ІІ ИНВЕСТИЦИЯЛЫҚ ӘДІСТЕРДІ ТАЛДАУ ЖӘНЕ ТИІМДІЛІГІН БАҒАЛАУ

2.1 Инвестициялық жобалардың тиiмдiлiгiн бағалау әдiстерi

Қаржыландыру үшiн инвестициялық жобалардың тиiмдiлiгiне баға беру жөнiндегi әдiстемелiк ұсыныстар халықаралық тәжiрибеде кеңiнен қолданылатын қағидалар мен әдiстерге негiзделген. Ресейде мұндай әдiстемелiк ұсыныстар 1994 жылы басылып, шығарылған болатын. Оларды құрастыруда мемлекеттiк меншiк көзi арқылы қаржыландырылатын күрделi қаржы тиiмдiлiгiн анықтаудағы отандық тәжiрибе ескерілген /15/. Бiздiң тарапымыздан осы әдiстемелiк ұсыныстар Қазақстанның қазiргi экономикалық жағдайына сәйкестендiрiлдi. Салымдар бойынша депозиттiк пайыз деңгейi, несиелер бойынша банктiк пайыз мөлшерi, қарыз капиталы бойынша пайыз нормасының көлемi, ҚҰБ - ның қайта қаржыландыру ставкасының мөлшерi, сыртқы инвестициялар бойынша ссудалық пайыз ставкасы, сәйкесiнше, әртүрлi болады. Әдiстемелiк ұсыныстардың Қазақстан экономикасының ерекшелiктерiне сәйкестендiрiлуi, тиiсiнше, төмендегi есептеулердi назарға iлiктiрiп және пайдалануға негiздедi.

Бұл ұсыныстар жинағының қағидаларының бiрi күтiлген әртүрлi уақыттағы шығындар мен табыстарды алғашқы кезеңдегiдей экономикалық құндылықтар бойынша сәйкестендiрiп келтiру болып табылады. Бұндай келтiру (әртурлi уақыттағы шығындарды, нәтижелердi дисконттау) оларды а — дисконттау коэффициентiне көбейту арқылы жүзеге асады. Тұрақты дисконт нормасы бойынша дисконттау коэффициентi мына формула бойынша есептеледi: /15, 47 6.1:

а

 

мұндағы
Е — дисконт нормасы немесе капиталға пайда нормасы (бiрлiк үлестер)
t- есептеудің қадамдық нөмірі(ай, тоқсан, жыл)

Егер де дисконт нормасы уақыт жағынан өзгерiп t қадамында Е болса, онда дисконттау коэффициентi 1>0 жағдайында былай анықталады /15,48б/:

а= (14)
Сондай-ақ:

(15)

мұндағы
Е, Е- есептеудiң бiрiншi, екiншi т.с.с. қадамдарындағы дисконт нормасы.

