Әдістемелік ұсыныстар мен нұсқаулардың; әдістемелік ұсыныстардың; әдістемелік нұсқаулардың титул парағы

Нысан

ПМУ ҰС Н 7.18.3/40

Қазақстан Республикасының білім және ғылым министрлігі

С.Торайғыров атындағы Павлодар мемлекеттік университеті

Есеп және аудит кафедрасы

«Туризмдегі бухгалтерлік есеп» пәні бойынша

5В090200 «Туризм»

мамандығының студенттеріне арналған

пәнді оқытудың

ӘДІСТЕМЕЛІК ҰСЫНЫСТАРЫ МЕН НҰСҚАУЛЫҚТАРЫ

Павлодар

Әдістемелік ұсыныстар мен нұсқауларды; әдістемелік ұсыныстарды; әдістемелік нұсқауларды бекіту парағы

Нысан

ПМУ ҰС Н 7.18.3/41

	БЕКІТЕМІН
	ОЖ проректоры
	___________Н.Э. Пфейфер 20_ ж «____»_____________

Құрастырушы: аға оқытушы Темирова Г. Г.

Есеп және аудит кафедрасы
«Туризмдегі бухгалтерлік есеп» пәні бойынша

5В090200 «Туризм» мамандығының студенттеріне арналған

пәнді оқытудың

әдістемелік ұсыныстар мен нұсқаулар

20___ж. «__» __________ кафедраның мәжiлiсiнде ұсынылған №_____хаттамасы

Кафедраның отырысында ұсынылды

20__ж. «___»______________,№__ хаттама

Кафедра меңгерушісі _____________ Мусина А. Ж. 20__ж. «____» ________

Қаржы-экономика факультетінің ОӘК мақұлданды

20__ж. «___»______________, №____ хаттама

ОӘК төрағасы _______________ Темиргалиева А. Б. 20__ж. «____» ________

МАҚҰЛДАНДЫ:

ЖжӘҚБ бастығы _____________ А. А. Варакута 20__ж. «____» ________
Университеттің оқу-әдістемелік кеңесімен мақұлданды

20__ж. «___»______________ №____ хаттама

ПӘННІҢ ТАҚЫРЫПТЫҚ ЖОСПАРЫ
№	Тақырыптардың атауы	Сағаттар саны
№	Тақырыптардың атауы	Дәріс	Тәж.	СӨЖ
1	2	3	4	5
Негізгі бөлім
1	Бухалтерлік есеп пәні және әдістері	2	1	6
2	Бухалтерлік баланс	2	1	6
3	Бухгалтерлік шоттар және екі жақты жазу	2	1	6
4	Шаруашылық операцияларды бухалтерлік есеп шоттардында тіркеу	2	1	6
5	Бухгалтерлік есепті ұйымдастыру	2	1	6
6	Негізгі құралдар мен материалдық емес активтер есебі	2	1	6
7	(ТМҚ) товары-материалдық қордың қолда бары мен қозғалысын есептеу	2	1	6
8	Дебиторлық қағаз және басқа активтерді есепке алу	2	1	6
9	Ақша қаражаттарын есепке алу	2	1	6
10	Міндеттемелер мен басқа кредиторлық қағаздарды есепке алу	2	1	6
11	Табыста мен шығындарды есепке алу	2	1	6
Туризм саласындағы кәсіпорындарда есепті ұйымдастыру ерекшелектері
12	Туристік кәсіпорындардағы шығындар есебі	2	1	6
13	Туристік кәсіпорындардағы табыстар есебі	2	1	6
14	Туризмдегі жарнама: ерекшеліктері және есебі	2	1	6
15	Туристік кәсіпорындардағы салық салу ерекшеліктері	2	1	6
ЖИНАҒЫ		30	15	90

Тақырып 1 Бухалтерлік есеп пәні және әдістері

Бухгалтерлік есептің пайда болуының тарихи аспектісі. Бухгалтерлік есептің анықтамасы және оның міндеті. Бухгалтерлік ақпарат және басқару шешімдерін қабылдау. Бухгалтерлік есептің анықтамасы және міндеттері. Бухгалтерлік есептің пәні. Бухгалтерлік есептің әдістері және оның элементтері. Бухгалтерлік есептің заң жөніндегі реттелуі.

