Татьяна Валяева https://kaz-tili.kz/
|
Две страны (Слова мягкие и твёрдые) |
Екi ел (Жiңiшке және жуан сөздер) |
|
Часть 1 (гласные ә, ө, ү, і, е) Давай знакомиться, мой друг. Меня Алиною зовут. |
1 бөлім (ә, ө, ү, і, е дауыстылар) Танысайық, кел, досым. Алина – менiң атым. |
|
Тебе я буду помогать Язык казахский изучать. Мы отправимся с тобою В путешествие большое. Посетим сегодня мы Две волшебные страны. |
Мен саған көмектесемiн Үйренуге қазақ тiлiн. Аттанамыз екеуiмiз Үлкен саяхатқа. Сиқырлы екi елге Бүгiн барамыз бiз. |
|
Это первая страна Называется Весна. |
Бұл – бiрiншi ел, Аталады Көктем. |
|
Там живёт огромный слон. |
Тұрады онда үлкен пiл. |
|
Для него построен дом. |
Үй салынған ол үшiн. |
|
По утрам петух поёт. |
Әтеш ән салады таңертең. |
|
Распускается цветок, |
Гүл бүршiк атады. |
|
Солнце светит свысока. |
Жоғарыдан күн төгедi шуағын. |
|
И кругом растёт трава, |
Айналаға шөп шығады, |
|
В травке бабочка летает. |
Шөпте көбелек ұшады. |
|
Мимо речка протекает. |
Жанынан өзен ағады. |
|
Обрати теперь вниманье На предметов всех названья: |
Назарыңды ендi аудар Атына мына заттар: |
|
Буквы гласные смотри, Только мягкие они. Буквы «ә, ө, ү, і, е» Проживают в той стране. |
Дауысты әрiптердi қара, Бiрақ олар жiңiшке. «ә, ө, ү, і, е» әрiптерi Тұрып жатыр сол елде. |
|
Часть 2 (гласные а, о, ұ, ы, я) Вот ещё одна страна, Называется Зима. |
2 бөлім (а, о, ұ, ы, я дауыстылар) Мiне, тағы бiр ел, Аталады Қыс. |
|
Там растёт большая ёлка. |
Онда өседi үлкен шырша. |
|
Рядом яркая коробка. |
Түстi қорап қасында. |
|
Для кого-то в Новый Год В ней подарок – самолёт. |
Жаңа жылға бiреу үшiн Сыйлық ұшақ – iшiнде. |
|
А ещё у ёлки кошка – Отдохнуть легла немножко. |
Сәл тыныстауға шыршаның Жатты мысық жанында. |
|
А макушка ёлки той Красной светится звездой. |
Сол шыршаның төбесi Жарқырайды жұлдыздай. |
|
Туча по небу плывёт. |
Жүзедi бұлт аспанда. |
|
И повсюду снег идёт. |
Қар жауып тұр айнала. |
|
Обрати своё вниманье На предметов всех названья: |
Назарыңды аударшы Заттардың барлық атауларына: |
|
Так в стране холодной этой Все названия предметов Только твёрдые, они С гласными «а, о, ұ, ы». |
Осылай осы суық елде Барлық заттардың атаулары Тек «а, о, ұ, ы» жуан Тұрады олар дауыстылардан. |
|
В той стране ещё одна Проживает буква – «я», Но она активна меньше, И её ты встретишь реже. |
Сол елде тағы бiр Тұрып жатыр «я»- әрпi. Белсендiлiгi, бiрақ, оның шамалы, Сирек кездестiресiң сен оны. |
|
Часть 3 (сравнение гласных) Отойдём теперь слегка, Чтоб взглянуть издалека. Так на карте будем мы Видеть сразу две страны: |
3 бөлім (дауыстыларды салыстыру) Cәл кейiн тұрайық Алыстан көз тастауға. Картадан көремiз Екi елдi бiрден бiз. |
|
И давай сравним с тобой Буквы стран между собой. Но не все, а только восемь, Что друг с другом схожи очень. |
Кел, салыстырайық екеуiмiз Екi елдiң өзара әрiптерiн. Бiрақ барлығы емес, тек сегiзi Бір-біріне өте ұқсас келедi. |
|
«ә» словно «а», но без хвоста: |
«ә» – «а» сияқты, бiрақ жоқ құйрығы: |
|
«ө» словно «о», но есть черта: |
«о» сияқты «ө» әрпi, ортасында сызығы: |
|
«ү» с «ұ» так были б близнецы, Не будь у твёрдой «ұ» черты: |
«ү» мен «ұ» егiз деуге болар едi, Жуан «ұ»-ның болмағанда сызығы: |
|
«і» словно как частичка «ы», Размеры только «і» малы, И чтоб она была видна, Для роста точка ей дана. |
«i» – «ы»-ның сияқты бiр бөлiгi, Кiшкене тек «i» көлемi, Ол көрiну үшiн оған Бойына нүкте қойыпты. |
|
Посмотри, как буквы схожи, Их легко теперь запомнишь! |
Қарашы, әрiптер ұқсас қалай, Оларды ендi сақтайсың есте оңай. |
|
Часть 4 (гласные и, у, ю; согласные буквы) Буквы каждой из страны
|
4 бөлім (и, у, ю дауыстылар; дауыссыз дыбыстар) Әрiптерi әр елдiң Өзара сондай тату тұрады, Көршiлерге көпiрмен Қонаққа өте сирек барады. Бiрақ үш құрбы «и, у, ю» Қыдырады көпiрде. |
