Перейти на главную страницу
КУЗЕ ЮМО ДЕКЕ ЛИШЕМАШ
ФИНН ЙЫЛМЕ ГЫЧ КУСАРЫМЕ
Йошкар-Ола 1994 ий
«Кузе Юмо деке лишемаш» книгам кум ужашлан шелаш лиеш:
Мо да кӧ тыгай Юмо?
Мо тыгай утаралтмаш?
Мо тыгай Юмын волгыдо Тӱняже?
Кӱчыкын возымым тыге умылтараш лиеш:
Юмо тиде Йӧратымаш, Чын (Истина) да Илыш.
Утаралтмаш тиде сулыкан тӱня гыч Юмын Волгыдо Тӱняшкы- же куснымаш.
Юмын Волгыдо Тӱняштыже тыйын чоныштет Йӧратымаш, Чын да Илыш кугыжа семын верым налыт.
Книга тӱҥалтышыште ты кум йодыш нерген теорий могырым каласкалалтеш, вара Библий дене палымым ыштена, тидын мӧн'- гӧ эртыше кок тӱжем ий гутлаште кузерак Иисусын туныктымо ойжым айдеме тукым шуктен толын манын рашемдена. Библи- ийыште эртыше коло курымысо илыш нерген пиямбарын ойжо (пророчество) дене каласыме. Ты шумлык ме книга мучаште мо лийшаш ыле Юмын каласыме шомакше дене да эртыше илы- шыште чынжым мо лийын манын таҥастарена.
Эн тӱҥжӧ — Йӧратымаш, Чын да Илыш —тидым ме Юмо ма- нына. Юмо нерген ой да шонымаш уш-акылын вияҥмаштыже эн кугу кӱкшыт. Сандене тидланак кӧра чыла раш умылтараш мот- коч неле.
Айдеме Юмо ончылно сулыкшым касарен кертеш але вес тӱ- няште титакшылан кора когарген илашыже верештеш. Сулыкым касарашлан айдеме Иисусын каласымыж почеш илышаш, тынеш пурымаш — Юмын волгыдо тӱняшкыже тӱҥалтыш ошкыл.
Тынеш пурымеке айдеме Юмын Чонвийжым — Юмын Шӱлы- шыжым кӧргышкыжӧ налеш. Иисус Юмын икымше эргыже лийын гын, тынеш пурышо еҥ Юмын волгыдо тӱняште эше ик у ай - деме. Юмын Шӱлышыжӧ айдемылан шолашке я пурлашке каяш, йӧратымаш ден осалым, чынлык ден шоям, илыш ден колыма- шым ойыркален мошташыже туныкта.
з
ЮМО ко УЛЕШ?
Юмо манмым иктешлен ойлаш гын, Йӧратымаш, Чын да Илышым иквереш ушаш кӱлеш. Йӧратымаш, чынлык да илыш нерген тӱрыснек чыла палена ыле гын, Юмо нергенат умылтараш йӧсӧ огыл ыле. Юмо дене кылдалтше ты кум шомакым поена шергалын лектына.
Йӧратымаш
Айста, йӧратымашым оксам кучышо да коштыктышо банк де- не таҥастарена. Тушко мыняр пыштет, тунарак веле мӧҥгеш палаш лиеш, шӱдӧ теҥгем гын шӱдӧ теҥгем, визытым гын визы- тым. Ежли тыйын таҥет вич теҥге пыштыме оксат олмеш шӱдӧ теҥгем пуа гын, тугеже тудо тыйым коло пачаш йӧрата огыл мо? Ежли тый дечет вич теҥге олмеш шӱдым налыт, тыйым коло пачаш чиялтат.
Илыш гыч лектын шогышо тиде ойым ме Моисейын туныкты- мо шомакыштыже вес мут дене палена: «шинча олмеш шинча да пӱй олмеш пӱй». Те ужыда ты шомакым эше «иктӧрлык» манын кертына. Сулыкан еҥ-влак тыгай шотан иктӧрлыкышкӧ шуаш тыршат.
Чын (Истина)
Пӱртӱсым шымлыше наукылаште тӱрлӧ чын нерген ойлалтеш, но чылам авалтыше чыным нимогай наукыштат але мумо огыл. Тӱняште эн кугу чын — Юмо, моло чын тудын деке лишемын веле кертеш. Тугеже палыме да кызыт марте палыдыме лач ойым Чын манаш лиеш.
