ҚАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫ БІЛІМ ЖӘНЕ ҒЫЛЫМ МИНИСТІРЛІГІ

АЛМАТЫ ЭНЕРГЕТИКА ЖӘНЕ БАЙЛАНЫС УНИВЕРСИТЕТІ

Жылу энергетикалық қондырғылар кафедрасы

Бекітемін

ЖЭФ деканы

______________М. У. Зияханов

«______» ____________ 2012 ж.

ОҚЫТУ БАҒДАРЛАМА (SYLLABUS)

Мамандық: 5В071700-Жылуэнергетика
Пән: «ЖЭС көмекші құрал-жабдықтары»
Барлығы 3 кредит (135 сағат)

Оқу жылы 4

Триместр 7

Барлығы: 3 кредит

Толық сағат мөлшері 135 сағат

Дәріс 2 кредит

Жаттығу 0,5 кредит

Зерттеулік сабақ 0,5 кредит

СӨЖ (СРС) 45 сағат

ОСӨЖ (СРСП) 45 сағат

Курстік жұмыс 7 семестр

Емтихан 7 семестр

Алматы 2012

«ЖЭС көмекші құрал-жабдықтары» пәні бойынша оқыту бағдарламасы (SYLLABUS) 5В071700 – Жылуэнергетика мамандығы үшін оқу жоспарына сәйкес, Жылу энергетикалық қондырғылар кафедрасының доценті, техника ғылыми кандидаты Туманов Мусакул Елегенович құрастырған.

Оқыту бағдарлама Жылу энергетикалық қондырғылар кафедрасының мәжілісінде қарастырылып бекітілген

Хаттама №_____ "_____"______________2012 ж.

Кафедра меңгерушісі ______________Кибарин А.А.
Оқыту бағдарлама Жылуэнергетика факультетінің оқу-тәсілдемелік комиссиясының мәжілісінде қарастырылып бекітілген

Хаттама №_____ "_____"______________2012 ж.

Оқытушылар жөнінде мәліметтер:

Туманов Мусакул Елегенович, Жылу энергетикалық қафедрасының доценті, техника ғылыми кандидаты. 1981 жылы Қазақ мемлекеттік университетін, механика мамандығы бойынша бітірген. «ЖЭС көмекші құрал-жабдықтары» пәні бойынша дәрістерді 2004 жылынан бері өткізеді.

«Жылу энергетика қондырғылар» кафедрасы

Алматы қаласы, Байтұрсынов көшесі, 126 үй, А корпусы, А118 кабинет,

Зертханалық жұмыс өткізуге арналған зертхана А107 кабинетінде.

тел. 292-78-98

1 Алғы сөз

Пәннің мақсаты және міндеті – сұйық пен газдың теңдесу және қозғалу заңдылықтарын оқып білу, қажетті есептеулер жүргізу.

Жылумаңызалмасу, булық және газдық шығырлар, қазандық қондырғылары, ошақ құбылыстарының теориясы, жылуландыру және жылулық желілер пәндерін оқығанда сұйықтың қозғалу заңдарын білу керек.

Алдын-ала міндетті пәндер (пререквизиты): физика, теориялық механика, жоғары математика.
2. Студенттер білімін бағалау жүйесі
Пән бойынша емтихан бағасы шекаралық бақылаулар (60%) мен аралық аттестация (40%) бойынша үлгерудің максимал көрсеткіштерінің қосындысы ретінде анықталады және 100% құрайды, яғни қосынды баға мына кейіптеме бойынша анықталады:

мұнда - бірінші рейтинг бағасының пайыздық мөлшері;

- екінші рейтинг бағасының пайыздық мөлшері;

- емтихан бағасының пайыздық мөлшері.

Қосынды бағаны дұрыс есептеу үшін оқушының білімін шекаралық бақылауда (рейтингте) және соңғы емтиханда 0-ден 100%-дейін пайызбен бағалау керек.

