ҚАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫ БІЛІМ ЖӘНЕ ҒЫЛЫМ МИНИСТРЛІГІ С.АМАНЖОЛОВ АТЫНДАҒЫ ШЫҒЫС ҚАЗАҚТАН МЕМЛЕКЕТТІК УНИВЕРСИТЕТІ

Психология және

педагогика институты

Психология кафедрасы


“Психология” 050503 мамандықтары үшін

зоопсихология бойынша

ОҚУ - ӘДІСТЕМЕЛІК КЕШЕН

Өскемен, 2005

Құрастырған Қасымбекова Г.К. ОӘК психология

Психология кафедрасының кафедрасы

стажер-оқытушы отырысында талқыланған. №1 Хаттама

“2”ақпан 2005 жыл

ОӘК Психология және

педагогика институтының

әдістемелік кеңесінің отырысында

бекітілген.

№3 Хаттама 17.02. 2005 жыл.

ОӘК жоғарғы оқу орындарында оқытылатын зоопсихологияның Әл-Фараби атындағы Қазақ Ұлттық Университетінің типтік бағдарламасына негізделіп жасалды.

Кешенде жануарлар психикасының онто және филогенезде даму заңдылықтары туралы түсінікті қалыптастырып және жануарлар психикасының дамуының өмір сүру ортасына тәуелділігін көрсету, бұл кейіннен тұлға қалыптасу процесіне ортаның әсерін қарастыруға маңызды.

Зоопсихология пәні өз бетінше терең оқуға деген қызығушылықты қалыптастырады.

Бұл ОӘК жоғарғы оқу орындарының студенттеріне арналған.

Зоосихология бойынша оқыту, психология мамандықтары студенттеріне арналған оқу-әдістемелік комплекс/ Дайындаған Қасымбекова Г.К. - Өскемен: ШҚМУ, 2005.

С.Аманжолов атындағы Шығыс Қазақстан мемлекеттік университеті, 2005

І. СТУДЕНТТІҢ ДӘРІСТІК ОҚУ БАҒДАРЛАМАСЫ

(Syllabus)
1.Жалпы мәліметтер:

1. 
   “Зоопсихология” пәні
   
2. 
   Психология кафедрасы
   
3. 
   Оқытушы - Қасымбекова Гауһар Көккөзьевна
   
4. 
   Қатыстық ақпарат: телефон 286769
   
5. 
   Жүргізілу орны - №1 оқу ғимараты.
   
6. 
   Несиелер саны – 2
   
7. 
   Оқу жоспарынан көшірме.
   

Курс	Семестр	Несиелер	Лекциялар	Семинарлар	СОӨЖ	СӨЖ	Барлығы	Бақылау Формасы
1	2	2	15	15	30	30	90	Емтихан

1.8 Курс пререквезиттері: жалпы биология, зоология пәндерімен таныс болу керек. Сонымен қатар конспектілей алу , реферат жаза білу, аннотациялай алу және әдебиеттермен жұмыс істей алу ептіліктерінің болуы, тестілеу әдістерін білу.

1.9 Курс постреквезиттері: студент зоопсихология курсында алған білімдерді қолдана алады.

2. Курстың қысқаша сипаттамасы:

2.1 Курстың мақсаты – зоопсихология курсында алған білімдері негізінде студенттерде жануарлар психикасының онто –филогенезде даму заңдылықтары туралы түсінікті және осы пәнді өз бетінше терең оқуға деген қызығушылықты қалыптастыру.

2. 2 Курстың міндеттері - 1) жануарлар жүріс-тұрысының психикалық аспектілері туралы негізгі тұжырымдармен таныстыру; 2) жануарлар мен адамдардың психикалық процесінің пайда болуындағы ортақтылықты көрсеті және жануарлар деңгейінде психикалық бейнелеудің көріністерін өз бетінше зерттеуге қызығу тудыру; 3) жануар психикасы дамуының өмір сүру ортасына тәуелділіг көрсету, ол тұлға қалыптасу процесіне ортаның әсерін қарастыруда маңызды.

2.3 Курс мазмұны. Оқу барысында студенттер төмендегідей маңызды дағдылар мен ептіліктерді, негізгі білімдерді білу керек:

• 
  жалпы психология пәні бойынша;
  
• 
  зоологияның кәзіргі жаңа мәселелері;
  
• 
  теориялық білімдерді практикада адекватты қолдану;
  

3. Тапсырмаларды орындау және өткізу графигі:

№	Жұмыс түрі	Тапсырма мақсаты мен мазмұны	Ұсынылатын әдебиет тер	Орындау ұзақтығы	Баллдар (рейтинг- шкала бойынща)	Бақылау формасы	Тапсыру мерзімі
1	2	3	4	5	6	7	8
1	Ауызша Жұмыс	Студенттердің өткен материалды естерінде қайта жаңғырту, білімнің сақталуы деңгейін бағалау.	2-13	5-6 апта	10 балл	Сұрақтарға ауызша жауап беру	7-аптада
2	Жазбаша жұмыс: Глоссарий құру; реферат.	Студенттердің әдебиеттермен жұмыс істей алу ептілігін бағалау.	.2-18 1-5	1-7 апта аралығында 8-15 апта аралығында	Глоссарий құру 4балл; Реферат –6балл.	1-несиеде: Глоссарий құру 2-несие-реферат қорғау	7-аптада 15-аптада.
	Жазбаша жұмыс.	Студенттердің өткен материалды игеру деңгейін бағалау.	1-18, 1-6	13-14апта	10балл	Тест тапсыру	15 апта

3.1 Әдебиеттер тізімі:

Негізгі әдебиеттер.

1. 
   Психологические термины и понятия. (Словарь). Под ред. Б.Э. Мура. М., 2000.
   
2. 
   Анохин П.К. Биология и нейрофизиология условного рефлекса. – М., 1968
   
3. 
   Бертон Р. Чувство животных – М., 1972
   
4. 
   Ванегр В.А. Психология животных. – 2-ое издание. –М.,1902
   
5. 
   Выготский Л.С. Развитие высших психических функций. – М., 1960
   
6. 
   Дарвин Чарльз. Инстинкт. – Соч. – т.3 – М., 1939
   
7. 
   Дарвин Чарлз. Выражение эмоции у человека и животных. Соч. –т.5. М., 1953
   
8. 
   Делебовский Я. Психология обезьян. – М., 1963
   
9. 
   Келлер В. Исследование интеллекта человекообразных обезьян. – М., 1930
   
10. 
    Лидагина – Катс Н.Н. Элементарные мышления животных.//вопросы психологии, №3
    
11. 
    Леонтьев А.Н. Проблемы развития психики. – М.., 1972
    
12. 
    Пинберген Н. Поведение животных. – М., 1969
    
13. 
    Хиксли Д. Язык животных. – М., 1968
    
14. 
    Фабри К.Э. Основы зоопсихологии М., 1976
    
15. 
    Фабри К.Э. Вопросы зоопсихологии, этологии и сравнительной психологии М., 1988
    
16. 
    Д.Мак-Фарленд Поведение животных. Психобиология, этология и эволюция М., 1988.
    

Қосымша әдебиеттер.

17. Дьюсбер Д. Поведение животных. М.,1981

18. Менинг О. Поведение животных. М., 1982

19. Тинберин Н. Поведение животных. М., 1969

20. Хайнд Р. Поведение животных. М., 1975

21. Северцов А.Б. Главные направления эволюционного процесса.

