Перейти на главную страницу
Incŏlae Italiae agricŏlae erant, incŏlae insulārum erant nautae. Italiam incŏlae Romae regēbant. De incŏlis Romae poētae narrābant. Incŏlae Romae non indigenae Italiae erant, sed advěnae ex Asia. Nam Aeneas patriam Troiam relinquit et ab litŏre Asiae cum sociis suis in Italiam venit. Ibi Lavinia, filia regis Albae Longae, Aeneae nubit et eum patriam praebet. Roma autem colonia Albae Longae est. Romani primo incŏlas Italiae et Siciliae insŭlae superant. Deinde incŏlas Galliae vincunt et etiam in Britanniam veniunt. Eae victoriae Romae gloriam parant.
Cervus contemplabātur imagĭnem suam in rivŭlo. Laudābat cornua ramōsa, sed crurum nimiam gracilitātem vituperābat. Subĭto prope canum latrātum audīvit et in fugam se dedit. Fugienti instābant canes, sed facĭle eum crura gracilia auferēbant. Currit in silvam. At nunc ramōsa cornua cervum suum intellexit. "Vituperāvi, - inquit, - crura velocia, quae me perdidērunt, laudāvi."
Phoenices, Athenienses et aliae gentes magnas classes habebant. Classes constabant ex navibus longis et navibus onerariis. Mercatores navibus onerariis in alienas regiones navigabant. Hieme antiqui nautae non navigabant, quod saevi venti flabant et nautae tempestates timebant. Navibus longis antiqui milites pugnabant. Magna erat firmitudo navium longarum. Saepe in navibus longis turres erant, unde tela in hostes ab militibus jactabantur. Magnae classes praesidium urbium maritimarum erant.
Magnus erat numerus militum Romanōrum. Milites Romāni aut pedites erant, aut equites. Arma varia habēbant. Romani pilīs, gladiīs et hastīs in proeliīs pugnābant. Socii Romanōrum saepe sagittīs cum inimīcīs pugnābant.Terrā marīque copiae hostium a militibus Romānis superabāntur. Clades Romanōrum rarae erant. Nam magnus numerus civium Romanōrum in armis erat. Multi milites in classe militābant. Romānis non solum naves cum turribus, sed etiam naves onerariae erant. Omnes naves et per Tiberim, et trans maria currēbant.
Romani nummos varios, ex aere, argento et auro factos, habebant. In multis Romanorum nummis ex una parte Minervae caput , ex altera – navis imago ponebatur. Itaque pueri Romani ludum, qui “caput aut navis” nominabatur, agebant. Pro exemplo, Marcus, nummum in terram jacens: “Navis!” – exclamat. Si eadem imago summa erit, Marcus vincet. Sed nummus altera parte cadit, eo ipso Marcus victoriam non reportabat. Erant etiam alii nummi. In una parte eorum litterae formantes verbum “ROMA” scribebantur, ex adversa parte Victoriae deae forma, duos aut tres equos agentis, pingebatur.
Romulus, primus rex Romanōrum, regnāvit septem et triginta annos; Numa Pompillius, secundes rex, tres et quadraginta; Tullius Hostilius, tertius rex, duos et triginta; Ancus Marcius, quartus rex, quinque et viginti Tarquinius Priscus, quintus rex, octo et triginta; Servius Tullius, sextus rex, quattuor et quadraginta; Tarquinius Superbus, septimus rex, quinque et viginti. Regnavērunt in urbe Roma septem reges per ducentos quadraginta quattuor annos, ab anno septigentesimo quinquagesimo quarto ante aeram nostram usque ad annum quingentesimum decimum. Ab anno quingentesimo decimo consules a populo creāti sunt.
Famé coácta vúlpes àlt(a) in víneá
Uv (am) áppetébat súmmis sáliens víribús
Quám tánger(e), út non pótuit¹, díscedéns aít
“Nondúm matúra (e)st, nól(o) acérbam súmere”.
Qui fácere quae non póssunt, vérbis élevánt,
Adscríber(e) hoc debébunt éxemplúm sibí.
