Отдел образования и молодежной политики
Ядринской администрации ЧР
МОУ «Верхнеачакская СОШ»
Сценарий внеклассного мероприятия
школьного конкурса «Cамый классный классный»
«Анне –
пурнас илеме»
Провела Кузьмина Л.Н.,
классный руководитель
2,4 классов
Лапракасы - 2008
АННЕ — ПУРНАС ИЛЕМЁ
(4-мёш класс ачисемпе тата вёсен амашёсемпе,
асламашёсемпе, кукамашёсемпе чук уйахён вёсёнче ирттермелли уяв сценарийё)
Тёллевёсем: 1) семьери чи хакла сынсене — аннесене, асаннесене хаклама, вёсене хисеплеме вёрентесси; 2) ачасен сыханулла пуплевне, литература чёлхине, тавра курамне, шухашлавне аталантарасси; 3) вёренекенсен ас-танне, камал-туйамне вайлатасси.
Кирлё хатёрсем: шарсем, класри ачасем cырна савасен стенчё, «Манан анне — чи пултарулли» стенд, Г.Н. Волков самахесене сырна плакат: «Аннесем питё лайаххисем тата питё телейсёррисем пулассё. Япах аннесем вара сук», амашёсем валли парнесем, анне синчен сырна юрасен кассетисем, магнитофон.
Уяв умёнхи ёссем: кашни ача амашё синчен сава сырать, ана вёренет; пурте перле «Манан анне» фотовыставка хатёрлессё, анне синчен савасем, юрасем, ваттисен самахёсем вёренессё.
Уява амашёсене тата асламашёсене чённё. Класа шарсемпе илемлетнё. Хавасла кёвё янарать.
Доска сине сак йёркесене сырна:
Анне вал — хёвел ашши,
Анне вал — тёпел кукри,
Анне вал — тёнче сути,
Анне вал — пурнас тёкки. (В. Моисеева) 
Уяв юхамё
Ачасем класа илемлё кёвё янарана май кёрсе майлашса тарассё.
Ертсе пыракан. Паян сак уява пустаранна ятпа сире пурне те саламлатап. Анчах мёнле уяв-ши? Сава итлёр, тупсамне пёлёр.
Кам-ха пире юратса,
Ачашласа, йапатса,
Чунне парса устерет,
Сунат пиллет, вёстерет?
Кам-ха эпир чирлесен,
Аран-аран вёренсен,
Туслах мённе пёлмесен
Пашарханать чёререн? (В. Давыдов-Анатри)
Ун сепёс-сепёс аллипе
Чечен чечек шаваранать,
Сёткен илет, илет сипет,
Вара хёвеллё таврана
Хальччен курман илем курет —
Тёнче тата хитреленет.(А. Лукин)
Ачасем самах кам синчен пынине калассё.
Ертсе пыракан. Тёрёс, ачасем. Ку вал пирён анне. Алла пулсан пирён каласу аннесем синчен пуле. Чук уйахён вёсёнче пирён сёр-шывра Аннесен кунне ирттерессё.
Юра «Ах, аннесем,анне». 2,4 – меш класс ачисем пурте юрлассе.
Сак уявра вёсене пурте саламлассё, телей сунассё, парнесемпе чыслассё.
Доска сине анне синчен сырна сава йёркисене вулани.
Анне вал — хёвел ашши,
Анне вал — тёпел кукри,
Анне вал — тёнче сути,
Анне вал — пурнас тёкки.
Ертсе пыракан
-Сак уяв ячёпе аннесене, асаннесене, кукамайсене чунтан саламлатпар, пысак телей сунатпар. Саканта пустаранна ханасене савасемпе, юрасемпе савантарапар, парнесемпе чыслапар.
1-мёш вёренекен.
Кам ирттернё маншан куc хупмасар
Сил-таманла варам кассене?
Эсё мар-и чатна сывармасар
Талакшаран, хакла сын — анне?