22. Выготский Л.С. Развитие высших психических функции М., 1960
3.2 Баға қою жайлы мәлімет:

Рейтинг- шкала

Бақылау формасы	Баллдар
Ағымды	40
Аралық	20
Қортынды	40
Барлығы:	100

3.3 Әр түрлі жұмыстарды бағалау шкалалары

мен критерийлері:

1.Лекция –0-20 балл

2.Семинар сабақтары – 0-10 балл (өңдеуі- 2балл, мазмұны –3 балл, қорғау – 5 балл);

3. СӨЖ - 0-10 балл. (өңдеуі- 2балл, мазмұны –3 балл, қорғау – 5 балл);

4. СӨОЖ – 0-10 балл. (өңдеуі- 2балл, мазмұны –3 балл, қорғау – 5 балл);

барлығы: 50 балл. 1 несие бойынша
Барлығы: 100 балл

4. 
   Курс саясаты:
   

Себепсіз сабақтан қалсаңыз: қосымша творчестволық жұмыс беріледі (реферат);

Жұмысты кеш тапсырсаңыз: қосымша тапсырма беру арқылы жұмыс көлемін ұлғайтылады;

Емтиханға келмесеңіз: орынды себеп болса, бұрынғы орындалған жұмыстарыңыз есепке алынады; орынсыз себеп болса, тапсырманы орындауыңыз қажет және осы мәселеге қатысты университет саясаты есепке алынады.

Кеңестер:оқу процесінде, қарым-қатынаста компетентті болу; топ және оқытушылар арасында ашық, сыйлы, шыншыл бол; оқу процесіне белсенді қатысу; топпен жұмыс істей білу керек; тапсырманы творчестволық түрде орындай алу.
2. ДӘРІС БОЙЫНША ОҚУ-ӘДІСТЕМЕЛІК МАТЕРИАЛДАР

2.1 Курстың тақырыптық жоспары

Барлығы (несиелер)- 2

Тақырып аты	Лекция	Семинар	СОӨЖ	СӨЖ
І-несие.. Зоосихологияның ғылым ретіндегі жалпы мән- мағынасы. Ғылыми зоопсихологияның даму тарихы.	2		2
Зоопсихология пәні және зерттеу әдістері.		2	4	2
Элементарлы-сенсорлы психика сатысы.	2		2	2
Перцептивті психика			2	4
Психика дамуының интеллектуалды сатысы.	2	4	4
Жануарлардың ойлау формалары.			2	4
ІІ несие . Жануарлар инстинкті мен үйренуіне деген қазіргі көзқарастар.Инстинкт	2	2	4	2
Инстинкт және қарым-қатынас	2		2	2
Қауымдастықтағы жануарлардың жүріс-тұрысы	2	2	4
Жануарлардың сенсорлық қабілеттіліктері мен бағдары.		2		4
Жануарлар психикасының онтогенездегі дамуы. Жануарлар психикасы дамуының пренатальды кезеңі.	2		2	2
Ерте постнатальды кезеңдегі психиканың дамуы.	2	2	2	2
Ювенильдік кезеңдегі психика дамуы.		2	2	4
Барлығы:	16	26	30	28

2.2. Лекциялық сабақтардың тезисі.

Ғылыми бағыт пайда болғанға дейінгі жануарлар психикасы туралы түсініктердің дамуы. Жануарлар психикасы туарлы ғылыми бағыттың пайда болуы. Зоопсихологияның ғылым ретіндегі дамуындағы Ч.Дарвин мен В.А. Вагнер ролі. Жануарлар психикасын ғылыми зерттеу негізін салушылар К.Ф. Рулье және В.А. Вагнер. Олар негіздеген зоопсихология деп аталады. Жануарлар психикасының онто және филогенезде қалыптасуына көп көңіл бөлінеді. В.А. Вагнер жекеше қалыптасқан мінез-құлық дамуын маңызды биологиялық ситуациялармен байланыстырған. Жануарлар психикасын зерттеуде үлкен үлес қосқан Н.Н. Ладыгина – Котс.

1. Зоопсихология пәні, міндеттері

2.Ғылыми зоопсихологияның даму тарихы.

Психология пәні, міндеттері. Жануарлар жүріс-тұрысының психикалық аспектілері. Негізгі тұжырымдары.

Ғылыми зоопсихологияның даму тарихы. Ғылыми бағыт пайда болғанға дейінгі жануарлар психикасы туралы түсініктердің дамуы. Жануарлар психикасы туралы ғылыми білімнің пайда болуы. Зоопсихологияның ғылым ретіндегі дамуындағы Ч.Дарвин мен В.А. Вангер ролі.

Негізгі әдебиеттер: №4, 6, 7

Қосымша әдебиеттер: № 6

2. 
   - Лекция тақырыбы. Зоопсихология пәні және зерттеу әдістері.
   

Зоопсихологияның зерттеу пәні және оның ғылымдар жүйесіндегі орын. Қазіргі зоопсихологияның ғылыми зерттеу әдістері және зоопсихологиялық білімдерін ғылым және оның шаруашылығы үшін маңызы зор. Зоопсихологиялық зерттеулерде қолданылатын маңызды әдістердің бірі жануар мінезін табиғи жағыдайда бақылау. Сыртқы орта жағдайларының өзгеруіне орай жануар мінезіндегі өзгерістерді бақылау зоопсихологиялық зерттеулерде маңызды орын алады. Зертхана немесе дала жағдайына зерттеушінің жоғарғы сатыда дамыған бақылағыштығы оның жұмысының нәтижелі болуының кепілі.

1. 
   1.Зоопсихология жайлы түсінік.
   
2. 
   2.Жануарлар психикасының дамуы.
   

Зоопсихика жайлы түсінік. Зоопсихологияның зерттеу пәні және оның ғылымдар жүйесіндегі орны. Қазіргі зоопсихологияның ғылыми зерттеу әдістері және зоопсихологиялық білімдердің ғылым және халық үшін маңызы.

Жануарлар психикасының дамуы. Жануарлардың инстинктивті жүріс-тұрысы және қарапайым жүріс-тұрыс сатысы. Психиканың қарапайым сенсорлық сатысындағы жануарлардың жүріс-тұрысының қалыптасуындағы сыртқы тітіркендіргіштер қасиеттерінің ролі. Сезімталдық мүшелерінің ддифференццациясы. Жүйке жүйесі және жануарлардың жүріс-тұрысы. И.П.Павовтың шартты және шартсыз рефлекстер жайлы ілімі. Дағдылар сатысы, оның ерекшеліктері. Интеллектуалдық мінез-құлық сатысы. Леонтьв-Фабри концепциялары. П.Шарден идеалистік көз қарасы.

Негізгі әдебиеттер: №14-15.

Қосымша әдебиеттер: № 22

2 бөлім ПСИХИКАНЫҢ ЭВОЛЮЦИЯСЫ

3 - лекция тақырыбы. Элементарлы – сенсорлы психика сатысы

Элементарлы – сенсорлы психиканың төменгі деңгейіндегі психикалық бейнелеудің сипаты. Осы сатыдағы психикалық бейнелеу ерекшеліктері. Психикалық дамудың төменгі сатысына жануарлардың жеке алынған тітіркендіргіштерге үйрене алады. Үйреншікті шарттаудан ажыраут қажет. Ол кезде жануарда “тозу” құбылыс пайда болдаы. Төменгі дәрежедегі сенсорлық психикада жануарлардың қылықтары әртүрлі формада беріледі.

1. 
   Психикалық дамудың деңгейлері.
   
2. 
   Сенсорлық қабілеті мен сезім органдары.
   

Психикалық дамудың деңгейлері. Элементарлы – сенсорлы психиканың төменгі деңгейіндегі психикалық бейнелеудің сипаты. Элементарлы – сенсорлы психиканың жоғарғы деңгейіндегі психикалық бейнелеу. Осы сатыдағы психикалық бейнелеу ерекшеліктері.

Сенсорлық қабілет және сезім органдары. Жануарлар тәртібінің жоғарғы түрінің белгісі. Өзгерілуі. Сенсорлы психиканың жоғарғы деңгейінің жалпы мазмұны.

