N 1-карточка-тапсырма

1. Алдыңғы доңғалағ шинасының арасы соңғысымен салыстырғанда неге кем жасалады?

2. Жетекшi доңғалағтардың топырағпен iлiнiсiн ғалай жағсартуға болады?

3. Шина әлшемiндегi бiрiншi цифры мен сызығшадан кейiнгiсi ненi кәрсетедi?

N 2-карточка-тапсырма

1. Егер гидрокңшейткiш бҢзылған болса, ғандай ғиындығ болуы мңмкiн.

2. Барыттаушы доңғалағтың конусты подшипниктерiндегi осьтiк ғалыпты саңылауы ғандай болуы керек? Оны ғалай реттейдi.

3. Механикалығ басғаруы бар рульдiк механизмдi реттеу жолдарын айтып берiңiз.

1-шi тапсырманың мазмҢны және орындалу жңйесi.

Тағырыбы: МТЗ-80 тракторының жңрiс бәлiгi және рульдiк басғаруы.

1. МТЗ-80 тракторының жңрiс бәлiгiмен танысыңыз.

1.1. Плакаттан немесе трактордан оның ғаңға, артғы жетекшi доңғалағ және колеяны реттеуiш червяк механизмдерiнiн конструкциясын ғараңыз.

1.2. Басғарылмалы доңғалағтың жылжымалы және бҢрылмалы жҢдырығшаларының және оның подшипник-терiнiң ғҢрылысымен плакат арғылы танысыңыз. Подшипниктердiң ғалай реттелеуiне назар аударыңыз.

1.3. Доңғалағты цапфасынан шығарыңыз. Жылжымалы жҢдырығшаның бекiлген жерiн босатыңыз, фиксатор-саусағты алып, труба типтес балкадан жылжымалы жҢдырығшаны суырып шығарыңыз. БҢрылмалы жҢдырығша бiлiгiнен рычагты алып, жылжымалы жҢдырығшадан бiлiктi, бҢрылмалы цапфасымен ғоса, суырып шығарыңыз.

1.4. Алынған детальдардың ғҢрылысымен танысып болған соң, ғайта жиыңыз.

1.5. Екiншi басғарылмалы доңғалағтың подшипниктерiн реттеңiз: ғалпарын алып, гайканы шплинттен босатыңыз. Доңғалағты ғолмен бҢрай отырып, оның гайкасын кiлтпен тартыңыз. Доңғалағ айналуына кедергi кәбейгенде тартуды тоғтатыңыз. Гайканың жарығшасы (кесiгi) осьтегi шплинтке арналған тесiкке беттесетiндей етiп оны кейiн бҢрыңыз. Доңғалағты ғатты итеру арғылы айналдырыңыз: подшипниктерi майланған болса оңай айналады. Егер доңғалакғ әрең-әрең айналса, гайканы келесi кесiгiне дейiн тағы босатыңыз. Гайканы шплинттеп, ғалпағға литол-24 немесе солидол майын салып, оны орнына ғойыңыз.

1.6. Плакаттан немесе трактордан доңғалағтардың жантаю бҢрышына назар салыңыз.

Жантаю бҢрышының не ңшiн ғажет екенiн бiлiп алыңыз.

1.7. Плакаттан не трактордан алдыңғы жетекшi белдiктiң ғҢрылысын ғараңыз.

2. МТЗ-80 тракторының рульдiк басғаруымен танысыңыз.

2.1. Плакаттан рульдiк доңғалағтың биiктiгiн және рульдiк колонканың жантаюуын әзгертетiн ғҢрылғыларды ғараңыз. Рульдiк доңғалағты бҢрай отырып, басғарылмалы доңғалағтар мен олардың цапфалары ғандай детальдар арғылы бҢрылатынын байғаңыз.

2.2. Плакаттан немесе оғулығтың 210-бетiндегi 129-суреттi пайдалана отырып, гидрокңшейткiштiң жҢмыс iстеу схемасымен танысыңыз.

Гидрокңшейткiшiмен ғоса рульдiк механизмнiң тiлмесiн пайдаланып, ондағы детальдардың, рульдiк механизмнiң червягы екi жағға айналғанда ғалай жылжитындағына ғараңыз.

2.3. Гидрокңшейткiштi жартылай бәлшектеңiз:

— таратғыш корпусының жоғарғы ғағпағын алыңыз;

— рульдiк сошканың бекiту гайкасын арытыңыз, оны бiлiктен шығарыңыз да, бiлiктi, секторымен ғоса, корпустан шығарыңыз;

— таратғыш корпусының ғағпағын алыңыз, червяк бiлiгi соңындағы гайканың шплинтiн алып, арытыңыз да, шайба мен алдыңғы тiрек подшипниктi алыңыз;

— эксцентриктi втулканы бекiтетiн екi гайканы босатып, корпустан червяк пен таратғышты алыңыз;

— таратғыш корпусынан ползундар мен оның серiппелерiн, золотниктi шығарыңыз.

2.4. Алынған детальдардың бәрiн мҢғият ғараңыз. Тесiктер мен тңтiктердiң ғызметiн бiлiп алыңыз. Гидрокңшейткiштi жиыңыз. Оның бiлiгiн корпусға орнатғанда секторы мен рейкасындары таңбалары тңйiсетiн болсын.

2.5. Трактордан рульдiк жетектiң детальдарын ғараңыз; шарнирлi рульдiк жетектiң детальдарын ғараңыз; шарнирлi тягалардың ғҢрылысын, рульдiк тягалардың Ңзындығын әзгерту әдiсiң оғып, ңйренiңiз.

2.6. Алдыңғы басғарылмалы доңалағтардың тңйiсу мәлшерiң тексерiп, реттеу әдiсiмен танысыңыз. Ол ңшiн тракторды тегiс жерге орнатыңыз:

— арнаулы линейканың Ңзындығын алдыңғы доңғалағтардың шиналарының iшкi жағтауларының арағашығтығынан сәл ңлкен етiп ажыратыңыз;

— линейканың ңшiн автомобильдiң алдыңғы осi жағынан доңғалағтардың орта мәлшерiндегi шина жағтауларына гори-зонталь ғалпында орнатыңыз;

— линейка трубасындағы жылжымалы шкаланы жылжыта отырып, оны нәлдiк ғалпына әкелiп, бекiтiңiз;

— линейка Ңшының шинамен тңйiскен жерлерiн бормен белгiлеп, оны шығарыңыз;

— белгiнi сол биiктiкте, бiрағ артта ғалатындай етiп, трак-торды алдына жылжытыңыз да, белгiлердiң ара ғашығтығын ғайта әлшеңiз. Кейiнгi әлшем мәлшерi алдыңғымен салыстырғанда 4—6 мм артығ болуы керек. Қажет болған жағдайда оны, кәлденең тяганың Ңзындығын әзгерту арғылы реттейдi.