Шочмыж гыч колымыж марте пагытым айдеме илыш манеш,'| илыш корнышто мемнам эре мучаш вуча. Айдеме тиде тӱняшке' уна семын веле толеш, тыште тудо оза огыл.
Колымашке шуктышо настам илыш манашыжат шотлан ок тол, но вес илыш йӧн уке. Мый гын илышым шыргыктен йогышо
вӱд дене таҥастарем. Вӱд йога, пӱртӱсыштӧ пашам шукта, шке- же ок вашталт, тугаяк волгыдо кодеш.
Юмым тӱрлӧ мут дене умылтараш тыршат: койдымо, куры- машлык, поро, чыла ужын да эскерен шогышо, шнуй, чыла чы- тыше, аралыше, ӱшанле маныт. Туге гынат ты мут-влак эше Юмо нерген кугунак нимом огыт ойло: йӧратымашым кидкопаш- ке пыштен от ончал, чыным нимо дене висаш. Тиде теве мом он- чыкта — Юмо нерген йылмыште улшо мут-влак дене тӱрыснек раш умылтараш ок лий. Илен толын, уш-акылым шындымеке веле, айдеме Юмо нерген умылен да тудын деке лишемын кертеш.
Юмылан ӱшанымым да Юмым палымым иктак манаш оклий. Кунам тый тудым пален налат, икымше гана поездым ужшо Матти ден Майя семын, кумыл нӧлтын, пелештен кертат: «Теве кузе! Ынде мый умылем! Молан мыланем тиде ушышко пурен огыл?!»
Южгунам еҥ-влак Юмо нерген моткоч пеле-пуле шонат да шкештат але тидлан кугунак огыт ӱшане. Ик палыме айдеме кок- шӱдӧ менте кӱкшытышкӧ кӱзымекыже, Юмым тушто ужын омыл манын коштын. Очыни, пылпомышышто пушкыдо топчаныште ракатланен шинчыше шонто кочам ужнеже ыле. Йӧратымашым, Чыным але Илышым тудо ужын але умылен моштен огыл. Туге гынат Юмо чыла вере, чыла ужеш, чыла колеш: «Мый дечем айдеме нимогай шолып верышке шылын ок сеҥе, ойла Юмо. Мый каваштат да мландыштат улам, ойла Юмо» (Иер. 23:24).юмын лӱмжо
Тошто еврей йылме дене серыме Тошто Сугынь книгалаште Юмын лӱмжым кок семын ончыктымо: Элохим да Иегова (Яхве). Элохим «Эл» (куатле) мутын шукемдыме числажым оичыкта. Тиде мутвож гычак «Аллах» араб мут лектын. «Иегова» мут «илыше» шомак гыч шочын, вес семын каласаш гын, «илышыште улшо» манаш лиеш. Кужурак мутлаште «Иегова» вес семын во- залтеш: мутлан Иешуа («Юмо утара»), Иосафат («Юмо карга»).
Кунам Моисей йӱлышӧ пушеҥге шеҥгеч Юмо дене мутланен, тунам Моисей йодын: «Толам лиеш мый Израильын эргышт деке и каласем: «Ачада-влакын Юмышт мыйым тендан деке колтен». Нуно йодыт: «Кузе тудын лӱмжӧ?» Мом мый нунылан каласы- шаш улам?»
Юмо каласен Моисейлан: «Мый илышыште чыла вере улам (Иегова). Тыят тыгак каласе: «Илышыште чыла вере улшо тендан деке колтен». (Исх. 3:13—14.)
Моисей мӧҥгӧ Израильышке Юмо эше ятыр еҥым колтен, вара Ача шке лӱмжӧ дене шке эргыжым Иисусым (Иоан. 6:43) колтен, да тудо каласен: «Уш-акылда ден шӱм-чонда дене мыйым огыда умыло гын, сулыкеш пуренак коледа».