Студенттің білімі, шеберлігі және дағдысы келесі жүйе бойынша бағаланады:

Әріптік жүйе бойынша баға	Баллмен	Пайыбен	Дәстүрлі баға
А	9	95-100	Өте жақсы
А-	8	90-94
В+	7	85-89	Жақсы
В	6	80-84
В-	5	75-79
С+	4	70-74	Қанағаттанарлық
С	3	65-69
С-	2	60-64
Д+	1	55-59
Д	0	50-54
Ғ	-	0-49	Қанағаттанарғысыз

3. Пән мазмұны

1. Кіріспе

Атом және электр станцияның басты технологиялық сүлбесі бушығырлы қондырғының сүлбесі болады. Негізгі қондырғылардан басқа -бу генераторы мен шығырдан, сүлбеге станцияның ПӘЕ көтеру мен бүкіл станцияның сенімді жұмысын қамтамасыз ететін қосымша қондырғылар кіреді. Газ ауа жолы да ЖЭС-ның негізгі бөліктерінің бірі болады. Ол түтін газдарын жою мен тазалауын қамтамасыз етеді. Инженер-жылуэнергетик станцияда жүмыс істеу үшін қосымша қондырғылардың кұрамын, газ ауа жолын,олардың құрылымын, жұмыс істеу тәртібін білу қажет. Одан басқа, инженер қондырғылардың жылулық және аэродинамикалық есептеулерді білу қажет.

«ЖЭС көмекші құрал-жабдықтары» пәні студенттерді, болашақ инженер-жылуэнергетиктерді көмекші жабдықтардың қүрамымен, олардың жүмыс істеу тәртібі және қүрылымымен, станция сүлбесіндегі орнымен және бөліктер мен элемерттердің есептеу әдістерімен танысады. Дәріс сабақтарында алынган білім машықтану жэне лабораториялық сабақтарда толықтырылады.

Сабақты меңгеру дәрежесін тексеру үшін студенттерге семестр ортасында пәннің әр бөлімінен алыңган бес есебі бар курстік жүмыс беріледі.

2. Курс мазмұны

2.1 Кіріспе

«ЖЭС көмекші құрал-жабдықтары» пәннің мақсаты. Пәннің негізгі тапсырмалары. Суды регенеративті қыздыру қажеттілігі. Түтін газдарын зиянды заттардан тазалау.

2.2 ЖЭС бушығыр сүлбесіндегі негізгі шықты регенеративті қыздыру.

ЖЭС-ның жылулық сүлбесі. Жеке элементтердің сүлбедегі орны және мақсаты. Бу айыргыштың есептелуі, құрылымы жэне жұмыс тәртібі. Шығырдағы қаныққан буды бірсатылы және екі сатылы аса қыздырғыштар. Аралас айырғыш- буды аса қыздырғыштар. Оларды есептеу әдістері.

2.3 Негізгі шықтың газсыздануы.

Шығырда жылулық сүлбедегі орны және қажеттілік негізі. Судағы көміртегі оксидінің , бикарбонаттың және аммиактың ерітілу химизмі. Екі фазага бөліну шегіндегі заттың тасымалдау механизмі. Газсыздандырғышқа берілген қажеттіліктер. Термиялық газсыздандырғыштың түрлері. Ағыншалық түрдегі газсыздандыргыштық қондырғының құрылысы. Ағыншалық газсыздандырғыштың сүйыққозғалысы. Газсыздандырғыштық қондырғының ағыншалық шоқтағы жылумаңызберуі. Қабыршалық газсыздандырғыштың құрылысы жэне саптаманың ауданын есептеу. Саптамалық газсыздандыргыштың құрылысы. Саптамалардың түрлері және

олардың сипаттамалары. Саптамалық газсыздандырғыштағы бу мен шықтың салыстырмалы ағу тәртібі. Саптамалық газсыздандырғыштағы маңызберу құбылысының есептемесі. Тамшылық газсыздандырғыштың жұмыс істеу принципі және құрылысы.


2.4 Қөрек суын тазалау , түтынушыларды ыстық су және бумен

қамтамасыз ететің қондырғылар.

Буландрғыш пен бутүрлендіргіштердің жылулық сүлбеде мәні мен орны. Буландрғыш пен бутүрлендіргіштердің құрылымы. Көп сатылы буландрғыштарда біріншілік бу шығынын анықтау. Буландрғышты жылулық есептеу. Буландрғыштардың тік құбырларындағы екі фазалы ағынның сүйыққозғалымы. Желілік қыздырғыштар. Желілік қыздырғыштардың сүлбедегі орны және құрылымы. Желілік қыздырғыштарды жылулық есептеу.

