Экологическая сказка на чувашском языке.
Çĕнĕ чăвашсем.
Авторĕ: Марс Димитриев,
Муркаш районĕ.
Сăнарсем: Иван (Джован) –«çĕнĕ чăваш»
Мирун – унăн юлташĕ
Сăпани (Стефани) – секретарша
Яппун турисчĕсем
Америка турисчĕсем
Микулай - браконьер
Икĕ шкул ачи Иванпа Мирун питĕ укçа ĕçлесе илесшĕн пулнă. Вĕсем пысăк пулнă пулсан çакăн пек ĕç пуçланă пулĕччĕç.
1-мĕш сцена.
Сцена çине Иванпа Мирун тухаççĕ. Кам кĕреçе, кам витре йăтнă.
Иван: Ку çулла нумай ĕçсем
Турăмăр хамăр енче.
Пĕртте ларман ÿркенсе,
Халăх та мухтать пире.
Мирун: « ĕçне кура- хисепĕ»,
Теççĕ вĕт-ха ваттисем.
Иван: Епле хитре тавралăх
Турăмăр çак алсемпе!
Пур çав чун савăнмалăх
Каяс та килмест киле.
Мирун: Виççĕшĕ те пĕвисем,
Хамăр пĕвеленисем,
Тулчĕç тăп-тăрă шывпа.
Пысăкланчĕç пуллисем:
Уланкăсем, карпĕсем
Хăйсем лекеççĕ вăлтана.
Кваклатаççĕ шаписем,
Мăнтăркка вара хăйсем.
Иван: Вĕçсе килчĕс тăрнасем,
Епле хитре акăшсем
Ишсе çÿреççĕ пĕвере.
Миçе ăтăр çемйипе
Пурăнать шыв хĕрринче.
Мирун: Мĕн чуль йывăç лартрăмăр
Пĕвесем йĕри-тавра.
Ешерет çăка, юман
Пулчĕ вĕт чăн-чăн вăрман.
Шырлансем юсарăмăр,
Унта курăк акрăмăр.
Симĕсленчĕç курăкпа
Çырма-çатра вырăнсем.
Чупса çÿреççĕ мулкачсем,
Юмахринчен хитре вырăн -
Чăн-чăн заповедниках.
Иван: çутçанталăкри илем
Витĕм кÿнĕ сан çине.
Поэт пекех калаçан,
Анчах ĕç çинчен ан ман.
Эпир вĕт бизнесменсем,
Эпир- «çĕнĕ чăвашсем».
Ахальтен-и çăвĕпех
Тар тăкрăмăр лавĕпех?
Хамăр заповедникран
Пысăк тупăш илмелле.
Эпĕ иртнĕ уйăхра
Реклама патăм хаçата.
« Ют çĕршыв турисчĕсем,
Укçаллă бизнесменсем,
Килсе курăр хăнана
Пирĕн заповедника.
Экологи енĕпе
Тап-таса шыв- вăрмансем.
Тĕрлĕ-тĕрлĕ чĕрчунсем…
Ĕçлĕр, канăр та кунта,
Çирĕплетĕр сывлăха»,
Тесе çыртам хаçата ,
Кайран патăм адреса.
Мирун: Ну, усси пулчĕ-и вара?
Иван: Палах, вуншар çыру, шăнкăрав
Килсе тăрать кашни кун.
Сăпани кĕрет.
Иван: Сăмах çинех Стефани.
Кирлĕ хутсем çумрах-и?
Сăпани: Вĕсене пĕр шит çумран
Хăварассăм çук нихçан.
Иван: Пар-ха мана бизнес-план…
Графикпа паллаштарсам.
Сăпани: çитес эрне- тунтикун
Канма килеççĕ яппунсем.
Çитеççĕ 9-сене.
Мирун: Яппунсем хĕсĕк куçсем
Курмаллаччĕ патĕнчен.
Сăпани: Ытларикун кăнтăрла
Çитеççĕ американецсем.
Юнкун итальянецсем
Пулĕç кунта хăнара.
Кĕçнерникун французсем
Çитеççĕ каçалапа.
Вĕсем каннипе пĕрле
Туянасшăн, тет, шапа.
Иван: Шăматкун, вырсарникун
Хамăр кайăпăр канма.
Мирун: Вăт ку шухăшĕ паха,
Кантармалла шăмшака.
Стефани пырать манпа.
Сăпани: Мĕн калаçатăн, Мирун?
Иван: Ну, туссем, лайăх канăр ырана,
Пурин те свежи пулмалла.