Негізгі әдебиеттер: №14-17

Қосымша әдебиеттер: № 17, 18, 19

4 - лекция тақырыбы. Перцептивті психика.

Перцептивті психика төменгі деңгейдегі орналасқан жануарлар психикасы. Осы деңгейдегі жануарлардың жүйке жүйесінің дамуы. Сенсорлық қабілеттіліктері. Топтық жүріс-тұрыс және қарым-қатынас. Перцептивті психиканың төменгі деңгейінің жалпы сиптаы. Перцептивті психика жоғарғы дамушылықтың психикалық бейнелеуі болып табылады.

Перцептивті психиканың өкілдері көбінесе жануарлар. Эволюциялық дамудың әртүрлі сатысындағы дамудың өзіндік нақты өзгерістерін анықтайды.

1. 
   Перцептивті психиканың төменгі деңгейінің жалпы мазмұны.
   
2. 
   Перцептивті психиканың дамуының жоғарғы деңгейі.
   

Перцептивті психиканың төменгі деңгейінің жалпы мазмұны. Перцептивті психиканың төменгі деңгейінде орналасқан жануарлар психикасы. Осы деңгейдегі жануарлардың жүйке жүйесінің дамуы. Сенсорлық қабілеттіліктері. Топтық жүріс-тұрыс және қарым-қатынас. Перцептивті психиканың төменгі деңгейінің жалпы сипаты.

Перцептивті психиканың дамуының жоғарғы деңгейі. Перцептивті психиканың жоғарғы сатысындағы психикалық бейнелеу. Қозғалыстар және манипуляциялау. Жоғарғы омыртқалылардың жүріс-тұрысының икемділілігі.

Негізгі әдебиттер: № 1, 3,11, 14,15.

Қосымша әдебиттер: № 17, 18, 22

5-лекция тақырыбы. Психика дамуының интеллектуалды сатысы.

Биологиялық өзара әрекеттестік эволюция процесінде қарым-қатынастың туындауының негізі ретінде. Жануарлардағы коммуникация түрлері. Демонстрациялық жүріс – тұрыс және ритуализация. Инстинкті мінезбен жануцарларды үйрету теальды мінезде өз бетімен болмайды тек бірімен бірі мінездік актіге астасады. Оны ғылыми анализ үшін жасалған жасанды шарттылық деп ойламау керек. Мұнда оларды бөлу ғана шартты түрде ал бұл компоненнтер өмір сүрудің анық бөлінген үрдістері түрінде өмір сүреді де олардың өздеріне тән ерекшеліктері бар. Нақты инстинктік қозғалыс эволюцияылқ үрдіс негізінде болтындықтан мінез – құлықтың қызметінің орындалуы морфологиялық құрылым негізінде іске асады. Тірі ағзаның өмір сүруі оның сыртқы белсенділігінің көрінісі де инстинктік реакцияларды береді. Иснтинкт мәселесі мен жануарларды үйрету бір-бірімен тікелей байланысты.

1.Жануарлардың интеллектуалды тәртәбі.

2.Жануарлар интеллектісін биологиялық тұрғыдан қарау.

Жануарлардың интеллектуалды тіртібі. Жануарлар интеллектісінің негізгі критерийлері. Манипуляциялық белсенділік жануарлардың жоғарғы танымдылық қабілеттіліктерінің негізі ретінде.

Жануарлар интеллектісін биологиялық тұрғыдан қарау.

Күрделі дағдылар және оларды жаңа ситуацияларда қолдану. Жануарлар интеллектісінің биологиялық шектелуі. Жануарлардың интеллектуалды тәртібі. Инстинкті мәселе.

Негізгі әдебиеттер: №4,6,9,11,17

Қосымша әдебиеттер: № 17-21.

І-несие. Зоосихологияның ғылым ретіндегі жалпы мән-мағынасы.

6- Лекция тақырыбы. Жануарлардың ойлау формалары.

Қауымдастықтың білгі. Қауымдастың ұйымдасу факторы. Территория типтері. Насекомдар мен омыртқалылар қауымдастықтары. Үйірлі жануарладағы қоғамдық қатынастардың пайда болуы. Н.А. Тих зерттеулері. Қазіргі кездегі зерттеулер бұл жануарлардың ойлау әрекеттерінің дамуы жоғарғы дәрежеде деп бағалайды. Жоғарғы когнитивті функциялардың сипаттамасы жоғарғы омыртқалаларда өзіндік қызығушылық туғызады.

1. 
   Ойлау түрлері.
   
2. 
   Жануарлардың өзіндік санасы.
   

Ойлау түрлері. Жануарлардың құралдарды қолдануы. Жануарлар арасындағы мәдени сабақтастық.

Жануарлардың өзіндік санасы. Жануарлардың өзіндік санасын зерттеуге байланысты экспериментттер. Ладыгина-Котс эксперименттері.

Негізгі әдебиеттер: №1,5,9,10

Қосымша әдебиеттер: № 21, 22

2 бөлім Жануарлар инстинкті мен үйренуіне деген қазіргі көзқарастар.

7-лекция тақырыбы. Үйрену.

Миграция және навигация туралы түсінік. Бағдарланудағы жеке сақтанудың ролі. Шартты жүректік рефлекстер әдісі арқылы сезімталдықты зерттеу. Психикалық іс-әрекетті оның даму процесінде ғана танып білуге болады. Қандайда бір психикалық іс-әрекетті пайда болуын талдауда алдымен мінез-құлықтың туа біткен және қалыптасқан компоненттері туралы сұрақ туады. Онтогенез барысында жасалатын процестерден көбінесе филогенез процесіндегі заңдылықтарды табуға болады. Жеке мінез-құлық құрылымының табиғатын түсіну үшін жануарлар әлемінің эволюциясын сипаттайтын морфофукнционалдық түрлендіру онтогенезде аз роль атқармайтындығы туралы факт бірінші дәрежелі мәнге ие. Онтогенез барасын анықтайтын негізгі сәт болып жануарлардың жетілген дәрежесі табылады. Өмірлік функциялары өздеріне орындауға қабілеттіліктері әр түрде көрінеді.

1. 
   Үйрену процесінің жалпы сипаты.
   
2. 
   Үйрену, еліктеу және психикалық бейнелеудің жоғарғы формалары.
   

Үйрену процесінің жалпы сипаты. Облигатты және факультативті үйрену. Жануарлар үйрену түрлерінің классификациясы. Эволюциялық оқыту кезіндегі инстинкт және үйрету мәселесі.

Үйрену, еліктеу және психикалық бейнелеудің жоғарғы формалары. Оқытуға жалпы мәлімет. Дағды және оның ерекшеліктері. Дағды қалыптасу кезінде танымдық процестері. Дрессировка. Еліктеу.

Негізгі әдебиеттер: №14,15,16,18

Қосымша әдебиеттер: № 17-22
ІІ несие. Жануарлар инстинкті мен үйренуіне деген қазіргі көзқарастар.

8 лекция. Инстинкт

Бекітілуші стимулдардың оң және теріс жақты көрсетілуі. Бір жануар мен бірнеше қайтара эксперимент жүргізгенде стимулдардың тек бір жақта қалыптасуын болдырмау үшін тәжірибе кездейсоқ ретпен алмастырылады. Оның орындалуы дұрыс күрт логикалық шешімге келіге мүмкіндік береді. Жануарлардың түрткілік, қозғалыстық, сенсорлық ерекшелігін пайымдау әрекетіне негізгі талаптарының бірі. Сонымен бірге жоғарғы сатыдағы жануарлар үшін азық – түліктік түрткіден гөрі қоршаған ортаны зерттеуге ұмтылуды алу тиімді болмақ.

1. 
   Инстинкт анықтамасы.
   
