура мен қысымның әсері.
8. Бейметалдар химиясы. VII А тобындағы элементтер және олардың қосылыстарының салыстырмалы қасиеттері.
9. Металдар химиясы. Электрохимиялық процестердің жүру барысы. Электронды потенциалдар. Металдардың кернеулік қатары.
10. Комплексті қосылыстар химиясы. Лигандтардың спектрохимиялық қатары. ЭСКП жайында түсінік және комплекстердің тұрақиылығы.
11. Квантты механика негіздері. Квант саны, энергетикалық теңестірулер, атом орбитальдарының пішіні мен кеңістікте орналасуы.
12. Тотығу-тотықсыздану реакциялары
«Алифат қатарындағы қосылыстардың органикалық химиясы» пәні
13. Органикалық химияның теориялық негіздері. Валенттік байланыс әдісі аясындағы органикалық заттардың құрылысы және молекулалық орбитальдар әдісі (көміртек атомының электронды құрылысы, гибридизациясы және көміртек атомының гибридизациясы, қосарлану эффектісі және т.б.)
14. Органикалық молекуладағы атомдардың бір-біріне әсері (көміртек атомының гибридтелген күйінің электртерістілігі, атомдардың байланысы мен топтарындағы электортерістілігі, электронды эффектілер: индуктивті, мезомерлі, конъюгация және т.б.)
15. Органикалық заттар изомериясы (құрылысы бойынша, орынбасар бойынша, геометриялық изомерия және оптикалық изомерия).
16. Органикалық молекуладағы байланыс типтері. Байланыс сипаттамасы (энергия, полярлық және полярлылық). С-С химиялық байланыстың үзілу типтері. С-С байланыс үзілгенде пайда болатын бөлшек табиғаты.
17. Органикалық заттардың химиялық реакциялары. Соңғы өнім бойынша реакция классификациясы, аралық өнім бойынша, кинетика бойынша. Реакция механизмі.
18. Алкандар . Алкандарды алудың өндірістік және лабораториялық әдістері.
Алкандардың химиялық реакциялары. Алкан қатарындағы орынбасу реакциясының механизмдері
19. Алкендер және алкиндер. Алкендер мен алкиндерді алудың өндірістік және лабораториялық әдістері
. Алкендер мен алкиндердің химиялық реакциялары. Алкен мен алкин қатарындағы электрофилді қосылудың механизмі.
20. Қосарланған алкадиендер. Алкадиендерді алудың өндірістік және лабораториялық әдістері
. Алкадиендердің химиялық реакциялары
. Диенді синтез реакциялары
21. Құрамында галогені бар органикалық қосылыстар . Галогені бар органикалық қосылыстарыды алудың өндірістік және лабораториялық әдістері. Галогені бар органикалық қосылыстардың химиялық реакциялары.
Галогені бар органикалық қосылыстар қатарындағы нуклеофилді орынбасу механизмі.
22. Спирттер. Спирттерді алудың өндірістік және лабораториялық әдістері.
Спирттердің химиялық реакциялары. Спирттердің қышқылдық қасиеті. Қышқылдыққа орынбасардың әсер ету табиғаты.
23. Карбонилді қосылыстар (альдегидтер, кетондар, карбон қышқылдары, күрделі эфирлер, галогенангидридтер және карбон қышқылдарының ангидридтері). Карбонилді қосылыстарды алудың өндірістік және лабораториялық әдістері
. Карбонилді қосылыстардың химиялық реакциялары
. Карбонилді және метиленді белсенділік
24. Аминдер. Аминдерді алудың өндірістік және лабораториялық әдістері
. Аминдердің химиялық реакциялары. Аминдердің негізгі қасиеттері. Негізділікке әсер етуші орынбасар табиғаты
25. Нитроқосылыстар . Нитроқосылыстарды алудың өндірістік және лабораториялық әдістері
. Нитроқосылыстардың химиялық қасиеттері.
Валенттік байланыс әдісі аясында нитротоптың құрылысы және молекулалық орбиталдар әдісі.