Уақыт жағынан нәтижелерi әртүрлi болатын екi немесе бiрнеше жобалардың тиiмдiлiгiн бағалау дисконт нормасының деңгейiне тiкелей байланысты. Себебi дисконт нормасының мөлшерi ең ұтымды нұсқанын таңдауды анықтайтын соңғы нәтиже үшiн өте маңызды.
Әдiстемелiк ұсыныстарда дисконт нормасын бағалаудың төмендегiдей қағидалары көрсетiлген /15, 50
1. Меншiк капиталын қолданғанда оның мөлшерi инфляцияны және инвестициялыққ\ тәуекелдi есепке алғандағы салымдар бойынша депозиттiк пайыз деңгейiмен анықталады. Дисконт нормасы депозиттiк пайыздан жоғары болған кезде өндiрiстiк инвестицияларға ақша құйылып, ақшаның бағасы және несие бойынша банктiк пайыз мөлшерi өседi. Ал дисконт нормасы депозиттiк пайыздан төмен болған жағдайда инвесторлар ақшалай қаражаттарын тiкелей өндiрiске салмай, банктерде сақтауға тырысады.
2. Қарыз капиталын қолданғанда дисконт нормасы несие бойынша банктiк пайыз деңгейiмен және қарыз бойынша пайыз төлеу шарттарымен анықталады.
Барлық инвестициялық жобаларды мемлекет қатысатын халықшаруашылығы жобалары және әртурлi шаруашылық жүргiзушi субъектiлерi, соның iшiнде, шетел инвесторлары да қатысатын коммерциялық жобалар деп ажыратуға болады.
Халықшаруашылығының тиiмдiлiгiн бағалауда ҰБ-нiң қайта қаржыландыру ставкасына сәйкес дисконт деңгейiне сүйенуге болады. Халық шаруашылығының тиiмдiлiгi мемлекеттің қаржылық мүддесiн ғана көздемей, сондай-ақ, инвестициялардың қоғам үшiн белгiленген әлеуметтiк және экономикалық нәтижелерiне жетудi мақсат ететiндiктен, ҚҰБ-нiң есеп ставкасы тең дисконт нормасын жоғарғы деңгейдегi деп тану керек, ал халықшаруашылығы инвестициялық жобаларын тәжiрибеде iске асырғанда ол (дисконт нормасы) едәуiр
төмен болуы мүмкiн. Коммерциялық тиiмдiлiктi бағалағанда әрбiр инвестор салынған капиталдың жылды табыс нормасын өз бетiнше бағалауға қуылы, яғни, әр шаруашылық жүргiзушi субъект жеке дисконт нормасын белгiлейдi.
Инвестициялы жобаның барлық қатысушылары үшiн қабылданған дисконт нормасын бекiту тәсiлдерi болып мыналар табылады:
1. Алғашқы этапта дисконт нормасының жоғарғы шегiн анықтау қажет. Ол iшкi пайда нормасымен — (IRR) анықталады.
Iшкi пайда нормасы инвестициялы жобаның интегралдық әсерi нөлге теңестiрiлген дисконт нормасына сәйкес келедi. Бұндай қорытындының экономикалық мәнi мынада: егер жоба түгелiмен қарыз қаражаттары есебiнен жүзеге асса, онда iшкi пайда нормасы (IRR) максималды пайызға тең болады, яғни, несие алуға жағдай туып, жобаның жүзеге асырылуының басталу уақыты мен объектiнiң жойылу кезiне дейiнгi уақыт аралығында түскен пайда есебiнен оны (несиенi) өтеу мүмкiндiгi болады (есептiц шегi — Т).
Iшкi пайда нормасының (IRR) сандық мәнi мынандай теңдiк шешiмiмен анықталады:

мұндағы:

Н — есептеудiң t қадамындағы қол жеткен нәтиже (мысалы, сатылған өнiм көлемi);
Ш — есептеу қадамындағы пайда болған, күрделi қаржы кiрмейтiн шығындар;
К — есептеудi t қадамындағы күрделi қаржылар.
2. Депозиттiк пайызға сәйкес дисконт Е нормасының төменгi деңгейi белгiленедi. Бұл жағдайда депозиттiк салымдардан түсетiн пайдаға салынатын салық ставкаларын және өзге де салықтарды есепке алу керек.
Пайдаға салынатын салықтың әртүрлiлiгiн ескере отырып, дисконт нормасының төменгi деңгейi былай анықталынады:

Е=

Мұндағы:
Д — депозиттiк пайыз ставкасы бiрлiк үлесi;
Нд — депозиттiк салымдар бойынша пайдаға салынатын салық ставкасы (бiрлiк үлесiнде);
Нo - өндiрiстiк қызметтен түскен пайдаға салынатын салық ставкасы (бiрлiк үлесiнде).
Мысалы, жылдық депозиттiк ставка — 0,12, депозиттiк салымдар бойынша пайда салынатын салық ставкасы — 0,15 және өндiрiстiк
қызметтен түскен пайдаға салынатын салық ставкасы — 0,35 болған жағдайда дисконт нормасын былай табуға болады:
Е =0,12х

3. Инвестициялық жобалардың тиiмдiлiгiн бағалап және олардың ең ұтымды нұсқасын тандау үшiн орташа дисконт нормасын төмендегi теңдiкке сәйкес есептеу керек:

Егер дисконт нормасы — Е iшкi пайда нормасынан Е (IRR) кем немесе оған тең болса, онда инвестициялық жобаның осындай нұсқасы таңдалынады немесе ол кейiнге қалдырылады.

