Қылмыстық процесте сот сараптамасын тағайындау.

1. 
   Сараптама тағайындаудың негіздері.
   

Кең аспектіде сот сараптамасының түсінігі, ол – қылмыстық процесті жүргізуші органның оны тағайындау, жүргізу, сарапшының қорытындысын бағалау деген үш сатыдан тұратын күрделі іс жүргізу іс-әрекеті.

Қылмыстық іс жүргізу заңына сәйкес сараптама қылмыстық іс жүргізу барысында, іс бойынша сотқа дейінгі іс жүргізу кезінде, істі бірінші және апелляциялық сатыдағы сотта қарау кезінде тағайындалуы мүмкін.

Сараптама тағайындаудың негізі нақты және заңды деп бөлінеді.

Сараптама тағайындаудың нақты негізі іс бойынша іс жүргізу барысында, бір жағынан, қылмыстық процесті жүргізуші органның қарамағындағы бар іс бойынша ақпаратты, екінші жағынан, оның істің мән-жайларын арнаулы ғылыми білім негізінде анықтау қажеттілігін сипаттайтын проблемалық танымдық ситуациялардың туындауы болып табылады.

Сараптаманы тағайындаудың заңды негізі арнаулы ғылыми білімдерді пайдаланумен мәселелерді шешудің қажеттілігі расталатын іс материалдары болып табылады.

Заңға сәйкес сараптаманы анықтаушы, анықтау органы, тергеуші, прокурор, сот тағайындауы мүмкін. Тергеуші сараптаманы қылмыстық істі қозғау сатысында және алдын ала тергеу жүргізу кезінде тағайындайды. Анықтау органы, анықтаушы сараптаманы қылмыстық істі қозғау сатысында және алдын ала тергеу жүргізу міндетті емес сол істер бойынша анықтау жүргізу кезінде, қылмыстық істі қозғау туралы мәселені шешу үшін оның нәтижелері қажет болған жағдайда прокурор тағайындауға құқылы.

Қылмыстық іс жүргізу кодексінің 241-бабына сәйкес сараптаманы тағайындау:

-өлімнің себептерін анықтау үшін;

-денсаулыққа келтірілген зиянның сипаты мен ауырлық дәрежесін анықтау үшін;

-іс үшін маңызды болып, бірақ жасы туралы құжаттар болмағанда немесе күмән туғызғанда сезіктінің, айыпталушының, жәбірленушінің жасын анықтау үшін;

-ақыл-есінің дұрыстығы немесе қылмыстық іс жүргізуде өз құқықтары мен заңды мүдделерін өз бетінше қорғау қабілеті жөнінде анықтау органы, тергеуші немесе сот күмән тудырғанда сезіктінің, айыпталушының психикалық немесе тәнінің жай-күйін анықтау үшін;

-іс үшін маңызы бар жағдайларды дұрыс қабылдау және олар бойынша айғақтар беру қабілетіне күмән тұған жағдайда жәбірленушінің, күәнің психикалық немесе тәнінің жай-күйін анықтау үшін;

-қылмыстық заңда өлім жазасы түріндегі жаза көзделген қылмысты жасаған айыпталушының психикалық жай-күйін анықтау үшін;

-істің өзге мән-жайы басқа дәлелдемелермен дәл анықталмайтын өзге мән-жайларды анықтау үшін міндетті.

2. Қылмыстық іс бойынша сотқа дейінгі іс жүргізу барысында сараптама тағайындау.

Қылмыстық іс бойынша сотқа дейінгі іс жүргізу барысында сараптама істі қозғау туралы шешім қабылданған кезде, сондай-ақ анықтау немесе алдын ала тергеу сатысында тағайындалады.

Сараптаманы тағайындау дайындық және сараптама жүргізуді тапсыру екі кезеңіне бөлінеді.

Дайындық кезеңіне мына элементтер кіреді: 1) сараптама тағайындау туралы шешім қабылдау; 2) осыған байланысты процессті жүргізуші органның өз іс-әрекеттерін жоспарлауы; 3) сот сараптамасының түрін анықтау; 4) сарапшыға сұрақтарды қою; 5) сараптама жүргізуді тапсыру жоспарланған сот сараптамасы органын немесе адамды таңдау; 6) сараптама жүргізу үшін сарапшыны алғашқы мәліметпен қамтамасыз ету.

Сараптаманы жүргізуді тапсырудың екі негізгі элементі бар:

1. 
   сараптама тағайындау туралы қаулыны шығару;
   
2. 
   алғашқы ақпаратты сарапшыға немесе сот-сараптама мекемесінің басшысына тапсыру.
   

3. Бірінші және апелляциялық сатыдағы сотта сараптама тағайындау.

Сараптама бірінші сатыдағы сотта тағайындаудың қажеттілігі істі алдын ала тыңдау барысында да, сондай-ақ тікелей басты сот талқылауында да анықталуы мүмкін.

Басты сот талқылауын тағайындау туралы мәселені шешу кезінде судья өзінің бастамасы немесе процеске қатысушылардың өтініштері бойынша басты сот талқылауында сараптаманы тағайындау қажеттілігі туралы мәселені шешеді.