2. 
   Инстинкті тәртіптің психикалық компоненті.
   

Инстинкт анықтамасы. Инстинктің ішкі және сыртқы факторлары. Антикалық ойшылардың теологиялық көзқарастары және механикалық бағыт.

Инстинкті тәртіптің психикалық компоненті. Инстинкті жүріс-тұрыстың құрылымы. Кілтті тітіркендіргіштер түсінігі. Инстинктің ізденуші және аяқтаушы фазалары.

Негізгі әдебиеттер: № 1,6,9,14,17

Қосымша әдебиеттер: № 17-22

9 лекция. Инстинкт және қарым-қатынас.

Жүріс-тұрыс эмбриогенезінің морфофункционалды негізі. Эмбрионалды үйрену. Ұрықтың қозғалыс белсенділігі, қарым-қатынас элементтерінің дамуы. Жоғарыда көрсетілген байланыстардан ерекше қызығушылықты “эмбрионалды үйрену” сұрағы тудырады.

Ол бірнеше зерттеушілердің көрсеткеніндей алғашқы зоосоматикалық функциялар қалыптасуының барлық қиың процесіндегі жалғыз факторы саналады. Филогенез мінез-құлықтың онтогенезде даму мүмкіндігін дайындайды. Тұқым қуалаушылық ағзаның құралуында ғана көрінбейді. Эмбириогенез мінез-құлықтың тұқым қуалаушылық негізі нәрестенің мінез-құлық элементтері арнайы дайын түрінде берлігенде көрінеді.

1. Қарым-қатынас негізі.

2. Демонстрациялық жүріс-тұрыс және ритуализация.

Қарым-қатынас негізі. Инстинкті тәртіп пен қарым-қатынас. Биологиялық өзара әрекеттістік эволюция процесіндегі қарым-қатынастың туындауының негізі ретінде. Жануарлардағы коммуникация түрлері.

Демонстрациялық жүріс-тұрыс және ритуализация. «Автохтонды» және «аллохтонды» қозғалыстар. Ойын кезіндегі қарым-қатынас түрі. Қарым-қатынас және топтықтық тәртіп.

Негізгі әдебиттер № 1,3,6,15,16

Қосымша әдебиеттер № 17-21.

10 лекция тақырыбы Қауымдастықта жануарлардың жүріс тұрысы.

Жетіліп туылған және жетілмей туылған омыртқалылардың жүріс-тұрысының дамуы. Ерте пайда болатын инстинктер мен үйренулер. Есте қалдыру. Эмбрионның психикалық болатын иснтинктер мен үйренулер. Есте қалдыру. Эмбрионның психикалық іс-әрекеті бұл ерекшеліктің алғашқы өмір сүру кезеңіндегі жүріс-тұрыстық психика. Эмбрион тек қана әлі функцияларды атқаруға қабелтсіз қалыптасып жатқан организм. Туу мінез – құлық , жүріс-тұрыс дамуының барлық процесі жаңа бағыт алатын айнымалы пункт. Постнотальды дамудың жаңа деңгейінде жаңа фактормен заңдылықтар пайда болады.

1. Қауымдастық факторлары.

2. Қоғамдық қатынастар.

Қауымдастық факторлары. Қауымдастықтың белгілері. Ұйымдастыру факторлары. Территория типтері.

Қоғамдық қатынастар. Насекомдар мен омыртқалылар қауымдастықтары. Үйірлі жауарлардағы қоғамдық қатынастардың пайда болуы. Н.А. Тих зерттеулері.

Негізгі әдебиттер № 8,12,14,15,18

Қосымша әдебиеттер № 21.

11 лекция тақырыбы Жануарлардың сенсорлық қабілеттіліктері мен бағдарлары.

1. Миграция және навигация.

2. Шартты рефлекстер.

Миграция және навигация. Миграция және навигация туралы түсінік. Бағдарланудағы есте сақталынудың ролі.

Шартты рефлекстер. Шартты жүректік рефлекстер әдісі арқылы сезімталдықты зерттеу. Сезімталдық мүшелерінің диференцациясы. И.П.Павловтың шартты және шартсыз рефлекстер жайлы ілімі.

Негізгі әдебиеттір: № 1,2,3,5,15,17

Қосымша әдебиеттер № 17-20.

12 лекция тақырыбы Эволюциялық тұрақты стратегия туралы түсінік.

Ювенильдік кезеңдегі психика дамуы.

Жануар психикасының дамуындағы ойынның ролі. Манипуляциялық ойындар. Ойын және қарым – қатынас. Ойын белсенділігінің танымдық функциясы.

1.Мимикрия.

2.Ювенильдік манипуляциялар.

Мимикрия. Мимикрия түрлері. Мейнард Смит, Паркер және Прайстың эволюциялық-стабильді стратегия концепциясы. М.Смиттің “ойын теориясы”.

Ювенильдік манипуляциялар. Манипуляциялық ойындар. Оларға биологиялық көзқарас. Ойын кезіндегі қарым-қатынастың дамуы. Ойын және зерттеу тәртібі.

Негізгі әдебиет № 5,7,10,11,13,15,18

Қосымша әдебиеттер № 17-21.

3 бөлім. Жануарлар психикасының онтогенездегі дамуы.

13 лекция тақырыбы Жануарлар психикасының дамуының пренатальды кезеңі.

1.Эмбирионалды үйрену.

2.Ұрықтық қозғалыс белсенділігі.

Эмбириональды үйрену. Жүріс-тұрыс эмбриогенезінің морфофункционалды негізі. Эмбрионалды үйрену.

Ұрықтық қозғалыс белсенділігі. Ұрықтық қозғалыс белсенділігінің және қарым – қатынас элементтерінің дамуы. Сенсорлы қабілеттер мен қарым-қатынас элементтерінің пренатальды дамуы.

Негізгі әдебиеттер № 1,2,3,10,15

Қосымша әдебиеттер № 17-19,21.

14. 
    лекция тақырыбы ерте постнатальды кезеңдегі психиканың дамуы.
    

1. Омыртқалылардың жүріс-тұрысы.

2. Ерте пайда болатын инстиктер мен үйренулер.

Омыртқалылардың жүріс-тұрысы. Жетелеп туылған және жетілмеген омыртқалалардың жүріс-тұрысының дамуы. Олардың тәртібінің өзгермелі түрлері.

Ерте пайда болатын инстинктер мен үйренулер. Есте қалдыру. Жануарлардың инстинктік мәселесі.Интеллектуалды тәртіп оның критериялары.

Негізгі әдебиеттер № 4,5,6,8,9

Қосымша әдебиеттер № 21,22

15 лекция тақырыбы

Ювенильдік кезеңдегі психиканың дамуы.

1. Ойын.

3. 
   2. Жануарлар тәртібі.
   

Ойын. Жануарлар ойындарының жалпы мінездемесі. Оның белсенділігі. Манипуляциялық ойындар. Биологиялық жағыдайлары. Ойын белсенділігінің танымдық қызметі.

Жануарлар тәртібі. Жануарлар тәртібіне ойынның мәнділігі. Ойын және зерттеу мінезі. Инстинкті негізі.

Негізгі әдебиеттер № 3,5,7,9,11,12,13,15

Қосымша әдебиеттер № 17-21.

2.3 Семинар сабақтарының жоспары.

1-семинар. Ғылыми зоопсихологияның даму тарихы.

1. 
   Ғылыми бағыт пайда болғанаға дейінгі жануарлар психикасы туралы түсініктердің дамуы.
   
2. 
   Жануарлар психикасы туралы ғылыми білімнің пайда болуы.
   
3. 
   Зоопсихологияның ғылым ретіндегі дамуындағы Ч.Дарвин мен В.А.Вагнер ролі.
   
