Білім бағасының критериі **

«Өте жақсы» баға білім алушыға, егер ол бағдарламалық материалдарды толық игеруін көрсеткен және қандай да бір қателіктерге бой алдырмай дұрыс орындаған, зертханалық және бақылау жұмыстарын уақытылы әрі дұрыс орындаған және ол бойынша есептер тапсырған, бұған қоса өзіндік бірегей ойлау қабілетін танытқан, коллоквиумды тапсыруда қандай да бір қателіктер жібермеген және үй тапсырмаларын орындаған, ғылыми-зерттеу жұмыстарымен айналысып, пәнді оқып-үйрену барысында өздігінше қосымша ғылыми әдебиеттерді пайдаланған, бағдарламалық материалдарды өз еркімен жүйелей білген жағдайда қойылады

«Жақсы» баға білім алушыға, егер ол бағдарламалық материалдарды 75%-дан кем игермесе және бұған қоса жауап беру кезінде айтарлықтай қателіктер жібермеген, зертханалық және бақылау жұмыстарын уақытылы орындаған және оны тапсыруда негізсіз ескертулері болмаған, коллоквиумдар мен үй тапсырмаларын дұрыс әрі уақытында орындап негізсіз ескертулермен тапсырған, оқытушының нұсқауы бойынша қосымша әдебиеттерді пайдаланған, ғылыми-зерттеу жұмыстарымен айналысып, немесе негізсіз ескертулер болған және елеулі қателіктері студенттің өздігімен түзетілген, бағдарламалық материалдарды оқытушының көмегімен жүйелей білген жағдайда қойылады.

«Қанағаттанарлық» баға білім алушыға, егер ол зертханалық материалдардың кем дегенде 50% игерген, бұған қоса зертханалық және бақылау жұмыстарын, үй тапсырмаларын орындау кезінде оқытушының көмегін қажет еткен, коллоквиум тапсыру кезінде толымсыз жауаптары мен негізсіз ескертулері болған, зерттеу жұмыстарында белсенділік көрсете алмаған, тек қана оқытушы көрсеткен әдебиеттермен ғана шектелген, материалдарды жүйелеуде біршама қиыншылықтарға бой алдырған жағдайда қойылады.

«Қанағаттанарлықсыз» баға білім алушыға, егер оның бағдарламада қарастырылған негізгі материалдары оқуда кемшіліктері білінген, пән бағдарламасының жартысынан астамын игермеген, жауаптарында елеулі қателіктер жіберген, ағымдағы формалармен қарастырылған жеке және ағымдағы және қорытынды бақылауларды орындамаған, бағдарламада қарастырылған барлық негізгі әдебиеттермен жұмыс жасамаған жағдайда қойылады.

** Ескерту Кредиттік оқу жүйесіне арналған

** Ескерту ҚР МЖМБС «ҚР білім беру жүйесі. Жоғары оқу орындарындағы білімді бақылау және бағалау. Негізгі ережелер» негіздерінде құрастырылған.

• 
  Пән бойынша интегралды бағаны толтыру және рейтингті есептеу әдісі (ҚММУ ағымдық жылға бекітілген рейтинг жүйесіне сәйкес толтырылады).
  

Аралық және қорытынды бақылаудың бағдарламасы (мазмұны)
№ 1 модуль «Адам анатомиясы мен физиологиясына кіріспе. Тірек-қимыла аппараты».

Физиология курсыны кіріспе. Физиология медицинаның ғылыми негізі, адамның денсаулық жағдайын жəне жұмысқа қабілеттілігін бағалау. Физиологияны дамытудың қазіргі уақыттағы кезеңдерінің ерекшеліктері. Қозғыш құрылымның қызметтік ерекшеліктері. Физиологияны дамытудың қазіргі уақыттағы кезеңдерінің ерекшеліктері.