2-мёш вёренекен.
Каламан эп пёр усал самах та
Сулханраххан, сиввёнрех пахса.
Калас марччё тетёп нихасан та
Пёр хивре самах та пурнасра.
Сапла мар-и, хакла сын — анне.
(И. Малкай)
3-мёш вёренекен.
Анне тесен, сёр-шывам кус умне
Тухать манаслан, анлан саралса.
Таван сёр-шыв тесен, тухать анне
Ик кус умне сапайлан йал кулса.
(И. Якушар)
Арсын ачасем «Ты не бойся, мама» юра юрлассе.
«Аннене» юрра (савви А. Шадрикован, кёвви А. Владимирован) перле юрлани.
-
Эсё манан телей, хакла сыннам, анне,
Пехиллерён чёкес чёвёлти сассине.
Кус хупмасар савса патан чун ашшине —
Санан ыр камална манас сук ёмёрне.
2) Эсё манан телей, хакла сыннам, анне,
Тунсахлатан: туяп эс чунтан кётнине.
Асатса яна чух ан тухсам кил умне —
Сут шарса пек куссуль макартать чёрене.
3) Эсё манан телей, хакла сыннам, анне,
Сывлахна упрасам, ан хавшат чёруне.
Эс чипер пуранни — маншан хакла парне,
Эс ан ватал нихсан, ёмёр пуран, анне.
Ертсе пыракан. Анне, Таван сёр-шыв, таван кил... Сак самахсем пёр-пёринпе тача сыханса тарассё. Вёсене анне сыхантарать. Анне — пуриншён те чи хакла сын. Ун синчен сахал мар юра кёвёленё, сава сырна. Паян пирён ачасем те хайсем сырна сава йёркисене сире парнелёссе.
Ачасем сырна саввисене пахмасар каласа парассё.
Аннесём-анне Хакла анне
Эх, аннесём-анне, Манан хакла анне пур,
Эс суратна пире. Чанахах та вал маттур.
Кассерен кус хупман, Ирхине ирех тарать
Нумай чух сыварман. Выльах-чёрлёх пустарать.
Эх, аннесём-анне, Чашакне те вал давать,
Ан чирле нихасан Кёпине те тасатать.
Эс пулсан сёр синче Кайран кёрет ыванса,
Пуринчен эп пуян. (Евгений С.) Кашт сес ларать вал канса. (Георгий С.)
Анне
Кам суратна-ши пире?
Вал, паллах ёнтё, анне!
Кам лапкана-ши пире?
Вал каллех пирён анне!
Пултар сыва вал ялан —
Пуранма пире аван! (Владимир Я.)
Амашёсем ачисене тав самахё калассё.
4-мёш вёренекен.
Пурнас сулён сён кун илемне,
Парнелерён сапка юррине.
Ёмёр-ёмёр пурнан чёрере,
Сепёс чунла юратна анне.
5-мёш вёренекен.
Инсете пурнас суле чупсан,
Шура сус танлава хупласан,
Ан хурланччё, анне, чёререн
Ачусем аякка вёснёрен.
6-мёш вёренекен.
Сунат хушна ёлккен кайакла
Тавранатпар таван кил-сурта,
Сук санран сывах сын тёнчере,
Пурте: Пурнас пана юратна анне!
(Э. Смелова)
Ачасем аннесем еинчен хывна такмаксем шарантарассё.
1.Аннепе эпир ялан
Пуранатпар пит аван.
Яшкине вал пёcерет:
«Кил-ха, хёрём, си эс», — тет. (У-у-ух!)
2.Анаталла-тавалла
Анне килет лавккаран,
Илсе килчё панулми,
Мана лекрё чи тутли. (У-у-ух!)
3.Лар, аннесём, юнашар,
Сумман ларса юмахлар,
Юмах юман тарринче,
Хамар хапха сумёнче. (У-у-ух!)
4.Эпё хаман аннене
Юрататап чёререн.