4. 
   Ж.Б.Ламарк теориясы
   
5. 
   К.Ф. Рулье теориясы
   

Негізгі әдебиеттер: 14, 11

2- семинар. Зоопсихологияның пәні және зерттеу әдістері.

1. 
   Зоопсихологияның зерттеу пәні.
   
2. 
   Зоопсихологияның ғылыми зерттеу әдістері.
   
3. 
   Зоопсихологиялық білімдердің ғылым және шаруашылық үшін маңызы.
   
4. 
   Жануарлар интеллектісінің мәселесі.
   
5. 
   Инстинк мәселесінің қазіргі кездегі ұғымы.
   

Негізгі әдебиеттер № 14,10,11,3

Қосымша әдебиеттер: № 17,18

3-семинар. Элементарлы – сенсорлы психика сатысы.

1. 
   Элементарлы – сенсорлы психиканың төменгі деңгейіндегі психикалық бейнелеу.
   
2. 
   Элементарлы –сенсорлы психиканың жоғарғы деңгейіндегі психикалық бейнелеу.
   
3. 
   Элементарлы – сенсорлы психиканың бейнелеу ерекшеліктері.
   
4. 
   Психикалық белсенділікке жалпылама.
   
5. 
   Қарапайымдылардың тәртібі.
   

Негізгі әдебиеттер: №9,12-16

Қосымша әдебиеттер: №19

4- семинар. Перцептивті психика.

1. 
   Перцептивті психика төменгі деңгейіндегі орналасқан жануарлар психикасы.
   
2. 
   Жануарлардың жүйке жүйесінің дамуы.
   
3. 
   Сенсорлық қабілеттіліктері.
   
4. 
   Топтық жүріс – тұрыс және қарым – қатынас.
   
5. 
   Перцептивті психиканың жоғарғы сатысындағы психикалық бейнелеу.
   

Қосымша әдебиеттер: №17, 20

5- семинар. Психика дамуындағы интеллектуалды сатысы.

1.Жануар интеллектісінің негізгі критериялары.

4. 
   2.Манипуляциялық белсенділік.
   
5. 
   3.Күрделі дағдылар.
   
6. 
   4.Жануарлар интеллектісінің биологиялық шектелулері.
   

Негізгі әдебиеттер: №11,5

6--семинар. Жануарлардың ойлау формалары.

1.Ладыгина – Котс эксперименттері.

2.Жануарлардың құралдарды қолдануы.

3.Жануарлар арасындағы мәдени сабақтастық.

4.Жануарлардың өзіндік санасы зерттеуге байланысты эксперименттер.

5.Жануарлардың сезім органдары мен сенсорлық қабілеті.

Негізгі әдебиеттер: №3-5,14

Қосымша әдебиеттер: № 18, 19

7-семинар. Үйрену.

7. 
   1.Үйрену процесінің жалпы сипаты.
   

2. Облигатты және факультативті үйрену.

8. 
   3. Жануарлардағы үйрену түрлерінің классификациясы.
   
9. 
   4.Еліктеу.
   
10. 
    5. Дрессировка.
    

Негізгі әдебиеттер: №6-9,15

Қосымша әдебиеттер: №18,19

8-семинар. Инстинкт

1. 
   Инстинкт анықтамасы.
   
2. 
   Инстинктің ішкі және сыртқы факторлары.
   
3. 
   Инстинктивті жүріс-тұрыстың құрылымы.
   
4. 
   Кілтті тітіркендіргіштер түсінігі.
   
5. 
   Инстинктің ізденуші және аяқтаушы фазалары.
   

Негізгі әдебиеттер: № 11,5

9-семинар. Инстинкт және қарым - қатынас

1. 
   Жануарлардағы коммуникация түрлері.
   
2. 
   Демонстрациялық жүріс-тұрыс және ритуализация.
   
3. 
   “Автохтонды” және “алохтонды” қозғалыстар.
   
4. 
   Қарым-қатынас.
   
5. 
   Шекаралық тәртіп.
   

Негізгі әдебиеттер: №3-5,14

Қосымша әдебиеттер: № 17,18

10-семинар. Қауымдастықтағы жануарлардың жүріс-тұрысы.

1. 
   Қауымдастықтың белгілері.
   
2. 
   Қауымдастықтың ұйымдасу факторлары.
   
3. 
   Территория типтері.
   
4. 
   Насекомдар мен омыртқалылар қауымдастықтары.
   
5. 
   Топтық тәртіп.
   

Қосымша әдебиеттер: №17,21

11-семинар. Жануарлардың сенсорлық қабілеттіліктері мен бағдарлары.

1. 
   Миграция және навигация туралы түсінік.
   
2. 
   Бағдарланудағы есте сақтанудың ролі.
   
3. 
   Шартты жүректік рефлекстер әдісі арқылы сезімталдықты зерттеу.
   
4. 
   Жоғарғы жүйке жүйесі.
   
5. 
   Психиканың дамуының төменгі деңгейі.
   

Негізгі әдебиеттер: №14,11

12-семинар. Эволюциялық – стабильді стратегия туарлы түсінік.

1. 
   Мимикрия түрлері.
   
2. 
   М.Смит, Паркер және Прайстың эволюциялық – стабильді стратегия концепциясы.
   
3. 
   М.Смиттің “ойын теориясы”.
   
4. 
   Манипуляциялық ойындар.
   
5. 
   Ойын кезіндегі қарым-қатынастың дамуы.
   
6. 
   Бірге ойнаудық мәні.
   

Негізгі әдебиеттер: № 6-12,15

Қосымша әдебиеттер: №17,18

13-семинар. Жануарлар психикасы дамуының пренотальды кезеңі

1. 
   Жүріс – тұрыс эмбриогенезінің морфофункционалды негізі.
   
2. 
   Ұрықтық қозғалыс белсенділігі.
   
3. 
   Жүріс-тұрыс эмбриогенезінің морфофункционалды негізі.
   
4. 
   Пренотальды кезеңдегі туа біткен және келе пайда болған жануарлар тәртібі.
   
5. 
   Жаңа туған жануарлардың қимыл белсенділігінің салыстырмалы түрдегі дамуы.
   

Негізгі әдебиеттер: №11,5
Әдістемелік нұсқау. Семинар сабақтарына конспект жазылып, ауызша сабақ айтылады. Семинар сабағы барысында жауап беріп үлгермеген студенттің коспектісі тексеріліп, тиісті баға қойылады.

2.4 СТУДЕНТТІҢ ОҚЫТУШЫ ЖЕТЕКШІЛІГІМЕН ОРЫНДАЙТЫН ӨЗІНДІК ЖҰМЫСТАРЫ ШЕГІНДЕГІ САБАҚТАР ЖОСПАРЫ. (СОӨЖ)

Ғылыми зоопсихологияның даму тарихы.

1.Ғылыми бағыт пайда болғанаға дейінгі жануарлар психикасы туралы түсініктердің дамуы.

2. Жануарлар психикасы туралы ғылыми білімнің пайда болуы.

3. Зоопсихологияның ғылым ретіндегі дамуындағы Ч.Дарвин мен В.А.Вагнер ролі.

Негізгі әдебиеттер: №4,6,7,14

Қосымша әдебиеттер: 22.

Зоопсихологияның пәні және зерттеу әдістері.

1.Зоопсихологияның зерттеу пәні.

2.Зоопсихологияның ғылыми зерттеу әдістері.

3.Зоопсихологиялық білімдердің ғылым және шаруашылық үшін маңызы.

Негізгі әдебиеттер: № 14,15,11

Қосымша әдебиеттер № 22

Элементарлы – сенсорлы психика сатысы.

1.Элементарлы – сенсорлы психиканың төменгі деңгейіндегі психикалық бейнелеу.

2.Элементарлы –сенсорлы психиканың жоғарғы деңгейіндегі психикалық бейнелеу.