Қозғыш құрылымның қызметтік ерекшеліктері. Бұлшықеттердің физиологиялық қасиеттері. Физиологияда қолданылатын зерттеу əдістері. Тітіркенгіштік. Қозғыштық. Нерв талшықтары бойымен қозуды өткізу заңдылықтары. Синапстардың физиологиялық қасиеттері. Қимыл актылардың реттелуінде ОЖЖ әр түрлі бөлімдерінің ролі. Динамометрия. Бұлшықетті жиырылу мен босаңсудың қазіргі уақыттағы теориясы. Каңқалық жəне тегіс бұлшықеттердің құрылымы мен қызметтерінің негізгі айырмашылықтары.
№2 Модуль «Асқорыту жүйесі»

Тағамдық мотивация. Ағзада қоректік заттардың тұрақтылығын қамтамасыз ететін функциялық жүйе. Асқорыту аппаратының функциясы. Асқорыту типтері. Асқорыту реттелуінің негізгі принциптері мен механизмдері. АІЖ әр түрлі бөлімдерінің секреторлы, моторлы және эвакуторлы әрекеті, оның реттелуі. Бауырдың ас қорытудағы ролі. Өт түзілу және өт бөліну. Ішектегі газ және микрофлораның маңызы. Сіңірілу. Асқазанның, жіңішке ішектердің, тоқ ішектің моторлы қызметі. Дефекация.

№3 модуль «Тыныс алу жүйесі. Қан»

Тыныс алу ағзаларына жалпы сипаттама. Мұрын қуысы, мұрын мағындағы қойнаулар. Көмей, кеңірдек, бронхылар: құрылысы, функциясы. Тыныс алудың физиологиясы. Қандағы газдың тұрақтылығын қамтамасыз ететін жүйе.Тыныс алу циклі. Плевра қуысындағы қысым. Сыртқы тыныс алу. Оны зерттеу əдістері. Дем алу мен дем шығару механизмі. Жұтқан, шығарған жəне альвеолалық

ауаның құрамы. Қандағы О₂ және СО₂ газдарының тасымалдануы. Тыныс алудың реттелуі. Физикалық жұмыс кезіндегі, жоғарылаған және төмендеген атмосфералық қысым кезіндегі тыныс алу. Əр түрлі жағдайларда тыныс алудың физиологиялық ерекшеліктері

(жоғары жəне төмен бараметрлік қысым кезінде, физикалық күш). Тыныс алу жүйесінің резервтік мүмкіндіктері. Тыныс алудың қорғаныш рефлекстері. Қанның негізгі қызметтері. Қанды зерттеудің клиникалық тəсілдері. Адам қанының құрамы мен мөлшері, қанның физика- химиялық тұрақтылығы,

оның реттелу механизмі. Эритроциттер. Мөлшері, қызметтері. Гемоглобин. Түстік көрсеткіші, оның клиникалық маңызы. Эритроциттердің тұну жылдамдығы, оған əсер ететін факторлар. Эритроциттер. Гемоглобин. Лейкоциттер. Иммунитет. Тромбоциттер. Гемостаз. Фибринолиз. Қан топтары (АВО жүйе), қан құю ережелері.

Тыныс алу үрдісінің негізгі сатылары. Тыныс алу айналымы. Тыныс алу жолдарының физиологиясы. Дем алу мен дем шығару механизмдері. Спирометрия, спирография, пневмография. Өкпедегі және ұлпадағы газ алмасу.

Қан жүйесі (Г.Ф.Ланг). Қанның құрамы, мөлшері және физико-химиялық қасиеті. Тромбоциттер, саны, қызметтері. Гемостаз. Қанның ұю сатылары. Фибринолиз. Қанныѕ ұюын жылдамдататын жəне баяулататын факторлар. Қан түзілуінің нервтік жəне гуморалдық реттелуі. Қан топтары (АВО жүйесі, резус-сəйкестік). Қан құю ережелері. Қаналмастырушы ерітінділер.
№4 модуль «Жүрек-қантамыр жүйесі»

Жүрек-қантамыр жүйесінің физиологиясы. Жүрек бұлшықетінің физиологиялық қасиеттері. Жүрек циклы және оның фазалық құрылымы. Қанның систолалық және минуттық көлемі, жүрек индексі. Электрокардиография. Жүрек әрекетінің реттелуі. Гемодинамика негізгі заңдылықтары. Тамырлар бойымен қанның және лимфның қозғалысын қамтамасыз ететін факторлар. Қан қысымы оның түрлері. Қан қысымын өлшеу әдістері. Артериалық және веналық пульс. Лимфалық жүйе оның құрылымы мен функциялары. Лимфа түзілу және механизмдері оның реттелуі.