Е — дисконт нормасын анықтаудағы мұндай тәсiл мынандай қорытындыға әкеледi:
- бiр жағынан, әртүрлi инвестициялық жобалар iшiнен ұтымды деп табылған жобаға салған күрделi капиталынан инвестор Ем-ға сәйкес минималды түрде болса да қайтарым (пайда) алуы керек;
- екiншi жағынан, Е деңгейiнiң Е1п деңгейiнен артуы пайда нормасы бойынша капиталға инвестордың тиiмсiз қойған шарттарының салдарынан жобаның мақсатқа сәйкес екендiгiне күмән тудырады.
4. Шаруашылық жүргiзушi субъектiлер қабылданған дисконт нормасы бойынша инвестициялық жобаның тиiмдiлiгiнiң көрсеткiштерiн төменгi формулалар бойынша есептеулерiне болады:
- таза ағымдағы құн немесе интегралды әсер;

- пайда алу индексi:

Егер инвестициялық жобаның таза ағымдағы құны (NPV) щң мәнге ие болса (белгiленген дисконт нормасына сәйкес), онда жоба тиiмдi деп танылып, оны қаржыландыру туралы мәселе қарастырыла бастайды.

Оң мәнге ие таза ағымдағы құнға сәйкес пайда алу индексi (Р’) бiрлiктен жоғары болса, онда бұл көрсеткiш те жобаның тиiмдi екенiн дәлелдейдi.
Тағы да бiр мысал қарастырайық. Жобаға салынады деп белгiленген инвестиция көлемi 10 млн, доллар, салымдар бойынша жылдық депозиттiк ставка — 10%, депозиттiк пайда бойынша салынатын салық ставкасы — 15%, өндiрiстiк пайдаға салынатын салық ставкасы — 35% делiк. Есептеу қадамдарының әртүрлiлiгiне байланысты күрделi қаржы, нәтижелерi және шығындары төмендегi кестеде бөлiнiп көрсетiлген:

3-Кесте

	Шартты белгiлер	1 жыл	2 жыл	З жыл
Күрделi қаржы	К	5	4	1
Нәтиже	Н	3	15	20
Шығын	Ш	2	10	14

Есептеу кезеңдерi:
1. Инвестордың максималды пайдасын анықтайтын iшкi пайда нормасы IRR:

Бұл теңдiктiң шешiмi бойынша Е1п 0,20-ке тең.

2. Салық салудың ерекшелiгiн ескере отырып, инвестордың капитал пайдасының минималды деңгейiн анықтайтын депозиттiк пайыз бойынша дисконт нормасы мынаған тең:

Е=0.1x

3. Дисконт нормасының ұтымды деңгейi:

Таза ағымдағы құн:

- Пайда алу индексi:

 

Белгiленген Ен = 0,16 дисконт нормасына сәйкес жобаны тиiмдi деп тануға болады. Мысалы, есептiң алғашқы қадамында күрделi қаржы бойынша келтiру коэффициентi барлық салымдардың 50%—ын құрап, ал әсер (нәтиже — шығын) осы қоғамдағы барлық (дисконтталмаған) тиiмдiлiктiң 8 -ак. құраған, мiне, осылай жоба тиiмдiлiгiнiң төменгi деңгейiн анықтауға болады. Коммерциялық тиiмдiлiктi есептеуде капиталдан түсетiн пайда деңгейiне деген нр инвестордың жеке көзқарасы негiзiнде дисконт нормасын ешқандай қосымша дәлелдемелерге сүйенбей-ақ қабылдауға болады. Алайда, дисконт нормасының мөлшерiн анықтаудың осындай тәртiбi қаржыландыру үшiн инвестициялық жобаларды объективтi түрде таңдауға мүмкiндiк бередi.

 
2.2 Кәсіпорынды инвестициялық жоба ретінде қарастыру
Инвестициялық жобалауды ұйымдастыру инвестициялық іс әрекетті жүзеге асыру барысында тиімді әдіс болмақ.Сонымен қатар бұл инвестицияның нақты бір түрін таңдамайды, яғни бұл құрылыс объектісі немесе кішігірім наубайхана болуы да мүмкін.

Жобалау әдісі әлемдік тәжірибеде инвестициялау процесінің жақсартылған түрі болмақ.

