Ф КГМУ 4/3-03/02

ПП КГМУ 4/02

ҚАРАҒАНДЫ МЕМЛЕКЕТТІК МЕДИЦИНА УНИВЕРСИТЕТІ

Әлеуметтік медицина және денсаулық сақтауды ұйымдастыру кафедрасы

СИЛЛАБУС

«Медицина тарихы» элективті пән бойынша
5В130100 - «Жалпы медицина» мамандығы үшін
Оқу сағатының көлемі - 72

II курс
ІV семестр

Қарағанды 2012

Силлабус «Медицина тарихы» пән бойынша жұмыс бағдарламасының негізінде «Жалпы медицина» 5В130100 мамандығы үшін құрастырылған.

05.05.2011ж.

Силлабус әлеуметтік медицина және денсаулық сақтауды ұйымдастыру кафедра мәжілісінде қарастырылып және бекітілді 11.01.2012 № 6 Хаттама

Кафедра меңгерушісі, м.ғ.к., доцент А.К. Султанов

• 
  Оқытушылар туралы мәлімет:
  

Султанов А.К. – кафедра меңгерушісі доцент, педагогикалық жұмыс өтімі - 17 жыл, 2001 жылы «Арнайландырылған балалар үйінде тәрбиеленіп жатқан балалардың негізгі денсаулығы», 30 баспа жұмысы жарыққа шықты, докторлық диссертациялық тақырыбы «Пенитенциарлық мекемелердегі сотталған адамдардың гигиеналық денсаулығын бағалау»

Еремеев А.М. – доцент, педагогикалық жұмыс өтімі - 38 жыл, 1982 жылы «Әр түрлі оқу ұйымдарындағы оқушылардың жұмысқа қабілеттілік динамикасы» тақырыбында кандидаттық диссертация қорғады, 37 баспа жұмысы жарыққа шықты, ғылыми қызығушылығы – «Қазақстандағы тұрғындар денсаулығыныың жағдайы»
Сайфулина Н.Ф. – аға оқытушы, педагогикалық жұмыс өтімі – 35 жыл, 50 жұмысы жарыққа шыққан. Ғылыми қызығушылығы – «Орталық Қазақстанда медицинаның дамуы»

• 
  Байланыс ақпараты: кафедра Гоголь көшесі 40, ауд. 306,307,325 орналасқан.
  

телефон 51 38 97, қосымша 121.

• 
  Пәннің саясаты:
  

Студент «Медицина тарихын» оқу кезінде пәнді терең және жүйелі түрде оқу керек, оқу жоспары мен бағдарламада көрсетілгендей, тәжірибелік сабаққа қатысып тапсырмалардың барлық түрлерін белгілі бір уақытта орындау керек. Дәріс және тәжірибелік сабақ кезінде ұқыпты, сыртқы бейнесі келісімді, сабақтың өткізілуіне кедергі жасамау үшін ұялы телефон өшірілген болу керек. Студентерге пән бойынша әрбір тақырыпқа баға журналға қойылады. Барлық жіреілген тәжірибелік сабақтар аралық бақылауға дейін өтеледі, себепті жағдайда кафедрада – ауызша, себепсіз болса - компьютер орталығында. Қарызын өтеу оқу бөлімінің құрастыруы бойынша кестеге сәйкес өткізіледі. Қорытынды сабақ кафедрада өтеледі және қорытынды сабақ жіберілудің себебінсіз, кезекші оқытушығы кафедрада өтеледі. Себепті, себепсіз жіберілген сабақтар бір рет өтеледі. Сабақтан қанағаттанарлықсыз баға алса өтермеген болып саналады.

Бірінші сабақта базистік білім денгейі өткізіледі. Студент өзіндік жұмысты СӨЖ-дің жоспарының тақырыбы бойынша тапсырады. СӨЖ тақырыптық жоспарымен келісім түрде өткізіледі және СӨЖ – дің тапсыру графигімен. Семестрдің соңында барлық студенттер СӨЖ тапсырмасын тапсыру керек. Қорытындысы «+», «-» ретінде журналға жазылады.

