V-VIII кластар өсөн башҡорт әҙәбиәтенән

интернет-олимпиада һорауҙары

1. 1812-1814 йылдарҙағы Ватанһуғышы осоронда башҡорттар

Араһынан сыҡҡан иң күренекле сәрдар Ка4ым т9р8.

2. 1812 йылғы Ватан һуғышы тураһында һөйләнә килгән риүәйәт һәм

Легендалар башҡорт әҙәбиәтенә лә йоғонто яһаны. Ошо темаға

арналған әҙәби әҫәрҙәр: Я.Хамматов « Т7ньяк амур0ары», баш5орт халы5 йыр0ары « Либизар», « Кутузов», «Икенсе 8рме», «Эскадрон», «%а4ым т9р8» ри98й8те, Б.Бикбай « %а4ым т9р8» драма4ы.

3. “Ҡаһым түрә фарман биргән саҡта,

… вай кем, 4у6 ҡулында булыр ҡурайы”.

4. Һуғышҡа китеүсе башҡорт ғәскәрҙәрен Байы5 сәсән оҙатып ҡалған.

Байы5 с8с8н 1710 йылда тыуа. Уны6 ата4ы Байназар тархан бул2ан, *й йыл2а4ы буйында2ы ер08р0е бил8г8н, Байы5 биш улды6 и6 оло4о була. Байы5 ата4ынан й8шл8й айырыла 48м ил ги0еп й7р7й.

5. “Төньяҡамурҙары” романын Яныбай Хамматов яҙған.

6. 1812 йылғыВатанһуғышы батыры Ҡаһымтүрә й8ки Ка4ым Мур0ашев хәҙерге

Башҡортостандың Ст8рлетама5 районында Айыусы ауылында 1778 йылда тыуа. Уны6 Х8йбулла исемле улы бар. .

8. Ватан Һуғышының 100 йыллығына арнап яҙылған драманың авторы

кем? Драма нисекаталған?

9. Мәскәүҙе азат итеү өсөн барған һуғыштар башҡорт халыҡ

йыры « Любизар»0а сағылыш тапҡан

11. 1812 йылғыВатанһуғышы осоронда ил башында Александр I батша

торған

12.Мин 1812 йылғы Ватан һуғышы темаһын сағылдырған бик к9п легенда

Һәм риүәйәттәр у5ы2аным бар: « %а4ым т9р8»,

13. Легенда буйынса Ҡаһым түрәгә яуҙан һуң батша полковник

Дәрәжә4ен биргән

15. Наполеонды еңеп, һуғыш бөткәс, улдары ҡайтҡанда, Байыҡ сәсән

102 йәштә булған, 5урай0а «Байы5» к7й7н уйнап, батыр0ар0ы 5аршы ал2ан.

V-VIII кластарөсөнбашҡорттеленән

интернет-олимпиада һорауҙары

1. Төп башҡорт һүҙҙәре: көршәк, бүрән8, әсәй,

китап, йүкә, , олатай, елән, сәңгелдәк, нәфис, мәҡәл,

ябалаҡ, яу, ябай, мәҙрәсә, , һыу, юл, ҡорот, әйбер.

3. Дөрөҫяҙылғанһүҙҙәрҙебилдәләгеҙ:

Байьегет, көньяҡ, Гөлйемеш, аҡтамыр.

4. Һәраңлатмағаберәрһүҙменәняуаптаряҙығыҙ.

Кем ул?

Дошмандарҙың тылында үҙаллы көрәш алып барғанҡораллы трядтың

Ағзаһы-партизан

Халҡына, тыуғаниленә тоғро кеше- патриот

Театр өсөн сәхнә әҫәрҙәрен яҙыусы-драматург

Юғарыуҡыу йорто етәксеһе- ректор

Генерал дәрәжәһенән юғары раҡ хәрби дәрәжәлә йөрөүсе- фельдмаршал

6.