2.5 Ағындық құралдар және сорғылар

Ағындық құралдардың мәні және бөлінуі. Ағындық құралдың қондырғысы және жұмыс істеу тәртібі. Ағындық қондырғының бойынан өтетін жылдамдық және қысым эпюралары. Ағындық қысымдағыштың жеткілікті көрсеткіріштерін есептеу. Ағындық қысымдағыштың негізгі шамаларының қатынастарын есептеу. Газағындық қысымдағыштардың геометриялық өлшемдерін есептеу. Су айдайтын сорғылар түрлері. Су айдайтын сорғылар мәні және жылулық сүлбедегі орны. Ортадан тепкіш сорғының құрылымы. Ортадан тепкіш сорғының негізгі сипаттамалары.

2.6 ЖЭС-ғы газауа жолының көмекші жабдықтары
Газ жэне көмірде жұмыс істейтін бушығырлы

электрстанцияларының сүлбесі. Ауақыздырғыштың мәні және сүлбедегі орны. Ауақыздырғыштың кұрылымы. Ауақыздырғышты есептеу. Түтінсорғыштардың құрылымы және негізгі сипаттамалары. Түтінсорғышты таңдау. Шаң ұстау құйынғылары. Құйынғының п.ә.к. әсер ететін негізгі көрсеткіштері. Шаң ұстау құйынғыларын есептеу. Батареялық құйынғылар. Вентури түтікшесі бар су күлұстағыш. Электрсүзгіштің түрлері. Электрсүзгіштің құрылымы. Түтін газдағы күкірт қышқылынан тазалау негізгі әдістері. Түтін мұржасының мәні. Түтін мұржасының құрылымы. Түтін мұржаларын қазандармен қоса санын талдау және үйлестіру. Түтін мұржаларын аэродинамикалық есептеу.

3. Дәріс мазмүны

Дәріс 1. Пәнге кіріспе. ЖЭС жылулық сүлбесі. Көмекші жабдықтардың қыскаша сипаттамасы және жылулық сүлбедегі орны. Беттік төмен және жоғары қысымды қыздырғыштардың құрылымы.

Дәріс 2. Беттік жылуалмасу қондырғыларының жалпы есептеу тәртібі. Қабырлалық қүбырлары бар беттік жылуалмасу қондырғыларының ерекшелін есептеу. Жоғары қысымды қыздырғыштарды есептеу. Беттік жылуалмасу қондырғыларының графоаналитикалық әдіспен есептеу.

Дәріс 3. Араластыргышты түрлі төмен қысымды қыздырғыштар. Олардың кемшіліктері мен артықтылығы жоғары қысымды қыздырғыштар мен салыстырғанда. Іске қосу сүлбесі.

Дәріс 4. Агындық араластырғыш қондырғылары. Барботажды сатыны есептеу.

Дәріс 5. Қайта қалпына келтіру үшін шығырдан алу кезіндегі тарату. Қаныққан және аса қызған будың қалпына келтіру циклдері.

Дәріс 6. Газсыздандырғыштар. Негізгі шықты газсыздандыру қажеттілігі. Газды және түзды суда ерітудің химиялық қүбылысы. Газсыздандырудың физикалық құбылысы. Газсыздандырғышқа қойылатын талаптар. Термиялық газсыздандырғыштың түрлері.

Дәріс 7. Пленкалық, насадкалық, тамшылық, және ағындық газсыздандырғыштар. Құрылымы және жұмыс істеу тәртібі. Ағындық газсыздандырғышты жылумаңызберуін есептеу.

Дәріс 8. Буландырғыш және буөндіргіш. Жылу сүлбедегі мәні мен орны. Құрылым. Көп сатылы буландырғыш. Будың біріншілік шығынын анықтау.

Дәріс 9. Ағындық құрылғылар. Ағьщдық құрылғыларда есептеуінде пайдалану газқозғалыстық функциялар тұралы жалпы түсініктеме. Ағындық құрылғының құрылымы мен жұмыс істеу тәртібі. Ағындық сығымдағыштың сипаттамаларын есептеу.

Дәріс 10. Ағындық құрылғыларының геометриялық сипаттамаларын есептеу.