2.7. Рульдiк басғарудың реттеу әдiсiн оғып, ңйренiңiз. Егер рульдiк доңғалағтың толығ жылжымы 30Ә артығ болса, рульдiк тягалардың бекiген жерлерiн тексерiп, ғажет болса, ғатайтады. Егер онда да тңзелмесе, червяктың сфералығ гайкасының ғатаюын тексередi. Егер бҢзылған еркiн жңрiс рульдiк таратғыштың топсалы ғосылысын реттеумен ғалпына келмесе онда червяк (8) және сектор (8) аралығындағы саңылауды әзгертедi (оғулығтан 126-суреттi ғараңыз). Рульдiк механизмнiң червягi шариктi подшипниктерге орнатылған, ол шойын эксцентриктi втулкаға (7) престелген. Втулканың сыртғы және iшкi беттерiнiң орталығы бiр-бiрiмен дәл келмейдi, соңдығтан втулканы фланецке ғарай бҢра отырып, червяк ғалпын секторра сәйкес әзгертедi. Осындай реттеудi жңзеге асыру ңшiн радиатордың ғаптауышынан босатып алып, рульдiк тартғышты орталығ рульдiк рычагтан арытып, рет-теуiш втулканың екi бекiту болтын босатады.

Фланец втулкасының ойырына орнатылған кiлтпен, оны сағат тiлiнiң бағытымен (трактордың жңру бағыты) сошканың ортаңғы ғалпында саңылаусыз iлiнiске жеткенше бҢрайды. Осыдан кейiн реттеуiш втулканы оның фланецiнiң сыртғы диаметрi 4—6 мм болғанша сағат тiлiне ғарсы бағытта бҢрайды.

Червяк пен сектор аралығындағы саңылауды ең аз ғалпына келтiрiп, реттеуiш втулканың бекiткiш болттарын ғатайтады.

3. Жңрiс бәлiгi мен рульдiк басғарудың техникалығ кңтiмiн оғып, ңйренiңiз. Оғулығты пайдаланыңыз.

Бағылау сҢрағтары: 1. МТЗ-80 тракторының рульдiк жетегi ғандай детальдардан тҢрады? 2. Рульдiк механизмдегi червяк пен сектор аралығындағы саңылау немен реттеледi? 3. Алдыңғы және артғы доңғалағтардың колеясын әлшеу ңшiн инструмент ғажет пе? 4. МТЗ-80 тракторының жңрiс бәлiгiнiң негiзгi бәлiктерiн атаңыз? 5. Трактор доңғалағтарын ғалай белгiлейдi? 6. Шинаның вентилi ғандай детальдардан тҢрады?

VIII Цикл бойынша лабораториялығ-практикалығ сабағтардың жоспары

Тағырыбы: Шынжыр табанды тракторлардың жңрiс бәлiгi. Тракторлардың жҢмыс, ғосымша жабдығтары және тiркемелерi.

Сабағтың мағсаты: Шынжыр табанды тракторлардың жңрiс бәлiгiн жартылай бәлшектеу, жинау, реттеу әдiстерiн оғушыларға ңйрету. Оларға тракторлардың жҢмыс, ғосымша жабдығтары және тiркемелерiн таныстырып, теориялығ бiлiмдерiн нығайту. Оғушылардың мамандығға тән шеберлiктерiн жетiлдiру, жҢмысға деген талапкерлiктi, жауапкершiлiктi тәрбиелеу.

Сабағ әдiсi: Лабораториялығ жҢмыс.

Берiлген уағыт — 30 сағат.

Звенолар саны — 10.

Сабағ тағырыбына арналған тапсырмалар:

1-тапсырма: ДТ-75МВ тракторының жңрiс бәлiгi.

2-тапсырма: Т-150 немесе Т-70С тракторының жңрiс бәлiгi.

3-тапсырма: МТЗ-80 тракторының гидравликалығ жңйесi, оның жетекшi доңғалағтарының ғосымша жңктегiшi.

4-тапсырма: МТЗ-82 тракторының гидравликалығ жңйесi, оның жетекшi доңғалағтарынын, ғосымша жңктегiшi.

5-тапсырма: Т-150К тракторының гидроцилиндрi, аспалы механизмi және тiркеме ғҢрылғысы, кңштi реттеуiш.

6-тапсырма: К-701 тракторының гидроцилиндрi, аспалы механизмi және тiркеме ғҢрылғысы, кңштi реттеуiш.

7-тапсырма: МТЗ-80 тракторының тiркемелерi және ғосымша жабдығтары.

8-тапсырма: Т-40М тракторының тiркемелерi және ғосымша жабдығтары.

9-10-тапсырма: Машина-трактор агрегаттарын жҢмысға дайындау.

ЖҢмыс орындарының ғҢрал-жабдығтары:

— ғысғыштары бар вестактар, ПИМ-1516 ғҢралдар жиынтығы;

— ДТ-75М.В, Т-150 (Т-70С) тракторлары (монтажды орналасған). Тракторлардың бiр табан шынжыры бәлшектенген, осы жағының рамасының бойлығ балкасы домкратпен кәтерiлген (каретканы шығарып алу ңшiн);

— шынжыр табанның кергiш механизмi;

— каретканың катогын алуға арналған босатғыш;

— май ғыздырғыш;

— май арызуға арналған ғҢты;

— шынжыр табанды ғозралтғыш детальдары;

— гидравликалығ жңйелерi мен аспалы механизмдерi мен комплектелген трактлар;

— НШ—У және НШ—К насостары, тiлмелерi;

— гидравликалығ таратғыш, корпусының тiлмесi;

— жетекшi доңғалағтардың ғосымша жңктегiшi;

— жҢмыс жабдығтарымен ғамтылған тракторлар;

— Қосымша жабдығтары мен тiркемелерi бар тракторлар;

— трактор тiркемелерi;

— кәтергiш механизмдер;

— плакаттар, оғулығтар, технологиялығ-нҢсғау карталары, карточка-тапсырмалар.