Инвестициялық жобаның рөлі өте жоғары болмақ, себебі дұрыс есептелініп жасалған жоба салынған капиталдың тиімділігін білдіреді.

Жобалау әдісінің негізгі артықшылықтары келесілер болмақ:

• 
  Инвестицияның стратегиясын жасау
  
• 
  Инвестицияның уақыттық шегін қою
  
• 
  Инвестицияның приоритетін анықтау
  
• 
  Баламалы нұсқаларымен салыстыру
  
• 
  Инвестицияларды іске асыру жоспарын жасау.
  

Жобаның түрлерін олардың жіктелуіне қарап қарастыруға болады:

4-Кесте

Орта жобалау ыңғайлылығымен және тез қайтарымдылығымен ерекшеленеді.Орта мерзімдік жобалау болжаудың өте нақтылығын қажет етеді.Мега жобалар басқалардан жоғары құндылығымен ерекшеленеді, яғни 1млрд.доллар көлемінде.Әрине мұндай жағдай қаржыландырудың бірнеше көзі қажет болмақ.Мұндай масштабтағы жобалардығ жүзеге асуы сол регионның экономикасына кейде әлемдік экономикаға әсерін тигізуі мүмкін.

Инвестициялық жобалардың табыстылығын анықтай келе біз келесідей 2 баламалы жағдайды есепке аламыз:

1. 
   Фирма өзінің жобасын жүзеге асырады.
   
2. 
   Фирма өз жобасын іске асырмайды.
   

Модифицированный түрде біз оны былай көрсетеміз:

Р=Р-С
Практикада келесідей жағдайлар орын алуы мүмкін.Табыстар алдын ала жоспарланып қояды, бірақ оны ақша түрінде есептеу өте қиын.Мысалы кәсіпорын басшылығы алдарына мынадай мақсат қояды делік.Фирма атынан балалар бақшасындағы балалардың шығынын өз мойнына алды.Осы міндетті іске асыру мақсатында олар баламалы түрдегі бірнеше жобаларды қарастырып шықты:

1. 
   Бір үлкен балалар бақшасын тұрғызу және оны қамтамасыз ету
   
2. 
   Қаланың әр районыныдағы бірнеше кіші балалар бақшасын қамсыздандыру
   
3. 
   Қаланың басқа жерлеріндегі балалар бақшасындағы қызметкерлердің балаларын қамтамасыз ету үшін оларға ақы төлеу
   

Балаларға көрсетілетін қызмет сапасы барлық жоба бойынша бірдей делік, яғни пайда да бірдей.Ал шығындар әртүрлі болмақ.Сонымен бұдан шығатын қорытынды алға қойылған міндетті орындау үшін ең аз қымбат жобаны таңдау керек, яғни көбірек шығын кеткен жоба тиімді әрі алға қойған мақсатқа жетуге тікелей байланысты.

Кәсіпорынның нақты бір жобаға қатысты инвестициялық іскерлігінің жалпы реттелуі жобалық цикл түрінде қалыптасады және ол цикл келесі кезеңдерге ие.

Инвестициялық жобаның қаржылық бөлімінің көлемді және еңбек сыйымдылығы жоғары.Бұл мәселені түпкілікті қарастыруға жекелеген тараулар арналады.Қаржылық талдаудың өзара байланысты мәселелер кешенін қарастырайық.Инвестициялық жобалаудың қаржылық сипатын келесідей тізбекке тізіп қарастырайық:

1. 
   Кәсіпорын қызметінің соңғы 5 жыл ішіндегі қаржылық жағдайына талдау жасау.
   
2. 
   Инвестициялық жобаны дайындау кезеңіндегі кәсіпорынның қаржылық жағдайына талдау жасау.
   
3. 
   Негізгі өнім өндірісінің залалсыздығына талдау жасау
   
4. 
   Инвестициялық жобаны жүзеге асыру барысындағы пайда мен ақша ағымдарын болжамдау
   
5. 
   Инвестициялық жобаның тиімділік бағасы.
   