Иисусын «Мый чыла вере улам» мутшым колын, фарисей-влак йодыныт: «Тый кӧ улат?» Иисус вашештен: «Мом ойлышым, ту- дак улам», вара эше ешарен: «Тӱҥалтыш гычак мый чыла вере шушо улам» (Иоан. 8:28). Мут гыч мут лектын, фарисей-влак утыр ылыжыныт веле, Иисус мучашлан каласен: «Мый чыным ве- ле ойлем, Авраам деч ончыч мый тӱняште шочынам». Тунам фарисей-влак Иисус ӱмбаке кӱым кышкаш тӱҥалыныт.
Тиде ӱчашымаш (Иоан. 8:13—30) грек йылме дене возалтын да кызытат тудым лудаш лиеш, вара текстым моло йылмышкат кусареныт. Грек йылме дене «мый улам» «эго име» лиеш. Ку- сарышыла толмач-влак южгунам ты шомакым «мый лийынам» манын кусареныт. Можыч, кугезе серыше-влак грек йылме грам- матикым пален огытыл, но чынжым гын «мый улам» лиеш. Ти- дым моло серымаште раш умылаш лиеш. Кунам йӱдым Гефси- манс'кий садыште Иисусым четлыкышке петырашлан кучаш то- льшыт, тудо йодын: «Ком кычалыда?» Фарисей-влакын кулышт— нунын коклаште Иудат лийын, вашештеныт: «Назарет ола гыч Иисусым». Иисус пелештен: «Тиде мый улам». Кунам тиде шомакым колыныт, толшо-влак мӧҥгеш чакненыт да мланде ӱмбаке шунталтыныт. Тарӱзгар гыч лекше пуля айдеме кӧргым шӱта гын, еҥ тупшо дене камвозеш. Иисус тидым ужын: «Яхве» («мый улам») манын.
Тошто еврей йылме дене «Иисус» лӱм «Иешуа» але «Юмо арала» лиеш. Но практикыште еҥын лӱмым огыт кусаре. Иисус- лан лӱмым аваж Ден ачаже — Мария ден Иосиф огыл пуэныт, ты лӱмым тудлан Юмын уверзыже коден: «...да пуэт тудлан Иисус лӱмым» (Лук. 1:26—27), Иисусын лӱмжӧ Тошто Сугынь кпигаштат вашлиялтеш, мутлан, Исх. 15:2. Тошто еврей йылмыш- те «утаралтме» мут ден «Юмо» шомак икгай улыт. Ты мутым грек йылмышке кусараш лиеш, тунам тудо «сотер» манын серал- теш, тудат «утарыше», «аралыше» манмым ончыкта. Ты шомак гыч ыштыме глагол «соцо» лиеш, але «утараш», «аралаш», «эм- лаш». Иисус шке пашаж да илышыж дене шке лӱмжым сулен налын.
Мариян мӱшкыран лиймекыже, суксо Иосифлан шочшаш аза- лан «Иисус» лӱмым пуаш темлен. Пале: Иосиф Мариям логалын огыл, но туге гынат суксын каласыме мутшым колыштын. А ту- дыжо тыге пелештен: «Давид эрге Иосиф, ватетым воктечет ит шӱкал, тудо шке кӧргыштыжӧ Юмын Шӱлышыжым нумалеш. Ва- тет эргым ышта, тудлан «Иисус» лӱмым пу. Лач тудлан сулыкан айдеме тукымым утараш пӱралтын...» (Мат. 1:19—25.)
У ден Тошто Сугыньлаште Юмым Господь маныт (тошто ев- рей йылме дене «Адонай», грекла «кюриос»). «Кюриос» грек мут вес семынже кугыжам ончыкта. Библийыште Ачажымат, Эргы- жымат ты мут дене маныт.
Христос лӱм эше чап лӱмымат ончыкта, «Юмын ойырен налме еҥже» («помазанник») лиеш. Тошто еврей йылме дене гын Христос Мессия лиеш («Ха-Машиах»), Израильыште кугыжам шогал- тыме годым тудын вуйжым ӱй дене шӱреныт.
