ҚАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫ ҒЫЛЫМ ЖӘНЕ БІЛІМ МИНИСТІРЛІГІ

С. АМАНЖОЛОВ АТЫНДАҒЫ ШЫҒЫС ҚАЗАҚСТАН МЕМЛЕКЕТТІК УНИВЕРСИТЕТІ

Экология және жаратылыстану ғылымдарының факультеті

География кафедрасы

050116 География мамандығы үшін
Экономикалық және әлеуметік географияға

кіріспе пәні бойынша


ОҚУ-ӘДІСТЕМЕЛІК КЕШЕН

Өскемен, 2005

Құрастырған ОӘК география Жумаканов А. Е. Кафедра отырысында талқыланды Хаттама №

ОӘК Экология және жаратылыстану ғылымдарының

факультетінің әдістемелік кеңесінің отырысында бекітілген
Оқу-әдістемелік кешеннің аннотациясы Оқу-әдістемелік кешені 050116 мамндық алушы студеннтерге арналған Оқу-әдістемелік кешенінде экономикалық география

курсының тақырыптық жоспары беріледі және студенттер үшін пайдаланатын әдебиеттер, емтихан сұрақтары ұсынылды.

Оқу-әдістемелік кешені студенттердің экономикалық география курсын меңгеруге бағыт-бағдар береді.

050116 мамандықтар бойынша студенттер үшін экономикалық география курсының оқу-әдістемелік кешені (Құрастырған: Жумаканов А. Е. -Өскемен: ШҚМУ баспасы, 2005) С.Аманжолов атындағы Шығыс Қазақстан мемелекеттік университеті, 2005

1. ПӘННІҢ ОҚУ БАҒДАРЛАМАСЫ.

1. Жалпы мәліметтер

1.1.Пәннің атыуы Экономикалық-

әлеуметтік географияға

кіріспе

1.2. Кафедра География

1.3. Оқутышының аты, жөні Жумаканов Айдос

Ертаргынович

1.4.Байланыс телефоны 52-09-52

1.5.Жүргізілу орны сабақ кестесіне сәйкес

1. 6. Кредит саны 1

1. 7. Оқу жоспарының көшірмесі

Курсы	Семестр	Кредит саны	Дәріс	Практикалық	СОӨЖ	ӨБЖ	Барлығы
1	2	1	10	5	15	15	45

1. 8. Пререквизиттері

Экономикалық-әлеуметтік географиясына қатысушы студенттердің орта мектепте оқылатын математика, әлемнің экономикалық-әлеуметтік география, материктер мен мұхиттардың физикалық географиясы пәндерінің мағлұматы болуы тиіс.

1. 9. Постреквизиттері

Экономикалық-әлеуметтік географияның негізгі теориялары мен алғашқы білімдерін алғаннан кейін студенттер оларды Дүниежүзілік шаруашылығының географиясы, Әлемнің экономикалық географиясы, Халықтардың географиясы курстарынан білім алу барысында қолданады.

2. Курстың қысқаша мазмұны.

Экономикалық-әлеуметтік географияға кіріспені оқытуда теориялық негіздер талдау қолданба материалдардың жолдарын беру қарастырылады.

Соңғы отыз жылдар ішінде экономикалық география әлеуметтік ғылым ретінде және экономикалық география оқу пәні ретінде қарастырылып олардың арасындағы байланыстар мүлдемге жоғалып кетті. Сондықтан осы курста сол байланыс қарым-қатынасты қайта жаңғыртып кәсіпкер іскерлікке арналынып студенттердің білімін мен білгірлік беріп дамфтуға жол ашады.

2. 1. Курстың мақсаты.

Міндетті түрде студенттерге маман ретінде эколдогия, экономикалық, әлеуметік күрделі мәселелерді жүәелі түрде ойлау қабілеттерін арттыру үшін беріледі.

Лекция сабағында мақсат-таңдаушыларға туған жер және дүниежүзілік экономикалық әлеуметтік географиясының даму,

өсү деңгейлері туралы теориялық негізде білім беріледі.