3.Элементарлы – сенсорлы психиканың бейнелеу ерекшеліктері.

4. 1,2,3 –апта бойынша СӨЖ тапсырмаларын қабылдау.

Негізгі әдебиеттер: №10,14,15

Перцептивті психика.

1.Перцептивті психика төменгі деңгейіндегі орналасқан жануарлар психикасы.

2.Жануарлардың жүйке жүйесінің дамуы.

3.Сенсорлық қабілеттіліктері.

4.Топтық жүріс – тұрыс және қарым – қатынас.

5.Перцептивті психиканың жоғарғы сатысындағы психикалық бейнелеу.

Негізгі әдебиеттер №4, 5, 10,14,15

Қосымша әдебиеттер № 17-20,22

Психика дамуындағы интеллектуалды сатысы.

1.Жануар интеллектісінің негізгі критериялары.

2.Манипуляциялық белсенділік.

3.Күрделі дағдылар.

4.Жануарлар интеллектісінің биологиялық шектелулері.

Қосымша әдебиеттер № 6,10,12,14,15

Негізгі әдебиеттер № 21,22

Жануарлардың ойлау формалары.

1.Ладыгина – Котс эксперименттері.

2.Жануарлардың құралдарды қолдануы.

3.Жануарлар арасындағы мәдени сабақтастық.

4.Жануарлардың өзіндік санасы зерттеуге байланысты эксперименттер.

Негізгі әдебиеттер № 10,14,15

Қосымша әдебиеттер № 17-20

Үйрену.

1.Үйрену процесінің жалпы сипаты.

2.Облигатты және факультативті үйрену.

3.Жануарлардағы үйрену түрлерінің классификациясы.

4. 4,5,6 –апта бойынша СӨЖ тапсырмаларын қабылдау.

Негізгі әдебиеттер № 14,15

Инстинкт

1.Инстинкт анықтамасы.

2.Инстинктің ішкі және сыртқы факторлары.

3.Инстинктивті жүріс-тұрыстың құрылымы.

4.Кілтті тітіркендіргіштер түсінігі.

5.Инстинктің ізденуші және аяқтаушы фазалары.

Негізгі әдебиеттер: № 6,9,14,15

Қосымша әдебиеттер № 21,22

Инстинкт және қарым - қатынас

1.Жануарлардағы коммуникация түрлері.

2.Демонстрациялық жүріс-тұрыс және ритуализация.

3.“Автохтонды” және “алохтонды” қозғалыстар.

Негізгі әдебиеттер № 12,14,15,16

Қосымша әдебиеттер № 17-21

Қауымдастықтағы жануарлардың жүріс-тұрысы.

1.Қауымдастықтың белгілері.

2.Қауымдастықтың ұйымдасу факторлары.

3.Территория типтері.

4.Насекомдар мен омыртқалылар қауымдастықтары.

Негізгі әдебиеттер № 3,4,7

Қосымша әдебиеттер № 17-20

Жануарлардың сенсорлық қабілеттіліктері мен бағдарлары.

1.Миграция және навигация туралы түсінік.

2.Бағдарланудағы есте сақтанудың ролі.

3.Шартты жүректік рефлекстер әдісі арқылы сезімталдықты зерттеу.

11. 
    7,8,9 –апта бойынша СӨЖ тапсырмаларын қабылдау.
    

Негізгі әдебиеттер № 1,2,5,14

Эволюциялық – стабильді стратегия туарлы түсінік.

1.Мимикрия түрлері.

2.М.Смит, Паркер және Прайстың эволюциялық – стабильді стратегия концепциясы.

3.М.Смиттің “ойын теориясы”.

Негізгі әдебиеттер № 1,4,8,10,14

Қосымша әдебиеттер № 21

Жануарлар психикасы дамуының пренотальды кезеңі

1.Жүріс – тұрыс эмбриогенезінің морфофункционалды негізі.

2.Ұрықтық қозғалыс белсенділігі.

3.Жүріс-тұрыс эмбриогенезінің морфофункционалды негізі.

4. 10,11,12,13-15 –апта бойынша СӨЖ тапсырмаларын қабылдау.

Негізгі әдебиеттер № 1,2,7,13,14,15

СОӨЖ жүргізу формасы:

1. Берілген тақырыптарды қорғау (семинар түрінде). Айтылған жауаптар, конспект бағаланады.

2. Ойындар, тест және әдістемелер түрінде. Бұл түрде белсенділік, ынта және шығармашылық шешім таба білу ептіліктері бағаланады.

Әдістемелік нұсқау:

Қорғауға беріген тақырыптар семинар жауабы сияқты қабылданады. Сабаққа қатысу белсенділігі, тапсырманы орындаудағы шығармашылық ықпалдар бағаланады.

Ұсынылатын әдебиеттер: 1-22

2.5 СТУДЕНТТІҢ ӨЗІНДІК ЖҰМЫС ТАПСЫРМАЛАРЫ (СӨЖ).

Жануарлар психикасына жалпылама

1.Ғылыми бағыт пайда болғанаға дейінгі жануарлар психикасы туралы түсініктердің дамуы.

2. Жануарлар психикасы туралы ғылыми білімнің пайда болуы.

3. Глоссарий құру

Негізгі әдебиеттер: №4,6,7,14

Қосымша әдебиеттер: 22.

Зоопсихологияның зерттеу әдістері.

1.Зоопсихологияның зерттеу пәні.

2.Зоопсихологияның ғылыми зерттеу әдістері.

3. Ауызша жауаптар

Негізгі әдебиеттер: № 14,15,11

Қосымша әдебиеттер № 22
Элементарлы – сенсорлы психика

1.Элементарлы – сенсорлы психиканың төменгі деңгейіндегі психикалық бейнелеу.

2.Элементарлы –сенсорлы психиканың жоғарғы деңгейіндегі психикалық бейнелеу.

3.Ауызша жауаптар

Негізгі әдебиеттер: №10,14,15

Жүйке жүйенің дамуы

1.Перцептивті психика төменгі деңгейіндегі орналасқан жануарлар психикасы.

2.Жануарлардың жүйке жүйесінің дамуы.

3. Конспект жазу.

Негізгі әдебиеттер №4, 5, 10,14,15

Қосымша әдебиеттер № 17-20,22

Интеллектінің дамуы

1.Жануар интеллектісінің негізгі критериялары.

2.Манипуляциялық белсенділік.

3. Әдебиеттен конспект жазу.

Қосымша әдебиеттер № 17-22

Негізгі әдебиеттер № 5,6

Ойлау түрлері

1.Ладыгина – Котс эксперименттері.

2.Жануарлардың құралдарды қолдануы.

3. Глоссарий құру.

Негізгі әдебиеттер № 10,14,15

Қосымша әдебиеттер № 17-20

Үйрену түрлері

1.Үйрену процесінің жалпы сипаты.

2.Облигатты және факультативті үйрену.

3. Ауызша сұрақтарға жауап.

Негізгі әдебиеттер № 14,15

Инстинкт мәселесі

1.Инстинкт анықтамасы.

2.Инстинктің ішкі және сыртқы факторлары.

3. Реферат жазу . Тақырыбын 2.7 бөлімнен қараңыз.

Негізгі әдебиеттер: № 6,9,14,15

Қосымша әдебиеттер № 21,22

Коммуникация

1.Жануарлардағы коммуникация түрлері.

2.Демонстрациялық жүріс-тұрыс және ритуализация.

3. Реферат жазу . Тақырыбын 2.7 бөлімнен қараңыз.

Негізгі әдебиеттер № 12,14,15,16

Қосымша әдебиеттер № 17-20

Қауымдастық.

1.Қауымдастықтың белгілері.

2.Қауымдастықтың ұйымдасу факторлары.

3. Реферат жазу . Тақырыбын 2.7 бөлімнен қараңыз.