26. Полифункционалды органикалық қосылыстар . Окси-және аминқышқылының химиялық қасиеттері. β-дикарбонилді қосылыстың химиялық қасиеттері. Көмірсутектердің химиялық қасиеттері
«Физикалық химия» пәні
27. Химиялық процестер жылу эффектілерін есептеу үшін қажет заңдар. Термодинамиканың бірінші заңы, оның анықтамалары және математикалық өрнектері. Гес заңы, оның салдары. Кирхгоф теңдеуі, оның дифференциал және интеграл түрлері.
28. Оқшаулаған жүйелер үшін термодинамиканың екінші заңы және осындай жүйелерде өтетін процесс бағыты. Қайтымды және қайтымсыз опроцестер үшін термодинамиканың екінші заңы. Оқшаулаға жүйелер үшін термодинамиканың екінші заңы. Энтропия-процесс бағытының белгісі.
29. Термодинамикалық потенциалдарды процесс бағытын анықтау үшін қолдану. Термодинамиканың екінші заңы, оның анықтамалары және математикалық өрнектері. Термодинамикананың бірінші және екінші заңдарының біріккен теңдеуі. Термодинамикалық потенциалдар және оларды талдау.
30. Тепе-теңдік күйдегі жүйеге түрлі факторлар әсерін термодинамикалық тұрғыдан негіздеу. Тепе-теңдік константалары (Кр,Кс,Кх), олардың өзара байланысы. Тепе-теңдік күйге әрекеттесетін заттар концентрациясы мен қысым әсері. Тепе-теңдік күйге температураның әсері
31. Бір-, екікомпонентті жүйелер мысалында фазалар арасындағы тепе-теңдіктерді термодинамикалық тұрғыдан сипаттау. Фазалар арасындағы тепе-теңдік шарттары. Бір-, екікомпонентті жүйелер күй диаграмалары. Бір-, екікомпонентті жүйелер күй диаграмаларын Гиббстің фазалар ережесі тұрғысынан талдау.
32. Жабық жүйедегі бірінші ретті қайтымсыз реакцияның кинетикасы. Жылдамдық константасын есептік (теңдеуді келтіру) және графиктік жолмен анықтау . Жартылай ыдырау периодын анықтау (теңдеуді келтіру).
33. Жабық жүйедегі екінші ретті қайтымсыз реакцияның кинетикасы. Жылдамдық константасын есептік (теңдеуді келтіру) және графиктік жолмен анықтау. Жартылай ыдырау периодын анықтау (теңдеуді келтіру).
34. Жабық жүйедегі n-ретті қайтымсыз реакцияның кинетикасы.
Жылдамдық константасын есептік (теңдеуді келтіру) және графиктік жолмен анықтау. Жартылай ыдырау периодын анықтау (теңдеуді келтіру).
35. Электролит ерітінділерінің электр өткізгіштігі . Меншікті және молярлы электрөткізгіштіктің концентрацияға тәуелділігі. Онзагер теңдеуі. Кольрауш теңдеуі, шексіз сұйытылған ерітіндідідегі молярлы электрөткізгіштікті анықтау .
36. Электрохимиялық реакциялардың термодинамикасы. Электрохимиялық реакциялар, олардың ерекшеліктері. Электрхимиялық реакциялардың термодинамикалық сипаттамаларын анықтау (∆
rG, ∆
rH, ∆
rS). ЭҚК-тің температуралық коэффициенті, оның физикалық мағынасы.
«Жалпы химиялық технология» дисциплинасы
37. Химиялық технологияның негізгі заңдылықтары. Шығындалу коэффициентін анықтау. Өзгеру дәрежесін анықтау. Өнім шығымын анықтау.
38. Негізгі органикалық синтез өндірісі. Көміртек монооксиді негізіндегі синтез технологиясы. Процесс катализаторы. Процесс механизмі.
39. Ацетилен өндірісінің технологиясы. Ацетилен өндірісінің технологиясы. Процесстің физико-химиялық негіздері. Катализаторлар. Ацетиленді қайта өндіру технологиясы.
40. Жоғары молекулалық қосылыстарды өндіру технологиясы. Целлюлоза өндірісінің технологиясы. Каучук өндірісінің технологиясы.
