Чуракова В.М. Тема урока. Моя земля
Тэма. Мая зямля
Форма ўрока: замацаванне і пашырэнне ведаў
Тэма: Паэтычнае падарожжа па роднай зямлі
З выкарыстаннем мультымедыйнай устаноўкі
Мэта: Замацаванне навыкаў выразнага чытання вершаў;
Выхаванне ўмення бачыць прыгожае вакол сябе, глядзець на будзённыя рэчы неабыякавымі вачыма;
Прывіваць любоў да Радзімы і яе прыроды.
Падрыхтоучая работа ыучнямі:
-
конкурс малюнкау на тэму:″Прырода Беларусі″;
-
падбор вершаў на тэму “Поры года”;
-
пастаноўка танца сняжынак.
І. Арганізацыйны момант.

Эпіграф да ўрока:
Мы едзем далёка да мора
Чужыя глядзець гарады,
Шукаем скалістыя горы,
Азёры крыштальнай вады.
І часта, так часта бывае,
Што мы ў сумятлівым жыцці
Мінаем і не заўважаем
Красу сваіх родных мясцін.
Мікола Хадкевіч.
ІІ. Уступнае слова настаўніка.
Родная прырода. Родная зямля. Што ёсць прыгажэйшае за яе?
Але не кожны з нас можа гэта ўбачыць. Які чалавек можа сказць, што ён любіць і бачыць прыгажосць нашай зямлі? (адказы вучняў)
А вось, што гавораць пра гэта паэт Алесь Ставер і кампазітар Ігар Лучанок.
Гучыць песня “Жураўлі на Палессе ляцяць”
Якая асноўная думка песні? (слайд)
Нельга не пагадзіцца са словамі песні. Але я мяркую крыху інакш. Звернемся да эпіграфа нашага ўрока. У чым падобныя і чым адрозніваюца думкі аўтараў?

Я лічу: каб любіць Беларусь нашу мілую, трэба ўбачыць спачатку яе прыгажосць.
Давайце ўспомнім з вамі словы Змітрака Бядулі.(слайды 4 пары года)


“Зямля…
Як у казцы, нясуцца перада мною шыры гэтай зямлі…
Як у казцы, нясуцца перада мною поры года: святая зялёная вясна, гарачае залатое лета, сытая багатая восень, бліскучая здаровая зіма…
І мяняюцца фарбы, і мяняюцца віды…
Усё жыве, усё рухаецца… шуміць…
Зямля! Маці наша! Чуецца заўсёды і ўсюды тваё цёплае, жыватворнае дыханне, каторае мёдам па жылах разліваецца…
Усе мы дзеці твае: і расліна, і жывёла, і чалавек…
Усіх ты нас родзіш, усе мы жывём на табе, усіх ты нас ізноў прымаеш…
І хто карэннямі сваімі глыбей у зямлю стараецца ўлезці, у таго галава чуць не да самага сонейка даходзіць, у таго шчасце ракой-морам расшыраецца…”
Настаўнік - Чаму зямля – гэта Маці наша? Як чалавек звязаны з зямлёй сваёю?
Якімі эпітэтамі пісьменнік ахарактарызаваў поры года?
Мы пачынаем наша падарожжа. І пачынаем мы яго, як і навучальны год, з восені. Уявіце сабе восень. З дрэў пачынае ападаць лісце.
Паслухаем верш Анатоля Грачанікава “Як ападае ліст” і паназіраем за адным з іх.
Фізкультхвілінка для вачэй пад верш. (анімацыя: з галінкі зрываюцца і падаюць кляновыя лісты)
Як ападае ліст! Як ападае…
Нібы дазволу ў восені пытае
Бывай, галінка родная, бывай!
Няхай цяпер цябе галубіць вецер,
Салодка закалыхвае пад вечар
І будзіць на зары цябе няхай.
Хіба табе, пажоўклы, я раўня?
З табою развітацца мне не сорам,
Як з небам – ціхім пераспелым зорам
Перад прыходам маладога дня.
Бывайце, сонца, поле і таполя!
Мне час заснуць у восені ў прыполе…
Настаўнік Вы звярнулі ўвагу на словы развітання лістка з родным дрэвам?
- Як называецца ў паэзіі мастацкі прыём, перанос прыкмет ці ўласцівасцей з жывых істот на нежывыя, неадушаўлёныя прадметы? Унашым выпадку ліст размаўляе.
Паслухаем яшчэ адзін верш пра восень, які напісаў Якуб Колас і палюбуемся восенню ў Нясвіжскім парку. (слайды “восень у Нясвіжы)