4. Комиссиялық, кешенді, қосымша және қайталама сараптама тағайындаудың ерекшеліктері.

Комиссиялық, кешенді, қосымша және қайталама сараптаманы тағайындаудың өзіндік ерекшелігі аталған сараптама түрлерін тағайындаудың тәртібін белгілейтін қылмыстық іс жүргізу заңымен анықталады.

Комиссиялық сараптама бір мамандықтағы сарапшылардың күрделі сарапшылық зерттеу жүргізу қажеттілігі жағдайында тағайындалады. Егер сараптама тағайындаған органның қаулысында ол комиссиялық болып белгіленбесе, комиссиялық сараптама жүргізу туралы шешімді сот сараптамасы органының басшысы қабылдауға құқылы.

Практикада зерттеуге біртекті объектілердің біраз мөлшерін ұсынған кезде, көбінде комиссиялық сараптама қате тағайындалатындығына назар аудару керек. Бұл жағдайларда сот сараптамасы органының басшысы немесе жетекшісі сарапшы объектілерді комиссия мүшелеріне бөліп береді, ал олар бөлінген топтар ауқымында оларды жеке зерттейді және ортақ тұжырым шығарады.

Кешенді сараптама іс бойынша бір мән-жайды анықтау үшін әр түрлі сарапшылық мамандықтардың негізінде зерттеулер жүргізу қажет болғанда тағайындалады.

Қосымша сараптама қорытынды толық және жеткілікті түрде айқын болмаған, сондай-ақ осының алдындағы зерттеумен байланысты туындаған қосымша мәселелер туындаған жағдайда негізгі жүргізілгеннен кейін тағайындалады. Қосымша сараптама тағайындау кезінде сарапшыға барлық алдыңғы сараптамалардың қорытындылары ұсынылуы тиіс.

Қайталама сараптама сарапшының алдыңғы қорытындысы жеткілікті түрде негізді болмағанда не оның дұрыстығы күмәнді болған не сараптама тағайындау мен жүргізудің іс жүргізу нормалары елеулі түрде бұзылған жағдайларда дәл сол объектілерді зерттеу және сол мәселелерді шешу үшін тағайындалады.

5. Сезіктінің, айыпталушының, жәбірленушінің сараптама тағайындау кезіндегі құқықтары.

Сезіктінің, айыпталушының, жәбірленушінің сараптама тағайындау кезіндегі құқықтары ҚІЖК-нің 244-бабында белгіленген. Сондай-ақ аталған бап куәлардың және медециналық сипаттағы мәжбүрлеу шараларын қолдану жөніндегі іс жүргізіліп отырған адамдардың да тиісті құқықтарын белгілейді:

1. 
   сараптама жүргізілгенге дейін оны тағайындау туралы қаулымен танысуға және ол жөнінде хаттама толтырылатын оның құқықтары жөнінде түсініктер алуға;
   
2. 
   сарапшыға қарсылық білдіруге немесе сот сараптамасы органын сараптама жүргізуден шеттету туралы өтініш білдіруге;
   
3. 
   сарапшы ретінде ол көрсеткен адамдарды немесе нақты сот сараптамасы органының қызметкерлерін тағайындау туралы, сондай-ақ сараптаманы сарапшылар комиссиясы жүргізуі туралы өтініш беруге;
   
4. 
   сарапшының алдына қосымша сұрақтарды қою немесе қойылғандарды нақтылау туралы өтініш беруге;
   
5. 
   қылмыстық процесті жүргізуші органның рұқсатымен сараптама жүргізу кезінде қатысуға, сарапшыға түсінік беруге құқысы бар;
   
6. 
   тергеушілерге келіп түскеннен кейін сарапшының қорытындысымен немесе қорытынды берудің мүмкін еместігі туралы хабарламамен танысуға, өзінің ескертулерін беруге, сарапшыдан жауап алу, қосымша немесе қайталама сараптама тағайындау, сондай-ақ жаңа сараптамалар жүргізу туралы өтініш беруге құқылы.
   

2. Сот сараптамасын жүргізуді ұйымдастыру
Сот сараптамасы органының сот сараптамасын жүргізуі. Сот сараптамасы органы басшысының өкілеттігі.

Қазақстан Республикасында сот сараптамасын сот сараптама органдары немесе сот сараптама органдарының қызметкерлері болып табылмайтын адамдар жүргізе алады. Олардың толық тізбесі «Сот сараптамасы туралы» заңының 4-бабында көрсетілген:

1. 
   Қазақстан Республикасы Әділет министрлігінің Сот сараптамасы орталығы және оның аймақтық бөлімшелері;
   
2. 
   Қазақстан Республикасы Денсаулық сақтау министрлігінің Сот медецинасы орталығы және оның аймақтық бөлімшелері;
   
3. 
   Қазақстан Республикасының заңнамасымен қылмыстық қудалау функциясы жүктелген мемлекеттік органдар бөлімшелерінен басқа, Қазақстан республикасының заңнамасына сәйкес функцияларына сот сараптамасын жүргізу жатқызылған мемлекеттік органдардың мамандандырылған бөлімшелері жатады.
   