Емтихан ауызша түрінде өткізіледі. Оқу үлгерімі балдық рейтингілік әріп жүйесінде «Студенттердің оқу үлгерімін рейтингілік жүйеде бағалау туралы ережеге» сәйкес бағаланады.

Студент оқытушыға, қызметкерлерге сыпайы және нақты қарау керек, инвентарға сонымен бірге оқу құралдарымен кітаптарға ұқыпты қарау керек. «Қарағанды мемлекеттік медицина академиясының РГКП еңбек (ішкі) тәртіп ережесінде», оқу үлгерімі жоғары, оқу пәндерін тәртібін бұзғаны үшін оны қатаң түрде сөгіс жариялау керек, ережесінде» қарастырылған.

• 
  Кіріспе
  

Медицина тарихы – медициналық қызметтің және медициналық ілімнің пайда болуы, қоғамдық экономикалық формацияның ауысуымен, жаратылыстану мен мәдениеттің дамуымен тығыз байланысты. Ол барлық медициналық пәндерді оқытуда байланыстырушы бөлімі, медициналық ілімдерді біріктіруші ретінде алғашқы болып есептелінеді де, медицинада осыған дейінгі білімді негізге ала отырып оның нақ осы шағы мен ерекшелігін аңғаруға мүмкіндік береді. Медицина тарихын оқу маңызды, өйткені медициналық ілімнің ішіндегі интеграциялық пәндердің бірі болып саналады, яғни студенттердің медицина мен денсаулық сақтаудың дамуы туралы кешенді түсінік алуға мүмкіндік береді және қазіргі кезеңдегі денсаулық сақтаудың дамуы мен медицина теорияларын дұрыс бағалаудың критериін ұсынады.

Медицина тарихын оқу ғылыми әлемдік көзқарастың дамуына, тарихи ойлау, болашақ мамандардың теориялық білімін жақсарту, интернационализм, гуманизм, патриотизм сезіміне тәрбиелеуге үлкен мән береді.

• 
  Пәннің мақсаты:
  

• 
  студенттердің білімін негізгі әлемдік және отандық медицинаның және қоғамдық экономикалық формацияның ауысуымен қалыптастыру
  
• 
  медициналық және жалпы мәдени ойлау қабілетін кеңейту
  
• 
  патриотизм, интернационализм, гуманизмге тәрбиелеу және денсаулық сақтаумен қазіргі ғылымның жетістіктерін өткен тәжірибе жетістіктерімен байланыстыру
  

• 
  Оқытудың міндеттері:
  

• 
  медицина мен дәрігерлік ілімнің ежелгі уақыттан осы уақытқа дейін политикалық, әлеуметтік-экономикалық және әлем халқының мәдени дамуының негізгі кезеңдерінің дамуы мен қалыптасу кезеңдерін ашу
  
• 
  студенттерді медицинаның әр түрлі кезеңдеріндегі адам ауруы мен денсаулығы туралы медициналық және гигиеналық біліміне тарихи аналитикалық жағдай жасай отырып обьективті баға ретінде оқыту
  
• 
  дәрігерлік қызметте және медициналық ілімді қалыптастыруда ұлттық және интернационалдық факторларды біріктіріп, бүкіл әлемдік медицинаны интернационалдық түрде негіздеу
  
• 
  студенттерді жоғарғы дәрігерлік этикалық принципте, медициналық мамандықты азаматтауда қайырымдылық пен шеберлікке үйрету
  

• 
  Пәнді оқытудың соңғы нәтижесі
  

Студент білуге тиісті

• 
  бүкіл әлемдік медицина тарихы және оның кезеңінің даму заңдылықтары
  
• 
  медицина тарихының ғылым жүйесіндегі орыны мен ролі
  
• 
  адамзат қоғамындағы медицинаның әр түрлі кезеңіндегі жалпы даму заңдылықтары
  