Восень
Пуста ў лузе. Толькі стогі
Парыжэўшыя стаяць,
Ды шпакі каля дарогі
Цэлы дзень адно крычаць.
Грэчка зжата. Гола ў полі.
Жыта звезена даўно.
Толькі плаваюуць па волі
Кучы хмар, як валакно.
|
Дожджык сее беспрастанку,
Вецер свішча так, як звер…
Колькі лужын каля ганку!
А гразі, гразі цяпер!
Ссохлі травы, ўсё павяла.
Слоць, плюхота, холад, цьма.
Эх, скарэй бы закрывала
Зямлю чорную зіма.
|
Настаўнік І вось аднойчы вы прачынаецеся і бачыце…
“Падаюць сняжынкі –
Дыяменты-росы,
Падаюць бялюткі
За маім акном….”
Танец сняжынак (слайды “зіма”)

Верш “Снег”
Вечарам ўсхадзіўся вецер,
Выў у коміне ўвесь вечар.
Так я з гэтым і заснуў,
А на ранне, як зірнуў, –
Вось, здаецца б і пабег:
Белы,
Белы,
Белы,
Снег.
|
Ветру нудна не было,
Накруціла, намяло:
А далёка,
А глыбока,
Авысока,
Аж да вокан!
І на полі,
І на голлі,
Дзе ні глянеш,
Дзе ні станеш, –
А - я –яй! Які сняжок:
Што ні ступіш, дык слядок.
|
Настаўнік “Надышлі марозы, рэчкі закавалі,
Белыя бярозы шэранню убралі…”, і мы з вамі з задавальненнем становімся на лыжы і ідзём у зімовы лес.
Вось якім убачыла зімовы лес ваша аднакласніца Карына. (зачытвае ўрывак са свайго сачынення)
“ Мне падабаецца наведваць зімовы лес. Ціха ўзімку ў лесе. Дрэвы пакрыты снежнымі карункамі. Высокія вяршыні елак упрыгожаны гірляндамі шышак.
На паляне разбегліся маленькія ялінкі. Яны такія прыгожыя! Віхура пасерабрыла пышную прычоску стройных хвой. Па галінках рабіны скачуць чырванагрудыя снегіры.
Я вельмі люблю зімовы лес!”
Настаўнік Паэты і пісьменнікі ў сваіх творах выкарыстоўваюць розныя мастацкія сродкі. Якія мастацкія сродкі ёсць у тваім сачыненні?
Зімовы дзень кароткі і надыходзіць вечар …
Фізкультпаўза пад верш М. Багдановіча “Зімой” (слайд коні)
Настаўнік Мы любуемся прыгажосць зімовай прыроды, але чакаем, калі ж яна прачнецца ад зімовага сну.
Давайце разам з Якубам Коласам прагонім ад нас Мароз.
Верш Я. Коласа “Уцякай, Мароз-дзядуля”
Настаўнік Івось ужо пабеглі вясновыя ручайкі. Загучалі вясновыя мелодыі, расцвілі цюльпаны.
Гучыць песня “Явар і каліна” ў выкананні ансамбля “Песняры”(слайды “вясна, цюльпаны”)



Настаўнік Цюльпаны цвітуць у садзе. А якія кветкі ў гэтычас залатым дываном упрыгожваюць кожную лугавінку?
Верш Віктара Гардзея “Дзьмухавец”
Блым шарыкам пушыстым
Дзьмухавец стаяў вясенні.
Вецер дзьмухнуў і ўсё чыста
З дзьмухаўца абтрос насенне.
Упадзе адсюль далёка,
Трапіць у любы закутак,
Бо ляціць яно высока
На маленькіх парашутах.
Адпачынак для вачэй (гучыць песня на верш М. Багдановіча“Па-над белым пухам вішняў”. Анімацыя: палёт матылька на фоне кветак вішні)
Настаўнік Непрыкметна вясна пераходзіць у лета. (слайды “лета)
Верш Кастуся Цвіркі “Ідзе лета”