Кунам Иисусын лӱмжым да чапшым грек-влак пален налы- ныт, шке кугезе юмыштын лӱмыштым У Сугыньым серыме годым тетла кучылтын огытыл. У Сугыньышто Юмо нерген возымо годым эше вес мутымат кучылтыныт, тудым грек философ-влак- лан, мыйын шонымо почеш, Сократ пӧлеклен, тиде шомакше «Теос». Тошто еврей мут-влакым кугунак шотлен огытыл, Юмын шомакше вет пӱтынек «Иисусын» лӱмжӧ дене кылдалтын: «Кӧ Юмын лӱмжым эре шарнен да шотлен илаш тӱҥалеш, тудо ута- ралтеш». (Рим. 10:13.) Тиде нерген Петр витлымше кече лӱмеш ойыштыжо каласеи: «Израиль калык, пален лий, ком те пуштын улыда — Юмын эргыже Господь Иисус Христос ыле» (Деян 2:36-)
Кунам Иисус мландышке толын, тунам веле айдеме тукым Юмо нерген рашрак умылаш тӱҥалын. Юмо нерген чыла шоиы- мо, колмо шинча ончылно лийын. Юмын чыла шӧрынжӧ Иису- сышто лийын. Иоанн Креститель тыге каласен: «Нигӧ Юмым ужын огыл, ик шӱмбел эргыже веле тудын нерген уверым кон- ден».
Верам кучышо тӧра-влак «Мый улам» лӱмым чытен кертын огытыл, нуно Иисусым шотлашат шонен огытыл, нунылан кавасе уждымо-колдымо юмо утларак лишыл лийын, шинча ончылсо илыше Юмын эргым игылтыныт веле.
Манеш-манеш да газет статья гоч япон кугыжам пален палаш ок. лий, тудым ужын веле, могай улмыжым умылаш лиеш. Юмым гын Иисусын полшымыж дене веле пален налаш лиеш. Иисусак ойлен: «Кӧ еҥ-влак ончылно мыйын нерген чон почын ойла, ту- дым мый Кавасе Ачам деке лишке ыштем» (Мат. 10:32.)
Айдеме Юмо деч уш-акыл, шипчымаш шот дене огыл ойырте- малтеш, а сулыкан улмыж дене. Садланак Юмо дене айдеме кок- лащте сулыкым касарен шогьипо коклазе (посредник) лийшаш. Юмо ден айдеме коклаште кылым кучышо Иисус веле лийын кертеш. Еҥлан Юмо деч поена илымыже — йӧратымаш, чын да илыш деке тупынь шогымо гай лиеш. Тидым чонан айдеме чытен ок сеҥе, тыгай еҥым мемнан тӱняштак колышо улыт манаш лиеш. Колышо-влакым колышо еҥлан тояш кодо, шкеже Иисус почеш кай, (Лук. 9:60). Посна кажне айдеме сулыкшылан ыныж орлане манын, Иисус еҥ сулык верч шучкын орланем колен, тидын дене еҥ сулыкым касарен. Иисус чылаштым огеш утаре, тудлан кумалшым да ойжым колыштшым веле утарен сеҥа.
Юмо деке, Иисусым шотлен да тудын ойжым колыштын веле, лишемаш лиеш. Сулык деч утлышо айдемым веле нймо Юмо деч ок ӧйыро. (Иоан. 3:36). Юмо деке лишке шогышо да тудым иа- лыше айдеме веле Юмым Ача манын кертеш. Кунам тый Юмын шӱлышыж ден илаш тӱҥалат, тунам Юмын мутшым, Чонвий- жым эн шергылан шотлаш тӱҥалат, Юмын шонымыжо тыйын уилет'ым волгалтара. Тый Библийысе мунло ойым умылаш тӱҥа- лат, кумалше-влакын пашаштым да илыш йӧныштым умылен да аклен шогет. Шиуй Шӱлыш тылат Юмын ойжым ойлаш тӱҥалеш, тыят ты ойым колышташ тунемат. (Лук! 11:28, Иоан. 5:25, Иоан, 8:47).
Юмын ойжым шуктен, илыш йыл<ыҥет гыч лектын шогышо Юмо нерген палыметым утларак келгемдет. (Иоан. 7:17),
Ушан икгай лийын огыл, тудо я куатле, я лушкыдо лийын. Кунам колызо эҥерышке тарвана, колым кучем манын ялт тӱ- рыснек ӱшанен ок керт, но ты сомылым шукташ каяш ӱшанже сита. Мӧҥгышкӧ пӧртылмеке веле тудо, ӱшанже шукталтын я уке каласен кертеш. Атыште улшо кучымо колжо ӱшаным я ешара, я иземда.