• 
  медицина тарихы мен денсаулық сақтаудың оқыту көздері
  
• 
  отандық және әлемдік медицинаның дамуының негізгі кезеңдері
  
• 
  белгілі ғалым - дәрігердің медицина дамуына қосқан үлесі
  
• 
  дәрігерлік этика мен деонтология негізі
  

Студент істей алуға тиісті

• 
  тарихи медициналық зерттеулерді ұйымдастыру және өткізу
  
• 
  тарихи оқу көздерімен жұмыс істеу
  
• 
  тұрғындардың денсаулық жағдайын бағалауда тарихи әдісті қолдану
  
• 
  әр түрлі қоғамдық экономикалық формациялардағы медицина дамуының тарихи ерекшеліктерін сараптау
  

Студент дағдыларды меңгеруге тиісті

• 
  тарихи оқу көздерімен жұмыс істеу
  
• 
  біріншілік және екіншілік оқу көздерімен өзіндік жұмыс істеу
  

Студент сұрақ қоюда білікті болуы қажет

• 
  біріншілік және екіншілік тарихи оқу көздерімен жұмыс
  

• 
  Реквизитке дейінгі: Қазақстан тарихы, саясаттану, әлеуметтану, экология, химия, молекулярлы биология және медициналық генетика
  

• 
  Реквизиттен кейінгі: анатомия-2, физиология-2, патологиялық анатомия-2, патологиялық физиология-2, фармакология-2, ішкі аурулар пропедевтикасы, жалпы хирургия, жалпы гигиена, қоғамдық денсаулық сақтау, жалпы иммунология, акушерлік іс және гинекология, балалар аурулары, хирургиялық аурулар
  

• 
  Пәннің қысқаша мазмұны
  

Медицина тарихы ғылым ретінде. Медицина тарихының жоғарғы білім беру жүйесіндегі маңызы. Алғашқы қоғам дәуіріндегі медицина. Ежелгі Шығыс құлиеленушілік мемлекеттердегі медицина. Ежелгі Греция және Ежелгі Рим медицинасы. Гиппократ. Гален. Византия, Араб халифатындағы, Батыс Еуропадағы, Ежелгі Русь, Мәскеу мемлекетіндегі, феодализм дәуіріндегі Қазақстандағы медицинаның дамуы. Ибн Сина. Капитализм дәуіріндегі Батыс Еуропадағы медицина. Ресейдегі медицина (XVІІІ – XXғғ). Әлемдік медицинаға улес қосқандар Н.И. Пирогов, С.П. Боткин, Г.А. Захарьин, Н.Ф. Филатов. т.б. Микробиологияның дамуы. И.И. Мечников – Нобель сыйлығының лауреаты (1908). Медицинаның Қазақстанда дамуы (XVІІІ - XXғғ). Тәуелсіз Қазақстан медицинасы және денсаулық сақтауы.

.

• 
  Тақырыптық жоспары
  

Тәжірибелік сабақтардың тақырыптық жоспары:

№	Тақырыптың аталуы	Өткізілу түрі	Ұзақ тығы
1	Медицина тарихы ғылым ретінде. Алғашқы қауым қоғамындағы медицинаның туындауы	тәжірибелік сабақ	2
2	Ежелгі Шығыс елдеріндегі медицина (Шумер, Вавилон, Ассирия, МысырҮнді, Қытай)	тәжірибелік сабақ	4
3	Ежелгі Грекияда медицинаның дамуы	тәжірибелік сабақ	2
4	Ежелгі Римде медицинаның дамуы	тәжірибелік сабақ	2
5	Византия медицинасы. Араб халифатында медицинаның дамуы	тәжірибелік сабақ	4
6	Батыс Еуропа елдерінде феодализм дәуіріндегі медицина (V-XV ғ)	тәжірибелік сабақ	2
7	Қайта өркендеу дәуіріндегі медицина	тәжірибелік сабақ	2
8	Батыс Еуропа елдерінде 18-20 ғ.ғ. медицинаның дамуы	тәжірибелік сабақ	4
9	Бөлім бойынша соңғы сабақ Киев Русы (IX –XIII ғ.ғ.) және Мәскеу мемлекетіндегі (XV –XVII ғ.ғ.)медицина	коллоквиум	1
		тәжірибелік сабақ
10	XVIII ғ. мен XIX ғасырдың бірінші жартысындағы Ресей медицинасының даму ерекшеліктері	тәжірибелік сабақ	1
11	Капиталистік кезеңіндегі Ресейдегі медицинаның дамуы. ( XIXғ.2-ші жартысы –XXғ. басы)	тәжірибелік сабақ	4
12	Ежелгі Қазақстан медицинасы. Орта ғасырдағы Қазақстандағы медицинаның дамуы	тәжірибелік сабақ	2
13	Қазақстанның Ресейге қосылған кезіндегі және XIX ғасырдағы буржуазиялық реформа кезіндегі медицина	тәжірибелік сабақ	4 4 2
14	XX ғ. Қазақстанда медицина және денсаулық сақтаудың дамуы. Орталық Қазақстандағы медицинаның дамуы.	тәжірибелік сабақ
15	Тәуелсіз Қазақстан медицинасы	тәжірибелік сабақ	2
16	ҚММУ – нің дамуы мен қалыптасу тарихы	ТВL (team based learning, командамен оқу)	2
17	Бөлім бойынша соңғы сабақ	тәжірибелік сабақ	2
	Барлығы		48

