Әдістемелік ұсыныстарға және нұсқауларға, әдістемелік ұсыныстарға, әдістемелік нұсқауларға арналған титул парағы

Нысан

ПМУ ҰС Н 7.18.3/40

Қазақстан Республикасының Білім және ғылым министрлігі

С.Торайғыров атындағы Павлодар мемлекеттік университеті
Машина жасау және стандарттау кафедрасы

6M075000 – Метрология мамандығының магистранттарына арналған

Өндірістерді метрологиялық қамтамасыз ету пәнін оқу үшін арналған

ӘДІСТЕМЕЛІК ҰСЫНЫСТАР

Павлодар

Әдістемелік ұсыныстарды және нұсқауларды, әдістемелік ұсыныстарды, әдістемелік нұсқауларды бекіту парағы

Нысан

ПМУ ҰС Н 7.18.3/41

БЕКІТЕМІН

ОІ жөніндегі проректор

_________ Пфейфер Н.Э.

2012 ж. «___»________

Құрастырушы __________ аға оқытушы, магистр Искакова Д. А.

Машина жасау және стандарттау кафедрасы
6M075000 – Метрология мамандығының магистранттарына арналған

Өндірістерді метрологиялық қамтамасыз ету пәнін оқу үшін арналған

Әдістемелік ұсыныстар

201 ж. «___»______ кафедра отырысында ұсынылған № _______ хаттама

Кафедра меңгерушісі ______________ Ықсан Ж. М.

(қолы)
Металлургия, машина жасау және көлік факультетінің оқу-әдістемелік кеңесімен құпталған 2012 ж. «__» __________ № ____ хаттама

ОӘК төрағасы ____________ Ахметов Ж. Е. «___»________2012 ж.

(қолы) (күні)

ҚҰПТАЛҒАН:

ОӘБ бастығы _________ Варакута А.А. «___»__________ 2012ж.

(қолы) (күні)
Университет оқу-әдістемелік кеңесімен құпталған

«___» ______________ 2012ж. № _____ хаттама.

Пәннің тақырыптары мазмұны

1 – тақырып. Кіріспе

Пәннің мақсаты мен міндеттері және мазмұны. Курстың себептері мен анықтамалары. Өндірістің тиімділігін арттыруда және өнім сапасын басқаруда метрологиялық қамтамасыз етудің мәні. Өнімнің өмірлік циклінің кезеңдерін метрологиялық қамтамасыз ету – «сапа ілмектері». [1, 15-27]

2 – тақырып. Метрологиялық қамтамасыз ету міндеттері

Метрологиялық қамтамасыз етудің негізгі міндеттері. Мамандар өнімнің өмірлік циклінің кезеңдерінде шешетін, метрологиялық қамтамасыз ету міндеттері. Өндірісті дайындауды метрологиялық қамтамасыз ету. [2, 20-37]

3 – тақырып. Метрологиялық қамтамасыз ету негіздері

Метрологиялық қамтамасыз етудің ғылыми негіздері. Метрологиялық қамтамасыз етудің ұйымдастырушы негізі. Метрологиялық қамтамасыз етудің техникалық негізі. Метрологиялық қамтамасыз етудің нормативтік-құқықтық негізі. [1, 18-27, 3, 4]

4 – тақырып. Нормативтік құжаттар. Метрологиялық қызметтер қызметінің бағыттары

МӨЖ (мемлекеттік өлшеу жүйесі) нормативтік құжаттары - өндірісті метрологиялық қамтамасыз етудің заңды негізі. Метрологиялық қызметтер. Кәсіпорындардың, ұйымдардың, мекемелердің жекe «Метрология» РМК метрологиялық қызметтері қызметінің негізі бағыттары. ҚР Мемстандарты. Стандарттардың, техникалық шарттардың, метрологиялық ережелер мен нормалар талаптарының сақтаулуын мемлекеттік қадағалау жүзіге асыру тәртібі (РД 50 ҚР 5-94). [2, 48-59]