№5 модуль «Несеп-жынысжүйесі»: Бүйрек физиологиясы. Нефрон – бүйректің морфофункционалдық бірлігі. Бүйректегі қан айналым, оның реттелу ерекшеліктері. Соңғы несеп,

оның құрамы. Зəр түзілудің нейрогуморалдық реттелуі, нерв жүйесі мен гормондардың рөлі. Несеп шығарылуының рефлекстік реттелуі. Бүйрек қызметін зерттеудің клиника-физиологиялық тəсілдері.

№6 модуль «Нерв жүйесі. Сезу ағзалары. Эндокриндік жүйе»: ОНЖ мен ВНЖ физиологиясы. ОНЖ қозу мен тежелу. Нейрон ОНЖ құрылымдық-функциялық бірлігі. Рефлекс – ішкі жəне сыртқы ортаның өзгеруіне бейімделу механизмі. Рефлекстердіѕ жіктелуі. ОНЖ қозу заңдылықтары мен ерекшеліктері. ОНЖ тежелу процессі. ОНЖ тежелу. Рефлекстер кординациясының негізі ретінде қозу мен тежелу арасындағы өзара байланыс. Вегетативті нерв жүйесінің физиологиясы. Соматикалық жəне вегетативті нерв жүйесініѕ құрылымдық-функциялық ерекшеліктері. Жұлынның физиологиясы. Жұлын. Организмдегі тірек-қимыл аппаратының жəне вегетативті функциясын реттеуде жұлынныѕ атқаратын ролі. Ми құрылымының физиологиясы. Сопақша ми мен көпір орталықтары, олардың өздігінен реттелу функциясына қатысуы. Ретикулярлы формация. Таламустың функциялық сипаттамасы. Гипоталамус – қыртысасты вегетативті жоғарғы орталық. Мидың қыртысасты ядролары мен қыртыстарының физиологиясы. Мидың үлкен жарты шары қыртыстары. Организмнің жүйелік қызметін қалыптастырудағы ми қыртыстарының рөлі. Жоғары нерв қызметі. Организмнің шартты рефлексті қызметі жəне оның нейрофизиологиялыќ механизмі. Шартты рефлекс адам мен жануардың бар нəрсенің өзгеруіне бейімделуі. Шартты рефлекстің жіктелуі. Шартты

рефлекс пайда болуының физиологиялық механизмі. Тежелу – шартты рефлекстердіѕ қалыптасу механизмі. Ішкі жəне сыртқы тежелу, олардың пайда болу механизмі. Жануарлар мен адамның жоғары нерв жүйесі қызметінің түрлері (И.П.Павлов), олардың жіктелуі, сипаттамасы, оларды анықтау əдістемелері. Ұйқы жəне түс кіру физиологиясы. Қабылдап сезіну ролі. Сергектену. Ұйқы, оның түрлері мен фазалары. Белсенді жəне сергек ұйқы (И.П. Павлов). Жоғары жүйке қызметі туралы

ілімнің маңызы. Ес (жады), оның түрлері жəне механизмі. Невроздар. Эмоциялық күш (эмоциялыќ күйзеліс). Ойлау. Адамдағы абстрактты ойланудың дамуы. Бейнелі жəне вербальдық ойлау. Ес. Сыртқы жəне ортаңғы құлақ. Ішкі құлақ. Дəм жəне иіс сезу ағзалары. Сенсорлы жүйе физиологиясы.

Эндокрин бездерінің физиологиясы. Ішкі сөл шығару бездерінің жалпы физиологиясы. Гормондардың əсер ету механизмі. Эндокрин жүйесінің жергілікті жəне жүйелі өзіндік реттелуі. Ішкі сөл шығару бездерін зерттеу тəсілдері. Гипоталамус-гипофиз жүйесі. Бүйрекүсті безі. Күйзеліс. Түрлері, фаза-

лары, күйзелістің даму механизмі. Эмоциялық күйзеліс. Ішкі секрецияға қатысатын бездердің жеке физиологиясы. Тиреоиты гормондар жəне олардың заттек алмасуы мен энергияны реттеудегі,

организмнің дамуы мен өсуіндегі рөлі. Қалқанша маңы безі жəне олардың кальций мен фосфор гомеостазын реттеудегі ролі. Ұйқы безінің эндокриндік қызметі жəне оның реттелуі. Жыныс бездері.