2-мĕш сцена.
Сĕтел. «Экотуристическая фирма «Сказочный лес» вывеска. Сĕтел хушшинче Сăпани. Мирунпа Иван уткаласа çÿреççĕ. Айккинче календарь- «Тунтикун».
Сăпани: Иртенпе ура çинче,
Ларса канăр-ха кăштах.
Эпĕ пулса Японире
Пĕр чĕлхе тупатпăрах.
Иван: çапах тем хумхантарать,
Ун пекки ман пулкалать.
Пысăк укçа лекес чух
Сăмса тарласах каять.
(сăмсине шăлса илет).
Яппунсем килсе кĕреççĕ, ашшĕпе ывăлĕ. Пуçĕсене таяççĕ.
Иван: Добро пожаловать, друзья!
Вас приветствует экотуристическая фирма «Сказочный лес» .
Мирун: (Иван çине кăтартса)
Директор фирмы Джован.
Иван: Мой телохранитель и зам
Господин Мирон.
Наша секретарша Стефани.
Яппун: Очень приятн-ака Стефани сан.
Меняка зовута Ойямака сан.
Мой сын-ака Нараям.
Мы читали объявлени-ака
И приехали к вам.
Отдохнуть в чистам мест-яка
Одну недел-яка,
Дышать чистый воздух-ака
Купаться чистый пруд-яка.
Джован: Вы поступили правильно,
Все это есть и к вашим услугам.
Мирун: Укçине ыйтма ан ман.
Яппун: А вы знаете, Япония – страна стрекоз.
Джован: Ну да? Не знали.
Яппун: Мы с сыном коллекционеры
Хотим ловить русский вид стрекоз-яка
Для коллекции.
Можно ли ловить-яка?
Стефани: Да-да пожалуйста.
А вы в натуре Япон-яка?
Яппун: А вам не верится-яка?
Мирун: Покажите что-нибудь чисто японское.
Яппун кĕвви янăрать.Яппун ывăлĕ каратэ мелĕсене кăтартать.
Джован: Теперь, друзья, о деле.
Стефани, вуласа пар
пирĕн инструкцисене.
Стефани: Один день проживания в заповеднике 100 долларов.
Итого с вас 700 долларов,
500 из которых идут
На развитие заповедника.
Яппун: Мы согласны заплатить.
Стефани: Фирма наша экотуристическая
И поэтому просьба
не нарушать экологическое равновесие.
Использовать экологически чистые продукты
И безвредные упаковочные материалы.
Главное- не оставлять после себя
Следов пребывания в нашем
девственном заповеднике.
Яппун: Харосё. Хоросё,
Мы согласны.
Стефани: И вот вам топографическая карта заповедника
и ваш путеводитель на английском языке.
Желаем приятного отдыха.
Яппун: Спасипа. Спасипа.
(каяççĕ).
Мирун: Лайăх çынсем яппунсем,
Мана килĕшрĕç вĕсем.
Ыран американецсем ,
Килмеççĕ-ши негрĕсем?
Тытсах пăхăпчĕ вара,
Вĕсем вĕт-ха хуп-хура.
Джован: шурри-хури пулсанта
Вĕсем пирĕн клиентсем.
Асăрхануллă пулмалла,
Вĕсем пит чее çынсем.
Календарь улшăнать. «Ытларикун»
Джован: Кăнтăр апачĕ çитет,
Хăçан-ха клиент килет?
Пĕлетĕр-и акăлчанла
Пĕр-ик сăмах калаçма?
Стефани: Мĕн чуль укçа тÿлесе
Вĕрентĕм те курссенче.
Американецсем кĕреççĕ.
Майкл: Хау ду ю ду?
Элизабет: Хеллоу.
Майкл: Из ит Экотуристическая фирма?
Стефани: Йес, йес. Мы …уи… сотрудники зис Фим…Фирма.
А…а…
Майкл: Не старайтесь по-английски.
Я хорошо говорить по- русски.
Несколько слов знаю даже по-чувашски.
Джован: Как вам это удалось?
Майкл: Хотя живем в Америке
Моя жена русская,
А теща чувашка.
Мы из штата Калифорния.
Я-Майкл,
Жена-Элизабет,
Мы работаем в университет,
Занимаемся наукой.
Мы хотим у вас отдохнуть 10 дней
И заняться исследовательский работа.
Джован: А что вас интересует?
Элизабет: Мы занимаемся вермикультурой.
Интересуют нас ваши дождевые черви.
Стефани: А что в них интересного?