Ала-молан, мутлан, нимучашдыме чот ӱшанет да тидланак эше ятыр еҥ ӱшана гынат —тый чн кугу чынлан ӱшанет манаш ок лий. Тӱҥ йодыш тыште — молан ӱшанаш, а молан ӱшанаш огыл.
Ме Юмын пӱрымӧ тӱняште илена, Юмак илыш радамым он- чыктен иуэн. Но тидын годымак ме ужына: илышын рӱдӧ верыш- тыже йӧратымаш да чын огыл. Тидын олмеш тӱрлӧ идеологий ден религийым шонен лукмо, нунын ӱмылыштышт нимолан йӧрдымӧ кугешнымаш, сулык илат. Мемиан сулыкан тӱняште сайын да улан илаш ик йӧн веле уло: нигӧлан вуйым пуаш огыл, чоярак лияш, шке пайдат верч тавадаҥ шогаш. Ты койышан еҥ коклаш- тына ятыр уло.
Юмын пӱрымӧ да кӱштымӧ радам деч ойырлымашым сулык манын шотлаш лиеш. Але вес семын гын: сулыкым Юмым шо- тышко налдыме койыш, йоҥылыш манаш лиеш.
Южо кугыжаныште Юмын туныктымыжым негызлан налы- / иыт гынат, Юмын законжым шукташ пошкудо кугыжанысе ка- лыклан веле кӱштат, тиде веле огыл: воктенысе калыкым шке калык олмеш Юмын кӱштымӧ почеш илаш туныктеныт. Кызыт христиан^верам тӱняште чылан гаяк шотлат, но тидын годымак ты учений ваштареш шогышо ятыр идеологий шочын, нуно айдемын сулыкшым касараш ялт огыт полшо
Кунам Юмо айдемылан илышым пуэн, тунамак мом ышташ да мом огеш лий манын каласен: юзо пушенте гыч саскам пурлаш ок лий улмаш. Айдеме Юмын шомакшым колыштын огыл да юзо пушенте гыч саскам пурлын. Тидын мӧҥгӧ еҥлан порым тӱняш- те ойырен мошташ шканже пӱралтын. Тӱҥ тӱҥалтыш годым тыге ойыраш айдеме тунемын огыл ыле, сандене тӱняште порым кы- чалме сомыл тӱҥ верышке лектын.
Кунам тый поро пашалан манын иктаж-кӧлан оксам пуэт, лач суапле сомыллан ты окса кучылталтеш манын ӱшанаш але ок лий. Уло погетым шот дене кучылтын мошташлан, Юмын тунык- тымо ойжым шотышко налын мошташ кӱлеш. Адамын юзо пушенте гыч саскам кочкын сулыкыш пурымыж мӧҥгӧ, илышым тӧрлатен толмо нерген Библий каласкала. Тӱҥалтыш ужашыш- так (Быт. 3:15) Иисусын шочшашыж нерген увер уло.
Христосын шочмыж деч 1600 ий ончыч Господь Моисейын шо- майне дене шке калыкшым илаш туныктен. Моисейын туныкты- мо ӧйжым тыге кӱчыкын каласаш лиеш: сулыкышко nypbiujo айдеме шкежак сулыкшым касарыме корным кычал муышаш. Айдеме пошкудын шӱйжым пунчалаш шонен да пунчалын гын„ шкенжынат шӱйжӧ пунчалалтшаш. Айдеме тукым Юмын кӱшты- мӧ ойжым шотлен илаш курым курымеш тунемын толын.
Илышым умбакыже кузе тӧрлатен шогаш манын, Юмо Мои- бейым туныктен коден: «Мый Пророкым тыйын семынак айдеме тӱсанымак ыштем, мый Шке шомакемым Тудлан айдеме деке шукташ каласем. Мый мом кӱштем, тудым Тудо ойлаш тӱҥа- л'еш». (Втор. 18:18).
:Кунам Утарыше тӱняшке толын, «арален коден тудо мемнам суапле да поро пашам ыштымыланна огыл, шке поро вийжым да Шнуй Шӱлышым Иисус Христос гоч шкенам курымешлык илышлан ямдылалташ манын пуэн». (Тит. 3:4'—7).