Дәріс 11. ЖЭС-тың газауа жолы. Жабдықтардың сипаттамасы мен құрылымы. Бугаздық электрсанцияның сүлбесі.

Дәріс 12. Ортадан тепкіш сорғылар жэне ортадан тепкіш үрлегіштердің қондырғылары.

Дәріс 13. Піспекті сығымдағыштың қондырғылары.

Дәріс 14. Ортадан тепкіш шаңұстағыш қондырғылары. Вентури кұбырлары мен скруберлер. Күкірт қышқылдарын және түтін газдарын ұстау қондырғылар. Құрылым және өндіріс есептемесі.

Дәріс 15. Сыртқы газ кіруі және түтін құбыры. ПДК нормасына сайкес түтін құбырының биіктігін есептеу. Құбырдың статикалық қысымын есептеу.
4. Машықтану сабақтары

1. 
   Сабақ. Құбыршалық жылуалмастырғыштардың орташа логарифмдық температура тегеуірін анықтау.
   
2. 
   Сабақ. Жоғары қысым қыздырғышты есептеу. Жылутасығыш параметрлерін есептеу.
   
3. 
   Сабақ. Жоғары қысым қыздырғышты графоаналитикалық әдіспен есептеу.
   

1. 
   Сабақ. Эжектордың геометриялық параметрлерін есептеу.
   

5. 
   Зертханалық жүмыстар
   

Зертханалық жұмыстар модельдік қондырғыларда жүргізіледі.

1. 
   Ортадан тепкіш сорғының сипаттамаларын анықтау.
   
2. 
   Ортадан тепкіш үрлегішті анықтау.
   
3. 
   Ауалық эжектордың сипаттамаларын анықтау.
   
4. 
   Піспекті сығымдағыштың негізгі сипаттамаларын анықтау.
   

6. Курстік жұмыс

Курстік жұмыс бес тапсырмадан тұрады, олар пәннің әр бөліміне арналған. Бірінші тапсырмада қыздырғыштың жұмыс істеуіне шығырдың жылулық сүлбесінің үнемділігі байланысы көрсетілген. Екінші тапсырмада беттік жылуалмастыргыштың жылулық теңістік теңдеуінен, шықты кыздыру үшін, шығырдан алынатын бу шығынын анықтау керек. Үшінші тапсырмада ортадан тепкіш сорғының максимал сору биіктігін табу қажет. Төртінші тапсырмада түтін газдың шығынына және газдағы тозаң концентрациясына тәуельді тозаңтүсіру циклонның түрлерін және өлшемдерін табу қажет. Және де оның гидравликалық кедергісі мен ПӘК есептеу керек. Бесінші тапсырмада эжектордың жымыс саптаманың өлшемдерін жэне саптамадан шығар кезде ағынның жылдамдығын және температурасын анықтау қажет.

7. Әдебиет тізімі

1. 
   Рихтер Л.А., Елизаров Д.П., Ладыгин В.М. Вспомогательное оборудование тепловых электростанций. М.: Энергомашиздат, 1987, 216 с.
   
2. 
   Соколов А.И. Вспомогательное оборудование ТЭС и АЭС: конспект лекций (для студентов всех форм обучения специальностей 2201 и 1104).-Алматы: АИЭС, 2001.-93 с.
   
3. 
   Шалварова С.В., Соколов А.И. Вспомогательное оборудование ТЭС : Методические указания и задания к расчетно-графическим работам (для студентов очного обученя специальности 2201-Тепловые электрические станции).- Алматы : АИЭС,2001.- 16 с.
   
4. 
   Соколов А.И. Вспомогательное оборудование ТЭС: Методические указания к лабораторным работам для студентов всех форм обучения специальностей 2201 и 1104.- Алматы: АИЭС, 1999.-32 с.
   
5. 
   Оликер И.И., Пермяков В.А. Термическая деаэрация воды на тепловых электростанциях. Л.: Энергия, 1971,-186 с.
   
6. 
   Черкасский В.М. и др. Насосы, вентиляторы, компрессоры.-М.: Энергоатомиздат, 1984.-414 с.
   
7. 
   Вукалович М.П., Ривкин С.Л., Александров А.А. Таблицы теплофизических свойств воды и водяного пара.- М.: Стандарты, 1969.