Қазақстан республикасы білім жӘне ғылым министірлігі
С. Аманжолов атындағы Шығыс Қазақстан мемлекеттік университеті

Экология және жаратылыстану ғылымдары факультетінің ғылыми кеңесі отырысында бекітілді

Төрайымы ________Г.А.Садыкова

Хаттама № _______

«_____» ___________200__ж.

Студенттерді оқыту бағдарламасы

(Syllabus)


___Өндірістік экология____пәні бойынша___________

^{пәннің аты}

______050608________Экология__________мамандығы бойынша

^{шифры, аты}

Оқу түрі _______күндізгі___________________________________

^{күндізгі, сырттай, жылдамдатылған}

Кредит саны_______

Курс ______

Семестр______

Лекция­­­­_______сағат

Семинар ______ сағат

Лабараторялық жұмыс______ сағат

Шептік бақылау ______

СОӨЖ аудиториялық______ сағат

ӨБЖ ______ сағат

Эмтихан ______ семестр

Барлық аудиториялық сағат саны______

Аудиториялық емес сағат саны______

Жалпы еңбек сиымдылығы______ сағат

Өскемен ,2007ж.

Силлабус төмендегі құжаттар негізінде әзірленген:

Жұмыс бағдарламасы экология кафедрасының отырысында ұсынылды және талқыланды

«____» _____________2007 ж.
Хаттама № ___________________________ 200__ ж.

Кафедра меңгерушісі _________________ С.К. Бейсембаева

1. Пәннің аты Өндірістік экология

2. Оқытушы туралы мәлімет Болуспаева Лаура Сайлыбаевна,

оқытушы, экология магистрі, жұмыс

өтілі 3 жыл, 4 корпус, экология

кафедрасы , 20 кабинет

3. Байланыс ақпараты сабақ кестесіне сәйкес

42-74-48(жұмыс)

4. Кредит саны

5 Оқу мерзімі

6 Курстың мақсаты мен міндеті

Курстың оқыту мақсаты:

Студенттерді адамзат пен табиғат арасындағы қарым-қатынастарының негізгі ұғымдар мен материалдық қажеттіліктерді өтеу барысындағы туындайтын қарама-қайшылықтармен және табиғи жүйелердің даму заңдылықтары, қоршаған орта ресурстарының және оларды пайдалану ерекшеліктерінен болатын құбылыстармен таныстыру.

Курстың міндеттері:

1. 
   Студенттерді адам мен табиғат арасындағы байланыстың негізгі жолдарын түсіндіріп, оқыту.
   
2. 
   Ғылыми-техникалық прогресстің мән-мағынасын түсіндіру.
   
3. 
   Ғылыми-техникалық прогресстің жағымды, жағымсыз жақтарын түсіндіру.
   
4. 
   Негізгі өндіріс салаларының сипаттарымен және олардың аралық байланыстармен таныстыру.
   
5. 
   Әртүрлі өндіріс көздерінің биосфераның басты компоненттеріне әсер ету бағыттармен және одан туындайтын зардаптарымен таныстыру.
   
6. 
   Түрлі өндіріс көздерінің технологиялық процесстерін оңдау және экологизациялау жолдарын үйрету.
   

7. Курстың мазмұны

Ғаламат жаңалықтармен бірге өндірістің жедел дамуы, зауыттардың еселеніп салынуы, жер құнарының тас-талқанын шығарған 1953-1962 жылдардағы тың игеру , қазақ жеріндегі сынақ алаңдары күнделікті тіршілікке араласып, жетістігімен қатар апатын да ала келді.

Қазіргі кездегі шаруашылық іс-әрекеттердің қоршаған ортамен қарым –қатынасының күрделене түсуі, атмосфераның , құрлық , су экожүйелерінің беткі қабаттарының , олардың сипаттарының өзгеріске ұшырауы, энтермиялық қаруланудың күшеюі, өндірісте қажетті материалдардың шамадан тыс өндірілуіне байланасты көптеген заттардың қалдық түрінде қоршаған ортаға бөлініп шығуы, яғни қатты, сұйық және газ тәріздес қалдық заттардың мөлшерінің жоғарылап кетуі және басқа да айтулы факторлардың әсер ықпалына тікелей байланысты. Бұл аталған проблемалардың негізі адамзаттың шаруашылық іс-әрекеттер кезінде, табиғи ресурстарды үнемі пайдалану қажеттіліктерінен туындап отыр.