• 
  Білім бағасының критерийлері мен ережелері. Реферат/презентация бағасының шкаласы.
  

Сапа критериясы	қанағатсыз F 0 балл	Қанағат Д 1 балл	Қанағат Д+ 1,33 балл	Қанағат С- 1,67 балл	Қанағат С 2,0 балл	Қанағат С+ 2,33 балл	Жақсы В- 2,67 балл	Жақсы В 3,0 балл	Жақсы В+ 3,33 балл	Үздік А- 3,67 балл	Үздік А 4 балл
Қойылған мақсатқа және тақырыпқа рефераттың/презентацияның мазмұнының сәйкестілігі	Жұмыс тақырыпқа сәйкес келмейді	Рефераттың мазмұны тақырыбына жартылай сәйкес келеді, қойылған мақсаттарына сәйкес келмейді	Ревераттың мазмұны тақырыбына жартылай және қойылған мақсаттарына сәйкес келмейді	Ревераттың мазмұны тақырыбына толық емес және мақсатына жартылай сәйкес келеді	Ревераттың мазмұны тақырыбына және мақсатына толық сәйкес келмейді	Реферат мұнының тақырыьына және қойылған мақсаттарына біразы сәйкес келеді	Рефераттың маазмұны тақырыбына және қойылған мақсаттарына толық сәйкес келеді	Рефераттың маазмұны тақырыбына және қойылған мақсаттарына сәйкес келеді	Реферат мұнының тақырыьына және қойылған мақсаттарына біразы сәйкес келеді	Реферат мұнының тақырыьына және қойылған мақсаттарына толық сәйкес келеді	Реферат мұнының тақырыьына және қойылған мақсаттарына толық сәйкес келеді
Тақырыптың толық ашылуы және әдебиеттерді толық қолдану	Тақырып ашылмаған	Тақырып жартылай ашылған қолданылған әдебиеттер тақырыпқа сәйкес келмейді	Тақырып жартылай ашылған әдебиеттер аз қолданылған	Тақырып жеткіліксіз ашылған әдебиеттер аз қолданылған	Тақырып жеткіліксіз ашылған негізгі әдебиеттер қолданылған	Тақырып жеткіліксіз ашылған негізгі әдебиеттердің толық қолданылмаған	Тақырып толық ашылмаған толықтырулар қажет етеді, негізгі әдебиеттердің толық қолданылмаған	Тақырып ашылған, бірақ рефераттың кейбір сұрақтары толық ашылуды қажет етеді, негізгі әдебиеттер қолданылған	Тақырып ашылған бірақ кейбір сұрақтары тым толық талқыланған, негізгі әдебиеттер қолданылған	Тақырып толық ашылған бірақ кей сұрақтар қазіргі кездегі әдебиеттерді қолдануды қажет етеді	Тақырып толық ашылған қазіргі кездегі әдебиеттер толық қолданылған
Материалды талқылай білу және қысқаша қорытынды жасау	Қорытынды жасалмаған	Материал талқыланбаған, қорытынды жасалмаған	Материал жартылай талқыланған қорытынды жасалмаған	Материал жартылай талқыланған қорытынды жасалмаған	Материал жартылай талқыланған қорытынды мазмұнға сәйкес келмейді	Материал талқыланған бірақ қорытынды толық және нақты емес	Материал талқыланған бірақ толығырақ қорытындылауды қажет етеді	Материал талқыланған бірақ қорытынды ұзақ және нақты емес	Материал талқыланған бірақ қорытынды ұзақ және нақты емес	Материал талқыланған қорытынды нақты	Маттериал талқыланған қорытнды нақты және анық автордың өзіндік пікірі бар
Қойылған тәртіпке рефераттың құрылы мен көрнектілігінің сәйкестілігі	Сәйке келмейді	Көрнекілікке қойылған мақсаттар орындалмаған	Көрнекілікке қойылған негізгі мақсаттар жартылай орындалған,рефераттың құрамы толық емес,текстте сілтеме жоқ	Көрнекілікке қойылған негізгі мақсаттар жартылай орындалған,библеография дұрыс құрылмаған	Көрнекілікке қойылған мақсаттар орындалған бірақ рефераттың кей бөлімдері көрнекілеуіне ескертулер бар	Көрнекілікке қойылған негізгі тәртіптер орындалған	Көрнекілікке қойылған негізгі тәртіптер орындалған	Көрнекілікке қойылған негізгі тәртіптер орындалған	Көрнекілікке қойылған негізгі тәртіптер орындалған бірақ аздаған ескерту бар	Көрнекілікке қойылған негізгі тәртіптер орындалған	Көрнекілікке қойылған негізгі тәртіптер орындалған жоғары сапалы суреттер қолданылған

