Тэма. Мая зямля

Форма ўрока: замацаванне і пашырэнне ведаў

Тэма: Паэтычнае падарожжа па роднай зямлі

З выкарыстаннем мультымедыйнай устаноўкі

Мэта: Замацаванне навыкаў выразнага чытання вершаў;

Выхаванне ўмення бачыць прыгожае вакол сябе, глядзець на будзённыя рэчы неабыякавымі вачыма;

Прывіваць любоў да Радзімы і яе прыроды.

Падрыхтоучая работа ыучнямі:

• 
  конкурс малюнкау на тэму:″Прырода Беларусі″;
  
• 
  падбор вершаў на тэму “Поры года”;
  
• 
  пастаноўка танца сняжынак.
  

І. Арганізацыйны момант.

Эпіграф да ўрока:

Мы едзем далёка да мора

Чужыя глядзець гарады,

Шукаем скалістыя горы,

Азёры крыштальнай вады.

І часта, так часта бывае,

Што мы ў сумятлівым жыцці

Мінаем і не заўважаем

Красу сваіх родных мясцін.

Мікола Хадкевіч.

ІІ. Уступнае слова настаўніка.

Родная прырода. Родная зямля. Што ёсць прыгажэйшае за яе?

Але не кожны з нас можа гэта ўбачыць. Які чалавек можа сказць, што ён любіць і бачыць прыгажосць нашай зямлі? (адказы вучняў)

А вось, што гавораць пра гэта паэт Алесь Ставер і кампазітар Ігар Лучанок.

Гучыць песня “Жураўлі на Палессе ляцяць”

Якая асноўная думка песні? (слайд)

Нельга не пагадзіцца са словамі песні. Але я мяркую крыху інакш. Звернемся да эпіграфа нашага ўрока. У чым падобныя і чым адрозніваюца думкі аўтараў?

Я лічу: каб любіць Беларусь нашу мілую, трэба ўбачыць спачатку яе прыгажосць.

Давайце ўспомнім з вамі словы Змітрака Бядулі.(слайды 4 пары года)

“Зямля…

Як у казцы, нясуцца перада мною шыры гэтай зямлі…

Як у казцы, нясуцца перада мною поры года: святая зялёная вясна, гарачае залатое лета, сытая багатая восень, бліскучая здаровая зіма…

І мяняюцца фарбы, і мяняюцца віды…

Усё жыве, усё рухаецца… шуміць…

Зямля! Маці наша! Чуецца заўсёды і ўсюды тваё цёплае, жыватворнае дыханне, каторае мёдам па жылах разліваецца…

Усе мы дзеці твае: і расліна, і жывёла, і чалавек…

Усіх ты нас родзіш, усе мы жывём на табе, усіх ты нас ізноў прымаеш…

І хто карэннямі сваімі глыбей у зямлю стараецца ўлезці, у таго галава чуць не да самага сонейка даходзіць, у таго шчасце ракой-морам расшыраецца…”

Настаўнік - Чаму зямля – гэта Маці наша? Як чалавек звязаны з зямлёй сваёю?

Якімі эпітэтамі пісьменнік ахарактарызаваў поры года?

Мы пачынаем наша падарожжа. І пачынаем мы яго, як і навучальны год, з восені. Уявіце сабе восень. З дрэў пачынае ападаць лісце.

Паслухаем верш Анатоля Грачанікава “Як ападае ліст” і паназіраем за адным з іх.

Фізкультхвілінка для вачэй пад верш. (анімацыя: з галінкі зрываюцца і падаюць кляновыя лісты)

Як ападае ліст! Як ападае…

Нібы дазволу ў восені пытае

Бывай, галінка родная, бывай!

Няхай цяпер цябе галубіць вецер,

Салодка закалыхвае пад вечар

І будзіць на зары цябе няхай.

Хіба табе, пажоўклы, я раўня?

З табою развітацца мне не сорам,

Як з небам – ціхім пераспелым зорам

Перад прыходам маладога дня.

Бывайце, сонца, поле і таполя!

