Êiðiñïå I тарау. Íàðûқ

Жоспар
Êiðiñïå
I Тарау. Íàðûқòûқ ýêîíîìèêà æàғäàéûíäàғû жанама ñàëûлықтарының òåîðèÿëûқ àñïåêòiëåði

1.1 Òàáûñ ñàëûғûíûң äàìó òàðèõû

1.2 Жанама ñàëûқтарының ýêîíîìèêàëûқ ìәíi мен ìàçìұíû
II Тарау. Қàçiðãi êåçäåãi ҚÐ - äà жанама ñàëûқтарының åñåïòåó ìåõàíèçìi æәíå îғàí ýêîíîìèêàëûқ òàëäàó

2.1 Çàңäû òұëғàëàðäàí àëûíàòûí жанама ñàëûқтарының åñåïòåó ìåõàíèçìi

2.2 Àëìàòû қàëàñû áîéûíøà ñàëûқ êîìèòåòiíiң ìәëiìåòòåði íåãiçiíäå жанама ñàëûқтарының áþäæåòêå òүñóií òàëäàó
III Тарау. ҚÐ- äà жанама ñàëûқтарының äàìó ïåðñïåêòèâàëàðû æәíå îíûң íàðûқ ñóáúåêòiëåðiíå òèãiçåòií әñåði

Жанама ñàëûқтарын ñàëóäûң øåòåë òәæðèáåñi

3.2 Қàçàқñòàí Ðåñïóáëèêàñûíäàäà жанама ñàëûқтарын æåòiëäiðó æîëûíäàғû өçåêòi ìәñåëåëåð æәíå оíûң íàðûқ ñóáúåêòiëåðiíå òèãiçåòií әñåði
Қîðûòûíäû
әäåáèåòòåð тiзiмi

Қосымша

Êiðiñïå

Қàçàқñòàí Ðåñïóáëèêàñû åãåìåíäiãií àëғàí ñîң íàðûқòûқ ýêîíîìèêàғà êөøó áàðûñûíäà æàңà ñàëûқòûқ ðåôîðìà æүðãiçóãå òóðà êåëäi. Îíûң iøiíäå жанама ñàëûқтарына êөï êөңië àóäàðûëäû. Қàé ìåìëåêåòòå áîëìàñûí, çàңäû òұëғàíûң òàáûñûíà ñàëûқ ñàëûíàäû. Êåç êåëãåí ìåìëåêåò өç ôóíêöèÿëàðûí îðûíäàó үøií, ýêîíîìèêàíû äàìûòó үøií, êәñiïêåðëiêòi қîëäàóäû қàìòàìàñûç åòåòií ñàëûқ æүéåñiíiң íàқòû ìåõàíèçìií ұéûìäàñòûðàäû. Îñûäàí êåëå, ñàëûқ ñàëó æүéåñi ìåìëåêåòòiê áàñқàðóäûң ìàңûçäû òұòқàñû åêåíií êөðóãå áîëàäû.

Æàңà ñàëûқ æүéåñi әëåóìåòòiê òәæiðèáåäå қîëäàíûëàòûí ïðèíöèïòåð íåãiçiíäå құðàëàäû. Îëàð: әäiëåòòiëiê, íàқòûëûқ, қàðàïайûìäûëûқ.