Кеңес беру уақыты:

Апта сайын кеңес беру жүргізілді сейсенбі күндері 16.00 сағаттан 17.00 сағатқа дейін.

Аралық бақылау уақыты:

Мамандық	Курс/ топ	Пән	Апта/күн	Уақыт
«Жалпы медицина»	2/201,222,223	«Медицина тарихы»	I) 35/26.04.2012 II) 39/25.05.2012	16.00

• 
  Студенттердің өз бетінше атқаратын жұмысына арналған тапсырмалар
  

СӨЖ тақырыбының жоспары:

№	Тақырыптың аталуы	Орындалу түрі	Ұзақтығы
	Гиппократ. «Гиппократ жинағы»	әдебиетпен жұмыс, реферат дайындау	3 с.
	Авиценна «Дәрігерлік ғылым қағидалары»	PBL	3 с.
	Ортағасырлық Қазақстан ғалымдары (Әл-Фараби, Ж.Баласағұн, Ө.Тлеуқабылұлы)	әдебиетпен жұмыс, реферат дайындау	3 с.
	Ұлы Отан соғысы жылдарындағы Қазақстан медицинасы	әдебиетпен жұмыс, реферат дайындау	2 с.
	Қазақстанның халық медицинасы: ежелден қазіргі күндерге дейін	әдебиетпен жұмыс, реферат дайындау	2 с.
	Қазақстанның қазіргі кезеңдегі медицинасы	әдебиетпен жұмыс, реферат дайындау	3 с.
	Қарағандының алғашқы дәрігерлері – Г.Н. Алалыкин және Я.Ф. Алалыкина	әдебиетпен жұмыс, реферат дайындау	3 c.
	ҚММИ – ның дамуы және қалыптасу тарихы. П.М. Поспелов – жоғарғы оқу орнының негізін қалаушы	әдебиетпен жұмыс, реферат дайындау	3 c.
	Медициналық этика мен деонтологияның тарихы	әдебиетпен жұмыс, реферат дайындау	2 c.
	Барлығы		24 с.

«Медицина тарихы» пәні бойынша тапсырма орындау және тапсыру графигі

Апта	24	25	26	27	28	29	30	31	32	33	34	35	36	37	38	39	40	41	42
СӨЖ бойынша тақырыптарының №			I		II			ХІ		VIІ		IIІ	V	І V	VІ	VІІІ

(СӨЖ)

Әдебиеттер

Орыс тілінде:

негізгі

1. Сайфулина Н.Ф. Курс лекций по истории медицины: Учебное пособие/ Н.Ф. Сайфулина. – Караганда, 2008.- 122 с.

2. Сорокина Т.С. История медицины: Учебник для студ. высш. мед. учеб. заведений / Т.С. Сорокина. – 5-е изд., стер.- М.: «Академия», 2006.-560с.