У гудзе пчол, у шале кветак
Ідзе па днях-прыступках лета.
Зямля, абласканая летам,
Такім старанным і бяссонным
(Унь, як гарыць яно ў зеніце!),
Ад шчасця расцвіла – зірніце,
Як раскашуюць яе лозы,
Яе чарэмшыны, бярозы,
Як зіхацяць яе лугі,
Яе рачулак берагі!
|
Нібы жывое, пад блакітам
У полі гойдаецца жыта.
Час налівання – важкі колас
Патроху ўжо схіляе голаў.
За жытам і ячмень вусаты
Напоўніў малаком зярняты.
А па садах між лісцяў вабных
Яснее вішня, спее яблык.
|
Настаўнік Лета – гэта не толькі цёплыя і пагодныя дзянькі, але і навальніцы. Вось якой запомніла навальніцу Невяроўская Аліна. (чытае ўрывак з сачынення)
“ Была ціхая летняя раніца. Мы з бабуляй вырашылі пайсці ў грыбы. Надвор’е было ціхім і спакойным, аніводнай хмаркі на блакітным небе. Лес сустрэў нас прыгажосцю і залівістым спевам птушак. Грыбоў было так многа, здавалася, што яны самі выбягаюць нам насустрач. Задаволеныя і шчаслівыя мы направіліся дадому. Але неба хутка сталі зацягваць хмары, ударыў гром, і заблішчалі маланкі. Мы зразумелі, што прыйдзецца нам перачакаць навальніцу ў лесе. Але навальніца як хутка пачалася, так хутка і скончылася. І над рэчкай у чыстым блакітным-блакітным небе паказалася прыгажуня-вясёлка. Хоць мы і прамяклі да ніткі,але дадому мы пайшлі ў добрым настроі.”
Настаўнік А вось якім убачыў летні дождж Пятрусь Броўка.
Верш Петруся Броўкі “Кропля”
Дождж прарваўся з ветрам
У спякоту,
Па пясках ударыў
Буйным шротам…
За адно імгненне,
За хвіліну
Перамыў лістоту на галінах,
Пачапіў на кожнае іглінцы
Па адной засмучанай
Слязінцы.
Прашумеў. Суняўся.
Ціха стала.
І слязінка кожная зайграла.
Колькі ў кроплю
Фарбаў назаткана,
Быццам свет у ёй увесь сабраны:
Поле,
Луг,
Сады ўсяго пасёлка,
І рака,
І неба,
І вясёлка.
Падвядзенне вынікаў урока.
-
Выразна прачытайце эпіграф да ўрока (слайд) і раскрыйце яго сэнс.
-
Сёння на ўроку мы слухалі вершы і песні вось гэтых паэтаў. (партрэты Я.Купалы, Я. Коласа, М. Багдановіча) Вы іх ведаеце? Чый юбілей мы ўжо адзначылі, а чый будзем адзначаць?
-
З якой мэтай мы з вамі праводзілі гэты ўрок?
Падвядзенне вынікаў урока. Ацэньванне работы вучняў
Высновы ўрока.
Лета – гэта не толькі пара адпачынку. Гэта пара падарожжаў. Падарожнічайце па роднай краіне і любуйцеся яе краявідамі. Каб на вашых фотаздымках былі не толькі вы і помнікі культуры і архітэктуры, але і цудоўныя пейзажы. Прыкладна такія, якія ўбачылі нашы дзеці падчас экскурсій па родным краі.
Гучыць песня ў выкананні Анастасіі Віннікавай “Я люблю Беларусь”. Дэманструюцца слайды з экскурсійных паездак па Беларусі. (фінал)
Учреждение образования
«Могилевская государственная санаторная школа-интернат для детей, больных сколиозом»