¹ potuit – 3 л. ед. ч. от глагола posse – мочь, быть в состоянии.
2.ЛАТИНСКАЯ НАДПИСЬ НА СПАССКОЙ БАШНЕ МОСКОВСКОГО КРЕМЛЯ
IONANNES VASILI DEI GRATIA MAGNUS
DVX VOLODIMERIAE MOS(C)OVIAE NOV
OGARDIEI TIFERIE PLESCOVIAE VETICIAE
ONGARIE PERMIIE BVOLGARIAE ET
ALIA(RUM) TOTIVSQ(VE) RAXIAE D(OMIN)VS
AN(N)O 30 IMPERII SVI HAS TVRRES
CO(N)DER(E)
F(ECIT) ET STATVIT PETRVS ANTONIUS
SOLARIVS
D(OMI)NI 1491
K(ALENDIS) M(ARTIIS) I(M)P(OSUIT)
Перевод гласит: Иван Васильевич, Божьей милостью Великий
Князь Владимирский, Московский, Нов
городский, Тверской, Псковский, Вятский,
Югорский, Пермский, Булгарский и
прочих (земель) и всея России государь,
в лето 30 правления своего эти башни
построить
решил и приказал. Петр Антоний
Соларий
Миланец в лето от Рождества
В Календы мартовские заложил.
- проверку умений и навыков в работе над переводом отдельных предложений и фабульных текстов;
- подготовку этимологической работы, цель которой – составить представление о круге лексики латинского происхождения в словарном составе родного и изучаемых иностранных языков, а также научиться правильно понимать и употреблять лексические и семантические неологизмы на латинской основе, ориентироваться в научной, прежде всего лингвистической терминологии латинского происхождения.
Этимологическая работа выполняется с помощью словарей. Среди обязательных для работы словарей – какой-либо этимологический словарь, словарь иностранных слов, толковый или энциклопедический словарь русского языка и двуязычный словарь изучаемого студентом языка. Используя эти источники, студент составляет свой этимологический словарик. Словарная статья этого словарика составляется из четырех частей:
заимствовано через посредство итальянского;
англ. Part [pa:t] - часть, доля
partake [pa:`teik] - принимать участие
parti [pa:`ti:] - через фр., партия в браке
partner [pa:tnə] - участник, товарищ по работе
и т.д.
Контрольные вопросы для самопроверки:
2. Особенности произношения.
3. Ударение. Долгота и краткость слогов. Слогораздел.
4. Грамматический строй латинского языка. Порядок слов.
5. Основные сведения об имени существительном.
1 склонение имен существительных.
2 склонение имен существительных. Его особенности.
3 склонение имен существительных. Согласный тип, его особенности.
6. Гласный и смешанный типы 3 склонения имен существительных.
7. Исключения из 3 склонения имен существительных.
8. Существительные 4 склонения.
9. Особенности склонения существительных 5 склонения.
10. Прилагательные 1 — 2 склонений.
11. Прилагательные 3 склонения, их типы.
12. Степени сравнения прилагательных.
13. Личные и притяжательные местоимения.
14. Основные сведения о разрядах местоимений.
15. Наречия и степени их сравнения.
16. Краткие сведения о количественных и порядковых числительных.
17. Римский календарь.
18. Времена, наклонения, залоги глагола.
19. Основные формы глагола. Личные окончания.
20. Неличные формы глагола.
21. Praesens indicativi activi.
22. Praesens indicativi passivi.
23. Imperfectum indicativi activi.
24. Imperfectum indicativi passivi.
25. Futurum primum activi et passivi.
26. Imperativus.
27. Coniunctivus praesens.
28. Глагол Sum, fui, -, esse.
30. Краткие сведения о синтаксических оборотах в простом предложении.
Fiscus — казна, cura — забота, попечительство, servare — сохранять, servire — служить, tradere — передавать, liber –свободный, patria — родина, finis — конец, crimen — преступление, audire — слушать, familia — семья, matrimonium — брак, utilis — полезный, status — состояние, videre — видеть, donare — дарить, imperare — приказывать, deponere — откладывать, laborare — работать, rubber — красный, cursus — бег, spiritus — дух, mare — море, regere — править, tabula — доска, portare — носить, portus — проход, mille — тысяча, oculus — глаз, testis — свидетель, locus — место, ovum — яйцо, mutare — меняться.