Ак тьптарап парнине
Хам алапа тунине. (У-у-ух!)
Ачасем амашёсене хайсен аллипе туна парнесем парассё, тав самахё калассё.
«Аннесём» юрра (савви И. Аркадьевич, кёвви Ж. Яковлеван) итлени.
-
Эс паян та салху, аннесём,
Тунсахпа тёмсёлен.
Кантакран тинкерен пёр весём,
Ачусене эс кётен.
Сак кунра ан хурлан, аннесём,
Ху сурална кунра.
Парнелетёп сана, аннесём,
Юратса сак юрра.
Хушса юрламалли:
Сусусем шап-шурах, аннесём,
Суна юр пус сине.
Хёл ларма иртерех, аннесём,
Вёсленмен кёркунне.
Ваталма иртерех, аннесём,
Ху сурална кунра
Сака юра сана, аннесём,
Парне пултар манран.
-
Эс паян та пире, аннесём,
Кантакран тинкерен.
Эп сана саламлап, аннесём,
Юратса чёререн.
Йал куллу сан питрен, аннесём,
Ан сухалтар нихсан.
Чёререн эп сана, аннесём,
Ырлах-сывлах сунап.
Хушса юрламалли.
«Мама чао» юрапа херачасем таша катартассе.
7-мёш вёренекен.
Эс, анне, мана суратна
Ирхи шапчак пек пулма.
Сунат хушна та асатна
Сёр синче телей тупма.
8-мёш вёренекен.
Эс, аннесём, халаллана
Вут-каварла чун-чёре
Хурса пек хёрсе туптанна —
Ыванма пёлмест ёсре.
9-мёш вёренекен.
Эс пилленё сут хаваслах
Иксёлми сисет чунра.
Ёмёт-шухашу та асла,
Сул усса пырать умра.
10-мёш вёренекен.
Ыр ятна, анне, ямарам —
Пуранап сурхи санпа.
Янта сул та шырамарам,
Эп телейлё саванпа.(3. Митрофанова)
Юра «Песенка Мамонтёнка»Никитина И.,Арабаджи М., Михеева к.
Ачасем «Висе амаш» сценка лартса парассё.
Вылякансем: Таня, унан амашё, асламашё тата автор.
Автор. Каc пуласпа Таня урамран кёрет. Хайён пукани сётел айёнче выртнине курать. Таня.Хёрём, ёсусем мёнле?
Каллех сётел айне ларна пытанса,
Каллех симесёрех лартан-и сапла?
Капла пурансан кайан чирлесе.
Лар-ха ман cума, сийёпёр перле.
(Пуканине хайён cине симе лартать.)
Автор. Таньан амаше ёсрен тавранать. Ачи пуканепе выляса ларнине курать.
Амашё.Хёрём, ёсусем мёнле?
Каллех урамра ирттертён-и куна?
Каллех симесёрех чупран-и сапла?
Капла пурансан чирлён эсё часах.
Лар-ха сумарах: капла тутларах.
(Хёрне сумнерех лартать те симе пуслассё.)
Автор. Часах асанне те ситет. Асанне.
Ёссем мёнле, хёрём? Каллех вал ёсре —
Пулман ёнтё вахат симе апатне.
Хав тухтар — пёрех сывлахна
Пёлместён эс, хёрём, пачах упрама.
Часах кунашкал кайан чирлесе.
Лар хам сума, сиер апатне.
( Пурте сётел хушшине ларассё, пёр-пёрин сине пахассё.)
Пурте перле. Анне пулма самал мар!
Ертсе пыракан. Сапла, ачасем, анне пулма самал мар. Ачасем анне синчен сырна ваттасен самахёсене калассё.
Атте-анне самахё пасак мар.
Ашшё-амашне йёртекен пархатар курман.
Анне пуртан кил-суртам аша.
Анне — чи хакла сын.
Асупа аннуне хисепле, хавнах ыра пуле.