Методикалығ нҢсғаулар. Шынжыр табанды тракторлардың жңрiс бәлiгi, детальдарының ғҢрылысымен танысу ңшiн лаборатория жабдығтарын, плакаттар мен технологиялығ-нҢсғау карталарын тиiмдi пайдалана бiлген жән. Трактордың жңрiс бәлiгiнiң детальдарының әзара орналасуын, бекiту әдiстерiмен танысып болған соң оның механизмдерiн бәлшектеуден бастайды.

Трактордан каретканы шығарып, бәлшектеу керек. Ол ңшiн балансир ғағпағын Ңстап тҢрған болттарды арытады да, ғағпағты алады. Қаретканы цапфадан босату керек. Балансирлер серiппесiн шығару ңшiн арнаулы ғҢрылғыны пайдалану керек. Оның шарнирлi болтын iшкi және сыртғы балансирлер тостарының тесiгiне (серiппелерiмен бiрге) ғояды, содан соң оның резьбалы шетiне втулка кигiзiп, гайканы бҢрайды. МҢндай жағдайда сығылған серiппенiң шетi iшкi балансир тостығынан шығады.

Шынжыр табанды ғозғалтғыштың кергiш механизмi, асғышы, сңйемелдеуiң ролигi, жетекшi жҢлдызшасы мен шынжырларының ғызметiн тңсiндiру ңшiн оғушылардың назарын оғулығтары 122-суретке аудару керек. Әр буын берiктiгi жоғарғы және тәзiмдi болаттан жасайтын фасонды ғҢйма тңрiнде болатынын ескертiп, буынның бiр жағындағы тәрт, ал екiншi жағындағы ңш ғалағша тесiктердi кәрсеткен дҢрыс.

Тракторлардың әтiмдiлiгiн асыру жолдарын оғушыларға тңсiндiре отырып, оларға мынадай сҢрағ ғоюға болады: батпағты) жерде жңретiн трактордың жңрiс бәлiгiнде ғандай айырмашылығ болуы мңмкiн?

Жетекшi жҢлдызшаның тiстер аралығы шынжыр табандыданя екi әсе кем екенiн, сондығтан әр айналым сайын жҢлдызшаның тiстерi адма-кезек жҢмыс iстейтiнiн, бҢл олардың тез тоздырмай тындығың оғушыларға әңгiме барысында ескерткен жән.

Амортизатордың барыттаушы доңғалағты алдыңғы ғалыпта Ңстап тҢру және оны сағтандыру ғызметiн атғаратынын айта келiп, оның ғҢрылысына мҢғият назар аударуларын талап ету керек.

Трактордың кедергiден әткен кезде шынжыр табанының керiлуiнiң Ңлғаюын, кергiш доңғалағтың артға кетуiн, ал иiндi ось трактор рамасының втулкасына ғарай бҢрылатынын плакат арғылы тңсiндiрiп, мынадай сҢрағ ғою дҢрыс: кедергiден әткен соң доңғалағ бастапғы ғалыпға ғалай келедi?

Оғушылар каретканың теңгергiшiмен практика жңзiнде танысып болған соң, олардан сыртғы теңгергiштiң iшкi теңгергiштен айырмашылығын тңсiндiрiп берулерiн талап етуге болады.

Оғушыларға шынжыр табанның керiлуiн реттеудi ңйреткен дҢрыс. Ол ңшiн оларға сңйемелдеуiш роликтiң ңстiңгi жағындары ең бiр босаған буын саусағтарынан тегiс рейкаға дейiнгi аралығты әлшету керек. БҢл аралығтың екi шынжыр табаны ңшiн 30—50 мм болуға тиiс екенiн алдын ала ескерткен жән. Оны реттеу ңшiн ғосалғы гайканы босатып, жәнге келтiру гайкасын бҢрайды, бағыттаушы доңғалағы бар иiндi осьтi шынжыр табаны ғалыпға келгенше кередi. Егер шынжыр табанын дҢрыстап керу ңшiн таратғыш болттың бҢрандасы жетiспесе, онда әр шынжыр табанынан бiр буыннан алып тастау керек. Реттеп болған соң гайканы тағы бiр ғосалғы гайкамен бекiттiрудi Ңмытпау керек.

Тракторлардың жҢмыс жабдығтарының ғҢрылысымен танысудан бҢрын, оғушыларға плакаттан немесе оғулығтың 232-бетiндегi 143-суреттен олардың аспалы гидравликалығ жңйесiнiң схемасымен таныстыру керек.

МТЗ-80 тракторының май насосы ғҢрылысымен танысу ңшiн оны толығ бәлшектеу ғажет. ДҢрыс бәлшектеп, жинау ңшiн плакатты немесе оғулығтары 246-суреттi пайдаланған тиiмдi. Насос втулкаларының жоғарғы және тәменгi сыңарларын, арнаулы резеңкелi нығыздағыштар мен манжеталарды орнына саларда, оғушыларға втулкалардың орнын ауыстыруға болмайтынын ескерту керек.

Насосты жинау ңшiн арнаулы ғҢрылрыны пайдалану тиiмдi, оның кәмегiмен насос ғағпасына сальниктi престеп кiргiзуге болады.

Трактордан таратғышты босатып алып, ғағпарын шығару керек, содан соң золотниктi бәлшектеуге болады.

Золотниктiң гильзасын, тәсемiн және тор фильтрiн шығарады. Гильзада бустер клапаны Ңясын, (шаригiмен бiрге) және клапан бағыттауышы мен серiппесiн де шығару ғажет. Реттеуiш винттi бҢрап алады. Оғушылардың кәңiлiн бустар мен золотник гильзасының бiр-бiрiне сәйкес таңдалатынына аудару керек.

Золотниктер тым аз саңылаулы корпус тесiгiне кiрiп туратының онын әрғайсысы бiр кңш цилиндрiнiң жҢмысын басғара отырып, тәрт ғалыпта болатынын тңсiндiре отырып, оғушыларға мынадай сҢрағ беруге болады: золотниктiң тҢтғасының ғай жағдайында кәтеру жҢмысы орындалады?

Плакатты немесе оғулығтары 151-суреттi пайдалана отырып, оғушылардан таратғыштың әрекет ету принципiн тңсiндiрiп берулерiн талап етуге мңмкiндiк бар. Схемадан золотниктiң кәтеруң және “тңсiру” ғалпынан автоматты тңрде бейтарап ғалыпға ғантадан келуiн жағсы тңсiнуге болады.

Лабораториялығ жҢмыстың толығ сапалы әтуi ңшiн тарат-ғышпен ғатар гидравликалығ цилиндрдi, май бағы мен сңзгiлердi де бәлшектеп, ғайта жию әдiстерiн ңйренген дҢрыс.

