Приложение 3
Описание конкурсных материалов
|
Автор (ФИО, ОУ, должность) |
Ишбулдина Алия Ишмуратовна учитель башкирского языка и литературы МОБУ СОШ села Янгантау Салаватского района РБ |
|
Название |
«Салауат Юлаев шиғриәтенә дәрес – сәйәхәт» |
|
Форма |
Презентация |
|
Учебный предмет, класс |
Башкирская литература, 9 класс с русским языком обучения |
|
Название темы или раздела учебного курса |
Салауат Юлаев тормошо һәм ижады |
|
Программы средства, с помощью которых создан дидактический материал |
Программа по башкирскому языку и литературе, Ижевск, 2008 год. Составители: Д.С. Тикеев и др. |
|
Цели и задачи дидактического материала |
|
|
содержание дидактического материала |
Тип урока: Изучение нового материала. Проблемно – модульное обучение, деятельностный подход к учебному процессу, использование ИКТ (компьютер, мультимедийный проектор, телевизор, видеомагнитофон) |
|
Ресурсы дидактического материала (видео – фото, графические изображения, звуковые файлы. ссылки, анимационные и другие эффекты и т.п.) |
|
|
используемые источники информации (литература, Интернет, ЦОР и др.) |
Литература:
|
|
Возможности использования дидактические материала: - педагогам на уроке (указать этапы урока); - учащимся
|
Этапы урока:
|
Башҡортостан Республикаһы мәғариф министрлығы
Салауат районы мәғариф булеге
Салауат Юлаев шиғриәтенә дәрес – сәйәхәт
Янғантау урта мәктәбенең
юғары категориялы башҡорт
теле һәм әҙәбиәте уҡытыусыһы
Ишбулдина Алия
Ишморта ҡыҙы төҙөнө
2009 йыл
Тема: Салауат Юлаев шиғриәтенә дәрес – сәйәхәт.
Маҡсат:
- Салауат Юлаев лирикаһының төп мотивтарын, идея йүнәлешен, художество үҙенсәлектәрен асыу;
- тасуири уҡыу, һөйләү, поэтик анализ күнекмәләрен үҫтереү;
- милли геройыбыҙҙың шәхесе һәм ижады менән ҡыҙыҡһыныу, ғорурланыу уятыу.
Йыһазландырыу: Плакат, китаптар күргәҙмәһе, уҡыусылар эшләгән һүрәттәр, аудиояҙма, видеояҙма, компьютер, интерактив таҡта, мультимедиа.
Дәрес барышы:
-
Инеш өлөш.
-
«Оран» фильмынан өҙөк. (Слайд № 1) -
Һорау: Кем ул Һуң Салауат? (уҡыусыларҙың яуаптары)
- Дәрестең эпиграфына иғтибар итегеҙ: (Слайд №2)
«Салауат башҡорттар өсөн рух пәйғәмбәре»
(Т. Сәғитов)
-
Һүҙлек эше. (Слайд № 3))
- рух пәйғәмбәре – духовный пророк
- Тәңрегә тәсбих әйтәләр – Алланы ололап ҡабат-ҡабат әйткән һүҙ
- тонйороп батҡан ҡояшты – красный закат солнца.
-
Үткән дәресте ҡабатлау.
Үткән дәрестәрҙә С. Юлаевтың тормошо, ижтимағи эшмәкәрлеге, уның тураһында ижад ителгән әҙәби, сәнғәт әҫәрҙәре тураһында һөйләшеп, алған белемдәребеҙҙе таблицала дөйөмләштергән инек.
Слайд № 4
Халыҡ хәтерендә
Орден
Дәүләт премияһы
Хоккей клубы
Сәнғәт әҫәрҙәре
Әҙәби әҫәрҙәр
Салауат ҡалаһы
Ер-һыу атамалары
Салауат районы
Тормош Портретын Салауат -
юлы ҡуйырға яугир
…………….. «Зөләйха»
…………….. «Уралым»
…………….. «Тирмәмдә»
…………….. «Һандуғас»
…………….. «Тыуған илем»
…………….. «Егеткә»
…………….. «Уҡ»
……………... «Яу»
Салауат – шағир
- Ошо таблицаны бөгөнгө дәрестә төҙөп бөтөрөрбөҙ. Һеҙ Салауаттың ижади мираҫы тураһында нимә әйтә алаһығыҙ? (Уның ижади мираҫы шиғри әҫәрҙәрҙән, Крәҫтиәндәр һуғышы осорон сағылдырған документаль яҙмаларҙан тора һәм 500 юлдан ашып китә).
-
Яңы тема:
- Бөгөн сәйәхәтебеҙҙе милли батырыбыҙҙың ижадына тотабыҙ.
Башҡорт Дәүләт университеты профессоры, яҙыусы Мираҫ Иҙелбаев уның ижады тураһында: «Салауатты шиғриәткә тәү башлап мөхәббәт тойғолары алып килә, уның беренсе әҫәрҙәре ҡатын-ҡыҙ гүзәллегенә һоҡланыу хистәре һөҙмтәһендә тыуа», - тип әйтә.