Кәсіпорынның бұдан бұрынғы қызметі мен ағымдағы жағдайына қаржылық талдау жасау әдетте кәсіпорынның пайдалылығымен оның басқару тиімділігін , несие қабілеттілігін, өтемпаздығын көрсететіннегізгі қаржылық коэффициенттерінің интерпретациясымен есептеулеріне келтіріледі.Кәсіпорынның қаржылық жағдайы негізгі міндеті өткен жылдардағы негізгі қаржылық есебін беру және негізгі көрсеткіштерді салыстыру аса қажет.Жобаның өтелімділігін бағалау кезіндегі инфляцияны есепке алу мәселесі қарама -қайшылықты болып келеді.

Қаржылық талдаудың негізгі сұрағы : жоба кәсіпорын иелерінің байлығын көбейте ала ма ?Бұл сұраққа ақша ағымдарын талдау арқылы жауап беруге болады.Экономикалық талдау жобаның мемлекеттік (ұлттық) байлығын ұлғайтуға әсер етуін бағалаудан тұрады.

Экономикалық талдау міндеті қойылымының мысалын қарастырайық..

С деген компания кез келген бір тауарды келесі шарттармен өндірсін:

1. 
   Компанияға шикізатты арзан бағамен мемлекеттік ұйым сатсын;
   
2. 
   Импортталатын қосалқы элементтерді де компанияға мемлекет халықаралық бағадан төмен сатсын ;
   
3. 
   Кәсіпорын өзінің жұмысшыларына еңбек ақысын мемлекеттік стандартының деңгейінде төлесін;
   
4. 
   Нәтижесінде кәсіпорын тауарларды мемлекеттік кәсіпорындарға шетелдің еркін нарығындағы бағадан едәуір төмен бағамен сатады.
   

Мұндағы міндет- мемлекеттің осындай жобаны іске асырудан табатын пайдасын төменде көрсетілген нұсқалармен салыстыра отырып анықтау:

1. 
   компанияға шикізатпен қосалқы бөлщектерді нарықтық бағамен сату , жұмысшыларға еңбекақыны әлемдік стандарттар бойынша төлеу, содан соң компаниялардан тауарларды еркін бағамен сатып алу;
   
2. 
   ұқсас тауарларды(нңбастысы, сапа көрсеткіштері бойынша) шетелден сатып алу.Осылайша, экономикалық талдау процесінде бұл жобаның іске асуының нәтижесінде түскен кәсіпорын иелерінің пайдасын емес, мемлекеттің пайдасын анықтау керек.Экономикалық талдаудың қажеттілігі неде ?Егер нарық толығымен (идеалды) еркін болса, онда экономикалық талдау жүргізудің керегі жоқ, себебі компанияның иелеріне не пайдалы болса, қалғандарға да сол пайдалы болып табылады.,Келесі анықтамалардың ғылымилығына үміт артпай-ақ, еркін нарықтың негізгі белгілерін көрсетейік:
   
3. 
   сатушылармен сатып алушылар санының көп болуы;
   
4. 
   барлық өндіріс факторлары (еңбек, капитал,материалдар)мобильді болуы керек;
   
5. 
   бағалар сатушылар мен сатып алушылардың қалауымен қалыптасады;
   
6. 
   нарыққа жаңа компаниялардың енуіне бөгеттер қойылмауы керек.
   

Осындай жағдай алдыңғы қатарлы батыс елдері үшін де мінсіз екенін мойындау керек.Шынындада, көп тауарлардың бағасымен мемлекет жасанды түрде өзгертеді(көтереді немесе төмендетеді) және егер жобаның қаржылық үлесі белгілі болса да , экономикалық үлес өте сирек бағаланады.Сондықтан да ірі инвестициялық жобалар үшін олардың қаржылық тиімділігінен гөрі, экономикалық тиімділігімен экономикалық тартымдылығын талдау қалыптасқан(яғни жобаның ұлттық басымдылық міндеттеріне сәйкес дәрежесі).