Батыр үҙе үлһә лә, даны 9лм81

Байлыҡ күрке мал менән, батыр дан мен8н

Күҙҡурҡа, 5ул эшлэй.

Батыр бер үлер, 5ур5а5 ме6 9лер

Батыр алдында арыҫлан да 5ур5а .

7.

Ҡуш йөрәкле – батыр, 5ыйыу

Тишек кәмәгә ултыртыу – алдау

Балтаһы һыуға төшөү – к96ел4е0л8не9

Айыу майы һөртөү –урлау

Телдәнҡалыу –47йл7=8ше9 48л8тен ю2алтыу

8.

«Башҡорттоң хатта аты ла үҙенең яйына ҡалыплашҡан, салт сыҙам һәм

өркөүһеҙ, шуның өҫтәүенә әрһеҙ һәм арзан.»- тип яҙа генерал Чернов.

9.

Һуҡранмай юлланалар, эшләп бирә, уйлап сығара, уйлап таба.

10. Мәскәүгә ләкерҙек беҙ,

Парижды ла күрҙек беҙ.

«Любизники» ти6 ки18кле 47йл8м

11. Бирелгәнһүҙҙәрҙеңбарыһын да ҡулланып текст төҙөгөҙ. Шул

текст эсендә “башҡорттар” һүҙенбөтәкилештәрҙәләҡулланырғаһәм

өҫтөнәбилдәләпсығырғакәрәк.

Һуғыш, Наполеон, ир-егеттәр, ат, яу, уяу, француздар, һөңгө, йәҙрә,

дәһшәтле, еңдек, ғәсҡәр, һөжүмиттеләр, алға, һыбайлы, көсәйҙе,

Ватан, батырлыҡ, хәрәкәтитте, ҡағылды.

13.

Бе0 баш5орт теле д8рест8ренд8 Я.Хамматовты6 “Төнъяҡамурҙары” романын у5ыны5. Мин “Любизар”йырын бик яратам.. 1812 йыл2ы Ватан 4у2ышына ба2ышлан2ан бик к9п 818р08р бар . Улар ара4ында “Ҡаһымтүрә”, “ӘхмәтБайыҡ”, “Һай,

илкәйем”, “Француз көйө”, “Йәнтүрә”, “Кутузов”, “Абдрахман”, “Һары ла

сәс”, “Икенсеәрме”.

14.

Ø Ябай, икесоставлы, тарҡау, тулы, ҡатмарландырылғанхәбәрһөйләм

Ил 580ерен белм8г8н башын ю2алт5ан, ер 580ерен белм8г8н ашын ю2алт5ан

Ø Ябай, икесоставлы, тулы, тарҡау, тиңаныҡлаусыларыбулғанөндәү

һөйләм.

Матур, 0ур 0а инде бе00е6 ба5са!

Ø Ябай, берсоставлы, кәм, тарҡау, ҡатмарландырылған, һорауһөйләм.

Был ысынмы?

Ø Ябай, бер составлы, кәм, йыйнаҡ, хәбәр һөйләм.

Эйе, килг8н.

Ø Ябай, берсоставлыбилдәле эйәле, кәм, тарҡау, тиңтултырыусылы

хәбәрһөйләм

Урман эсенд8 4ал5ынса 48м 5ара62ы

15.

2. Башҡорт теленең һүҙлек составына башҡа телдәрҙән ингән һүҙҙәр 90л8штерелг8н

һүҙҙәр була.

4. Тегейәки был белгестең эш үҙенсәлегенә бәйле ҡулланылған махсус

һүҙҙәр профессионализм һүҙҙәр була.

5. Телдә барлыҡҡа килгән яңы һүҙҙәр неологизм була.

6. Телдә ҡасандыр ҡулланылып, ваҡыт үтеү менән, актив ҡулланыуҙан

Бөтөнләй сыҡҡан һүҙҙәр арахаизм һүҙҙәр була.