Негізгі әдебиеттер № 3,4,7

Қосымша әдебиеттер № 17-21

Сенсорлық қабілеттіліктері мен бағдарлары

1.Миграция және навигация туралы түсінік.

2.Бағдарланудағы есте сақтанудың ролі.

3. Реферат жазу . Тақырыбын 2.7 бөлімнен қараңыз.

Негізгі әдебиеттер № 1,2,5,14

Мимикрия

1.Мимикрия түрлері.

2.М.Смит, Паркер және Прайстың эволюциялық – стабильді стратегия концепциясы.

3. Реферат жазу . Тақырыбын 2.7 бөлімнен қараңыз.

Негізгі әдебиеттер № 1,4,8,10,14

Қосымша әдебиеттер № 22

Пренотальды кезеңі

1.Жүріс – тұрыс эмбриогенезінің морфофункционалды негізі.

2.Ұрықтық қозғалыс белсенділігі.

3. Реферат жазу . Тақырыбын 2.7 бөлімнен қараңыз.

Негізгі әдебиеттер № 1,14

Қосымша әдебиеттер № 21,22

Ерте постнатальды кезеңдең

1. Жетіліп туылған және жетілмей туылған омыртқалылардың жүріс-тұрысының дамуы.

2. Ерте пайда болатын инстинктер мен үйренулер.

3. Глоссарий құру.

Негізгі әдебиеттер № 1,14,15

Қосымша әдебиеттер № 17-20

Ювенильдік кезеңдең

1. Ойынның ролі.

2. Манипуляциялық ойындар.

3. Сұрақтарға ауызша жауап беру.

Негізгі әдебиеттер № 1,14,15

Қосымша әдебиеттер № 17-20

Әдістемелік нұсқау. СӨЖ тапсырмалары сұрақтар және жазбаша жұмыс (реферат) түрінде берілген. Сұрақтарға жауаптар конспект түрінде дәптерге жазылып: 1-несие бойынша 3,6-апталарда, 2-несие бойынша 11,14-апталарда СОӨЖ сабағында тексеріледі.

Ұсынылатын әдебиеттер: 1-22
2.6 КУРС БОЙЫНША ЖАЗБАША ЖҰМЫС ТАҚЫРЫПТАРЫ..
2-несие бойынша тапсырма реферат жазу түрінде беріледі.

Реферат тақырыптары.

1. Зоология инстинкті мәселесі

2. Жануарлар психикасының ерекшеліктерінің пайда және даму мәселесі

3. Аңдар тәртібін және еңбек әрекетінің туындауы.

4. Үйретудің ғылыми негіздері.

5. Адамның және жануардың эмоциялық күйін терең талдау.

6. адам тәрізді маймылдардың интеллектісін зерттеу.

7. кейбір жыртқыштар мен жү\ұптұяқтылардың ойын тәртібіндегі онтогенезі туралы.

8.Жануарлардағы ойын мәселесі.

9. Жануарлардың еліктеу туралы.

10.Инстинктивті тәртіп.

11. Психика және антропогонез эволюциясы.

12. Зоопсихология әдістері.

13. Жануарлардың психологиялық іс-әрекеті.

14. Психика эволюциясы.

Әдістемелік нұсқау. Берілген реферат тақырыптарынан біреуін қалауыңыз бойынша таңдап аласыз. Реферат 15-аптада СОӨЖ сабағында қабылданады. Реферат А4 форматта жазылады. Қолдан жазылған реферат көлемі 10-12 бет, ал компьтерден басылған реферат көлемі 15 бет болу керек. Реферат құрылымы: 1) жоспары ; негізгі мәтін; қортынды; қолданған әдебиеттер тізімі. Жоспарға: кіріспе, неізгі бөлімдері, қортынды жатады. Бірінші шенді беті стандартқа сай, компютерге басылған болуы тиіс.

Реферат стандартқа сай жазылып, қорғалса – 6 баллға бағаланады. Жай ғана өткізілсе – 4 балл.

Әдебиеттер: негізгі 1 – 18, қосымша 17 – 22.

1-несие. Коллоквиум сұрақтары.

1. 
   Ғылыми зоопсихологияның даму тарихы.
   

1.Ғылыми бағыт пайда болғанаға дейінгі жануарлар психикасы туралы түсініктердің дамуы.

2. Жануарлар психикасы туралы ғылыми білімнің пайда болуы.

2. 
   Зоопсихологияның пәні және зерттеу әдістері.
   

1.Зоопсихологияның зерттеу пәні.

2.Зоопсихологияның ғылыми зерттеу әдістері.

3. 
   Элементарлы – сенсорлы психика сатысы.
   

1.Элементарлы – сенсорлы психиканың төменгі деңгейіндегі психикалық бейнелеу.

2.Элементарлы –сенсорлы психиканың жоғарғы деңгейіндегі психикалық бейнелеу.

4. 
   Перцептивті психика.
   

1.Перцептивті психика төменгі деңгейіндегі орналасқан жануарлар психикасы.

2.Жануарлардың жүйке жүйесінің дамуы.

5. 
   Психика дамуындағы интеллектуалды сатысы.
   

1.Жануар интеллектісінің негізгі критериялары.

2.Манипуляциялық белсенділік.

6. 
   Жануарлардың ойлау формалары.
   

1.Ладыгина – Котс эксперименттері.

2.Жануарлардың құралдарды қолдануы.

7. 
   Үйрену.
   

1.Үйрену процесінің жалпы сипаты.

2.Облигатты және факультативті үйрену.

Әдебиеттер тізімі. 1-16

Қосымша әдебиеттер 17 -22.

2-несие. Тестік бақылауға арналған сұрақтар.

ІІ Модуль. Жануарлар инстинкті мен үйренуіне деген қазіргі көзқарастар.

Инстинкт

1.Инстинкт анықтамасы.

2.Инстинкті тәртіптің психикалық компоненті.

Инстинкт және қарым-қатынас.

1.Қарым-қатынас негізі.

2.Демонстрациялық жүріс-тұрыс және ритуализация.

Қауымдастықта жануарлардың жүріс тұрысы.

1. Қауымдастық факторлары.

2. Қоғамдық қатынастар.

Жануарлардың сенсорлық қабілеттіліктері мен бағдарлары.

1. Миграция және навигация.

2. Шартты рефлекстер.

Эволюциялық тұрақты стратегия туралы түсінік.

1.Мимикрия.

2.Ювенильдік манипуляциялар.

Әдебиеттер тізімі:2-11, 13-18
2.7 КУРС БОЙЫНША ТЕСТ ТАПСЫРМАЛАРЫ.

1. Жануарлардың санының өзіндік әртүрлі эволюциялық сатыда тұрған кезеңдегі дамуы, үлкен айырмашылықтарын анықтайды. Сондықтан да бұл психиканың дамуы екі бірдей деңгейге бөлінеді. Бұл:

а) сенсорлы психика

в) интеллектуалды психика

с) перцептивті психика

д) салыстырмалы психика

е) постнатальды психика.
2.Төменгі сатылы деңгейде нені қарастырады:

а) жыртқыштарды

в) жануарлар мен құстарды

с) жәндіктерді

д) жануарларды

е) құстарды.

3. Жәндіктер қай классқа жатады:

а) көп классты

в) сүт коректілер класына

с) құстар класына

д) қос мекенділер класына

е) бір класты.

4. Тарихта ең бірінші жерде жүрген жануар

а) бауырымен жорғалаушылар

в) аяқсыз жануарлар

с) малюскалар

д) аяқты жануарлар

е) омыртқасыз жануарлар.

5. Жәндіктердің негізгі жүйке жүйесінде не пайда болады

а) бас миы

в) тритроцеребрум

с) орталық жүйке жүйесі

д) Англияда метомерлі орналасқан

е) сегментарлық жүйе.