Практикалық жұмыстардың негізгі мақсаттары келешек мамндарға жалпы мәдениет деңгейлерін және жалпы ғылыми деңгейлерін зертханалық жұмыс түрлерімен дағдыларын қалыптастыру.

2. 2. Курстың міндеттері

Жоғарғы біліиді мамн дайындау жолында экономика әлеуметтік географиясына кіріспе пәніне төмендегідей міндеттер қойылады:

• 
  экономикалық ұйымды қалыптастыру
  
• 
  отандық экономиканы дамыту жолындағы экономикалық география білімінің қажеттілігі
  
• 
  экономикалық географиясының басқа ғылымдарымен байланыстылығы
  
• 
  экономикалық географиялық зерттеулердегі қолданбалы бағыттардың маңыздылығы
  

2. 3. Курстың соңында студенттердің алатын білімінің мазмұны.

Осы курстан кейін жас мамндар экономикалық географияның негізгі заңдылықтары мен эволюциясы туралы білім алады сонымен бірге олардың қоршаған ортаның әлемдік проблемалары мен байланыстыруға үйренеді және шешудің жолдарын қарастырады. Табиғат қорларын дұрыс қолдануға үйренеді. Олар қоршаған ортаға ізгілікпен қарап, қоршаған ортаны қорғай біледі.

3. Пән бойынша тапсырмаларды орындау мен өткізу кестесіне мыналар енеді:

№	Жұмыс түрі	Тапсырманың мақсаты мен мазмұны	Ұсынылатын әдебиеттер	Орындалу ұзақтығы	Балдары	Бақылау түрі	Тапсыру мерзім
1	2	3	4	5	6	7	8
1	Реферат	Өз бетімен жұмыс істеуге қалыптастыру	Ұсынылған әдебиеттерден материал жинау	2-3 апта	15	Қорғау	7 апта
2	Практикалық	Стеденттерді өз білімін баяндап жеткізуге үйрету	Ұсынылған әдебиеттерден материал жинау	1-апта	5	Практикалық жұмыс бойынша РГР	Кесте бойынша
3	Бақылау	Лекцияда берілген материалды меңгеру сапасын бақылау	Ұсынылған әдебиеттерден материал жинау	1-апта	10	Жазбаша есеп	3,6,9,12 апта
4	Конспекті жазу	Студенттердің курс материалдарынигеруіне ықпал ету	Ұсынылған әдебиеттерден материал жинау	Әр апта сайын	5	Ауызша сұрақ жауап	10,11 апта
5	Ағынды бақылау	Студенттердің білімдерін тексеру	Ұсынылған әдебиеттерден материал жинау	1-7 апта	10	Тестілеу	15 апта

3.6. Ұсынылатын негізгі әдебиеттер:

1. Скопин А. Ю. «Введение в экономическую географию». М , 2001.

2. Баранский Н. Н. «Становление советской экономической географии». М ,1980.

3. Калашникова Г. М. «Экономическое районирование».

М , 1982.

4. Алаев А. Б. «Социально-экономическая теория». Понятийно-терминологический словарь.

5. Белаусов И. И. «Основы учения об экономическом районировании». М , 1976.

6. Ақпараттық жүйелер.

Ұсынылатын қосымша әдебиеттер

1. Әділов Ж. М. «Тұрақты даму және айналадағы орта».

Алматы, 1998.

2. Голуб А. А. , Струхова Е. Б. «Экономика природопользования». М , 1995

3. Слащев В. С., Искаков У. М. «Экоструктуры Казахстана». Алматы, 1992.

4. Эколого-экономические проблемы регионального роизводственного комплекса. Алматы, 1991

5. Лисицын Е. Н. «Охрана природы в зарубежных странах». М , 1987.

6. Тлеубергенев С. Т. «Стратегия рационального природопользования в аридной зоне Казахстана». Алматы, 1991.

7. Розенберг Г. С. «Экологическая экономика и экономическая экология». Экономика природопользования, 1994.

8. Ломоносов М. В. «Краткое описание разных путешествий по аверным морям». Архангельск, 1980.