Òàáûñòàí àëûíàòûí ñàëûқ- ýêîíîìèêàëûқ ïðîöåñòåðãå åíóiíå êөìåêòåñåòií áèëiêòiң äәñòүðëi æәíå ñåíiìäi ýëåìåíòi. Îë әð қàøàíäà ìåìëåêåòòiң әäiëåòñiç áәñåêå құðàëûíà àéíàëäû. Òàáûñ ñàëûғû áàðëûғû үøií áûðûңғàé æәíå áàðëûқ êәñiïîðûíäàðäûң òàáûñòàðûíà òåң áөëiíãåí òәðòiïòå ñàëûқòûң ýêîíîìèêàëûқ ïðîöåñòåðãå æәíå ñóáúåêòiëåðäiң øåøiìäåðiíå әñåði үëêåí áîëàð åäi. Òàáûñқà ñàëûқ ñàëó æүéåíi æåòiëäiðó äåãåíiìiç – áұë çàңäûëûқ áàçàíû æәíå ñàëûқ çàңäûëûғûíäà æàòқàí íåãiçãi ïðèíöèïòåðäiң òұðàқòûëûғûí қàìòàìàñûç åòóií æåòiëäiðó. Áұë ìåìëåêåòòiң ýêîíîìèêàëûқ òүñiìiíiң äàìóûí қàìòàìàñûç åòóãå, åëäiң õàëûқ өìiðiíiң äåңãåéií êөòåðóãå ìүìêiíäiê áåðåäi. Îñûíûң áәði ñàëûқòûқ ðåôîðìàíûң ñòðàòåãèÿñû ìåí òàêòèêàñûí äұðûñ òàңäàóäà, áåëãiëi áið àóûòқóëàðäû òұòòûðà àëàòûí, îíûң ôàêòîðëàðû ìåí әëåóìåòòiê- ýêîíîìèêàëûқ æәíå ñàÿñè ñàëäàðûí êөðó қàáiëåòiíå, îñû àóûòқóëàðғà äұðûñ æàóàï áåðó æәíå îëàðäû àëäûí àëà åñåïòåóãå қàæåòòi òүçåòóëåðäi åíãiçó æîëûìåí äұðûñòàó қàáiëåòòåðiíå áàéëàíûñòû.

Бiòiру æұìûñûíûң ìàқñàòû - Қàçàқñòàí Ðåñïóáëèêàñûíäàғû жанама ñàëûқтарының қûçìåò åòó ìåõàíèçìiíå ýêîíîìèêàëûқ òàëäàó æүðãiçó æәíå жанама ñàëûқтарын æåòiëäiðó æîëäàðûí қàðàñòûðó. Îñûғàí áàéëàíûñòû бiтіру æұìûñû êåëåñiäåé үø áөëiìíåí òұðàäû:

Íàðûқòûқ ýêîíîìèêà æàғäàéûíäà жанама ñàëûқтарының ýêîíîìèêàëûқ ìәíií æәíå äàìó ýâîëþöèÿñûí қàðàñòûðó;
Жанама ñàëûқтарын åñåïòåó ìåõàíèçìií àøó æәíå ýêîíîìèêàëûқ òàëäàó æүðãiçó. Îíûң iøiíäå Àëìàòû қàëàñû áîéûíøà ñàëûқ êîìèòåòiíiң ìәëiìåòòåði áîéûíøà жанама ñàëûқтарын áþäæåòêå òүñóií òàëäàó;
Қàçàқñòàí Ðåñïóáëèêàñûíûң òàáûñ ñàëûғûíûң øåò ìåìëåêåòòåðäåãi òәæðèáåñií қîëäàíóûí қàðàñòûðó æәíå Қàçàқñòàí Ðåñïóáëèêàñûíäà жанама ñàëûқтарын æåòiëäiðó ïåðñïåêòèâàëàðûí қàðàñòûðó;

Çåðòòåó ïәíi, ìåìëåêåò ïåí øàðóàøûëûқ æүðãiçóøi ñóáúåêòiëåð àðàñûíäà òóûíäàéòûí ñàëûқòûқ қàòұíàñòàð áîлып òàáûëàäû.

Бiòiру æұìûñûí îðûíäàó áàðûñûíäà ҚÐ-ң ñàëûқ êîäåêñií, îòàíäûқ æәíå øåòåëäiê àâòîðëàðäûң îқóëûқòàðûí, ñòàòèñòèêàëûқ àãåíòòiêòiң, ҚÐ-ң êiðiñ ìèíèñòðëiãiíiң ìәëiìåòòåðií æәíå Àëìàòû қàëàñû áîéûíøà ñàëûқ êîìèòåòiíiң åñåï áåðóëåðií ïàéäàëàíäûì.

áӨëiì НАРЫҚТЫҚ ЭКОНОМИКА ЖАҒДАЙЫНДАҒЫ жанама САЛЫқтарының ТЕОРИЯЛЫҚ АСПЕКТІЛЕРІ

1.1 Табыс салығының даму тарихы және енгізудің алғы шарттары
Нарықтық экономикада салықтар тек қана бюджеттің негізгі кіріс көзі ғана болып табылмай, сонымен қатар экономиканы реттеу құралы болып табылады және табыстарды бөлуде әлеуметтік функциялар атқарады. АҚШ-тың алғаш Президенті айтқандай: «өмірде салық пен өлімнен басқа бәрінен бас тартуға боладың.