Бухгалтерлік есеп дегеніміз нақты бір шаруашылық іс-әрекет жүргізетін субъект туралы қаржылық ақпаратты жинап, өндеп, пайдаланушыларға беретін жүйе.

Шаруашылық іс-әрекет жүргізетін субъект – бұл мақсаттардың орындалуына бірігіп жұмыс істейтін адамдар тобынан тұратын ұйым.

Алдарына қойған мақсаттарға жетуге ұйым материалды және еңбек ресурстарын, әр түрлі қызметтер, ғимараттар мен жабдықты пайдаланады. Осы ресурстардың мөлшері туралы ақпарат тиімді жұмыс үшін ұйым қызметкерлеріне, сондай-ақ ұйымның іс-әрекетің бағалау үшін сыртқы пайдаланушыларға да қажет. Осындай ақпаратты бухгалтерлік есеп жүйесі қамтамасыз етеді. Сондай-ақ, бухгалтерлік есеп шаруашылық іс-әрекеті мен шешім қабылдайтын тұлғалардың арасындағы байланыс бұыны.

Яғни, бухгалтерлік есеп: болашақта пайдалану мақсаттары мен кәсіпорын іс-әрекеті турралы мәліметтерді тіркеу арқылы шаруашылық іс-әрекетті өлшеу; мәліметтерді өндейді, қажетті сәтке шейін сақтап, пайдалы ақпаратқа айналдыру; есеп беру арқылы шешім қабылдайтын тұлғаларрға береді.

Бухгалтерлік ақпарат пайдаланушылары келесідей бөлінеді.

Бірінші топ топ – ішкі пайдаланушылар (әкімшілік, меншік иесі, директорлар Кеңесі, менеджердер, кәсіпорындардың басшылары т.б.).

Екінші топ – тікелей қаржылық мүддесі бар сыртқы пайдаланушылар (инвесторлар, несиеберушілер).

Үшінші топ – тікелей емес қаржылық мүддесі бар сыртқы пайдаланушылар (салық органдары, реттеуші органдар т.б.).

Әдістемелік ұсыныстар.

Бұл тақырып бойынша студентерге келесі сұрақтарға назар салу керек:

Ғылым ретіндегі бухалтелік есептің пайда болуының және қалыптасуы тарихи аспектісі.
Басқару жүйесіндегі бухгалтердік есеп.
Бухгалтерлік ақпарат және басқару шешімдерін қабылдау. Бухгалтерлік есептің пәні, әдісі және міндеті.
Экономиканың ақпараттық көздері және оны пайдаланушы ретіндегі қаржылық есеп беруі.

Әдебиет

1. Кеулімжаев Қ.К., Құдайбергенов Н.А., Бухгалтерлік есеп теориясы және негіздері. – оқулық - Алматы: Экономика,2006.

2. Сейдахметова Ф.С. Қазіргі замандағы бухгалтерлік есеп – Алматы: Lem, 2001.

3. Радостовец В.В., Шмидт О.Ю. Кәсіпорында бухгалтерлік есеп. – Алматы: Центраудит––Казахстан, 2002. – 620 с.

Тақырып 2 Бухалтерлік баланс

Бухгалтерлік баланстың ролі мен мағынасы. Бухгалтерлік баланстың төрлері. Бухгалтерлік баланстың құрылымы мен мазмұны. Негізгі бухгалтерлік теңдеу. Бухгалтерлік балансқа деген екі көзқарас. Шаруашылық операцияларының бухгалтерлік балансқа әсері.