3.7. Рейтинг – шкаласы

Бақылау түрлері	Балдары
Ағымдық	15
Аралық тест,коллоквиум, ауызша сұрақ	10
Үй жұмысы	15
Қортынды	20
Емтихан	40
Барлығы	100

3.8. Әр түрлі жұмыстарды бағалау шкаласы мен белгілері.

Бүкіл кезеңінде сабаққа және лекция сұрақтарын талдауға белсенді қатысу үшін – 3 балл әр сабаққа қатысқан үшін – 0,2 балл.

Лекцияны конспектілеуге – 3 балл әр конспектіні толық жазғаны үшін – 0,2 балл.

Семинар сабақтарындағы жұмыстарға – 6 балл барлық сұрақтардан конспект жазған үшін – 0,5 балл, семинарды толықтырғаны үшін – 0,5 балл, семинар сабағында толық жауап бергені үшін – 5 балл.

Жекеше жұмыс – 5 балл.

Реферат – 10 балл рефератты қорғау – 7 балл, сұраққа жауап – 2 балл, рефератты безендіру – 1 балл.

Коллоквиум – 10 балл.

Шағын бақылау жұмысы – 3 балл.

Аралық шектік бақылау – 15 балл.

Бақылау жұмысы – 5 балл.

Барлығы – 60 балл.

4. Курстың саясаты:Сабаққа міндетті түрде қатысу (әрбір себепсіз қалдырылған сабақ 1 балға кемиді).Сабаққа кешігіп келуге рұқсат етілмейді. Сабақ барысында мұғалімнің сабақ өтуіне кедергі жасамау. Берілгген тапсырмаларды өз мерзімінде орындау, кешігіп орындалған тапсырмалар (рефератпен бақылау жұмыстары) қабылданбайды.
2.ПӘН БОЙЫНША ОҚУ-ӘДІСТЕМЕЛІК МАТЕРИАЛДАР

2.1Курстың тақырыптық жоспары

№	Тақырыптың аттары	Лекция	Практика	СОӨЖ	ӨБЖ
1	Экономикалық-әлеуметтік геогрфияның методологиялық әдістемелік негіздері	2
2	Қоғамдық-тарихи процесс және әлеуметік-экономикалық процесстердің негізгі типтері	2
3	Әлеуметтік құрамдас бөліктерінің, халық өсуінің әлеуметтік демографиялық процессінің дамуы	2
4	Экономикалық географиялық зерттеулердің әдістері	2
5	Экономикалық география категорияриларының тереңдігі, концепциялары және теориялары	2
6	Аймақ потенциалы			2
7	Экономикалық мәселдер			2
8	Жер қабығы және шаруашылық			2
9	Дүние жүзі мұхиты және шаруашылық			2
10	Құрлық сулары және шаруашылық			2
11	Әлемнің ірі порттарының сипаттамасы		2
12	Әлемнің ірі теміржолдарының сипаттамасы		2
13	Әлемнің ірі елдерінде тас және қоңыр көмір өндіруді талдау		2
14	Әлемдік мұнай, темір, мыс, қола, алтын мен газ өндіруді талдау			2	2
15	Энергия өндіруді талдау			2	2
16	Әлемнің жер, су, орман ресурстарының сипаттамасы				2
17	Адамзаттың ғалымдық мәселелері				2
18	Жануарлар, өсімдік ресурстарын аймақ аймақ бойынша талдау жасау
19	Әлемдік жүйелердің дамуының ақпараттық теориясы			2	2
20	Елдердің, аймақтардың типологиялық топтастырудың схемасын сызу				2
21	Экологиялық географиялық аудандау				2
	Барлығы	10	6	16	14

2.2 Дәріс сабақтарының конспектілері.

1-дәріс тақырыбы. Экономикалық географияның методологиялық әдістемелік негіздері.

Экономикалық және әлеуметтік география туралы түсінік, оның мақсаттары, міндеттері, негізгі мақсаттары мен міндеттері.