қосымша

1. Бородулин В.И. История клинической медицины от истоков до середины 19-го века: лекции: учеб. пособие / В.И. Бородулин. – М. : Медицина, 2008. – 180 с.

2. Даулетбакова М.И. К 55-летию Даулетбаковой Марьям Ильясовны / М.И. Даулетбакова. – 2008. - 44 с.

3. Камалиев М.А. История народной медицины и общественного здравоохранения

Казахстана/ М.А. Камалиев, Р.К. Бигалиева, Т.Х. Хабиева.- Алматы, 2004.- 174 с.

4. Карагандинская государственная медицинская академия: страницы истории / Гл.ред. И.Р.Кулмагамбетов, К.А.Алиханова (отв.ред.).- Караганда, 2005.- 644 с.

5. Карагандинский Государственный Медицинский Университет / Под общей ред. М.К. Телеуова. – Караганда, 2010. – 268 с.

6. Лисицын Ю.П. История медицины/ Ю.П. Лисицын.- М.: ГЭОТАР-МЕД, 2004. -400 с.

7. Лисицын Ю.П. История медицины : учебник. – М., 2010. – 400 с.

8. Мирский М.Б. История медицины и хирургии : учебник – М., 2010. – 528 с.

9. Сейсембеков Т.З. Выпускники КГМИ – участники Великой Отечественной войны. Книга памяти. – Караганда. – 2010. – 55 с.

10. Сейсембеков Т.З. Поспелов Петр Моисеевич : страницы истории / Т.З. Сейсембеков. – Караганда, 2010. 44 с.

11. Семенченко В.Ф. История фармации: Учебное пособие / В.Ф. Семенченко.- М.:«МарТ»; Ростов н/Д: «МарТ», 2003.- 640 с.

12. Сорокина Т.С. История медицины: Учебник для медвузов / Сорокина Т.С. - 4-е изд., стереотип. - М.: Академия, 2005. - 560 с.

13. Сорокина Т.С. История медицины : учеб. для студ. высш. мед. заведений / Т.С. Сорокина. – 7 – е изд., испр. – М. : Академия, 2008. – 560 с.

14. Шарманов Т.Ш. Мировое здравоохранение до и после великой Алма-Атинской конференции/Т.Ш. Шарманов.- Алматы, 2003.-232 с.

Қазақ тілінде:

негізгі

1. 
   Сұлтанов А.К. Медицина тарихы бойынша дәрістер жинағы: оқу құралы/ А.К. Сұлтанов.- Қарағанды, 2007.- 94 б.
   

2. Биғалиева Р.Қ. Бүкіләлемдік медицина тарихы:оқулық / Каз ҰМУ; Р.К.Биғалиева.- Алматы: Б.И., 2004.-390 б.

қосымша

1. 
   Биғалиева Р.Қ. Бүкіләлемдік медицина тарихы / Р.Қ. Биғалиева. - Алматы, 2004.- 390 б.
   
2. 
   Қайып К. Жұбан әулие/ К. Қайып, С. Базарбаев// Денсаулық.-2006.-№5.-Б.24-25
   
3. 
   Майтжан Ж. Баршаға бақыт сыйлаған (Шипагерлік ғұмырнама) / Ж. Майтжан, А. Меңіс, С. Жансеңгіров. - Алматы : Жібек жолы, 2005. - 448 б.
   
4. 
   Рысбеков М.М. Әл – Фараби медицинасы және қазіргі көзқарас / М.М. Рысбеков, Е.С. Мырзақұлов // Вестник Южно-Казахстанской медицинской академии.-2007.-№2. – Б. 68-70
   
5. 
   Шарманов Т.Ш. Ұлы Алматы конференциясында дейінгі және одан кейінгі кезеңдегі әлемдік денсаулық сақтау ісі / Т.Ш. Шарманов.-Алматы, 2003.- 211 б.
   