Семинарлық сабақтар бойынша студенттердің білімін, біліктілігін және дағдысын бағалаудың белгілері

Әріптік жүйе бойынша баға	Бағаның сандық эквиваленті	% мазмұны	Дәстүрлі жүйе бойынша баға	Білімін бағалаудың белгілері
А	4,0	95-100	Үздік	Жауап толық дұрыс, түсінікті. Студент бағдарламада берілген негізгі және қосымша әдебиеттерді терең меңгерген. Күрделі деңгейдегі оқу материалын еш қиындықсыз түсінеді. Пән бойынша негізгі терминдерді сауатты және мағынасына сай қолданады. Алған білімін жайдан күрделі оқу пәндеріне қарай дамыта алады. Тәжірибе жасау (химиялық немесе тағы басқа, пәнге байланысты) дағдылары бар және алынған тәжірибелік мәліметтерді теориялық тұрғыдан дәлелдеп, талдау жасай алады.
А-	3,67	90-94		Жауап толық, дұрыс. Студент оқу бағдарламасының материалдары бойынша жүйелі және терең білім алған, бағдарламада белгіленген негізгі және қосымша әдебиеттерді толық меңгерген. Пәнге сай терминологияны қолдана отырып, материалдың мазмұнын сауатты түсіндіреді, алған білімін медико-биологиялық пәндер бойынша жинаған білімімен байланыстыра алады. Тәжірибе жасау (химиялық немесе тағы басқа, пәнге байланысты) дағдылары бар және алынған тәжірибелік мәліметтерді теориялық тұрғыдан дәлелдеп, талдау жасай алады, тәжірибеден қорытынды шығара алады.
В+	3,33	85-89	Жақсы	Жауап жеткілікті түрде толық. Студент бағдарламалық материалды меңгерген, бағдарламада көрсетілген негізгі әдебиетті жетік біледі, пәнге сай терминологияны дұрыс қолданады, өмір құбылыстарындағы әр түрлі байланыстардың ролі мен мәнін сенімсіз (бірақ дұрыс) түсіндіреді. Жауап барысында бір-екі аса көңіл аудармайтын қате жібереді, бірақ оны өзі түзетеді. Тәжірибе жасау (химиялық немесе тағы басқа, пәнге байланысты) дағдылары бар және алынған тәжірибелік мәліметтерді теориялық тұрғыдан дәлелдеп, талдау жасай алады, тәжірибеден қорытынды шығара алады.
В	3,0	80-84		Жауап толық. Студент бағдарламалық материалды меңгерген, бағдарламада көрсетілген негізгі әдебиетті біледі. Пәндік терминологияның қолданылу бағытын дұрыс түсіндіреді, бірнеше қате жібереді, бірақ оқытушының сауал қоюы арқылы оларды түзетеді. Тәжірибе жасау (химиялық немесе тағы басқа, пәнге байланысты) дағдылары бар және алынған тәжірибелік мәліметтерді теориялық тұрғыдан дәлелдеп, талдау жасай алады, тәжірибеден қорытынды шығара алады.
В-	2,67	75-79		Жауап дұрыс, бірақ жеткілікті толық емес. Студент бағдарламалық материалды меңгерген, бағдарламада көрсетілген негізгі әдебиетті біледі, ұсынылған бағдарламаны біледі, пәндік терминологияны дұрыс қолданады, пәндік терминологияның барысы мен бағытын түсінеді және түсіндіре алады, негізгі механизмдерді түсіндіре алады, бірақ оны ашып айтуда қиындыққа тап болады. Жауап бергенде маңызды емес қателіктер жібереді, бірақ оны оқытушының көмегімен түзетеді. Тәжірибе өткізу дағдалары (химиялық немесе басқа да пәнге байланысты) қалыптасқан. Тәжірибеге сараптама жасау мен оның нәтижелерін рәсімдеуде қиындықтарға тап болады.