2-дәріс тақырыбы. Қоғамдық-тарихи процесс және әлеуметік-экономикалық процесстердің негізгі типтері.

Экономикалық-әлеуметтік географияның тарих пен байланысы. Экономикалық-әлеуметтік географияның тарихы. Адамның табиғат пен байланысы, оның табиғатқа әсері. Адамның табиғат пен қарым-қатынастары.

3- дәріс тақырыбы. Әлеуметтік құрамдас бөліктерінің, халық өсуінің әлеуметтік демографиялық процессінің дамуы.

Негізгі демографиялық процесстер, олардың түсіндірмесі.Халық саны өсүінің салдарынан пайда болып жатқан проблемалар.

4-дәріс тақырыбы.Экономикалық географиялық зерттеулердің әдістері.

Салыстырмалы-суреттеме, статистикалық, баланстық, картографиялық, математикалық, модельдеу, конструктивтік, дистанциялық экономикалық мәліметтер мен деректер.

5-дәріс тақырыбы. Экономикалық география категорияриларының тереңдігі, концепциялары және теориялары.

Аймақтық және бірлік категориясы. Аймақтың табиғи және қоғамдық қажеттерінің қатынасы. Еңбектің аймақта бөлінүі, еңбек категориялары.

2.3 Семинар сабақтары оқу жоспары бойынша жоқ.

2.4 Практикалық сабақтардың конспектілері.

1-дәріс тақырыбы. Әлемнің ірі портарының сипаттамасы.

Теңіздер мен мұхиттардағы ірі портардың сауда арқылы экономиканың дамуына әсерлері.
2-дәріс тақырыбы. Әлемнің ірі теміржолдарының сипаттамасы. Ірі теміржолдардың мемлекеттер арасында қарым – қатынастардың дамуына әсері.

3-дәріс тақырыбы. Әлемнің ірі елдерінде тас және қоңыр көмір өндіруді талдау. Тас және қоңыр көмірдің шаруашылықтағы маңызы.

2.5 Оқытушының басшылығымен студенттердің өз бетінше істейтін жұмыстарының жоспары
1-тақырыб Аймақ потенциалы.

Сұрақтар:

1. Табиғи ресурсттық потенциал.

2. Табиғи ресурстар мен жағдайлар.

3. Табиғи ресурстардың классификациясы, олардың аймақтық үйлксімділігі.

4. Табиғи ресурсттық цикл.

Негізгі әдебиеттер: 1-6
2-тақырыб Экономикалық мәселдер.

Сұрақтар:

1. Табиғи ортаның және шаруашылық құрамдас бөліктерін компоненттерін экономикалық-географиялық тұрғыдан зерттеу.

2. Экономикалық мәселдер.

Негізгі әдебиеттер: 1-6
3-тақырыб Жер қабығы және шаруашылық.

Сұрақтар:

1. Жер қабығы және шаруашылық. Жер қабығының ресурстары.

2. Минералды шикізаттардың географиялық орналасуының заңдылықтары. Пайдалы қазбалардың ірі кен орындары.

3. Климат және шаруашылық.

Негізгі әдебиеттер: 1-6

4-тақырыб Дүние жүзі мұхиты және шаруашылық.

Сұрақтар:

1. Дүниежүзілік мұхитының түбіндегі шикізат ресурстары.

2. Дүниежүзі мұхитының биомассалары. Теңіз энергиясының көзі.

Негізгі әдебиеттер: 1-6

5-тақырыб Құрлық сулары және шаруашылық.

Сұрақтар:

1. Өзендердің шаруашылық маңызы.

2. Сумен жабдақтау және ағынды суларды жинау.

3. Өзен энергиясының көзі. Мұз және шаруашылық. Биосфера.

Негізгі әдебиеттер: 1-6
6-тақырыб Әлемдік мұнай, темір, мыс, қола, алтын мен газ өндіруді талдау.

Сұрақтар:

1. Әлемдік мұнай, темір, мыс, қола, алтын мен газ өндіруді талдау.

Негізгі әдебиеттер: 1-6

7-тақырыб Энергия өндіруді талдау.