5 – тақырып. Өнімнің өмірлік циклінің сатыларын қамтамасыз ететін кәсіпорындарды метрологиялық қамтамасыз ету (МҚЕ) жағдайын талдау

Өнім өңдіруді және оны шығаруды технологиялық дайындау сатысында МҚЕ талдау. Бақылау, сынау жүргізу, орау және сақтау сатыларында МҚЕ талдау. Пайдалану, техникалық қызмет көрсету және жөндеу сатыларында МҚЕ талдау. Өлшеудің стандарттық емес құралдарын метьрологиялық аттестациялау. [4, 100-115, 5]

6 – тақырып. Өлшеу құралдарын метрологиялық қадағалау және мемлекеттік сынау

Өлшеуді, өлшеу құралдарының күйін және қолданылуын метрологиялық қадағалау. Өлшеу құралдарын тексеру жүргізуді ұйымдастыру және тәртібі. Өлшеу құралдарын тексеру тәсілдері. Өлшеу құралдарын тексеру, калибрлеу, реттеу және градуирлеу туралы ұғым. Тексеру сұлбалары. Өлшеу құралдарын мемлекеттік сынау. Мемлекеттік қабылдап және бақылап сынау. [2, 35-57]

7 – тақырып. Техникалық құжаттаманы метрологиялық сараптау (МС) және метрологиялық өңдеу (МӨ)

Техникалық құжаттаманы метрологиялық сараптау және метрологиялық өңдеу туралы ұғым. МС және МӨ жататын өлшеу құралдарына конструкторлық құжаттама. [5, 6]

8 – тақырып. Техникалық құжаттаманы метрологиялық бақылау

Ұйымдастыру және жүргізу тәртібі. Конструкторлық құжаттаманы метрологиялық бақылау. Технологиялық құжаттаманы метрологиялық бақылау. Пайдалану құжаттамасын метрологиялық бақылау. Бақылау нәтижелерін ресімдеу. Метрологиялық бақылау жүргізетін тұлғалардың міндеттері мен құқықтары. [2, 47-64, 5, 6].

Тәжірибелік сабақтардың тізімі

Технологиялық әбзелдің, күштердің, бүйымның бекітілуі сипаты, металкескіне аспаптар, технологиялық жабдықтың әсері, бұйым өңдеу сапасына қатысты технологиялық негіздерінің қателіктері МЖ өндірісіне қателіктердың мұралығын магистранттарға үйрету тәжірибелік сабақтың мақсаты болып табылады.

№1 Тәжірибелік жұмыс (2 дәріс). Өлшеу құралдардың метрологиялық аттестацияның жүргізу тәртібі

№2 Тәжірибелік жұмыс (4 дәріс). Өлшеу құралдардың жөңдеу, тексеру, өңдіру бойынша лицензиалау қызметінің тәртібі

Магистранттардың өзара жұмысының мазмұны

Мақсаты – негізгі және қосымша әдебиеттерді бақылау және өлшеу әдістері мен құралдары бойынша, жеке ережелерді және техникалық құжаттарды оқып білу, тәжірибелік сабақтарға және емтиханға дайындалған кезінде қажеттілігі бар

МӨЖ түрлерінің тізімі

Магистранттардың өзіндік жұмысының мақсаты – курстың жеке тақырыптарың терең окып білу, дәріс және тәжірибелік сабақтарына дайындалу, межелік бақылауларға және емтиханға дайындалу. Курстың теориялық тақырыптары оқылғаннан кейін, тақырыптар бойынша сұрастыру жүргізіледі.