АҚШ, Англия,Франция, Германия, Жапония сияқты бірқатар өркениетті елдерде ірі өндіріс орындарын салмастан бұрын оның қоршаған ортаға әкелетін экологиялық шығынын есептей отырып, сол жердегі халақтың денсаулығына тигізетін әсерін ғылыми түрде тұжырымдап барып жүзеге асырады. Біздің ірі өндіріс орындарының барлығында жоғарыда аталған экологиялық шарттар ескеілмеген. Ірі өндіріс орындарынан шығатын улы газдар, ауыр металдар өндіріс орындарынан шыққан лас су көздері, өндіріс орындарының айналасындағы халықтың денсаулығына , топырақтың, ауаның құрамының өзгеруіне үлкен әсер етуде.

9.Курстың пререквизиттері

Өндірістік экология курсына қатысушы студенттердің «Қоршаған орта туралы ілім», «», «» пәндерінен мағлұматы болуы тиіс. Сонымен бірге жергілікті, аймақтың, ғаламдық экологиялық проблемалардан хабары болуы қажет.

10. Курстың постреквизиттері Экологиялық мамандық алушы студенттер үшін экология, қала экологиясы, адам экологиясы, табиғатты ұтымды пайдалану, экологиялық білім және барлық экология саласында білім алу барысында қолданады.

11.Тақырыптық жоспар

Лекциялар:

Шифр және модуль атауы	Лекциялар №	Сұрақтар	Сағат саны	Жұма	Әдебиеттер №	Қосымша
1	2	3	4	5	6	7
Модуль 1 Адам және табиғат Табиғи жүйелердің ресурстары 1.3	1	«Өндірістік экологияның» анықтамасы.» Өндірістік экология ғылымының мақсаты және міндеттері, оның жаратылыстану ғылымдарының ішіндегі орны.
		Қазақстан Республикасының табиғи ресурстары және олардың өндіріс көздерін дамытудағы маңызы Ғылыми техникалық прогресс . Ғылыми техникалық прогресстің екі жақты сипаты
		1. Табиғи ресурстардың топтамасы, қоршаған орта ресурстарымен болатын қарама қатынастардың ерекшеліктері.
		1.Су, жер ресурстары, атмосфералық ауа 2. Табиғи ортаның түрлі заттармен ластануы
Модуль 2		1. Отынды энергетикалық комплекс. Металлургиялық өндіріс. Химиялық және мұнай комплексі Жол транспорттық комплекс Атомэлектростанциялары Пайдалы қазбалар өндірісі Машина жасау өндірісі Ауылшаруашылық өндірісі Коммуналдық тұрмыстық шаруашылық Техногендәк авариялар, апаттар
2.1		1. Өндіріс көздерінің экологиялық критериялары және қоршаған ортаның анықтаушылық маңызы. Шикізатты қазып шығарудың жаңа әдістері жаңа энергия түрлері.
		Өндіріс көздерін экологизациялаудың негізгі бағыттары мен міндеттері Өндірістік технологиялардың экологиялыө жағдайын сараптау Өндіріс көздерін жақсартатын ресурстарды пайдалану арқылы экологизациялау
		1.Қоршаған ортаның мониторингі Қоршаңан ортада болатын қарым қатынастарды сараптау және құжаттау
		Барлығы:

Практикалық жұмыстар

Шифр және модуль атауы	Практикалық (семинарық) жұмыстар №	Сұрақтар	Сағат саны	Жұма	Әдебиеттер №	Бақылау түрі	Қосымша
1	2	3	4	5	6		7
Модуль 1 Адам және табиғат Табиғи жүйелердің ресурстары 1.3	1	Өндірістік экологиясының негізгі терминдерінің сөздігін жасау.
		Қазақстан Республикасының табиғи ресурстары және олардың өндіріс көздерін дамытудағы маңызы Ғылыми техникалық прогресс . Ғылыми техникалық прогресстің екі жақты сипаты
		1. Табиғи ресурстардың топтамасы, қоршаған орта ресурстарымен болатын қарама қатынастардың ерекшеліктері.
		1.Су, жер ресурстары, атмосфералық ауа 2. Табиғи ортаның түрлі заттармен ластануы
Модуль 2		1. Отынды энергетикалық комплекс. Металлургиялық өндіріс. Химиялық және мұнай комплексі Жол транспорттық комплекс Атомэлектростанциялары Пайдалы қазбалар өндірісі Машина жасау өндірісі Ауылшаруашылық өндірісі Коммуналдық тұрмыстық шаруашылық Техногендәк авариялар, апаттар
2.1		1. Өндіріс көздерінің экологиялық критериялары және қоршаған ортаның анықтаушылық маңызы. Шикізатты қазып шығарудың жаңа әдістері жаңа энергия түрлері.
		Өндіріс көздерін экологизациялаудың негізгі бағыттары мен міндеттері Өндірістік технологиялардың экологиялыө жағдайын сараптау Өндіріс көздерін жақсартатын ресурстарды пайдалану арқылы экологизациялау
		1.Қоршаған ортаның мониторингі Қоршаңан ортада болатын қарым қатынастарды сараптау және құжаттау
		Барлығы:

12. Студенттердің өз бетімен жұмысының графигі

№	Сабақтың тақырыбы	СӨЖ ге тапсырма	Тапсырма мақсаты мен мазмұны	Ұсынылатын әдебиеттер тізімі	Бақылау түрі	Тапсыру уақыты	Жоғарғы балл

13.Негізгі және қосымша әдебиеттер

Негізгі:

1. 
   Асқарова У. Б. Экология және қоршаған ортаны қорғау А. 2004
   
2. 
   Молдахметов З.М., Газалиев А.М., Фазылов С.Д. «Экология негіздері». Қарағанды, 2002
   
3. 
   Дарибаева А.О., Оразбаева Р.С. «Экология негіздері». Астана, 2001
   
4. 
   Ә. Бейсенова , А. Самақова «Экология және табиғатты тиімді пайдалану»Алматы, 2004
   
5. 
   Оспанова Г.С. Экология А. 2002 ж
   

Ұсынылатын қосымша әдебиеттер

6. 
   Бродский А.К. Жалпы экологияның қысқаша курсы. Алматы, 1997
   
7. 
   Сағымбаев Ғ.Қ. Экология негіздері. Алматы, 1995
   
8. 
   Мұқаұлы С., Үпішев Е. Табиғатты пайдалану экономикасы. Алма-Ата, 1999
   
9. 
   Табиғат және адам А. 1967 ж
   
10. 
    Сабырбаева Х.С.Қолданбалы және медициналық экологияға кіріспе А. 2004 ж
    
11. 
    Байдилдинов Д.Л. Қазақстан Республикасының экологиялық құқығы А. ,2005 ж
    
12. 
    Мамбетказиев Е. Табиғат қорғау Алматы . 1990 ж
    
13. 
    Әбдірайымов Б.Ж. Экологиялық зиян . Сипаттамасы, денсаулыққа әсері . сот арқылы өтелуі. А. 2001 ж
    
14. 
    Әділов Ж. Қала және қоршаған орта А. 1991 ж
    
15. 
    Қалдықсыз технология –экология қызметіне А. 1991 ж
    
16. 
    Әділов Ж. М. Тұрақты даму және айналадағы орта А. 1998 ж
    
17. 
    Реймерс Н.Ф. Охрана природы и окружающаячеловека среда: словарь-справочник. М., 1994
    