6. Бас миының қай бөлігі жүйке жүйесімен байланысты.

А)Тритроцеребрум, протроцеребрум, дейтроцеребрум.

В) дейтроцеребрум, протроцеребрум, орталық жүйке жүйесі.

С) протроцеребрум, дейтроцеребрум, нерв клеткалары.

Д) протроцеребрум, дейтроцеребрум.

Е) орталық жүйке жүйесі, дейтроцеребрум, тритроцеребрум.

7. Әрбір фасеткеге сәйкес келетін қай мүше.

А) күрделі көз

В) Осематидий көзі

С) Оптикалық ми галанглиясы.

Д) Көз аппараты.

Е) жалғыз көзілдірік

8. Көрудің басты мүшесі қалай аталады.

А) Омматидий көзі.

В) күрделі көз

С) жалғыз көзілдірік

Д) Оптикалық ми ганглиясы.

Е) Фасеттік көз

9. Осьминогтың айыру мүмкіншілігі қанша формалы.

А) 45

В) 46

С) 40

Д) 44

Е) 43
10. Қандай жануарлардың қабылдауы толық дамыған

а) омыртқалылар

в) омыртқасыздар

с) сүтқоректілер

д) қосмекенділер.

е) бауырымен жорғалаушылар
11.Менотакстисттер қандай күрделі формадағы жоғары жәндіктерде кездеседі.

А) құмырсқа, өрмекші, қоңыз, ара

В) құмырсқа, ара, көбелек, тарақан.

С) құмырсқа, өмрекші, ара, көбелек.

Д) құмырсқа, ара, қоңыз, көбелек.

Е) құмырсқа, ара, тарақан, көбелек.

12. Жәндіктердің мінез қылығын 4 жағдайға бөлген неміс зерттеушісі

а) Галей

в) П.А. Мазохин – Порлиников.

С) Линдауер

Д) И.П. Павлов

Е) А.Н.Северцев

13. Жоғарғы сатыдағы деңгейде нені қарастырады.

А) омыртқалылар, теңіз жануарлары.

В) омыртқасыздар, жәндіктер.

С)сүтқоректілер, құстар.

Д) баурмен жорғалаушылар, жәндіктер.

Е) омыртқасыздар, көпаяқтылар.

14. Инстинкті мінез-құлық психика дамуының деңгейінде жаңа категорияларды қарастырады. Олар:

а) Қарым-қатынас, мінез-құлық әркетеі

в) топтық мінез-құлық, қарым-қатынас, ритуализация.

с) қарым-қатынас, қабылдау, ритуализация.

Д) қарым-қатынас, топтық мінез-құлық, ритуализация.

Е) топтық мінез-құлық, қабілет, әрекет.

15. Қандай жәндіктерде аймақ, учаскелерін қорғау мінез-құлқы кездеседі.

А)Черми, кальмар, каракатица

В)Құмырсқа, черми, өрмекші,

С) көп аяқты жәндіктер, шаяндар.

Д) черми, шаяндар, кальмар.

Е) құмырсқа, қоңыз, каракатица.

16. 
    Омыртқалалардың бас миы қанша бөлікке бөлінеді, олар қандай
    

А) жұлын, мишық, артқы, алдыңғы

В) сопақша, артқы, алдыңғы, аралық, жұлын.

С) мишық, жұлын, орталық, алдыңғы.

Д) артқы, орталық, аралық, алдыңғы, мишық

Е) мишық, артқы, алдыңғы, аралық, сопақша.

16. 
    Бейнелердің психологиялық формасының пайда болуы.
    

А) аралық жүйке жүйесі

В) нерв жүйесі

С) қарапайым жүйке жүйесі

Д) Шеткі жүйке жүйесі.

Е)Алдыңғы жүйке жүйесі.

16. 
    Әр түрлі жануарларда орталық жүйке жүйесінің дамуы қалай өтеді.
    

А) өтпелі

В) әртүрлі

С) біркелкі

Д) жүйке жүйесі болады.

Е) берліген жауаптардың барлығы дұрыс.

16. 
    Жануарлардың сенсорлы процесстерінің дамуының бастапқы этаптарына нелер жатады.
    

А) шындықтың заттың образды бейнелеуі.

В) жануарларда күрделі жүйке жүйесі пайда болады.

С) қозғалыс аппараттары жетіледі, ішкі және сыртқы тітіркендіргіштердің әсіресе диффренциалды, рецепция мүшелері дамиды.

Д) анализаторлар арасында байланыс жасауды қамтамасыз етеді.

Е) жануарлардың орталық жүйке жүйесінің жетілуі.

16. 
    Манипуляция кезінде жоғары омрытқалыларда қандай негізгі функция пайда болады.
    

А) опорно-локомоторлы

В)мультифункциолналды.

С) толық функция.

Д) берліген жауаптардың барлығы дұрыс.

1	С
2	С
3	А
4	Д
5	Д
6	А
7	В
8	Е
9	В
10	А
11	Д
12	С
13	С
14	В
15	А
16	Д
17	С
18	В
19	С
20	А

2.8 КУРС БОЙЫНША ЕМТИХАН СҰРАҚТАРЫ..

1. 
   Зоопсихология және жануарлар этологиясы.
   
2. 
   Зоопсихологиялық білімдердің практикалық мәні.
   
3. 
   Зоопсихологияның зерттеу пәні, объектісі.
   
4. 
   Жануарларды зерттеу әдістері.
   
5. 
   Сенсорлы психиканың сипаты.
   
6. 
   Қарапайымдар локомациясы түрлері.
   
7. 
   Таксис түрлері.
   
8. 
   Жауанрлардағы төменгі таксистер.
   
9. 
   Қарапайым жануарлардың үйрену түрлері.
   
10. 
    Төменгі көпклеткалы жануарлардың жүйке жүйесінің түрлері.
    
11. 
    Клон бойынша таксистердің жоғарғы формасы.
    
12. 
    Аралардың “билерінің түрлері”
    
13. 
    Перцептивті психиканың төменгі деңгейдегі орналасқан жануарлардың сипаты.
    
14. 
    Перцептивті психиканың жоғарғы деңгейі.
    
15. 
    Жануарлар интеллектісінің критерилиері.
    
16. 
    Ладынина Котс бойынша жоғарғы омыртқалылардың ойлау формалары.
    
17. 
    Феломондар, алломондар, гармондар.
    
18. 
    Қанымдастың белгілері.
    
19. 
    Территория типтері.
    
20. 
    Эволюциялық – стабильді стратегия туралы түсінік.
    
21. 
    Жануарлардағы мимикрия түрлері.
    
22. 
    М.Смиттің “ойын теориясы”
    
23. 
    Есте қолдану құбылысының ерекшелігі.
    
24. 
    Жануарлардағы үйрену түрлері.
    
25. 
    А.Н.Леонтьев бойынша психиканың даму сатылары.
    
26. 
    Жануарлардың шешім қабылдауы.
    
27. 
    Территориялық жүріс-тұрыстағы стратегиялар.
    
28. 
    Жануарлар коммуникациясы.
    
29. 
    Интеллект дамуының алғы шарттары.
    
30. 
    Ниеттену қозғалыстары және олардың ролі.
    
31. 
    Жануарлар ритуализациясының пайда болуы және оның ролі.
    
32. 
    Жетеліп туылған және жетілмей туылған жануарлардың психологиялық сипаттары.
    
33. 
    Ерте постнатальдық кезеңдегі иснтинктер.
    
34. 
    Постнатальды үйрену.
    
35. 
    Түрлі жануарлардағы туылғаннан кейінгі қарым-қатынастың қалыптасуы.
    

36.Ойын белсенділігі кезеңі жануарлардың психикалық дамуын негізі ретінде.