С+	2,33	70-74	Қанағаттанарлық	Жауап толық емес, маңызсыз қателіктері бар, оны студент оқытушының сұраққа байланысты сұрақтар қойғанында түзете алады. Одан әрі оқуда қажеттілік тудыратын көлемде негізгі оқу-бағдарламалық білімі бар, бағдарламамен ұсынылған негізгі әдебиеттерді меңгерген. Пәндік терминологияны пайдаланады, негізгі механизмдерді пайдаланады, бірақ кезектілігімен атай алмайды, нақты үлгідегі білімін көрсете алмайды. Тәжірибені өткізудегі (химиялық немесе басқа да пәнге байланысты) негізгі дағдылары қалыптасқан. Тәжірибеге сараптама жасау мен оның нәтижелерін рәсімдеуде қиындықтарға тап болады.
С	2,0	65-69		Жауабы оқу бағдарламасымен қарастырылған білімін көрсете алмайды, маңызды емес және маңызды бірер қателіктері бар, оны студент оқытушының сол жауапқа алып келетін (қосымша) сұрақтар қоюы кезінде түзетеді. Пәндік терминологияны қолдану дағдылары бар, аса қиын механизмдерді анықтауда қиындықтарға тап болады. Тәжірибені өткізудегі (химиялық немесе басқа да пәнге байланысты) негізгі дағдылары қалыптасқан, тәжірибеге сараптама жасау мен оның нәтижелерін рәсімдеуде қиындықтарға тап болады.
С-	1,67	60-64		Бағдарламалық оқу материалын толық айтпайды. Студент маңызды емес және маңызды қателіктер жіберген, оларды оқытушының көмегімен түзете алады. Пәндік терминологияны дұрыс пайдалана алады, негізгі механизмдерді анықтауда қателіктерге тап болады, формулалар және т.б. жазуда қателер жібереді. Өз білімін басқа ұқсас пәндермен үйлестіре алмайды, байланыс таппайды. Тәжірибені өткізудегі (химиялық немесе басқа да пәнге байланысты) негізгі дағдылары қалыптасқан, тәжірибеге сараптама жасау мен оның нәтижелерін рәсімдеуде қиындықтарға тап болады.
Д+	1,33	55-59		Жауап толық емес, нақтылықтар аз. Маңызды және маңызды емес қателіктер бар. Кейбір жағдайларда студент пәндік терминологияны пайдаланады, бірақ механизмдерге жауап беруде қындықтарға тап болады, байланыстыра алмайды, пән бойынша негізгі түсініктер мен терминдерге анықтама бере алмайды. Тәжірибені өткізудегі (химиялық немесе басқа да пәнге байланысты) негізгі дағдылары қалыптасқан, тәжірибеге сараптама жасау мен оның нәтижелерін рәсімдеуде қиындықтарға тап болады.
Д	1,0	50-54		Оқытушының қосымша сұрақтар қойғанының өзінде көптеген қателіктері бар жауап. Маңызды қателіктер: терминологияны дұрыс пайдалана алмайды, түсініктер мен терминдерге анықтаманы бере алмайды, негізгі заңдар, ережелердің орналасуын білмейді, түрлерге бөле алмайды. Негізгі үрдістер, механизмдердің мағынасын түсінбейді, материалды түсіндіруде пәндік терминологияны пайдалана алмайды, күрделі қателіктер жасайды. Тәжірибе өткізудің дағдыларын толық меңгермеген, тәжірибеге сараптама жасау мен оның нәтижелерін рәсімдеуде қиындықтарға тап болады.
F	0	0-49	Қанағаттанарлықсыз	Студенттің жауаптан немесе жауап беруден бас тартуы, студент оқу бағдарламасы бойынша білімінің толықтай жоқтығын көрсетеді. Бірде бір тапсырма/тәжірибе орындалмаған, немесе тапсырма/тәжірибе/ зертханалық жұмыс дұрыс орындалмаған.

Пән бойынша интегралды бағаны дайындау және рейтингті санау әдісі ҚММУ-де 2010-2011 оқу жылында бекітілген рейтингтік жүйесіне сәйкес толтырылады («студенттердің үлгерімін бағалаудың рейтингтік жүйесі туралы ереже» Қарағанды, 2010. қараңыз).
<предыдущая страница