Есеп тұжырымдамаларын айта отырып, ережелер мен ұсыныстарды анықтайтын және барлық салардың, қызмет түрлерінің және ұйымдық-құқықтық формаларының субъектілерімен есепті енгізу қалыптасатын есептік жүйені құрудың негізі. Басқа сөзбен айтқанда, тұжырымдама – бұл есеп қағидаларын өңдеудің логикалық болжауы. Нақты өзара байланысты түсіндіре отырып, тұжырымдамалар экономикалық реалийлердің өзгеруіне байланысты түзетулерге ұшырауы мүмкін, сондықтан бір рет және әрқашанда берліген болып табылады. Сонымен әрбір түзету бухгалтерлік есеп және есептілік жүйесі туралы жалпы көрініске негізденеді, яғни оның негізіне салынған тұжырымдамаларға. Өңделмеген стандарттар бойынша жаңа бағыттардың, операциялардың жаңа типтерінің пайда болуы өзімен субъективті негізін тартады – жеке ойлауға немесе құрастырушыларды бағалауға тәуелді болуы мүмкін. Сондықтан да сондай ойлаулар мен бағалаулар есептік берілгендер көрінісінің қалыптасқан қағидаларында құрылады.

Қағида (латын тілінен prinzipium) бастауын немесе негізін, яғни одан шығатын барлық келесі бекітулерді алдын ала анықтайтын қандай да бір теорияның, ғылымның, дүниетанымның шығыс жағдайын білдіреді. Әрбір ғылым негіз салатын қағидаларда негізденсе, онда бухгалтерлік есеп ерекше бола алмайды.

Есеп қағидалары есептік процес және есептілікті құруды енгізу негізінде жатады. Сонымен американдық ғалымдар әдебиеттеріне шолу куәландырады, қағидалар – бұл бухгалтерлік есептің бөлшектенген практикалық ережелерінің кең ортасы. Ұлыбританияда бөлшектенген ережелерді практика, саясат немесе негіздер деп атайды, ал өте кең түсінікте тұжырымдамалар (латын тілінен conceptio - көзқарастар жүйесі, құбылыстар, процестердің сол немесе басқа ұғымдары, сонымен қатар ойды жүргізетін біріңғай нақты ойлау) деп аталады.

Бухгалтерлік баланс ақшалай бағалауда көрсетілген әрі белгілі бір мерзімге құрылған шаруашылық құралдарының құрамы мен орналастырылуы және олардың құрылу қөздері бойынша экономикалық топстатыру және жалпылама қорыту тәсілі.

Баланс өзінің құрылуы бойынша актив пен пассивтен тұратын екі жақты кесте болып табылады.

Баланстың оң жағы пассив деп аталады, сол жағы актив.

Әдістемелік ұсыныстар.

Бұл тақырып бойынша студентерге келесі сұрақтарға назар салу керек:

Бухгалтерлiк баланстың мазмұны мен маңызы.
Бухгалтерлiк баланс және қаржылық есептiлiктердiң ашылып көрсетiлуi.
Баланстың құрылымы және құpaмы.
Шаруашылық операцияларының әcepiнен баланстaғы болатын өзгерiстер және олардың сипаттамасы.

Әдебиет

Кеулімжаев Қ.К., Құдайбергенов Н.А., Бухгалтерлік есеп теориясы және негіздері. – оқулық - Алматы: Экономика,2006.

Сейдахметова Ф.С. Қазіргі замандағы бухгалтерлік есеп – Алматы: Lem, 2001.

Радостовец В.В., Шмидт О.Ю. Кәсіпорында бухгалтерлік есеп. – Алматы: Центраудит––Казахстан, 2002. – 620 с.

Тақырып 3 Бухалтерлік есеп шоттары

Бухгалтерлік шоттар жайлы төсінік. Бухгалтерлік шоттардың құрылысы мен мазмұны. Активті және пассивті шоттар. Бухгалтерлік есеп шоттарының экономикалық мазмұны бойынша, құрылымы мен атқаратын қызметі бойынша жіктелуі (негізгі, реттеуші, калькуляциялық, қаржылық нәтижелік, баланс сыртындағы және т.б.). Шаруашылық субъектілерінің қаржы — шаруашылық қызметінің Үлгі шоттар жоспары.

Қаржылық есептіліктің элементтері активтер, міндеттемелер, меншік капиталы, субъектің табыстары мен шығыстары болып табылады. Активтер – бұл мүлік, құндылық бағалары бар субъектің мүліктік және жеке мүліктік емес құқықтары мен игіліктері. Міндеттемелер – бұл бір тұлғаның (қарыз алушының) екінші тұлға (кредитор) пайдасына нақты әрекет (мүлікті беру, жұмысты орындау және т.б.) жасау, ал кредитор қарыз алушыдан оның міндеттемелерін орындауын талап етуге құқылы.