Ең алғаш тікелей салықтар ежелгі мемлекет пайда болғаннан бастап қолданыла бастады. Көптеген экономистердің ойынша салық салудың алғашқы формасы ол- құрбан шалу. Бірақ оларда да салықтың сипаты байқалады, өйткені құрбан шалудың мерзімдері, ставкалары белгілі болған. Мысал келтіретін болсақ. Мұса пайғамбардың киелі кітабында жазылған: «Жерден, ағаштан алынған игіліктердің оныншы бөлігі Алла тағалаға аит. 6 ғасырда орыс князі Владимир, Киевте шіркеу салып, бүкіл халықты өздерінің табысынан оннан бір бөлігін шіркеуге беруге мәжберледі. Осы мысалдарға қарап алғашқы кезеңдерде табыс салығының ставкасы 10% деп айтуға болады. Мемлекеттің әрі қарай дамуында князьдармен шіркеулердің есебіне алынатын «азаматтық ондықң енгізілді [1 бет.256]. Иса пайғамбарға дейін 12-ші ғасырда Қытай, Вавилон, Персия мемлекетінде тұрғындардың жан басына салық салынды. Бұл тәжрибиені көптеген ғасырлар бойы Ежелгі Египет пен ортағасырлы Европа қолданды. Осы айтып кеткендердің бәрі, табыс салығының алғашқы формасы болды.

Нақты табыс салығына келетін болсақ, «табыс салығың жеке салық түрінде 18-ші ғасырда пайда болды.

Табыс салығы дегеніміз - төлеушінің таза табысынан алынатын салық. Табыс салығының екі түрі бар:

Жалпы табыс салығы- мұнда салық, салық төлеушінің жалпы табыстарының сомасынан алынады.
Шедулярлы табыс салығы - салық табыстардың әр бір түріне жеке-жеке салынады.

Табыс салығының ең тиімді түрі, ол жалпы табысқа салынатын табыс салығы, өйткені тек мұнда ғана прогрессивтілік, өмір сүру минимумы, салық төлеушінің отбасылық жағдайы, төлем қабілеттілігі ескеріледі.

Салықтың бірінші түрін 20-шы ғасырдың 20-шы жылдарында көбінесе Германия, АҚШ, СССР қолданды, ал екінші түрін Англия, Италия, Франция т.с.с бірқатар Европа елдері қолданды.

Неміс қаржыгері А.Штейннің айтуы бойынша; «Табыс салығы басқа тікелей және жанама салықтарға қарағанда қажеттілігі көбірек, өйткені онсыз салық жүйесі әртүрлі қайнар көздерден алынатын барлық табыстарға салық сала алмайдың (тікелей салықтар табыстардың бір бөлігін ғана қамтиды)[2 бет.228].

Табыс салығының артықшылықтарын анықтай келе К.Эсберг былай деп жазған; «Жалпы табыс салығы салықтардың басқа түрлеріне қарағанда артықшылығы бар, тек осы салық қана салық төлеушінің төлем қабілетіне қарай салық салуға мүмкіндік бередің[3 бет.9].

Мемлекеттің функциясының артуы және оның фискальды қажеттіліктерінің тез өсуі, табыстардың жаңа көздерімен қамтамасыз ететін икемді салық жүйесін қажет етті. Осыған байланысты табыс салығының құрылымы қажет жағдайда ставкасын төмендетуге немесе көтеруге мүмкіндік береді.

Буржуазиялық кластардың табыс салығын енгізуінің бірінші себебі- өздерінің өмір сүруіне қауіп төнуі. Бұл жағдай сол кездегі жүріп жатқан соғыстармен байланысты. Ресей мен Францияда табыс салығы 1-ші дүние жүзілік соғыспен байланысты ауыр қажылық жағдай нәтижесінде енгізілді. Жоғарыда айтылғандардың бәрі табыс салығын енгізудің әлеуметтік-саяси жағдайы. Осылайша табыс салығына көшу, мәселелерін шешті. Табыс салығын енгізудің екінші себебі- салық салу техникасының дамуы, салық инспекторларының санын
следующая страница>