Элизабет: Мы хотим из ваших экологически чистых червей
Создать гибридов красных дождевых червей.
Стефани: А зачем?
Майкл: У них ценные качества:
Крупные размеры,
Высокая плодовитость
И производительность.
Мы с успехом их используем
для кормления птицы, рыбы, пушных зверей.
Элизабет: И кроме этого они дают отличный биогумус
Джован: Биогумус? А что это такое?
Элизабет: Биогумус- великолепное удобрение,
повышаюшее урожайность растений
и улучшающее плодородие почвы.
Мирун: Ну американецсем
Пĕчĕк çеç ăмансенчен
Тăваççĕ пысăк тупăшсем
Вĕренмелле вĕсенчен.
Стефании: Вот вам все необходимые
документы и инструкции
И приятного вам с полезным.
Мирун: Я вам покажу места
где много-много червей.
Майкл: Сенк ю друзья Спасибо. Гудбай.
Джован. Бай-бай.
Мирун американецсемпе заповедника каять.
Стефанипе Джован укçа шутлама пуçлаççĕ.
Джован: 100 доллар, 200 …
Пăр тапранчĕ, Стефани,
Укçа ав кĕсйе тулли.
Итальянецсем мĕнле
Çитсе пĕтĕç-ши ĕнтĕ?
Документальный киносем
Ÿкересшĕн, тет, вĕсем
Пирĕн патри чĕрчунсем,
Шурă акăшсем çинчен.
Стефани:Вĕсенчен 150 доллар
Пĕр куна илсен çитет.
Кăшт вăхăт иртсен Мирун браконьера тытса кĕрет.
Мирун: Пăх-ха Джован,
Пÿтсĕр çамрăк
Çÿрет пĕве хĕрринче,
Пăшал тытнă аллинче,
Ăтăрсем тытать иккен.
Пытăм йăпшăнса хыçран,
ятăм илтĕм çухаран.
Хирĕç тăма хăтланать,
Чышкăпа çеç лăпалать.
Мĕнле алли çĕкленет
Чĕрчунсене пĕтерме?
Сан пек браконьерсене
Ăçтан чăтать çут тĕнче?
Джован:Мирун, чăн геройла ĕç
тунă эсĕ вара паян.
Пысăк премине эс тивĕç -
100 доллар сана укçан.
Браконьер патне пырса
Эсĕ вара кам пулан,
Кам ачи эс?
Хăш ялтан?
Браконьер: Микулай эп , Ятмантан,
Эпĕ пĕр ăтăр та тытман.
Джован: Суйма маçтăр эс, ачам,
Сан паян сунар ăнман.
Мирун, халех пĕлтер
Район администрацине.
Стефани, шăнкăравла
«çĕнтерÿ ялав» редакцине,
Хушаматне кала , ятне,
Намăс пултăр, Микула.
Микулай: Ан пĕтерĕр пуçăма
Ан пĕлтерĕр ниçта та.
Тархасласа ыйтатăп,
Чĕркуçленсе ларатăп.
Макăрать
Стефани: Вăл ăнланчĕ йăнăшне,
Каçарар пĕрреллĕхе
Ниçта та пĕлтерес мар,
Кунтах ответ тыттарар.
Джован: Эпĕ те çаплах шутлатăп,
Наказани шыратăп.
Микулай: Тем тума та хатĕр эп.
Мирун: Пирĕн заповедника
Питĕ кирлĕ сыхлакан.
Тÿрĕ чунлă пултăр вăл,
Çутçанталăк юраттăр.
Джован: Микула, эпĕ сана
Илĕп хамăн фирмăна.
Инспектор пулатăн эс,
Çÿрĕн заповедникра,
Сыхлăн ăна тăшманран.
Вĕри чĕре, тÿрĕ чун
Пултăр санан юлташу.
Пултарăн-и çак ĕçе?
Анчах тÿлевсĕр ĕçлемелле
Икĕ уйăх патнелле.
Микулай:Чун-чĕререн сыхлăп эп,
Ÿкĕнмелле тумăп тек.
Шанчăка тÿрре кăларăп,
Тăшмансене тустарăп.
Джован Мируна вăрттăн калать
Микулая куçран ан вĕçерт,
Сыхласа, пăхсах тăр.
Джован:
Ăнланса пулсан, аван
Туслă ĕçлер малалла.
Хаклă туссем, тăвансем,
Камăн канма кăмăл пур,
Бизнес пуçлас шухăш пур,
Килĕр пирĕн фирмăна.
Çакăнпа вĕçленчĕ.