Мне час заснуць у восені ў прыполе…
Настаўнік Вы звярнулі ўвагу на словы развітання лістка з родным дрэвам?

- Як называецца ў паэзіі мастацкі прыём, перанос прыкмет ці ўласцівасцей з жывых істот на нежывыя, неадушаўлёныя прадметы? Унашым выпадку ліст размаўляе.

Паслухаем яшчэ адзін верш пра восень, які напісаў Якуб Колас і палюбуемся восенню ў Нясвіжскім парку. (слайды “восень у Нясвіжы)

Восень

Пуста ў лузе. Толькі стогі Парыжэўшыя стаяць, Ды шпакі каля дарогі Цэлы дзень адно крычаць. Грэчка зжата. Гола ў полі. Жыта звезена даўно. Толькі плаваюуць па волі Кучы хмар, як валакно.

Дожджык сее беспрастанку, Вецер свішча так, як звер… Колькі лужын каля ганку! А гразі, гразі цяпер! Ссохлі травы, ўсё павяла. Слоць, плюхота, холад, цьма. Эх, скарэй бы закрывала Зямлю чорную зіма.

Настаўнік І вось аднойчы вы прачынаецеся і бачыце…

“Падаюць сняжынкі –

Дыяменты-росы,

Падаюць бялюткі

За маім акном….”

Танец сняжынак (слайды “зіма”)

Верш “Снег”

Вечарам ўсхадзіўся вецер, Выў у коміне ўвесь вечар. Так я з гэтым і заснуў, А на ранне, як зірнуў, – Вось, здаецца б і пабег: Белы, Белы, Белы, Снег.

Ветру нудна не было, Накруціла, намяло: А далёка, А глыбока, Авысока, Аж да вокан! І на полі, І на голлі, Дзе ні глянеш, Дзе ні станеш, – А - я –яй! Які сняжок: Што ні ступіш, дык слядок.

Настаўнік “Надышлі марозы, рэчкі закавалі,

Белыя бярозы шэранню убралі…”, і мы з вамі з задавальненнем становімся на лыжы і ідзём у зімовы лес.

Вось якім убачыла зімовы лес ваша аднакласніца Карына. (зачытвае ўрывак са свайго сачынення)

“ Мне падабаецца наведваць зімовы лес. Ціха ўзімку ў лесе. Дрэвы пакрыты снежнымі карункамі. Высокія вяршыні елак упрыгожаны гірляндамі шышак.

На паляне разбегліся маленькія ялінкі. Яны такія прыгожыя! Віхура пасерабрыла пышную прычоску стройных хвой. Па галінках рабіны скачуць чырванагрудыя снегіры.

Я вельмі люблю зімовы лес!”

Настаўнік Паэты і пісьменнікі ў сваіх творах выкарыстоўваюць розныя мастацкія сродкі. Якія мастацкія сродкі ёсць у тваім сачыненні?

Зімовы дзень кароткі і надыходзіць вечар …

Фізкультпаўза пад верш М. Багдановіча “Зімой” (слайд коні)



Настаўнік Мы любуемся прыгажосць зімовай прыроды, але чакаем, калі ж яна прачнецца ад зімовага сну.

Давайце разам з Якубам Коласам прагонім ад нас Мароз.

Верш Я. Коласа “Уцякай, Мароз-дзядуля”



Настаўнік Івось ужо пабеглі вясновыя ручайкі. Загучалі вясновыя мелодыі, расцвілі цюльпаны.

Гучыць песня “Явар і каліна” ў выкананні ансамбля “Песняры”(слайды “вясна, цюльпаны”)



Настаўнік Цюльпаны цвітуць у садзе. А якія кветкі ў гэтычас залатым дываном упрыгожваюць кожную лугавінку?

Верш Віктара Гардзея “Дзьмухавец”

Блым шарыкам пушыстым

Дзьмухавец стаяў вясенні.

Вецер дзьмухнуў і ўсё чыста

З дзьмухаўца абтрос насенне.