Оқу және оқыту әдістері:

• 
  Тәжірибелік сабақ, ТВL (team based learning, командамен оқу)
  
• 
  СӨЖ - әдебиетпен жұмыс, реферат, проект дайындау
  

Білім бағасының ережесі және критериі: әрбір денгейге білім бағасының шкаласы және критериі (ағымдық, аралық қорытынды бақылау), барлық сабақтардың түрлеріне баға ережесі (аудиториялық, СӨЖ, СОӨЖ).
Баға шкаласы**

Таңбалау жүйесі бойынша бағалау	Бағаның сандық баламасы	Бағаның пайыздық мазмұны	Дәстүрлі жүйе бойынша бағалау
А	4,0	95-100	«Өте жақсы»
А-	3,67	90-94
В+	3,33	85-89	«Жақсы»
В	3,0	80-84
В-	2,67	75-79
С+	2,33	70-74	«Қанағаттанарлық»
С	2,0	65-69
С-	1,67	60-64
Д+	1,33	55-59
Д	1,0	50-54
F	0	0-49	«Қанағаттанарлықсыз»

Білім бағасының критериі**

«Өте жақсы» баға білім алушыға, егер ол бағдарламалық материалдарды толық игеруін көрсеткен және қандай да бір қателіктерге бой алдырмай дұрыс орындаған, зертханалық және бақылау жұмыстарын уақытылы әрі дұрыс орындаған және ол бойынша есептер тапсырған, бұған қоса өзіндік бірегей ойлау қабілетін танытқан, коллоквиумды тапсыруда қандай да бір қателіктер жібермеген және үй тапсырмаларын орындаған, ғылыми – зерттеу жұмыстарымен айналысып, пәнді оқып – үйрену барысында өздігінше қосымша ғылыми әдебиеттерді қолданып, бағдарламалық материалдарды өз еркімен жүйелей білген жағдайда қойылады.

«Жақсы» білім алушыға, егер ол бағдарламалық материалдарды 75 % - дан кем игермесе және бұған қоса жауап беру кезінде айтарлықтай қателіктер жібермеген, зертханалық және бақылау жұмыстарын уақытылы орындаған және оны тапсыруда негізсіз ескертулер болмаған, коллоквиумдар мен үй тапсырмаларын дұрыс әрі уақытында орындап негізсіз ескертулермен тапсырған, оқытушының нұсқауы бойынша қосымша әдебиеттерді пайдаланған, ғылыми – зерттеу жұмыстарымен айналысып, немесе негізсіз ескертулер болған және елеулі қателіктерді студенттің өздігімен түзетілген, бағдарламалық материалдарды оқытушының көмегімен жүйелей білген жағдайда қойылады.

«Қанағаттанарлық» баға білім алушыға, егер ол зертханалық материалдардың кем дегенде 50 % игерген, бұған қоса зертханалық және бақылау жұмыстарын, үй тапсырмаларын орындау кезінде оқытушының көмегін қажет еткен, колоквиум тапсыру кезінде толымсыз жауаптары мен негізсіз ескертулері болған, зерттеу жұмыстарында белсенділік көрсете алмаған, тек қана оқытушы көрсеткен әдебиеттермен ғана шектелеген, материалдарды жүйелеуде біршама қиыншылықтарға бой алдырған жағдайда қойылады.

«Қанағаттанарлықсыз» баға білім алушыға, егер оның бағдарламада қарастырылған негізгі материалдарды оқуда кемшіліктері білінген, пән бағдарламасының жартысынан астамын игермеген, жауаптарында елеулі қателіктер жіберген, ағымдағы формалармен қарастырылған жеке және ағымдағы және қорытынды бақылауларды орындамаған, бағдарламада қарастырылған барлық негізгі әдебиеттермен жұмыс жасамаған жағдайда қойылады.

* Ескерту: Кредиттік жүйеде білім алушылар үшін.

** Ескерту: ҚР МЖМБС «ҚР білім беру жүйесі. Жоғары оқу орындарындағы білімді бақылау және бағалау. Негізгі ережелер» негізіндерінде құрастырылған.

• 
  Пән бойынша интегралды бағаны толтыру және рейтингті есептеу әдісі (ҚММУ ағымдық жылға бекітілген рейтинг жүйесіне сәйкес толтырылады).