№	МӨЖ түрі	Есеп беру түрі	Бақылау түрі	Сағат көлемі
1	Дәріс сабақтарына дайындалу	Дәріс жазбасы	Оқу үрдісіне қатысу	15
2	Тәжірибелік сабақтарына дайындалу	Есептер	Сабаққа қатысуы	15
3	Тәжірибелік сабақтарына бойынша есеп беруі және оларды қорғауы	Есептер, сызбалар	Тәжірибелік жұмыстарды қорғауы	10
4	Аудитория сабағының мазмұнына кірмеген материалды игеру	СӨЖ жазбасы	СӨЖ тақырып бойынша сұрауы	20
5	Өзіндік жұмыстарды дайындалуы	СӨЖ жазбасы, сызбалар	Өзіндік жұмыстарды қорғауы	20
6	Бақылау шараларына дайындық		АБ 1, АБ 2 тестілеу	100
	Барлығы			180

4.4.2 Магистранттардың өздігінен оқуына бөлінген тақырыптардың тізімі:

Тақырып 1. Трибологиялық сенімділік қамтамысыздандыру түсініктері мен әдстері. [1, 10-29]

Тақырып 2. Майлықтар. Пластикалық майлау материалдары. Қатты майлау жабындары. Тағайындалуы. Классификациясы. Құрамы. Қолданылуы. [1, 31-38, 47-57]

Тақырып 3. Антифрикциялық материалдары. Полимерлі антифрикционды материалдары. Өзін-өзі майлау антифрикционды материалдары. Фрикционды материалдары. Тағайындалуы. Классификациясы. Құрамы. Қолданылуы. Қолдану аймағы. [2, 15-38, 3, 28-41]

Тақырып 4. Сыртқы қабатты біріктіру әдістері. Тозуға төзімділік жабындары. Сырттқы қабатты біріктендіру химиялық әдістері. [3, 12-47]

Тақырып 5. Технологиялық мұралықтың түсінігі. МЖ өндірісіндегі бұйым сапасын камтамасыздандыру мәселелерін шешу оның орны б.т. Жинақтау кездегі механикалық өндеу қателіктерінің мұралығы және жарамды тетіктердің түзілімдерін жинақтау сапасының мұралығы. [1, 45-48, 5, 45-81]

Тақырып 6. Технологиялық мұралықты оқып білу үшін жүйелік әдістеме керек. Жүйенің құрылымы. Граф теориясы тәсілдерімен тахналогиялық мұраның үрдісін ұсыну. [1, 48-51, 4, 5]

Тақырып 7. Мұралық мәселелерді тасымалдаушылар ретінде дайындама сыртқы қабаттың жағдайы және материал. Олардың дәлдікке ықпал еті. Өндеулер. Көлік тетіктерін өндеу кезінде теориялық опереәиялардың мұралыққа ықпал етуі. [2, 40-54]

Тақырып 8. Технологиялық мұралық заңдылықтары. Әрекеттен кейінгі эффект жайындағы тісінік. Тетіктердің конструктивтік пішіндердің дәлдәкке ықпалы. Тетіктерді өндеу кезінде конструктивті пішіндердің мұралығы. [3, 102-120, 5, 6]

Әдебиет тізімі

Негізгі

Жанзаков М. М. Стандарттау:[Оқулық] / М. М. Жанзақов, К. А. Мырзабек. – Қызылорда : Тұмар, 2007. – 219 б.
Өзара ауыстырымдылық, стандарттау, сертификаттау негiздерi және техникалық өлшеу. Сапа менеджментi / М. Самсаев [және т. б.]. – Алматы : Бастау, 2008. – 261 б.
Орысша-қазақша түсіндірме сөздік: Метрология, стандарт. Павлодар, 2007.

Қосымша

Сертификаттану: Оқулық / Сағ∙адиев К., Смағулов А., Барағбаев Б., Қалиев Ё. – Алматы : РБК, 2000. – 211 б.
Техникалық реттеу туралы: ҚР Заңы – Астана, 2004.
Өлшеу бірлігін қамтамасыз ету туралы: ҚР Заңы – Алматы, 2000.