Сұрақтар:

1. Энергия өндіруді талдау

Негізгі әдебиеттер: 1-6

8-тақырыб Әлемдік жүйелердің дамуының ақпараттық теориясы.

Сұрақтар:

1. Әлемдік жүйелердің дамуының ақпараттық теориясы.

Негізгі әдебиеттер: 1-6

2.7 Стеденттердің өзбеттерімен атқаратын жұмыстарының тақырыбтары.

Жазба жұмыстарының тақырыбтары.

1. Әлемнің жер, су, орман ресурстарының сипаттамасы.

2. Адамзаттың ғалымдық мәселелері.

3. Әлемдік мұнай, темір, мыс, қола, алтын мен газ өндіруді талдау.

4. Энергия өндіруді талдау.

5. Әлемдік жүйелердің дамуының ақпараттық теориясы.

6. Елдердің, аймақтардың типологиялық топтастырудың схемасын сызу.

7. Экологиялық географиялық аудандау.

2.8 Тест сұрақтары география кафедрасында сақталады.

2.9 Экономикалық және әлеуметтік географияға кіріспе курсының емтихан сұрақтары.
1. Экономикалық - әлеуметтік география пәнінің мақсаты мен міндеттері.

2. Күрделі мәселе, даму, ақпарат ұғымдарына түсінік.

3. Экономикалық білім жүйесіндегі экономикалық - әлеуметтік географияның алатын орны.

4. Аудан, аймақ, елді мекен деген ұғымдарға түсінік.

5. Экономикалық - әлеуметтік географияның басқа ғылымдармен байланысы.

6. Қалалар, қалалар технологиясы.

7. Экономикалық - әлеуметтік географияның ішкі құрылымдары, зерттейтін нысаналары.

8. Ғылымдағы алатын орнына сипаттама.

9. Экономикалық - әлеуметтік географияның даму тарихы.

10. Құрамдағы, жүйелі жақындасу деген тұжырымдарға түсінік.

11. Парадигма, микропарадигма деген тұжырымдарға түсінік.

12. Жерді сипаттау және экспедициялық зерттеулер.

13. Ел, ео тану, елдердің типологиялық топтастырылулары.

14. Жер бетінің бірінші жіктелінуі.

15. Табиғи ресурстар және табиғатты үнемді пайдалану.

16. Жер, елді мекен, техникалық жиынтық, географиялық жағдайлар ұғымдарының түсініктері.

17. Экологиялық – географиялық аудандау.

18. Табиғи жағдай және табиғи ресурстардың айырмашылықтары қандай?

19. Қалалардың түрлері. Өз қалаңа сипаттама.

20. Өмір сүру жағдайлары, жер ауыстыру, көшіп қону ұғымдарына түсінік.

21. Тұрақты даму концепциясы.

22. Урбанизация, субурбанизация, миграция ұғымдарына түсінік.

23. Шаруашылық географиясы.

24. Антропосфера, геокеңестік, ұғымдарына түсінік.

25. Ғылым және қоғам.

26. Халықтар географиясы.

27. Инфраструктура географиясы.

28. Күрделі аудан деген не?

29. Аймақ, аймақтану, аудандардың түрлері. Өсу деңгейлері.

30. Экономикалық географияның жерді оқытудағы ерекшеліктері.

31. Қоршаған ортаға әсер ету факторлары.

32. Экономикалық географияның экономикалық білім жүйесіндегі орны.

33. Транспорт және байланыс құрылымдардың салалары.

34. Елдер дегеніміз не?

35. Мемлекеттерді топтастыру негізгі жағдайлары.

36. Географияның негізгі принциптері.

37. Аймақтық жоспарланудың мақсаты, міндеттері.

38. Жіктелу, интеграция, конкуренция кооперация ұғымдарына түсінік.

39. Халықтардың қеңістіктегі құрлымы.

40. Геоэкономика дегенді қалай түсінуге болады?

41. Аграрлы, индустриалды, ресурсты аймақтар туралы түсінік.