Меншік капитал оның міндеттемелерін есептегеннен кейін шаруашылық етуші субъекттің активтерін құрастырады.

Табыстар – бұл есептік кезеңдегі активтердің өсуі немесе міндеттемелердің төмендеуі, ал шығыстар, керісінше, - есептік кезеңдегі активтердің төмендеуі немесе міндеттемелердің өсуі. Табыстар мен шығыстар көрсеткіштерді өлшеумен байланысты бухгалтерлік есеп элементтерімен шығады. Табыстар мен шығыстар сәйкестік қағидасы бойынша есептеледі, яғни бір келісімдермен шақырылғандар бір уақытта белгіленеді.

Активтер айналымнан тыс: негізгі құралдар, материалды емес активтер, ұзақ мерзімді инвестициялар және т.б.; және ағымдағы: ақша құралдары мен олардың эквиваленттері, қаржылық инвестициялар, дебиторлық қарыздар, тауарлы-материалдық запастар болып бөлінеді. Міндеттемелер ұзақ мерзімді – банктен тыс ұйымдардағы кредит және қысқа мерзімді – салықтар бойынша бюджет алдындағы, бюджеттік емес ұйымдар алдындағы, жеткізілген тауарлар, жұмыстар мен қызметтер үшін жабдықтаушылар алдындағы, еңбекті төлеу бойынша жұмысшылар алдындағы және т.б. кредиторлық қарыздар.

Меншік капиталы өзіне жарғылық капиталын, алып тасталған капиталын, қосымша төленген және қосымша төленбеген капиталын, өткен жылдардағы және есептік кезеңдегі резервті капитал және бөлінбеген табыс (жабылмаған шығын).

Бухгалтерлік есеп шоттары, құрылымы мен мазмұны және жіктелуі. Екі жақты жазу жүйесі. Жай және күрделі бухгалтерлік жазбалар. Бухгалтерік есеп шоттарының жұмыс жоспары, негізгі тарауларының қысқа сипаттамасы және ұйымдастырылуы

Активті шоттарында (латын тілінен - қызметтік) кәсіпорын активтері, яғни табыс әкелуге бейімді құралдар туралы ақпарат көрінеді. Пассивті шоттарында (латын тілінен – қызметтік емес) меншік капиталы мен міндеттемелер көрсетілген. Шоттың екі жағы бар. Шоттың сол жағын дебет, ал оң – кредит деп атайды. Активті шоттарда дебет өсуді, кредит – төмендеуді білдіреді, ал пасивттікте – керісінше. Дебет немес кредит шоты бойынша бөлінетін сомалар қорытындысы – бұл айналым, ал шот бойынша соңғы қалдық – сальдо. Активтік шот бойынша сальдо дебет бойынша көрінетін бастапқы қалдық сияқты анықталады. Шот дебеттік айналымда қосылады және шот бойынша кредиттікте есептеледі. Ай соңына сальдо активтік шот бойынша дебетке жазылады. Кредиттік шот сальдосы кредит бойынша көрсетеді. Бухгалтерлік шоттағы шаруашылық операцияларының көрінісі екі жазба көмегімен жүзеге асырылады.

Әдістемелік ұсыныстар.

Бұл тақырып бойынша студентерге келесі сұрақтарға назар салу керек:

Бухгалтерлiк шоттардың мәні мен маңызы.
Шаруашылық операцияларын шоттарға жазу тәртiбi.
Шоттар сызбасы.
Шоттардың дебетi мен кредитi туралы түciнік.

Әдебиет

2. Сейдахметова Ф.С. Қазіргі замандағы бухгалтерлік есеп – Алматы: Lem, 2001.

3. Радостовец В.В., Шмидт О.Ю. Кәсіпорында бухгалтерлік есеп. – Алматы: Центраудит––Казахстан, 2002. – 620 с.