МТЗ-80 тракторының гидравликалығ ғосымша жңктегiшiмен танысу ңшiн, оның гидрокңшейткiшi мен гидроаккумуляторын трактордан алып, бәлшектеу керек.

Тiреуiш салмағтың гидрокңшейткiшiнiң корпусынан жылжымасын, золотнигiн және клапандарын ажыратып алған дҢрыс. Золотник iшiндегi серiппелi сағтандырғыш клапанның ғызметiн, оның реттелуiн оғушыларға плакат кәмегiмен тңсiндiрiп берген жән. Сағтандырғыш клапанның серiппесi золотник серiппесiнiң кңшiнен 0,8—1,5 МПа артығ болатындай етiп жасалатынын тңсiндiре отырып, золотникпен ғатар орналасған екi кайтару клапанының ғызметiн тңсiндiрiп берудi оғушылардың әздерiнен талап етуге болады.

МТЗ-80 тракторының кңш реттеуiшiнiң жҢмысын толығ тңсiну ңшiн, оны бәлшектеуден бҢрын, оғулығтың 252-бетiндегi 160-суретте кәрсетiлген детальдардың аттарын оғушыларға бiлiп алу керектiгiн ескертiп әткен жән.

Кңштi реттеу кезде ғҢралдың берiлген ғалыптан ауытғуы оның таратғыш кедергiсiнiң әзгеруiне әкелiп соғатынын, сонымен бiрге кңш реттеуiшiнiң датчигi серiппесiнiң деформациялығы әзгеретiнiн оғушыларға әңгiмелеп берiп, реттеуiш жҢмысының схемасымен таныстырған дҢрыс. Оғушыларға оғулығтың 254-бетiндегi 162-суретте кәрсетiлген датчик және реттеуiш әрекетiнiң схемасымен мҢхият танысу ғажеттiгiн де ескертедi. ЖҢмыс барысында оларға мынадай сурадтар беруге болады: реттеуiштiң кңш тәсiлiн ғандай ғҢралдармен жҢмыс iстеген кезде пайдаланады? Кңштiк және позициялығ тәсiл кезiнде негiзгi кңш цилиндрi ғалай басға-рылады?

Т-150К тракторының аспалы механизмiнiң ғҢрылысымен, әрекет ету принципiмен танысу барысында оғушылар оны тiркемелi механизммен салыстыра бiлулерi керек. Сондығтан әңгiме барысында аспалы механизмнiң бҢрылуға икемдiлiгi тәуiр екенiн, атғарылатын жҢмыс бiрлiгiне отынның аз жҢмсалатынын, аспалы машинаның металл сыйымдылығы бiршама аз болатынын т. с. с. оғушыларға тңсiндiрiп беруге болады.

Аспалы ғҢралдары бар трактормен жҢмыс iстегенде, ол ығтиярсыз тереңдеп жерге кiре тңсетiнiн, штоктың бҢру рычагы мен сол жағ кәтеру рычагы тесiкке ғойылған саусағтармен мығты ғосылатынын айта отырып, оғушыларға мынадай сҢрағ беруге болады: ығтиярсыз тереңдеп жерге кiрудi талап етпейтiн (плугтармен, сеялкалармен) машиналармен және ғҢралдармен жҢмыс iстеген кезде тесiкке саусағтарды кiргiзуге бола ма? Болмаса нелiктен?

Екi нңктелi аспа схемасын плугтармен жҢмыс iстегенде ғолданылатынын айта келiп, оның тәменгi бойлығ тартғышының алдыңғы шетi орталығ ғалпағшасымен бiрге бекiтiлгенiн, ал бiр тартғыш ғатты, екiншi топсамен бекiтiлетiнiн натуральды механизммен кәрсеткен дҢрыс.

Үш нңктелi аспа схемасын кең ғармауышты аспалы ғҢралдармен (сеялка, культиватор, тырма) жҢмыс iстегенде ғолданылатынын тңсiндiре отырып, оғушыларға аспалы механизмдерiндегi орталығ тартғыштың Ңзындығы мен оң жағтары ғиғаштың реттеуiне ңйрету керек. Аспалы машинамен жҢмыс iстеген кезде, сол жағтары ғиғаштың реттелiнбейтiнiн, оның Ңзындығы тҢрағты болу керектiгiн ескерту ғажет.

I тапсырманың мазмҢны және орындалу жңйесi

Тағырыбы: ДТ-75МВ тракторының жңрiс бәлiгi.

1. Плакаттан және трактордан рамаға ғандай детальдардың бекiтiлетiнiн кәрiңiз, раманың ғҢрылысына назар аударыңыз. Каретка цапфаларының, сңйемелдеуiш роликтердiң және бағыттауыш доңғалағтың иiндi осiнiң бекiтiлген жерлерiне ғараңыз.

2. Плакаттан және трактордан каретка балансирлерiнiң ғҢрылысымен танысыңыз. Олардың әзара жалғасуына ғараңыз. Каретканы цапфара бекiтетiн ғҢрылрымен танысыңыз.

3. Техника ғауiпсiздiгi ережелерiн сағтай отырып, каретканы цапфадан шығарыңыз. Ол ңшiн, алдымен, ғалпағты алып, цанго гайкасының болтын 3... 4 айналымға керi бҢрап, гайканы втулкасымен ғоса бҢрап шығарыңыз.

4. Съемниктi пайдаланып, катоктарды осьтерiнен престеп шығарыңыз. Нығыздағыш корпусы мен реттеуiш тәсемдерiн алыңыз. Нығыздауыш детальдардың ғҢрылысымен танысыңыз. Қаток осьтерiндегi тңтiктердi ғараңыз.

3. Каретканы жиыңыз да цапфасына бекiтiп, әз орнына жайғастырыңыз.

6. Плакатты пайдаланып, бағыттауыш доңғалағтардың подшипниктерiнiң ғҢрылысымен танысыңыз. Оны иiндi осьтен шығарыңыз. Доңғалағ подшипниктерi мен нығыздағыштардың орналасуын байғаңыз. Доңғалағты орнына ғойып, оның подшипниктерiн реттеңiз: доңғалағ әрең-әрең айналатындай етiп, гайканы тартыңыз да, оны 1/4 айналымға керi бҢраңыз (доңғалағ оңай айналуы керек). Гайканы кiлтпен Ңстап, оның контргайкасын ғатайтыңыз.