Атте-анне ятне ярас мар.
Aсy-анну пур чухне пыр та тута, си-nyс та типе.
Аннун чысне сухатсан, хаван та чысу сухалё.
Ашшё-амашён самахне итлемен ача-пача хай пусне хай сухатать.
Ашшё-амаш пиле ситет.
11-мёш вёренекен.
Пур чаваш чёлхинче пёр асамла самах.
Сак самахшан кашни саванать пёрмаях.
Эх, аннесем-анне! Эс чуна, чёрене
Салтар евер сёклетён суле, тупене.
Ансартран такансан та калатан: «Анне!»
Пысак савнас пулсан та калатан: «Анне!»
Ма тесен пётёмпех эс пайлатан унпа,
Сер синчи чи хисеплё те хакла сынпа.
Космонавт услаха вирхёнет сав ятпа,
Сар сынни сулама ытканать сав ятпа.
Иван Яккальч та, чунё тухайна чухне,
Чавашла шаппан-шаппан калана: «Анне...»(О. Варфоломеев)
Ертсе пыракан. Пурте харас калатпар:
«Ялан пултар анне!»
Аннесем самах калассё, пурне те уяв ячёпе саламлассё. Малалла класра амарту пулса иртет. Унта 8 семье хутшанать. Кашни ушкан хайне ят парать. Ыттисем жюри
членёсем пулассё.
Ертсе пыракан. Халё семьесем хушшинче амарту ирттерёпёр.
1-мёш конкурс: «Юрасем». Кашни ушкнран 2-шер семье тухать, уяв ячёпе юра юрлать. Сёнтерекен семьене чечек сыххи лекет.
2-мёш конкурс: «Аннуне туп». Ку амартава кашни ушканпа уйрам ирттермелле. (Илемлё кёвё янарать.) Ачисен кусёсене тутарпа сыхмалла. Вёсен хайсен амашёсене аларан тытса пахса палласа илмелле. Сёнтерекен семьесене илемлё открытка лекет.
3-мёш конкурс: «Тупсамне пел». Кашни ушкан валли 4-шар тупмалли юмах хатёрленё. Сёнтерекен ушкана илемлё шарсем лекессё.
4-мёш конкурс: «Хашё маларах?» Пурте хутшанассё. Илемлё кёвё юххипе амашёпе ачи вальс савранассё, вёсем хушшинче шар. Вёсен сав шара сурмалла. Пёр минут хушшинче хаш ушканан шаре сахалрах юлать, сав ушкан сёнтерет. Сёнтерекен ушкана илемлё тетрадьсем лекессё.
5-мёш конкурс: «Каман тутларах?» Кашни семье хай хатёрленё апат-симёспе паллаштарать, пурне те сётел хушшине чёнет.
Ертсе пыракан.
«Анне» — сёр синчи чи сепёс самах. Ача та каласма вёренсен чи малтан «анне» тет. Сер синчи пур чёлхере те сак самах сепёссён, ачашшан янарать. Анне чёри — чи ырри, аннен алли — чи ашши...
12-мёш вёренекен.
Анне, пурнас гимне евёр эсё,
Янра мен ёмёре, чыспа сутал.
Сана тивлетлё инсетсем чёнессё,
Сана кун-сул сунать телей, вай-хал.(Ю. Петров)
Пурте перле юра юрлассе «Яланах хевел пултар…»
(Малтан вырасла,унтан акалчанла,юлашкинчен чавашла петерессе.)
«Яланах хевел пултар,
Яланах тупе пултар,
Яланах анне пултар,
Яланах эп пулам…»
(
Ертсе пыракан. Саканпа пирён уяв вёсленчё. Аннесене, асаннесене, кукамайсене тепёр хут уяв ячёпе саламлатпар, ырлах-сывлах, телей сунатпар. Пурне те уяв кёрекине чёнетпер.Тавтапус килсе ачасене савантарнашан.