Discipulus, disciplina, doceo, militia, dominium, proprietas, hereditas, ornamentum, diligentia, avaritia, exercitus, zonalis, auctiritas, multitudo, familiarius, incognitus, litteratura, amicus, peregrinatio, leges duodecim tabularum, negotium, periculum.
Iustitia,ae f iurisprudentia, ae f calumnia, ae f domina, ae f serva,ae f filia,ae f insula,ae f terra, ae f via,ae f cura, ae f tutela, ae f Persa, ae m agricola.ae m incola, ae m
civis Romanus, delictum privatum, ius civile, res publica, argumentum culpae, corpus iuris civilis, edictum praetorium, senatus populusque Romanus, ius gentium, terra incognita.
1) “Рабы не имеют правоспособности”.
servus, i m — раб,
habeo, habui, habitum, habere 2 — иметь,
caput, capitis n — правоспособность,
non — не.
2) “Ошибка в праве (есть) тяжелая вина”.
error, erroris m — “ошибка”
ius, iuris n — “право”
sum, fui, -, esse — “быть”
culpa, ae f — “вина”
latus, a, um — “тяжелый, ая, ое”
1) Marcus, civis Romanus — incola Romae, dat actionem Gaio praetori urbani contra Theodorum, libertinum Graeco genere, de furto magnae copiae pecuniae.
2) Populus Romanus, causa proxima, delictum publicum, testis falsus, res mobilis, contra ius, in iudicio, pater familias, matrimonium iustum, dominium ex iure.
3) Calumnia est delictum criminale.
4) In iudicio praetor dicit : Ubi culpa, ibi poena.
Задание 7. Найти латинские слова, от которых образованы русские слова:
фискальный, криминальный, легальный, юридический, цивильный, публичный, территория, кредит, конституция, корпорация, коллегия, тест, контракт, кондиция, акт, алиби, куратор, юрисконсульт, операция, милиция, фактический, формальный, декретный, кодекс, популярный, регулярный, негативный, ноксальный, конфискация, традиция, санкция, интенсивный, апробировать, облигация, матримониальный.
homo legalis — “законопослушный человек”, где homo, hominis m — “человек”, legalis, e — “законопослушный”,
ius privatum — частное право, где ius, iuris n — “право”, а privatus, a, um — “частный, -ая, -ое”.
Задание 9. Перевести на латинский язык:
кража, уголовное право, закон, правонарушение, правосудие, свидетель, свод законов, иск, человек, правоспособность, эдикт, сервитут, наказание, кредитор.
С. Г. Лукина кандидат исторических наук, доцент кафедры гуманитарных и социально-экономических дисциплин Ижевского юридического института(ф) рпа минюста России
11 09 2014
4 стр.
Программа предназначена для преподавателей, ведущих данную дисциплину, учебных ассистентов и студентов по специальности 030501. 65 «Юриспруденция» инаправления подготовки 030900. 6
14 12 2014
17 стр.
Программа предназначена для преподавателей, ведущих данную дисциплину, учебных ассистентов и студентов по специальности 030501. 65 «Юриспруденция» инаправлению подготовки 030900. 6
13 09 2014
1 стр.
Рабочая программа дисциплины «договоры в международном праве» предназначена для магистров юридического факультета (очная форма обучения), обучающихся по направлению: 030900 «Юриспр
25 12 2014
1 стр.
Охватывает занятия: “сэд directum. Общие сведения”, “Начало работы с системой” “Работа с папками и ссылками”, “Работа с документами”
10 10 2014
1 стр.
Программа, методические указания и контрольные работы для студентов факультета высшего сестринского образования заочного отделения медицинских вузов
14 10 2014
5 стр.
Обучающихся на базе соо (031001 Правоохранительная деятельность), на базе соо (030900 Юриспруденция), на базе спо (030900 Юриспруденция), на базе впо
25 12 2014
1 стр.
02 09 2014
3 стр.