7. Шынжыр табанды тарту механизмiнiң ғҢрылысы мен әрекет ету принципiн оғыңыз. Серiппенiң Ңзындығы 640 мм болатындай етiп, реттеңiз.

8. Плакаттан сңйемелдеуiш роликтiң ғҢрылысы мен бекiнiсiн ғараңыз. Роликтi, оның бандажын шығарыңыз. Роликтi ғайта жиып, орнына бекiтiңiз.

9. Шынжырдың ғҢрылысымен танысыңыз.

10. Техника ғауiпсiздiгi ережесiн сағтай отырып, шынжыр табанды ажыратыңыз (трактордың келесi жағындағыны) да, оның тармағтарын шығарыңыз. Шынжыр табанды ғайта жалғап, оның керiлу мәлшерiн тексерiңiз. Керiлу мәлшерi 30... 50 мм болуы керек. Оның реттеу жолын ңйренiңiз.

11. Каретка катоктарының подшипниктерiн реттеудi есiңiзге сағтаңыз;

— домкрат арғылы шынжыр ңстiне орналасған катоктар жҢбын кәтередi;

— катоктың саңылауынан лом әткiзiп, оның Ңшын балансирге тiрейдi де, катокты (осьтiк бағытымен) басады:

— егер саңылау мәлшерi 0,4 мм-ден жоғары болса, каретканы цапфасынан шығарып, катокты осiнен престеп шығарады. Нырыздағыш корпустарды алып, олардың подшипниктерiн жанар майын мен жуады;

— екi жағынан да тәселiмдердi (ғажет болса) алып тастайды;

— нығыздағыш корпустарын орнына бекiтедi;

— каток кңпшегiндегi нығыздағыштарды жиып, катокты әз осiне кигiзедi;

— катокты бекiтетiн гайкаларды тартып, шайбамен стопорлап ғояды. Қареткаға екiншi катокты кигiзiп, оны цапфара бекiтедi.

Содан соң катоктардың подшипниктерi мен цапфаны майлайды.

12. Сңйемелдеуiш роликтер мен бағыттауыш доңғалағтардың подшипниктерi ғуыстарынан майды арнаулы ыдысға ғҢйып алыңыз.

Бағылау сҢрағтары. 1. Трактордың жңрiс бәлiгi ғандай негiзгi бәлiктерден тҢрады? 2. Шынжыр табанды трактор жңрiсiнiң доңралағтыдан артығшылығтары мен кемшiлiгiн аит? 3. Шынжыр табанды ғозғалтғыштың амортизаторы ғалай жҢмыс iстейдi? 4. Егер табан шынжырының салбырауы 50 мм-ден асса, оны ғалай реттейдi? 5. Каретканың ғҢрылысын айтып берiңiз. 6. Асғыш не ңшiн ғажет?

Карточка-тапсырма

1. Бағыттауыш доңғалағтың подшипниктерiнен май ағуды ғалай болдырмауға болады? Трактордың доңғалағынан нығыздауыш ғҢрылғыны тауып, оның әрекетiн тңсiндiрiңiз? 2. Кергiш механизм мен сңйемелдеуiш роликтердiң жҢмысын тңсiндiрiп берiңiз? 3. Шынжыр табанның шектен тыс немесе жеткiлiксiз тартылуы неге әкелiп соғады? 4. Шынжыр табанды ғозғалтғыштың амортизаторының жҢмысын тңсiндiрiп берiңiз? Оның детальдарының аттарын атаңыз.

IX Цикл бойынша лабораториялығ-практикалығ сабағтардың жоспары

Тағырыбы: Тракторлар мен автомобильдердiң электр жабдығтары. Электр энергиясын тҢтынатын орындар.

Сабағтың мағсаты. Тракторлар мен автомобильдердiң электр энергиясының кәздерi мен оталу жңйесiнiң ғҢрылысы мен әрекет ету принциптерiн оғушыларға таныстыру, оларды бәлшектеу, жинау, реттеу әдiстерiмен ңйрету.

Сабағ әдiсi: Лабораториялығ жҢмыс.

Берiлетiн уағыт — 30 сағат.

Звенолар саны — 10

Сабағ тағырыбына арналған тапсырмалар:

1-тапсырма: Электр энергиясының кәздерi.

2-тапсырма: Стартелрлер. Жарығтандыру мен сигналдау приборлары.

3-тапсырма: Тракторлар мен автомобильдердiң оталу жңйесi.

4-тапсырма: МТЗ-80 тракторының электр жабдығтарының схемасы.

5-тапсырма: ДТ-75М.В тракторының электр жабдығтарының схемасы.

6-тапсырма: К-701 және Т-150К тракторларының электр жабдығтарының схемасы.

7-тапсырма:ГАЗ-53А, ЗИЛ-130 автомобилiнiң электр жабдығтарының схемасы.

8-тапсырма: ҚамАЗ-5320 автомобилiнiң электр жабдығтарының схемасы.

9-10-тапсырма: Машина-трактор агрегаттарын жҢмысға дайындау.

ЖҢмыс орындарының ғҢрал-жабдығтары:

— тракторлар мен автомобильдердiң электр жабдығтары (монтажды орналасған), монтажды схемалар;

— электр жабдығтармен ғамтылған двигательдер (монтажды орналасған);

— аккумулятор батареялары (128);

— монтажды аккумуляторлар, олардың тiлмелерi;

— электромагниттi катушкалар, реле-реттеуiштер;

— СТ-230 стартерi, стартер релесi;

— ВК-ЗОБ ғосғыш (ауыстырғыш);

— жарығты (орталығ және аяғпен) ғосғыштар;

— электр жабдығтарының принципi схемасы;

— бағылап-әлшеу приборлары;

— амперметрлер;

— сағтандырғыштар;

— авариялығ сигнализатор;

— отын деңгейiн кәрсеткiштер;

— май ғысымы мен салғындатылған сҢйығтығ температурасының кәрсеткiштерi;

— дыбыс сигналдары;

— астыңғы және артғы фонарь;

— бҢрылыстардың жарығ кәрсеткiшi;

— iске ғосғыш двигатель стартерi;

— магнето;

— оталдыру свечасы;

— ңзгiш-таратғыш;

— оталдыру катушкасы;

— плакаттар, оғулығ, технологиялығ-нҢсғау карталары, карточка-тапсырмалар.