Инвестициялық жобаның экономикалық тартымдылығын өлшеу келесі нұсқау бойынша іске асуы мүмкін.
1-қадам.Мақсаттарды таңдау оларды өлшейді.Мысалы:
Мемлекеттің мақсаттары Мақсаттың салмағы

Қатты валютаның ағылуы 0,30

Қатты валютаның үнемделуі 0,20

Жергілікті нарықта өнімнің көбеюі 0,15

Халықтың жұмыспен қамтылуын қамтамасыз ету 0,20

Аумақтарды дамыту 0,15

Барлығы 1,00
2-қадам.Альтернативті жобалардың әрқайсысына әр мақсатта жету үшін сандық өлшемін анықтайды(абсолютті мәнде немесе жақсысына қарай пайыздық қатынаста).Әр жоба үшін кешендік (комплекстік) критерийдің салмақталған мәнін есептейді:

3-қадам.Үздік вариантты таңдауды жалпыланған критерийдің максимум критерийі бойынша жүргізіледі.Экономикалық тиімділік дайын өнім ресурстардың мүмкін болатын сатып алу құны мен , ішкі бағамен (әлемдік бағалардан ерекшеленетін) және мемлекеттің айрықша ерекшелігі болып табылатын және әлемдік бағалармен және қағидалармен сәйкес келмейтін (мысалы, басқа мемлекеттердің валютасымен жұмыс істеу шарттары) таға басқа нәрселерді есепке ала отырып бағаланады.

Экономикалық тиімділікті бағалаудың іріленген процедурасы мынандай түрге ие:

1. 
   Қаржылық талдаудың қорытындысын ұсыну;
   
2. 
   Экономикалық талдау тұрғысынан шығындармен табыстың жаңа жіктелуін жасау;
   
3. 
   Қаржылық мәндерді экономикалық мәндерге ауыстыру (олар сыртқы және ішкі нарық бағасымен шығындардың үйлеспеуіне байланысты);
   
4. 
   Ресурстарды қолдану және өнімдер алу үшін басқа мүмкіндіктердің құнынын бағалау;
   
5. 
   Ішкі төлемдер бойынша барлық есептеулерді шығарып тастау (өйткені олар мемлекеттің жалпы байлығын өзгертпейді);
   
6. 
   Жыл сайынғы экономикалық құралдар ағымын инвестицияның бастапқы көлемімен салыстыру (бұл нәтиже болады).
   

Тағы да айтып кетейік, экономикалық талдау әдетте мемлекеттің тапсырысы бойынша жасалатын және ұлттық мағыналы міндетті шешудге бағытталған ірі инвестициялық жобаларға жүргізіледі.Егер кәсіпорын инвестициялық жобаны өз бастамасы бойынша әзірлеп, инвесторды өз бетімен тартса, онда бұл істің нәтижесінде жобаға қатысушыларының жалпы ұтысы негізделеді, ең алдымен жобаға қаржылық ресурстарын ұсынған заңды және жеке тұлғалар үшін.Және де, осы тұлғалардың санына мемлекет кірмесе, онда жобаның экономикалық талдауын жасамауға болады.

ІІІ ҚАЗАҚСТАНДЫҚ КӘСІПОРЫН МЫСАЛЫНДА ИНВЕСТИЦИЯЛЫҚ ЖОБАНЫ ТАЛДАУ
3.1. ЖШС “Итеко Полюс” қызметінің жалпы сипаттамасы
Бұл жобаны “Итеко Плюс”ЖШС Қазақстан Республикасы Алматы қаласында полипропиленді қаптар өндіру үшін 1500000 АҚШ доллары мөлшерінде несие ресурстарын тарту мақсатымен ұсынып отыр.

Қазақстанда орау материалы- полипропиленді (ПП) қаптарға сұраныс жоғары болса да, өзіміздің ірі өндірісіміз жоқ.

Қант, жарма, құрылыс материалдарын, ұн және басқа да сусымалық материалдар өндіруде орау материалдарына туып отырған қажеттілікті өз зауытымызды соғу арқылы қанағаттандыруға болады. Қазіргі қаптардың 100% шамасындағы мөлшері Қытайдан импортталады. Статистика мәліметтері бойынша өткен жылы Қазақстанға ауылшаруашылық өнімдерін орау үшін 10 млн. АҚШ долларына 55 млн. ПП қаптар сатылып алынды. Осы сандарды көріп келесідей қорытынды жасауға болады, экономиканың басқа да салаларын ескергенде осы орау түрін өндірудің болашағы бар екеніндігі. Рынокты талдау нәтижесінде ПП қаптарға сұраныс жыл сайын он пайызға өсіп отырғаны анықталды, ал болашақта осы пайыз өседі деп күтілуде. Жұт өнеркәсібінің орау материалдарына өсіп отырған сұранысты қанағаттандыра алмауына байланысты сапалы және арзан орау материалдарының дефицит мәселесін жабатын тұтынушылар үшін ПП тоқылған қаптары айқын таңдау болып табылады. Қазіргі кезде сол қаптарға қажеттілік жылына 58 млн. құрайды. Болашақта ПП тоқылған қаптарға сұраныс жылына 100 млн. астам қапты құрайды.