«Ме» мут тыште сулыкан-влаклдн шыдым кучымым чарныше- влакым ончыкта: «сулыкан-влакын сулыкыштым касаре, мылан- нӓ' удам ыштыше-влаклан меат шыдым огына кучо». Айдеме але еҥ-влак нерген ойлымо годым, Лишыл Эрвел калык-влакын йыл- мыштышт улшо «адам» мутым ушышко налаш кӱлеш. Вара ты мутак — «Адам» первой пӧръеҥ лӱм лийын.
Айдеме тукымлан сай ден осалым ойырен, пален налаш полшаш манын Юмо Иисусым колтен. Христос воктене лийын, ме сулык деч утаралтына да поро деке лишемына
Иисуслан Юшанымаш религий огыл, верам — илышын ик йы- жыҥжылан шотлыман. Юмын еҥ-влакым атеист ден антихрист- влак тӱрлӧ семын шыгыремденыт. Тӱҥ амалже тыште теве могай ыле: Юмын еҥ-влак деч ала-могай «юмым» шинчаора ончыкташ йодыныт. Но ӱшаным, йӧратымашым еҥлан кидкопашке луктын пыштен ончыкташ ок лий, кӱ ора гыч тудым руэн ышташ ок лий. Юмын калык черкымат ок чоҥо, Шнуй Шӱлышым кӧргыштыжӧ иумалше айдеме шкежат Юмын черкыже улеш.
Иисусын лӱмжӧ тошто еврей йылме дене «мессиас» да грекла «Христос» лиеш, вес семынже тӱням шке почешыже вӱдаш ойы- рымо (помазанный) Юмын кугыжанышыже политический але сӧй кучем огыл, а илышым пуышо ушем. Лушкыдо кугыжан-влак шаланат, а Иисусын ушемже пентыдемын толеш. Тыгай пентыде государствын еҥже лпяш кажне ушан-толкан айдеме шона да тырша.
Ушаным илыш пашат дене веле кечын пеҥгыдемден кертат. Кунам тый ужат кузе тыйын республикетын Президентше шке лукмо пунчалжым кыртмен илышышке пурта, тый шке Президен- тетын ӱшанле айдемыже лияш тыршаш тӱҥалат. Юмылан ӱшан дене кажне кечын ыштыме сомылет торлышаш огытыл — тидым мутат уке, чылан палат. Кунам тыйын илыме кундемышкет атомный бомба чоҥештен толын кертеш манын пален шуктет гын, т-ы возымем, очыни, лудын шинчаш от тӱҥал...
Чӱчкыдын шомак дене паша келшен огыт тол. Садланак Иисус каласен (Мат. 7:21): «Господи, господи!» — манше чыла айдеме Юмын волгыдо тӱняшкыже ок логал, Кавасе Кугу Юмым шотлы- шо веле тидлан ӱшанен кертеш».
Авраам нужна кудышто плен, ик вер гыч вес верышке куснен, Юмат мландывалысе калыкым ужын, куанен огыл. Айдеме чын- лыкым да йӧратымашым шотлен толын огыл. Юмо-Ача ойгыры- мыж дене кӱчызӧ гай койын коштыи. Жапын-жапын Юмо Авраам да тудын тукымжо гыч еҥ-влак дене омо дене, южгунам йӱлышӧ тул кокла гыч мутланен.
Юмын Волгыдо Тӱняштыже тыйын чоныштет Йӧратымаш, Чын да Илыш кугыжа семын верым налыт
14 12 2014
11 стр.
Котыр вöзйöм серти. Финн-угор этнопарк бердын ыджыд чукöртчöм отсаліс дасьтыны «Коми войтыр» Дінмуса öтйöза öтмунöм да вужвойтыр политика министерство
17 12 2014
1 стр.
Урокын темыжым почеламут гыч пален налыда
17 12 2014
1 стр.
Урокын темыжым ме почеламут гыч пален налына
17 12 2014
1 стр.
Финн и турок, венгр и араб, русский и француз, не зная языка, друг друга, смогут объясниться между собой на английском языке. Овладение современной компьютерной техникой и, особенн
26 09 2014
1 стр.
Марият ватыжын ойжо дене келша, рушарнян пазар гыч сÖснаигым налын толеш. Вате ден марий пеш куанат. СÖснаигым сайын ончат, кочкышыш эре казашÖрым ешарат. СÖснаиге пеш писын кушкеш
01 10 2014
1 стр.