Методикалығ нҢсғаулар. Тракторлар мен автомобиль-дердiң электр жабдығтарымен оғушыларды таныстыру барысында лаборатория жабдығтарын толығ пайдалану ғажет. Сабағтың тиiмдi етiлуi ңшiн мҢғалiм алдын-ала лабораториялығ жабдығтарды сабғға дайындайды. Әсiресе, жҢмысты жеңiлдететiн съемниктер мен ғҢрылғылардың жҢмыс орнында екенiне кәңiл бәлген жән. Мысалы, генератордың ғоздыру орамының ңзiлiсiн, оның корпусға тҢйығталуын тексеру ңшiн 200—250В кернеулiк тексеру лампасы ғажет, ал оны бәлшектеу ңшiн шкивтi шығаратын съемник, щеткалардың серiппесiнiң тартылуын әлшеу ңшiн серiппелi динамометр т. с. с. ғҢрылрылардың бар-жоғтығын тексерген жән. Генератордың двигатель режимiнде жҢмыс iстеу уағытында ток кңшiн әлшеуге амперметр ғажет болатынын да Ңмытпаған дҢрыс.

Электролит дайындау ңшiн арнаулы шыныдан жасалған ыдыс, араластыруға ғажет шыны таяғша, ғауiпсiздiк ережесiне сай—резинка ғолғап, фартук және арнайы кәзiлдiрiк т. с. с. ғҢрал-жабдығтармен жҢмыс орындарын жабдығтауды ғамтамасыз әткен жән.

Автомобильдер мен тракторлардың электр жабдытарының толығ комплектiлi екенiне баса назар аудару ғажет. ЖҢмысты тиiмдi Ңйымдастыру ңшiн плакаттардары жҢмыс орнына ғажет трактордың немесе автомобильдiң электр жабдығтарының принциптi схемасын пайдалану керек. Сонымен ғатар техникалығ ңйiрме жҢмыстарында жасалынатын, натуральды объектiлермен жабдығталған электрлiк схемаларды кең пайдалануға болады.

ЖҢмыс орнындағы аккумуляторлардың техникалығ кңтiмiн Ңйымдастыру барысында оғушыларға техникалығ ғауiпсiздiк ережелерiн ғатаң сағталу керектiгiн ескерту дҢрыс. Мысалы, электролит дайындау барысында, ғышғылдың суға ғҢйылатынын, ал керiсiнше емес екендiгiн оғушылардың естерiне салады. Қышкылдың ғол терiсiне, денеге және киiмге тамуын болдырмау керек. Адам терiсiне немесе киiмiне электролит тиген болса, оны тез арада 10%-тiк сода немесе нашатырлы спирт ерiтiндiсiмен жуу ғажет. Аккумуляторлармен жҢмыс iстеп болған соң ғолды сабынмен жуу керектiгiн де ескерткен жән.

Аккумулятор батареясының бiрiн (6СТ-45, 6СТ-78, 6СТ-128) бәлшектеуден бҢрын, оғушыларға оның iшкi жағы жекелеген бактерден тҢратынын, әрбiр бәлiкке (банкада) бiр аккумулятор орналастыратынын тңсiндiредi. Олардың назарын әр банкада орналасған оң және терiс пластинкаларға, оң пластинкаларды плюс таңбалы полюстi штырға, ал терiс пластинкаларды минус таңбалы полюстi штырға жалғанғанына аударады.

Әрбiр оғушы ареометр кәмегiмен электролиттiң тығыздыңын әлшеуi керек. Электролиттiң деңгейi мен тығыздығын батареяның әр элементi сайын тексеретiнiн, оның деңгейi пластинкалардың ңстiңгi жиегiнен 12—14 мм жоғары тҢру керектiгiн тңсiндiредi.

Электролиттiң тығыздығына ғарай, әрбiр оғушы, аккумулятор батареясының зарядтану деңгейiн анығтауы мңмкiн. Ол ңшiн жңк ашасын пайдалану әдiсiн оғушыларға кәрсету ғажет. Кңш тңсiру ашасының Ңшығтарын кезегiмен аккумулятордың (5с) ғыскышына тығыз етiп ғысады және вольтметрдiң кәрсеткiшiне ғарайды.

Толығ зарядталған аккумулятордың кернеуi 1,7В-дан тәмен тңспеуi керек.

ЖҢмыс барысында, оғушылардың аккумулятор батареяларының ғҢрылысы мен әрекетiн меңгергендерiн анығтау ңшiн карточка-тестер Ңйымдастыруға болады.

1. Жеке аккумуляторларды бiрiктiретiн Ңстатғышта батареяның жасалған кңнi мен маркасы, мысалы, 6ТСТ-50 ЭМС кәрсетiледi. Батарея маркасы былайша тңсiндiрiледi .....(жауабын оғушылар дәптерлерiне тңсiргенi дҢрыс).

2. Банканы электролитпен толтыруға ғажеттi тесiгi бар ғакпағпен жабады. Май ғҢятын тесiк тығынымен жабылады. Тығында аккумулятор ғуысын атмосферамен жалғастыратын желдеткiш тесiк бар, ол ...... ңшiн ғажет.

3. Қысғы температура 30ӘС-ға дейiнгi орталығ аудандар ңшiн толығ зарядталған аккумуляторда электролиттiң тығыздығы жыл бойында ...болуға тиiс.

4. Аккумуляторлар батареясы мынадай бәлшектерден тҢрады.

СТ352-Д, СТ212-А, СТ350-Б, СТIОЗ және басға да стартерлердiң ғҢрылысымен танысу ңшiн олардың бiреуiн бәлшектесе жеткiлiктi. Бәлшектеу ңшiн тартғыш реле ғағпағын бекiтетiн винттi бҢрап, оны шығарып алады. Тартғыш реленiң iшке тартылған және Ңстағыш орамдағы бар әзек темiрi мен iске ғосғыш шестерня рычагымен жалғасған ғозғалмалы якорьдiң ғҢрылысын ғарау.

Стартердi толығ бәлшектеп болған соң, оның коллекторының және щеткаларының ағауларын тексередi. Динамометр кәмегiмен щеткаларды коллекторра ғысылуын байғайды.

РС14-5-ғосымша стартерi релесiнiң ғағпағынан винттi бҢрап, оны шығаруға болады. Оның ғҢрылысымен, әрекет ету принципiмен танысып болған соң контактыларының арасындағы саңылауды тексередi. Ол 0,4 мм-ден кем болмауы керек. Якорьдың шек ғойғышын майыстыру арғылы саңылау мәлшерiн реттеуге болады. Стартердiң ғҢрылысымен толығ танысып болған соң, оғушыларға “ мынадай сҢрағтар беруге болады: 1. Еркiн жңрiс муфтасы не ңшiн ғажет? 2. Тартғыш реле ғандай бәлшектерден тҢрады?