18. 
    Никоноров А.М., Хоружая Т.А. Глобальная экология. М., 2000, 285 бет
    
19. 
    Экологическая антология. Город ХХ века (под ред.Т.Костиной), Алма-Ата, 1999
    
20. 
    Хрущев А География промышленности
    
21. 
    Кухарь А Экотоксикология
    

14.Баға туралы ақпарат

15. Бағалау политикасы

Лекцияға үнемі қатысып, лекцияны конспектілегені үшін- сағаттың әр қайсына –0.2 балл, Семинар - 2 балл, жоспардағы әр семинарға әзірленіп конспект жазғаны үшін- 0,5 балл, семинар сабақтарында толық жауап бергені үшін 1балл, қосымша сұрақтар қойғаны үшін-0,5 балл. Реферат-10 балл ,рефераттың оқытушы талабына сәйкес жазылып, көркемделуі -3балл, сұраққа жауап -2балл, рефераттың құрылымы мен мазмұнына-2 балл, рефераттты қорғау-3 балл. Бақылау жұмысы -10 балл , жауаптың толықтылығы және сапасы бағаланады. Сабақты себепсіз босатқаны үшін-0,5 балл алынып отырады. Қорытынды бақылау емтихан 40 балл. Емтихан тест немесе билет түрінде жүргізіледі. Өте жақсы баға 52 мен 60 аралығында балл жинаған студенттер емтихан сұрақтарына толық жауап берген жағдайда қойылады.
16.Курстың политикасы

Студенттердің сабаққа үнемі қатысуы, кешікпеуі, практикалық және семинарлық сабақтарда белсенділік танытуы, СӨЖ ге берілген тапсырмаларға үнемі дайындалуы, тапсырмаларды уақытынан кешіктірмей өткізуі жоғары бағаланады.

Сабаққа кешігуге және сабақтан кетуге,сабақ үстінде ұялы телефонды пайдалануға тиым салынады.

17. Бақылау түрлері бойынша сұрақтар

Эмтихан сұрақтары.

1 Өндірістік экологияның» анықтамасы. Өндірістік экология ғылымының мақсаты және міндеттері, оның жаратылыстану ғылымдарының ішіндегі орны

2 Қазақстан Республикасының табиғи ресурстары және олардың өндіріс көздерін дамытудағы маңызы

3 Ғылыми техникалық прогресс .

4 Ғылыми техникалық прогресстің екі жақты сипаты

5 Табиғи ресурстардың топтамасы, қоршаған орта ресурстарымен болатын қарама қатынастардың ерекшеліктері

6 Өндіріс көздерін экологизациялаудың негізгі бағыттары мен міндеттері

7 Өндірістік технологиялардың экологиялыө жағдайын сараптау

8 Өндіріс көздерін жақсартатын ресурстарды пайдалану арқылы экологизациялау

9 Қалдықсыз өндіріс концепциялары

10 Қалдықсыз және жартылай қалдықсыз технологиялардыңнегізгі бағыттары

11 Отынды энергетикалық комплекс. Металлургиялық өндіріс. Химиялық және мұнай комплексі

12 Жол транспорттық комплекс

13 Атом электростанциялары

14 Пайдалы қазбалар өндірісі

15 Машина жасау өндірісі

16 Ауылшаруашылық өндірісі

17 Коммуналдық тұрмыстық шаруашылық

18 Техногендәк авариялар, апаттар

19 Өндіріс көздерінің экологиялық критериялары және қоршаған ортаның анықтаушылық маңызы.

20 Шикізатты қазып шығарудың жаңа әдістері жаңа энергия түрлері.

21 Қоршаған ортаның мониторингі

22 Қоршаңан ортада болатын қарым қатынастарды сараптау және құжаттау

23 Өндіріс көздерін экологизациялау жолдары

24 Экологизация принциптері

25 Қалдық шайынды сулар бөліп шықпайтын өндіріс көздері

26 Өндірістік шайынды суларды тазалау

27 Өндірістік көздерінің ластаушы газ тәріздес , сұйық, қатты заттар түрлерінен тазалау