“ Циклды қосылыстар қатарындағы органикалық химия”
41. Алициклды қосылыстар. Кіші циклдардың конформациялық өзгешеліктері. Циклдердегі кернеу түрлері. Кіші алициклдердің геометриялық және оптикалық изомериясы. Циклопентан мен циклогексанның конформациялық өзгешеліктері. Орындық және астау конформациясы. Аксиальды және экваториальды байланыстар. Қарапайым алициклдардың геометриялық және оптикалық изомериясы. Кіші циклдардың химиялық қасиеттері. Қосылу жіне орынбасу реакциялары: гидрлену және циклопропанның тотығуы, бромды сутектің қосылуы жіне галогендеу. Демяновтың қайта топтасуы, үш және төрт мүшелі циклдардың өзара айналымдары.
42. Ароматты қосылыстар. Ароматтылық. Ароматтылық критерилері. Анулендер. Бензоидты емес ароматты қосылыстар. Антиароматтылық.
Бензол сақинасының валеннтілік байланыс және молекулалық орбитальдар әдістері бойынша құрылымы.Бензолдың электрофильді орын басу реакцияларының механизмі. Орынбасар табиғатының реакция бағытына әсері.
43. Гетероциклды ароматты қосылыстар. Гетероциклды ароматты қосылыстарды өнеркәсіпте және лабораторияда алу жолдары. Тиофен, фуран және пирролдың химиялық қасиеттері.
Пиридиннің химиялық қасиеттері
44. Ароматты галогентундылардың химиялық қасиеттері. Хлорбензол мен хлорлы бензилдегі галоген атоиының қозғалғыштығы. Хлорбензолдың электрофильді және нулеофильді орын басу реакциялары. Ароматты қатардың нулефильді орын басу реакция механизмі.
45. Ароматты спирттер. Фенолдың қышқылдық қасиеті. Фенол сақинасындағы орынбасар табиғатының қышқылдыққа әсері. Ароматты спирттерді өндірістік және лабораторияда алу жолдары Фенолдың химиялық қасиеттері.
46. Ароматты кабонильді қосылыстар. Ароматты альдегидтер мен кетондардың химиялық қасиеттері. Ароматты карбон қышқылдарының химиялық қасиеттері. Ароматты карбоксиьлі қосылыстарды өнеркәсіпте және лабораторияда алу жолдары.
47. Ароматты нитроқосылыстар. Ароматты нироқосылыстарды өнеркәсіпте және лабораторияда алу жолдары.Ароматты нитроқосылыстардың электрофильді орын басу реакциялары.Ароматты нитроқосылыстарды тотықсыздандыру және гидрлеу реакциялары.
48. Ароматты аминдер. Ароматты аминдерді өнеркәсіпте және лабораторияда алу жолдары.Ароматты аминдердің химиялық қасиеттері. Ароматты аминдердің негізділігі
.
49. Ароматты диазоқосылыстар. Ароматты аминдерді диазоттау реакциялары және механизмі.Ароматты диазоқосылыстардың азот бөле жүретін және азот бөлмей жүретін реакциялары. Азотіркесті реакциялар. Ароматты аминдер мен фенолдардың азотіркесті реакцияларына рН ортасының әсері
50. Ароматты сульфоқосылыстар. Ароматты сульоқосылыстарды өнеркәсіпте және лаборатоияда алу жолдары. Бензой қышқылының химиялық қасиеттері. Нафталинді сульфирлеу. Осы реакцияны кинетикалық және термодинамикалық бақылау.
5. Ұсынылатын әдебиеттер тізімі
Негізгі
-
Куанышева Г.С., БуркитбаевМ.М., Джамансариева Ќ.У. Краткий курс общей и неорганической химии Алматы“Ќазаќ университеті” 2007, 2012
-
Ахметов Н.С. Общая и неорганическая химия. - М.: ВШ. - 1998.
-
Общая и неорганическая химия. Т.1. Теоретические основы химии: Учебник для вузов в 2 томах. Под ред. А.Ф. Воробьева. – М.: ИКЦ "Академкнига", 2006. – 371 с.: ил.