Жарығтандыру мен сигналдау приборларының ғҢрылысымен танысуды трактордың немесе автомобильдiң фарын оғудан бастауға болады. ФГ304 және ФГ309 трактор фарларының ғҢрылысымен танысу ңшiн ғысғыш винттi бҢрау арғылы оның ғҢрсауы мен оптикалығ элементiн шығарады. Қысғыштарды босату арғылы ғҢрсауды оптикалығ элементтен ажыратады. Элементтi бәлшектеу ғажет. Фарға келетiн электр тогының жолымен танысып, оны ғайта жыйады. ФГ122 автомобиль фарасының винтiн босатса, ғҢрсауы алынады. Патроннан контактылы ғорапты ажыратып, оптикалығ элементтi, оны Ңстап тҢрған ңш серiппенi шығарса, корпустан фара Ңстағыш алынады. Ондағы реттеуiш винттердi, ток жолдарын тапған соң ғайта жияды. Фараның жҢмысын тексе-ру ңшiн оны 12В тҢрағты ток кәзiне жалғайды.

Содан соң тракторлар мен автомобильдердiң астыңғы фарасы мен артғы фонары, дыбыс сигналы, бҢрылу белгiсi, габаритты фонарлары, су температурасы мен май ғысымын тексеретiн датчиктердiң ғҢрылыстарымен танысады.

Оғушылардың дербес жҢмысы барысында оларға бiрнеше сҢрағтар беруге болады. 1. Автомобильдер мен тракторлар фарасының айырмашылығы неде? 2. Фараның оптикалығ элементi ғандай бәлшектерден тҢрады? 3. Фараларда болатын негiзгi ағауларды атаңыз? 4. Авариялығ сигнализатордың ғызметiн тңсiндiрiңiз т. с. с.

ГАЗ-53А немесе ЗИЛ-130 автомобилiнiң батареядан оталу

жңйесiнiң приборларымен танысып болған соң, оларды бiртiндеп шығарады да, бәлшектеуге кiрiседi. Р4-В, РIЗ-В немесе Р4-Д Ңзағтығы-таратғыштарды бәлшектеуден бастайды. Оның ғағпағын) алған соң, роторын шығарады. Оғтан-корректор пластинкаларын) ңзгiш-таратғыштың корпусына бекiтетiн болттарды босатып, оның пластинкаларын реттеуiш винттерiмен бiрге шығарады. Конденсаторды бекiтетiн винттi босатып, сымдарын ажыратып, оны шығарып алуға болады. Оғушыларға Р4-Д ңзгiш-таратғышта конденсаторды оталдырудың контактылы-транзисторлы жңйесiнiң жоғ екенiн ескертiп, неге олай екенiн тңсiндiрiп берулерiн талап етуге болады.

Конденсатордың жҢмысын тексеруге болады. Ол ңшiн аккумулятор батареясы мен тексеру лампасынан цепь ғҢрады. Оның сымдарының бiр шетiн конденсатор контактысына, екiншiсiн корпусына тигiзедi. Егер лампочка жанбаса конденсаторды ағаусыз жҢмыс iстейдi деп айтуға болады. Үзгiш-таратғыш контактыларын тексередi, ғажет болған жағдайда реттейдi. Ол ңшiн ғозғалмайтын контакт пластинасын бекiтетiн винттi босатып, реттеуiш эксцентриктi бҢрау арғылы, ғажеттi саңылауды табады. Пластинкалы шуп арғылы саңылауды әлшейдi, контактылардың ашығ жағдайында ол 0,35—0,45 мм болуы керек. Роторды орнына бекiтiп, ғағпағты жабады.

Октан-корректор отының октан санына байланысты ерте оталу бҢрышын ғолмен әзгерту ңшiн ғызмет ететiнiн оғушылардың есiне сала отырып, оны әзгерту жолын ңйрету ғажет. Ерте оталу бҢрышын әзгерту ңшiн пластинкаларды бекiтiп тҢрған болтты босатады да, реттеушi гайкаларды айналдыра отырып, ңзгiш-таратғыш корпусын ғажеттi жағға бҢрады, содан соң бекiткiш болтты ғатайтады. Октан-корректор шкаласының бiр бәлiгi ерте оталу бҢрышының 2Ә әзгеруiне сәйкес келедi.

Оталу свечасының ғҢрылысымен танысады. Оғушылардың назарын оның корпусының цилиндрлi бәлiгiне жазылған маркасына аударады. Маркада кәрсетiлген шартты белгiлердiң ненi кәрсететiнiн оғушылардың әздерiнен сҢрауға болады. Оталу свечасының жҢмыс iстеуi ңшiн орталығ және бҢйiр тҢстары саңылаудың маңызын тңсiндiре отырып, оның мәлшерiн әлшеудi оғушыларға ңйреткен дҢрыс. Қалыпты саңылау мәлшерi — 0,7—0,9 мм.

Оны бңйiр электродты ептеп ғайыра отырып ретке келтiредi. Кңн сайын свечаның сыртын тазалап отыру ғажет екенiн, iшкi жарынан ластанған жағдайда оны бензинмен жуу керектiгiн де оғушыларға ескертiп әткен жән.

Автомобильдiң оталуының дҢрыс орнатылғанын әрбiр оғушы тексерiп бiле алуы керек. Сондығтан тексеру жолын, сабағ барысында оғушыларға ңйрету ғажет. Технологиялығ-нҢсғау картасында автомобильдiң оталуының дҢрыс орнатылуын тексеру жолы былай берiлуi тиiс:

Оталуды, поршень сырылу тактысының шетiне жылжығанда бiрiншi цилиндрге орнатады. Сығылу тағтасын анығтау ңшiн бiрiншi цилиндрдiң оталу свечасы орнына ғараз тығын орнатады. Иiндi бiлiк баяу айналуы кезiнде тығын итерiлiп шығады немесе сыралған ауаның ысылы байғалады. Осыдан кейiн бiрiншi цилиндрдiң поршенiн, дайындаушы Ңсынысы бойынша ерте оталу бҢрышына орнатады. Содан соң ңзгiш контактылары аралығындағы саңылауды тексередi және ғажет болған жағдайда ғозғалмайтын контактының орнын ауыстыру арғылы реттейдi. Үзгiш контактыларының ажыратылуы басталған кезiн анығтайды да, ңзгiш-таратғышты әз орнына орнатады. Октан-корректордың тiлiн 0-ге ғояды. Осыдан кейiн ңзгiш корпусын бекiтедi. Роторға ғарама-ғарсы ғойылған бңйiр контактыны “бiрiншi цилиндрдi” свечасымен ғосады. Таратғыштың басға контактылы Ңяларын, двигательдiң жҢмыс iстеу тәртiбiне сәйкес оталу свечасына жалғайды.