Ауылшаруашылық саласының және рыноктарының дамуына қойылатын негізгі талап, ауылшаруашылық тауарларын сенімді сақтау және басқа рыноктарға бұзбай жеткізу мақсатымен тиімді буып-түю болып табылады.

Ауылшаруашылық және өндірістік өнеркәсіп өнімдерін ораудың әйгілі әдісі 50 кг қаптарға орау болып табылады және көптеген сусымалық материалдар осы әдіспен оралады.

”Итеко” ААҚ-да қап өндіретін құрал-жабдықты орналастыруға болатын барлық коммуникация түрлерімен жабдықталған өндіріс орыны бар. Осы факторларды ескере отырып “Итеко”ААҚ несие ресурстарының және меншік құралдары арқылы өз ПП қаптарын өндіру туралы шешім қабылдады.

Осы мақсат үшін жобаны жүзеге асыратын ЖШС”Итеко Плюс” еншілес компаниясы құрылды. ПП қаптар өндіру бойынша қуаттылығы жылына 25 млн.дана болатын құрал-жабдық сатып алу жөнінде шешім қабылданды. Өндірісті жібергеннен кейін, жыл сайынғы 5-8 млн.данаға рынок өсімін ескергендегі жоба өнімі алатын рынок үлесі 25-30% құрайды. Бұл жаңа рынокты меңгеру мен өндірістің дамуы үшін тиімді мөлшер болып табылады (1 – кесте).

5-кесте. ПП қаптар өндірісін ұйымдастыру жобасының жалпы құны келесідей болады:

Атауы	Сома, мың долл.
ПП қап өндірісі үшін қажет құрал-жабдық	1 050
Құрал-жабдыққа ҚҚС (НДС)	210
Құрылыс-монтаж жұмыстары	103,1
Айналым капиталы	136,9
Барлығы:	1 500

ПП қаптарын өндіру бойынша зауыт құрамына кіреді: қима таспасын өндіретін құрал; тоқыма учаскісі; полиэтиленнен жасалатын үрленетін пленканы өндіру учаскесі; тігін учаскесі; баспа учаскесі(қаптарға түсті баспа түсіру); қаптау учаскесі (теңдерге орау); өндіріс қалдықтарын өңдеу учаскесі. Барлық учаскелер дәйекті түрде қызмет етеді.

Бұл жабдықтардың барлығы орналасқан ғимаратында негізгі және көмекші қызметтер бар. Жабдықтарды монтажбен іске қосу жарты жыл ішінде жоспарланады. Өндіріс іске қосылғаннан кейінгі бірінші жылда қап өндіріс көлемінің 45% шығарылады, яғни жылына 25 миллионға дейін қап шығарылады. Қазақстанда өзінің ПП өндірісін ұйымдастыру мүмкіндігінің болуы ААҚ ”Итеко” үшін жақсы вариант болып табылады. Себебі қазіргі уақытта Қазақстан ПП қаптарын шетелден сатып алады, ал осындай өндірісті ұйымдастыру өзінің импорт алмастыру өнімдерін шығаруға мүмкіндік береді.

Нәтижесінде ЖШС ”Итеко Плюстің” айналым капиталын қаржыландыру, жабдықтар сатып алумен монтажды-құрылыс жұмыстары үшін 1500000 АҚШ доллары сомасында инвестиция қажет. Берілген жобада ақша құралдарының ағымы жобаның 5 жыл өмір сүру цикіліне есептелген, мұнда бұл сома 5 жылға 12%-бен ұзақ мерзімге алынған. Барлық негізгі есептеулер мен бағалар 2001жылдың қаңтардағы орташа курс 145 теңгемен АҚШ долларында берілген.

<предыдущая страница | следующая страница>