Ф КГМА 1-8-22/02

МУ «Организация

методической работы в

соответствии с ГОСО 2006

года» от 04.07.2007 г
ҚАРАҒАНДЫ МЕМЛЕКЕТТІК МЕДИЦИНА АКАДЕМИЯСЫ
Патологиялық физиология кафедрасы валеология курсымен

Практикалық сабақтарға арналған әдістемелік ұсыныс

Тақырыбы: Қызба

Мамандығы: 051301 Жалпы медицина
Пән: Патологиялық физиология 1
Курс: ІІ
Құрастырушы: оқытушы Аринова С.М.


Қарағанды 2008

Кафедра мәжілісінде талқылап

және бекітілген.

№ __30__ хаттама «06___» ____09____ 2008 ж.

Кафедра меңгерушісі _____________ Жәутікова С.Б.

• 
  Тақырыбы: Қызба.
  

• 
  Мақсаты: организм ‰шін қызба реакциясының маңызын бағалу, қызба кезіндегі жылу реттеудің қайта қ±рылу механизмдерін анықтау жєне қызбаның патологиялық жєне қорғаныс-бейімделушілік жақтарын анықтау.
  

• 
  Оқыту мақсаты:
  

1. 
   қоршаған ортаның температурасы µзгерген кездегі жылу реттеудің б±зылу жағдайларын, механизмдерін жєне кµріністерін игеру
   
2. 
   гипо- жєне гипертермиялық жағдайларды емдеу жєне алдын алу ‰шін олардың жалпы пайда болу заңдылықтары мен дамуын білу
   
3. 
   қызбалық аурулар кезіндегі дєрігердің негізгі тактикасы ретінде қызба реакциясының қорғаныс-бейімдеушілік жєне патологиялық жағдайларының диалектикалық маңызын игеру
   
4. 
   организмнің жалпы ысыну (гипертермия) кµріністерін қызбадан ажырата білу
   

• 
  Тақырыптың негізгі сұрақтары:
  

1. 
   қызба анықтамасы мен жалпы сипаттамасы; қызбалық реакцияның фило- жєне онтогенездегі қалыптасуы
   
2. 
   қызба этиологиясы; инфекциялық жєне инфекциялық емес қызбалар
   
3. 
   пирогендер, олардың т‰зілу кµздері мен жылу реттеу орталығына єсер ету механизмдері
   
4. 
   жылу реттеу орталығына басқа да нейрогуморалдық єсерлердің болуы
   
5. 
   қызба кезіндегі жылу реттеудің қайта қ±рылуындағы гипоталамустың жылу сезгіш зоналары мен шеткері рецепторлардың маңызы
   
6. 
   қызбалық реакциялардың патогенезі
   
7. 
   қызба кезеңдері, қызбаның єрт‰рлі кезеңдеріндегі температураның µзгеру механизмдері
   
8. 
   температуралық қисық сызықтардың т‰рлері жєне олардың қалыптасу факторлары
   
9. 
   қызбаның єрт‰рлі кезеңдеріндегі организмде µтетін қызметтер мен ж‰йелердің µзгеруі
   
10. 
    қызбаның экзогендік ысудан жєне гипертермияның басқа да т‰рлерінен айырмашылығы
    
11. 
    қызба дамуының пирогендік фактордың қасиеті мен организмнің реактивтілігіне тєуелді болуы
    
12. 
    патологиядағы қызбалық реакциялардың биологиялық маңызы
    
13. 
    қызбамен шақырылатын организмдегі компенсаторлық µзгерулер мен қызба кезіндегі зақымданулар
    
14. 
    қызбаның этиологиясы мен патогенезін зерттеудегі отандық ғалымдардың (П.Н. Веселикн) рµлі
    
15. 
    температураны тµмендететін терапияның патофизиологиялық принциптері
    

• 
  Білім берудің және оқытудың әдістері:
  

- сабақ тақырыбы бойынша теориялық сұрақтарды талқылау;

- жағдайлық есептерді шығару;

- логикалық сұрақтарды талдау.

• 
  Әдебиеттер:
  

1. Адо А.Д., Адо М.А., Пыцкий В.Н., Порядин Г.В., Владимиров Ю.А Патологическая

физиология.// М.:Триада-Х. - 2000.- 574 б.

2. Адо А.Д., Новицкий В.В. Патологическая физиология. // Томск.-1994.- 461 б.

3. Воложин А.И., Порядина Г.В. Патологическая физиология // М.: “МЕДпресс”. - 2000.-525 б.

4. Зайко Н.Н. Патологическая физиология.//Элиста АОЗТ “Эсен”.- 1995.- 549 б.

5. Зайчик А.Ш., Чурилов Л.П. Основы общей патологии // С.-Петербург. “Элби- СПБ”. - 1999.

– 470 б.

6. Литвицкого П.Ф. Патофизиология. Курс лекций; Учебное пособие. // М. - 1995. – 741 б.