-
Мухленов И.П. Основы химической технологии. М., 1991. 2. Соколов Р.С Химическая технология. М., 2002. – т. 1-2. 3. Кутепов А.И., Бондарева Т.И. Общая химическая технология. М.: ВШ. – 1990.
-
Травень В.Ф. Органическая химия.М.: "Академкнига", 1,2 том, 2004.
-
Несмеянов А.Н., Несмеянов К.А. Начала органической химии. М.: Химия, 1974 г.-Т.1,2.
-
Роберте Дж., Кассерио М. Основы органической химии. М.: Мир, 1978.- Т. 1,2.
-
Моррисон Р., Бойд Р. Органическая химия. М.: Мир, ВШ, 1990.
-
Шабаров Ю.С. Органическая химия. М.: Химия, 1994. -Т.1,2.
-
Нейланд О.Я. Органическая химия. М.: Высшая школа , 1990.
-
Терней А. Современная органическая химия. /под ред. Суворова Н.Н. М.:Мир, 1981.- Т. 1,2
-
Юкельсон И.И. Технология основного органического синтеза. М.: Химия, 1979.
-
Стромберг А.Г., Семченко Д.П. Физическая химия. М.: Высшая школа,-2003. - 527 с.
-
Омарова Р.А. Химическая термодинамика. Равновесия в растворах. Алматы – 2008. – 214 с.
-
Краснов К.С., Воробьев Н.К., Годнев И.Н. Физическая химия. М.: Высшая школа, 1995, книга 1, 2.
-
Еремин В.В., Каргов С.И., Успенская И.А. и др. Задачи по физической химии. М.: Экзамен, 2005, 318 с.
-
Соколов Р.С. Химическая технология. М.:"Владос", 2 том, 2003.
Қосымша
-
Зуев В.П., Михайлов В.В. Производство неорганических веществ. М.: Наука, 1999.
-
Лидин Р. А., Аликберова Л. Ю., Логинова Г. П. Общая и неорганическая химия в вопросах: Глава 6. Периодическое изменение свойств химических элементов – М.: Химия, 2007. – 210 с.
-
Хьюи Дж. Неорганическая химия. Строение вещества и реакционная способность. Учебник для вузов. Перевод с англ. – М.: Химия, 1987, 696 с.: ил.
-
Бояринов А.И и др. Методы оптимизации химической технологии.. М.:Химия, 1975. 2. Кушелов В.И. Основы техники безопасности на предприятиях химической промышленности. М.: Химия, 1977. 3. Вольфкович С. И. Общая химическая технология. М., 1959. т. 2. 4.Бесков В.С., Сафронов В.С. Общая химическая технология. –М.: Химия, 1999. 5. Беляева И.И. и др. Сборник задач по химической технологии. –М.: Просвещение,1982.
-
Общая органическая химия. / под ред. Д. Вартона. М.:Химия, 1981.- Т.1-12.
-
Органикум. Практикум по органической химии. / перевод с немецкого П. Потапова. М.: Мир, 1979.- Т. 1,2.
-
Алъбицкая В.М., Бальян Х.В. и др. Лабораторные работы по органической химии./ под ред. Гинзбурга М.: ВШ,1982.
-
Агрономов А.Е., Шабаров Ю.С. Лабораторные работы в органическом практикуме. -М.: Химия, 1974.
-
Органический синтез: Учебное пособие для студентов./ под ред. Н.В. Васильева, Т.А. Смолина. М.: Просвещение, 1986.
-
Лебедев И.Н. Химия и технология основного органического синтеза. М.: Химия, 1981.
-
Киреев В.А. Краткий курс физической химии. М., 1975. - 321 с.
-
Глазов В.М. Основы физической химии. М.: Высшая школа, 1981. - 456 с.
-
Дамаскин Б.Б., Петрий О.А. Электрохимия. М.: Высшая школа,1987. - 295 с.
-
Еремин Е.Н. Основы химической кинетики. М.: Высшая школа,1976. -238 с.
-
Товбин М.В. Физическая химия. Киев: Вища школа