|
В мягкой, в твёрдой ли стране Могут быть они везде. |
Жуан ба, жiңiшке елде ме Бола алады олар барлық жерде. |
|
Эти страны с любопытством Посетить спешат туристы. Буквы очень разные – Их зовут «согласные». |
Бұл елдерге әуеспен Асығады туристер. Аталады «дауыссыздар» – Алуан түрлi әрiптер. |
|
Если первую страну Посетят они – Весну, Встанут с мягкой гласной рядом, Значит, в слове будут мягком. |
Егер бiрiншi елге Келсе олар Көктемге, Жiңiшке дауыстының жанында, Яғни, болады сөзде жiңiшке. |
|
С твёрдой гласною дружить, Значит, в твёрдом слове быть. |
Жуан дауыстымен достасу, Яғни, жуан сөзде болу. |
|
Но запомни, «к» и «г» Любят в «мягкой» быть стране. |
Болсын сенiң есiңде, Ұнатады «к» мен «г» Болуды елде «жiңiшке». |
|
«қ» с хвостом и «ғ» с чертой Наслаждаются Зимой, Ездят «қ» и «ғ» в одну, Только «твёрдую» страну. |
«қ» - құйрықты, «ғ» - сызықты Рахаттанады Қыспенен, «қ» мен «ғ» барады Тек бiр «жуан» елге. |
|
Две страны теперь ты знаешь И легко их различаешь. Слово мягкое иль нет, Сам попробуй дать ответ: |
Екi елдi ендi сен бiлесiң, Оларды айыра аласың оп-оңай. Жiңiшке сөз бе, жоқ па әлде, Өзiң көр жауап беруге: |
|
1) алма – твёрдое 2) шаңғы – твёрдое 3) шелек – мягкое 4) сурет – мягкое 5) доп – твёрдое 6) сүлгi – мягкое |
7) жүлде – мягкое 8) балмұздақ – твёрдое 9) қияр – твёрдое 10) дәптер – мягкое 11) хат – твёрдое 12) аю – твёрдое |
|
Алина и Дружок (Притяжательные окончания) |
Алина мен Дружок (Тәуелдiк жалғау) |
|
Часть 1 (м/iм/ым) В нашем доме есть щенок, Мы зовём его Дружок. |
1 бөлім (м/iм/ым) Бiздiң үйде күшiк бар, Атаймыз оны Дружок. |
|
Очень любит он играть, Наши вещи забирать. А потом вещей гора У его лежит ковра. |
Сүйедi өте ол ойнауды Тартып алып бiздiң заттарды. Заттар таудай боп жатады Оның кiлемiнiң жанында. |
|
Мы сейчас с тобой вдвоём Эти вещи разберём. Посмотри, вон кубик мой – Разноцветный и большой. |
Қазiр бiз екеумiз Бұл заттарды талдаймыз. Қара, әне менiң текшем – Түрлi-түстi және үлкен. |
|
Я хочу его забрать, Но Дружку должна сказать То, что «мой» лежит там кубик, И Дружок рычать не будет. И тебя я научу, Говорить «моё» Дружку. Следуй правилам таким: По-казахски «мой» – «менің». |
Келедi оны менiң алғым Бiрақ Дружокқа айтуым керек, Жатқан анау менiң текшем, Ырылдамайды сонда Дружок. Сенi мен үйретемiн, Айтуды Дружокқа «менiң». Ережелердi осындай орында: «Мой» – «менiң» болады қазақша. |
|
Но ещё к «текше» затем Ты добавить должен «м». |
Ендi «текше» сөзiне тағы «м» жалғауға тиiссiң. |
|
«Мой» сказать – простое дело! Посмотри ещё примеры: |
«Менiң» деп айту – оңай шаруа! Мысалдарды тағы қара: |
|
Я сейчас тебе слова Для примера привела С гласной буквою в конце, |
Мен қазiр сөздердi саған Келтiрдiм мысал ретiнде Дауысты әрпiмен соңында, |
|
Чтобы показать тебе Самое простое. Но заканчиваться слово Будет на согласную, Сам добавь ты гласную! |
Саған көрсету үшiн жай сөздi. Аяқталатын болады бiрақ Сөз дауыссызға, Оған дауыстыны өзiң жалға! |
|
Две лишь гласные – «і, ы». Только помни две страны, Что слова есть разные: Твёрдые и мягкие. |
Екi ғана дауысты – «і, ы». Тек екi ел болсын есiңде, Сөздер болады әртүрлi: Жуан және жiңiшке. |
|
К мягким «і» словам добавь. |
Жiңiшке сөздерге «і»-нi жалға. |
|
В твёрдых – «ы» пред «м» поставь. |
Жуан сөздерде «м»-ның алдына «ы» қой. |
|
После «й» и «у» ты тоже Гласную добавить должен: |
«й» және «у»-дан кейiн де сен Жалғауға тиiссiң дауысты. |
|
А теперь ты сам скажи, Что предметы здесь – «мои»: |
Ендi ал айт сен өзiң, «Мұндағы заттар – деп – менiң». |
|
1) менің жебе+м 2) менің сурет+ім 3) менің айна+м 4) менің қолшатыр+ым 5) менің тәтті тоқаш+ым 6) менің үстел+ім |
7) менің шаңғы+м 8) менің сағат+ым 9) менің қонырау+ым 10) менің алмұрт+ым 11) менің шана+м 12) менің жүлде+м |
следующая страница>