7. Михайлов В.В. Основы патологической физиологии // М., “Медицина”- 2001. – 703 б.

8. Н±рм±хамбетов Э., Дєленов Е. Патологиялык физиология. // Алматы. - 1995 ж. – 562 б.

9. Тель Л.З., Серебровская И.А. Избранные лекции по патологической физиологии// Алматы.-

1995. - 420 б.

10. Тель Л.З., Серебровская И.А. Физиология человека и общие механизмы болезней.

//Алматы”Казахстан”.- 1994. - Ч.1-2. – 344 б, 167б.

11. Горизонтов Л.Д. Гомеостаз. // М. “Медицина”. - 1976. - 115 б.

12. Горизонтова П.Д. и Сиротинина Н.Н. Патологическая физиология экспериментальных

состояний. // М. “Медицина”. - 1973. - 73 б.

13. Петленко В.И. Философские вопросы теории патологии.// Л., “Прогресс”. - 1971, 256 б.

• 
  Бақылау:
  

Сұрақтар:

1. 
   Қызба дегеніміз не?
   
2. 
   Неге қызбаны типтік патологиялық процесс деп атаймыз?
   
3. 
   Қызбаның гипертемриядан айырмашылығы неде?
   
4. 
   Қызбаның этиологиясы қандай?
   
5. 
   Пирогендік заттар (пирогендер) дегеніміз не?
   
6. 
   Жылу реттеу орталығына єсер ететін басқа қандай нейрогуморалдық єсерлерді білесіндер?
   
7. 
   Инфекциялық жєне инфекциялық емес қызба туралы т‰сінік
   
8. 
   Қызба кезінде жылу реттеудің қайта қ±рылуындағы гипоталамустың жылу сезгіш зоналары мен шеткері рецепторлардың маңызы неде?
   
9. 
   Қызбалық реакцияның патогенезі қандай?
   
10. 
    Қызба кезінде жылу реттеу орталығының б±зылуы ж‰реді ме?
    
11. 
    Қызбаның қандай кезеңдерін бµледі?
    
12. 
    Қызбаның єрбір кезеңінде жылу алмасудың қандай µзгерулер дамиды?
    
13. 
    Қызбаның єрбір кезеңінде жылу алмасудың µзгеру механизмдерін т‰сіндіру
    
14. 
    Температураның жоғарлау дєрежесіне қарай қызбаның қандай т‰рлерін ажыратады?
    
15. 
    Қызба кезінде температуралық қисық сызықтардың қандай негізгі типтерін бµледі?
    
16. 
    Қызба кезінде жекеленген м‰шелер мен ж‰йелердің қызметі қалай µзгереді?
    
17. 
    Қызбаның экзогендік ысынулар мен гипертермияның басқа да т‰рлерінен қандай айырмашылықтары бар?
    
18. 
    Пирогендік факторлардың қасиеті мен организмнің реактивтілігінен қызбаның дамуы қалай тєуелді болады?
    
19. 
    Қызба кезінде организмде қандай компенсаторлық µзгерістер пайда болады?
    
20. 
    Қызба кезіндегі қандай б±зылуларды білесіз?
    
21. 
    Патологиядағы қызба реакциясының маңызы неде?
    
22. 
    Қызба реакциясының фило- жєне онтогенездегі қалыптасуы
    
23. 
    Қызбаның этиологиясы мен патогенезін зерттеудегі отандық ғалымдардың (П.Н. Веселкин) рµлі қандай?
    
24. 
    Қызуды басатын терапияның патофизиологиялық принциптері.
    

Тесттік тапсырмалар:

1. Қызба кезінде температураның жоғарлауы пирогендердің жылу орталығына әсер етуіне негізделген, жылу орталығы қайда орналасқан:

1. 
   бас миы қыртысында
   
2. 
   ретикулярлы формацияда
   
3. 
   гипоталамуста
   
4. 
   сопақша мида
   
5. 
   лимбикалық жүйеде
   

2. Қызба кезіндегі температураның жоғарлауы қай кезде субфебрильді деп аталады:

1. 
   38 - 39 С
   
2. 
   39 - 41 С
   
3. 
   37 - 38 С
   
4. 
   41 С жоғары
   
5. 
   42 С жоғары
   

3. Қызба кезіндегі температураның жоғарлауы қай кезде шамалы деп аталады:

1. 
   37 - 38 С
   
2. 
   38 - 39 С
   
3. 
   39 - 41 С
   
4. 
   41 С жоғары
   
5. 
   42 С жоғары
   

4. Қызбаның бірінші стадиясына тән:

1. 
   тер бөлінудің күшею
   
2. 
   қалтыраудың пайда болуы
   
3. 
   артериялық қан қысымының төмендеуі
   
4. 
   іш өту
   
5. 
   Чейн-Стокс тыныс алуының дамуы
   

5. Гипертермияның бірінші фазасында дамиды:

1. 
   тері қан тамырларының кеңеюі
   
2. 
   тері қан тамырларының тарылуы
   
3. 
   қанның ұюы
   
4. 
   зат алмасудың төмендеуі
   
5. 
   жылу түзілудің төмендеуі
   

6. Қызуға ықпал етеді:

1. 
   гиподинамия
   
2. 
   симпатикалық жүйке жүйесінің тежелуі
   
3. 
   калориялық тағам
   
4. 
   ашығу
   
5. 
   зат алмасудың төмендеуі
   

7. Гипотермияның дамуына ықпал етеді:

1. 
   каллорийлық тағам
   
2. 
   физикалық күш түсу
   
3. 
   гиподинамия
   
4. 
   жылу бөлінудің тежелуі
   
5. 
   зат алмасудың күшеюі
   

8. Қызбаның гипертермиядан айырмашылығы:

1. 
   жылу реттелу механизмдерінің бұзылуы
   
2. 
   дене температурасын өте жоғары деңгейде ұстап тұру мен жылу реттелудің қайта құрылуы
   
3. 
   пирогендердің әсерінен жылу орталығының тежелуі
   
4. 
   жылу бөліну механизмдерінің жеткіліксіздігінде жылу ұсталудың төмендеуі
   
5. 
   қоршаған ортаның жоғарғы температурасының организмге әсері
   

9. Дене температурасы қаншаға көтерілгенде гиперпиретикалық қызба дамиды:

1. 
   38 - 39 С
   
2. 
   39 - 41 С
   
3. 
   37 - 38 С
   
4. 
   41 С жоғары
   
5. 
   39 С жоғары
   

10. Қызбаның бірінші кезеңінде физикалық жылу реттеу механимздерінің қосылуы немен байқалады:

1. 
   тотығу-тотықсыздану процестерінің ыдырауымен
   
2. 
   зат алмасудың күшеюімен
   
3. 
   тер бөлінудің төмендеуімен
   
4. 
   бұлшық ет дірілімен
   
5. 
   тахикардиямен
   

Жағдайлық есептер:

№ 1.

Салќын бµлмеде аспапќа бірнеше саѓатќа байлап тастау арќылы ќозѓалыстан толыѓымен айырылѓан жануардыњ дене температурасы µзгеруі м‰мкін бе?

№ 2.

Шала тууылѓан нєрестелерге арналѓан бокстарда неге 37 С температура ±сталынып т±рады?

№ 3.

Жылдыњ суыќ уаќытында ќайсысы тезірек суыќтануѓа ±шырайды – саума немесе мас адам ба?

№ 4.

¤те тымырсыќ б±лтты к‰ні (42 С температурада) адам бас киімсіз болѓан. Б±л адамда басынан к‰н µту дамуы м‰мкін бе?

№ 5.

Сыртќы ортаныњ µте жоѓарѓы температурасы кезінде ересек адам мен бала бірге болса, дене температурасыныњ µзгеруі ќайсысында тезірек дамуы м‰мкін?

№ 6.

Баспасы бар науќастыњ температурасы 38,8 С жоѓарлаѓан. Егер б±л науќасты салќын палатаѓа (16-17 С) жатќызса дене температурсы ќандай болады? Ал егер µте жылы (25-27 С) палатаѓа жатќызсаќ ше?

№ 7.

Кісі бас миыныњ жараќатын алѓан жєне температурасы 38,8 С дейін жоѓарлаѓан. Б±л ќ±былыстыњ мањызы мен механизмін ќалай баѓалауѓа болады?

№ 8.

Бір бала инфекциялыќ паротитпен ауырѓан. Жалпы єлсіздік жєне температурасыныњ аздап жоѓарлауы байќалѓан. 3 к‰ні температурасы 39,1 С жеткен. Тоѓыз к‰н бойы 37,9-38,8 С тербелісіндегі температура ±сталынып т±рѓан, ал содан соњ тµмендей бастаѓан. 14 к‰н дегенде ќалыпты температура ќалыптасќан. Науќастыњ температуралыќ ќисыќ сызыѓын кезењдері бойынша сипаттањыз. М±ндай ќызбаны температураныњ жоѓарлау дєрежесі, температуралыќ ќисыќ сызыќ сипаты бойынша ќалай атауѓа болады? Ал температураныњ б±лай тµмендеуі ќалай аталады?

№ 9.

Тыныштыќ кезінде пульс жиілігі минутына 75 соќќы болатын кісі тауѓа шыќќан кезде суыќтанып ауырѓан. Тыныштыќ уаќытында пульсы минутына 95-96 соќќы болып кеткен. Температурасын µлшейтін градусник сынып ќалѓан. Шамамен науќастыњ температурасы ќандай болуы м‰мкін?

№ 10.

Ќызбалыќ аурулар кездерінде ќызуды т‰сіретін дєрі-дєрмектерді ќолданбаѓан дєрігер µз науќастарыныњ µліміне кінєлі болады деген Брандттыњ т±жырымы д±рыс па? Неге?