- Сәйәхәтебеҙҙе дауам итәбеҙ, ял итергә туҡталыштар билдәләйбеҙ:
1-се төркөм – мөхәббәт лирикаһы: («Зөләйха») Слайд № 5
2-се төркөм – тыуған ер тураһында: («Уралым», «Тирмәмдә», «Һандуғас», «Тыуған илем») Слайд № 6
3-сө төркөм – азатлыҡ өсөн көрәш тураһында: («Егеткә», «Уҡ», «Яу») Слайд № 7
(Төркөмдәр эсендә эш ваҡытында «Салауат ерҙәре»
видеофильмы күрһәтелә).
Һәр төркөмдән бер уҡыусы сығыш яһай. Интерактив таҡтала шиғырҙарының исемдәре яҙылып бара. Уҡыусылар дәфтәрҙәренә яҙа.
(Слайдтар күрһәтелә бара)
1-се төркөм: Мөхәббәт лирикаһына «Зөләйха» шиғырын индерергә була. Шиғырҙы яттан һөйләй.
2-се төркөм: Артабан ҡатын-ҡыҙға һөйөү хисе тыуған еренә, иленә һөйөү, уның матурлығы менән һоҡланыуға күсә. Бында «Уралым», «Тирмәмдә», «Һандуғас», «Тыуған илем» шиғырҙарын индерәбеҙ.
«Һандуғас» шиғырын яттан һөйләй.
3-сө төркөм: Тыуған яҡтың тәбиғәте бай Һәм йәмле, ләкин уның ерҙәрен батша ялсылары талай. Батыр үҙ ерен ҡотҡарыу теләге менән яна. Азатлыҡ өсөн көрәш лирикаһына «Егеткә», «Уҡ», «Яу» шиғырҙары инә.
«Уҡ» шиғырын яттан Һөйләй.
Уҡытыусының дөйөмләштереүе:
- Шулай итеп, беҙ Салауаттың шиғырҙарын ниндәй төркөмдәргә бүлдек? Терәк схемаға иғтибар итәйек, ниндәй шиғырҙары яҙылды?
- Һәр кем өсөн донъяла иң ҡәҙерлеһе нимә икән?
(Атай, әсәй, бала, өй, йәшәгән ер).
- Ә беҙҙең барыбыҙ өсөн дә иң ҡәҙерлеһе ата-бабаларыбыҙ төйәк иткән изге еребеҙ – Уралыбыҙ. Уны кем генә данлап шиғыр яҙмаған, йыр ижад итмәгән?!
-
Ял итеп алабыҙ.
(Видеояҙманан Салауат Юлаев һүҙҙәренә Ишмулла Дилмөхәмәтов башҡарыуында «Уралым» йыры).
(Слайд № 8)
-
«Уралым» шиғырына анализ:
-
Тасуири уҡыу. (бер нисә уҡыусы сылбырлап уҡый). -
Һүҙлек эше (алдан таҡтала яҙылған). -
Анализ өсөн һорауҙар:
а) Шағир Уралды нисек тасуирлай?
б) Үҙенең уй-кисерештәрен ниндәй тел – һүрәтләү саралары аша күрһәтә һәм улар ярҙамында шағир Уралдың ниндәй сифаттарын аса?
-
Төркөмдәр эсендә эш. -
Һәр төркөм «Уралым» шиғырындағы тел – Һүрәтләү сараларын табып, дәфтәрҙәренә яҙа.
-
Дөйөмләштереү:
Эйе, метафора, эпитет, гипербола, сағыштырыуҙар күп Һәм улар шағирҙың Уралға булған сикһеҙ һөйөүен аса, Уралдың матурлығы менән Һоҡланыу тойғоҺон белдерә
(Слайд № 9, 10, 11)
- Артабан сәйәхәтебеҙҙе Салауат йөрөгән ерҙәрҙәргә дауам итәбеҙ. Ошондай гүзәл тәбиғәтле ерҙә генә шағир-сәсән тыуғандыр ул.
-
Дәресте йомғаҡлау:
(Слайд № 12)
- Сәйәхәттә ниндәй асыш яҺаныҡ?
Беҙ дәрестең эпиграфына әйләнеп ҡайтып, яҙыусы Тайфур Сәғитовтың һүҙҙәре менән килешәбеҙ. «Пәйғәмбәр» тип юл яҡтыртыусы, юл күрҺәтеүсе кешегә әйтәләр. Ә Салауат – рух пәйғәмбәре, ул кешеләрҙе рухи азатлыҡҡа әйҙәүсе. Уның ғүмере легендаға тиң: ҡыҫҡа ғына ваҡыт эсендә йондоҙ һымаҡ балҡып, кешеләр күңелендә өмөт осҡондары тоҡандырҙы. Ошо осҡондан көслө янғын сығып, башҡорт ерен ялмап алды. Батыр үҙенең үткер һүҙе һәм ҡаһарманлығы менән яуға әйҙәне.
Бына ике быуаттан артыҡ ваҡыт үтһә лә исеме халыҡ теленән төшмәй һәм беҙ уға хыянат итмәҫбеҙ: телебеҙҙе, еребеҙҙе һәр саҡ һаҡларбыҙ.
-
Уҡыусыларға баһалар ҡуйыу.
Өйгә эш.