Упадзе адсюль далёка,

Трапіць у любы закутак,

Бо ляціць яно высока

На маленькіх парашутах.

Адпачынак для вачэй (гучыць песня на верш М. Багдановіча“Па-над белым пухам вішняў”. Анімацыя: палёт матылька на фоне кветак вішні)

Настаўнік Непрыкметна вясна пераходзіць у лета. (слайды “лета)

Верш Кастуся Цвіркі “Ідзе лета”

У гудзе пчол, у шале кветак Ідзе па днях-прыступках лета. Зямля, абласканая летам, Такім старанным і бяссонным (Унь, як гарыць яно ў зеніце!), Ад шчасця расцвіла – зірніце, Як раскашуюць яе лозы, Яе чарэмшыны, бярозы, Як зіхацяць яе лугі, Яе рачулак берагі!

Нібы жывое, пад блакітам У полі гойдаецца жыта. Час налівання – важкі колас Патроху ўжо схіляе голаў. За жытам і ячмень вусаты Напоўніў малаком зярняты. А па садах між лісцяў вабных Яснее вішня, спее яблык.

Настаўнік Лета – гэта не толькі цёплыя і пагодныя дзянькі, але і навальніцы. Вось якой запомніла навальніцу Невяроўская Аліна. (чытае ўрывак з сачынення)

“ Была ціхая летняя раніца. Мы з бабуляй вырашылі пайсці ў грыбы. Надвор’е было ціхім і спакойным, аніводнай хмаркі на блакітным небе. Лес сустрэў нас прыгажосцю і залівістым спевам птушак. Грыбоў было так многа, здавалася, што яны самі выбягаюць нам насустрач. Задаволеныя і шчаслівыя мы направіліся дадому. Але неба хутка сталі зацягваць хмары, ударыў гром, і заблішчалі маланкі. Мы зразумелі, што прыйдзецца нам перачакаць навальніцу ў лесе. Але навальніца як хутка пачалася, так хутка і скончылася. І над рэчкай у чыстым блакітным-блакітным небе паказалася прыгажуня-вясёлка. Хоць мы і прамяклі да ніткі,але дадому мы пайшлі ў добрым настроі.”

Настаўнік А вось якім убачыў летні дождж Пятрусь Броўка.

Верш Петруся Броўкі “Кропля”

Дождж прарваўся з ветрам

У спякоту,

Па пясках ударыў

Буйным шротам…

За адно імгненне,

За хвіліну

Перамыў лістоту на галінах,

Пачапіў на кожнае іглінцы

Па адной засмучанай

Слязінцы.
Прашумеў. Суняўся.

Ціха стала.

І слязінка кожная зайграла.

Колькі ў кроплю

Фарбаў назаткана,

Быццам свет у ёй увесь сабраны:

Поле,

Луг,

Сады ўсяго пасёлка,

І рака,

І неба,

І вясёлка.

Падвядзенне вынікаў урока.

1. 
   Выразна прачытайце эпіграф да ўрока (слайд) і раскрыйце яго сэнс.
   
2. 
   Сёння на ўроку мы слухалі вершы і песні вось гэтых паэтаў. (партрэты Я.Купалы, Я. Коласа, М. Багдановіча) Вы іх ведаеце? Чый юбілей мы ўжо адзначылі, а чый будзем адзначаць?
   
3. 
   З якой мэтай мы з вамі праводзілі гэты ўрок?
   

Падвядзенне вынікаў урока. Ацэньванне работы вучняў

Высновы ўрока.

Лета – гэта не толькі пара адпачынку. Гэта пара падарожжаў. Падарожнічайце па роднай краіне і любуйцеся яе краявідамі. Каб на вашых фотаздымках былі не толькі вы і помнікі культуры і архітэктуры, але і цудоўныя пейзажы. Прыкладна такія, якія ўбачылі нашы дзеці падчас экскурсій па родным краі.

Гучыць песня ў выкананні Анастасіі Віннікавай “Я люблю Беларусь”. Дэманструюцца слайды з экскурсійных паездак па Беларусі. (фінал)