1-тапсырманың мазмҢны және орындалу жңйесi

Тағырыбы: Электр энергиясының кәздерi.

1. Аккумулятор батареясының жҢмысымен танысыңыз.

1.1. Автомобильден және трактордан аккумулятор батареясының орналасған жерiн ғараңыз. Плакаттан батареяның стартермен және “масса” ажыратғышымен жалғасған жерiн кәрiңiз.

1.2. Плакаттан және оғулығтың 278-бетiндегi 180-суреттен аккумулятордың негiзгi бәлiктерiн ғараңыз, аттарын есiңiзге сағтаңыз. Монтажды аккумулятордан электродтар блогын шығарып, оны жартылай блоктарға бәлшектеңiз. Батарея маркасына кәңiл бәлiп, оның белгiленуiн дәптерлерiңiзге тңсiрiңiз.

1.3. Электродтар блоғын жиып, оларды орнына жайғастырыңыз.

1.4. “Масса” ажыратғышын бәлшектеп, оның ғҢрылысымен танысыңыз.

1.5. Фарларды, дыбыс сигналын және стартердi аккумуляторға кезек-кезек ғосып, оның жҢмысға жарамдылығын тексерiңiз.

1.6. Батареяны “масса” ажыратғышынан ажыратыңыз. Батареяның сымдарын ажыратып, оны Ңясына шығарыңыз. Арнаулы ғҢралғы кәмегiмен батареяны монтаж столына орнатыңыз.

1.7. Аккумулятордың электролит деңгейiн тексерiңiз: пробканы бҢрап алыңыз, таза шыны тңтiктi (11а-сурет) шитокка салыңыз да, оның жоғарғы жағын саусағпен жауып, кәтерiп алыңыз.Т Тңтiктегi электролит деңгейi 10... 15 мм болуға тиiс. 1.8. Батареяның заряд мәлшерiн тексерiңiз.

— денсиметр арғылы электролиттi батареядан сорып алыңыз, шкала арғылы (116 сурет) электролиттiң тығыздығын анығтаңыз;

— денсиметрдi сындырып алмау ңшiн, ағырын ғана электролиттi батареяға ғҢйыңыз.

— электролит температурасын (15⁰С келтiретiн мәлшерде болатындай етiп) анығтаңыз да, оның тырыздығын анығтаңыз. Оның алғашғы тығыздығын 1,27 г/см теңестiрiп, аккумулятордың жҢмысға жарамсыздығын анығтаңыз (теория сабағын есiңiзге тңсiрiңiз).

11-сурет. Аккумулятор батареясының деңгейiн (а) және тығыздығын (б) тексеру

1.9. Аккумулятор батареясы тығынының желдеткiш тесiгiн тазалап, орнына бҢраңыз.

1.10. Батареяны орнына ғойып, сымдарын бекiтiңiз. 2. Г-306 генераторы ғҢрылысымен танысыңыз.

2.1. Трактордан және плакаттан генератордың бекiлетiн жерiн, оның реле-реттеуiшпен, аккумулятор батареясымен жалғануын байғаңыз.

2.2. Генератордың және реле-реттеуiштiң тңйiндерiнiң белгiленуiн, сымдардың тңр-тңстерiн дәптерлерiң iзге жазып алыңыз.

2.3. Генераторды (монтажды) бәлшектеңiз.

2.4. Генератордың бәлшектерiнiң ғҢрылысын оғып, ңйренiңiз.

2.5. Плакаттан стартер орамдарының әзара жалғасу схемасык ғараңыз. Олардың тңзеткiш тңйiндерiмен жалғануын натуральды объектiлерден ғараңыз. Қоздыру орамдарының жалғану схемасын кәрiңiз.

2.6. Генераторды ғайта жиыңыз.

3. РР362-Б релле-реттеуiшiмен танысыңыз.

3.1. Реленiң ғағпағын және резеңке тәсемiн алыңыз. Панельдi корпустан ажыратыңыз.

3.2. Реле-реттеуiштiң негiзгi бәлшектерiнiң орналасуын ғарап, плакат арғылы олардың атғаратын ғызметтерiмен танысыңыз.

3.3. Кернеу реттеуiшi мен ғорғау релесiнiң ғҢрылысын оғыңыз (оғулығтың 284-бетiн ғараңыз).

3.4. Ток кернеуiнiң маусымдығ реттеуiн ауыстырып, ғосғышын алыңыз. Оның ғҢрылысымен таныса отырып, ауыстырып ғосғыш винтiн бҢрағанда генератор кернеуiнiң неге әзгеретiнiн бiлiп алыңыз (оғулығтан 287-беттi ғарауыңызға болады).

3.5. Реле-реттеуiштi жиыңыз.

4. Г-250 генераторымен танысыңыз.

4.1. Автомобильден генератордың және реле-реттеуiштiң орналасуын ғараңыз.

Назар салыңыз: реле-реттеуiштiң маусымдығ реттеуiнiң винтi жоғ.

4.2. Генераторды жартылай бәлшектеңiз. Шетке Ңстағыш пен артғы подшипник ғағпағын алыңыз. Статор орамының тңйiндерiн бекiтетiн винттердi шығарыңыз. Генератордың артғы ғағпағынан оның подшипнигiн съемник арғылы престеп шығарыңыз. Тңзеткiштiң диодтар блогын алыңыз.

4.3. Генератордың негiзгi бәлiктерiнiң ғҢрылысымен танысыңыз. Плакаттан статор және ғоздыру орамдарының схемасын ғараңыз.

4.4. Генераторды жиыңыз.
Бағылау сҢрағтары: 1. Генератор мен стартердiң ғызметi неге негiзделген? 2. Жартылай әткiзгiштердiң ғандай ерекше ғасиеттерi бар? 3. Транзистордары ғандай токты негiзгi деп атайды? 4. Орталығ аудандарда зарядталған аккумулятор батареясының тығыздығы ғандай? 5. Аккумулятор кернеуiн ғандай ғҢралмен тексередi? 6. Электролиттi жасағанда ғандай сағтығ ережелерiн орындау ғажет? 7. Реле-реттеуiш ғандай мағсаттар ңшiн ғажет?
<предыдущая страница