Тақырып 4 Шаруашылық операцияларды бухалтерлік есеп шоттардында тіркеу

Екі жақты жазу жөйесі. Шоттар корреспонденциясы. Жай және көрделі шоттар корреспонденциясы. Топтамалық (синтетикалық) және талдамалық (аналитикалық) шоттар мен олардың өзара байланысы. Талдамалық (аналитикалық) және топтамалық (синтетикалық) есеп. Айналым ведомосттері, олардың мәні мен оларды құру, толтыру тәртібі. Есептік цикл. Шаруашылық операцияларын өлшемдеу сөрақтары (бағасы, жіктелуі). Шаруашылық операцияларын тіркеу мен талдау және олардың бухгалтер есеп шоттарында көрсетілуі. (Шаруашылық операцияларын тіркеу журналы). Журналдағы бухгалтерлік жазуларды бас кітаптың шоттарына көшіру.

Әдістемелік ұсыныстар.

Бұл тақырып бойынша студентерге келесі сұрақтарға назар салу керек:

Бухгалтерлiк шоттардың мәні мен маңызы.
Шаруашылық операцияларын шоттарға жазу тәртiбi.
Шоттар сызбасы.
Шоттардың дебетi мен кредитi туралы түciнік.

Әдебиет

2. Сейдахметова Ф.С. Қазіргі замандағы бухгалтерлік есеп – Алматы: Lem, 2001.

3. Радостовец В.В., Шмидт О.Ю. Кәсіпорында бухгалтерлік есеп. – Алматы: Центраудит––Казахстан, 2002. – 620 с.

Тақырып 5 Бухгалтерлік есепті ұйымдастыру

Бухгалттерлік құжаттар олардың атқаратың қызметі мен жіктелуі. Есеп регистрлері. Бухгалтерлік есепке енгізу формалары. Бухгалтерлік жазулардағы қателерді түзету тәсілдері. Түгендеу. Есеп саясаты.

Қәсіпорынның есеп саясаты сол кәсіпорында қолданылатын бухгалтерлік есеп жүйесінің тұтастығын және оны құраушы әдістемелік, техникалық, ұйымдастырушылық жақтардың барлығын қамтиді.

Пайдаланушылардың кәсіпорынның қаржы есептілігін қандай да бір уақыт аралғында оның қаржы жағдайының үрдістерін, қызметінің нәтижелері мен ақша қаражаттарының қозғалысын анықтау үшін мүмкіндігі болуға тиіс. Сөйтіп, әрбір кезеңде әдетте сол бір есеп саясаты қабылданады. Есеп саясаты, егер бұл заңға сәйкес немесе есеп стандарттарын белгілейтін органдарда талап етілетін жағдайда, немесе осы өзгеріс кәсіпорынның қаржы есептілігінде оқиғаларды немесе операцияларды неғұрлым дұрыс көрсетуге әкеп соқтырған кезде өзгеруге тиіс. Қаржы есептілігінде оқиғаларды немесе операцияларды неғұрлым дұрыс беру жаңа есеп саясатын қолдану кәсіпорынның қаржы жағдайы, қызметтің немесе ақша қозғалысының нәтижелері туралы неғұрлым орынды немесе неғұрлым сенімді хабарлама беруге жеткізген кезде болады.

Мына әрекеттер есеп саясатындағы өзгерістер болып табылмайды: өзінің мәні жағынан бұрын болған оқиғалардан немесе операциялардан өзгеше оқиғалар немесе операциялар үшін есеп саясатын қабылдау; бұрын болмаған немесе елеулі емес оқиғалар немесе операциялар үшін жаңа есеп саясатын қабылдау.

Әдістемелік ұсыныстар.

Бұл тақырып бойынша студентерге келесі сұрақтарға назар салу керек:

Бухгалтерлiк есептеу циклiнiң негiзгi сатылары.
Есептеу мәлiметтерiнiң қайнар көздерi, бухгалтерлiк құжаттар, олардың есептегi ролi мен маңызы.
Құжаттарды дайындап толтыруга қойылатын талаптар.
Құжаттардың реквизиттерi және олардың жiктелуi.
Есеп регистрлары және олардың маңызы.

Әдебиет

2. Сейдахметова Ф.С. Қазіргі замандағы бухгалтерлік есеп – Алматы: Lem, 2001.

3. Радостовец В.В., Шмидт О.Ю. Кәсіпорында бухгалтерлік есеп. – Алматы: Центраудит––Казахстан, 2002. – 620 с.

следующая страница>