Сот сараптамасы органдарындағы сот сараптамаларын жүргізудің іс жүргізу мәселелері ҚІЖК-нің 245-бабында сараптамамен, ұйымдастырушылық-ведомстволық заңға тәуелді нормативтік-құқықтық актілермен реттеледі. Әділет министрлігінің сот сараптама органдарына қатысты Қазақстан Республикасы Әділет министрлігінің 2002 жылғы 24 қазандағы № 158 бұйрығымен бекітілген Қазақстан Республикасы Әділет министрлігінің Сот сараптамасы орталығында сот сараптамалары мен мамандандырылған зерттеулер жүргізу жөніндегі Нұсқаулық қолданылады.

Сот сараптамасы органының басшысы дегеніміз - Сот сараптамасы орталығының директоры, Сот медецинасы орталығының директоры, олардың орынбасарлары мен Орталықтардың аймақтық бөлімшелерінің басшылары, сондай-ақ Қазақстан Республикасының заңнамасына сәйкес функциясына сот сараптамасын жүргізу жатқызылған мемлекеттік органдардың мамандандырылған бөлімшелерінің басшылары болып табылады. Сот сараптамасы органының басшысы сараптаманы тағайындау туралы қаулы мен ұсынылған материалдарды, егер олар тиісінше ресімделмеген және бұл сараптама жүргізуге мүмкіндік бермесе, сондай-ақ егер сараптама жүргізу осы сот сараптамасы органдарымен көзделмеген немесе ол тиісті мамандар мен құрал-жабдықтары болмаса, себептерін көрсете отырып орындаусыз қайтаруға құқылы.

Сараптама тағайындау туралы қаулыны қабылдау кезінде сот сараптамасы органының басшысы:

• 
  сараптаманы жүргізуді сарапшыға немесе сарапшылар комиссиясына тапсырады;
  
• 
  сараптама жүргізудің мерзімін белгілейді, олардың сақталуына бақылау жасайды;
  
• 
  сарапшы тәуелсіздігінің принциптерін бұзбай, сарапшылық зерттеудің толықтығы мен сапасына, сараптама объектілерінің сақталуына бақылау жасайды;
  
• 
  сарапшыларға қажетті әдістемелік көмек көрсетеді және оларды құрал-жабдықтармен, аспаптармен, материалдармен қамтамасыз етеді.
  

Сараптама жүргізудің мерзімі алдағы зерттеулердің қиындық дәрежесіне қарай ведомстволық нормативтік актілер талаптарын ескере отырып белгіленеді.

Сарапшының қорытындысы екі данада жасалады. Бірінші данасы сараптама тағайындаған органға жіберіледі, екіншісі – сот сараптамасы органының мұрағатында сақталады. Сарапшының қорытындысына сот сараптамасы органының басшысы қол қойып сараптама тағайындаған органға жолданған ілеспехат қоса тіркеледі, онда сараптаманы шығару күні, оны жүргізудің құны, қорытынды мәтіні мен бейнелі материалдардың бет саны туралы мәліметтер болады.

Сот сараптамасы органынан тыс сараптама жүргізу

Сот сараптамасы органынан тыс сараптама жүргізудің іс жүргізу мәселелері ҚІЖК-нің 246-бабында көрсетілген.

Егер сараптама жүргізуді сот сараптамасы органының қызметкері болып табылмайтын адамға тапсыру ұйғарылып отырса, оны тағайындау туралы қаулыны шығарғанға дейін қылмыстық процесті жүргізуші орган сараптама тапсыруды белгілеп отырған субъектінің жеке басы мен кәсіптік сапаларын анықтауға міндетті.

Хабардар адамды сарапшы етіп дербес тағайындаған кезде одан бас тартуға негіз болатын іс жүргізу сипаттағы кедергілердің жоқтығына сенімді болуы керек.

Сараптама тағайындау туралы қаулы шығарылған соң сараптама тапсыру ұйғарылған адам шақырылады.

Процесті жүргізуші орган ұйғарылған сарапшының жеке басын куәландырады. Хабардар адам сарапшылық зерттеуге арналған материалдарды олардың жеткіліктігі туралы мәселені шешу үшін алдын-ала оқып зерттейді.

Хабардар адамның сараптама жүргізуін кедергі болатын шарттар болмаған кезде, оған қаулының көшірмесі тапсырылады, ҚІЖК-нің 83-бабында құқықтары мен міндеттері түсіндіріледі, оған сондай-ақ көрінеу жалған қорытынды берудің қылмыстық жауапкершілігі туралы ескертіледі. Осы әрекеттерді орындау туралы қаулыда хабардар адамның қолымен куәландырылатын белгі қойылады. Дәл осы сәттен бастап ол нақты қылмыстық іс бойынша сарапшының іс жүргізу мәртебесіне ие болады.

Заңда көзделген жағдайларда қылмыстық процесті жүргізуші орган комиссиялық, кешенді, қосымша және қайталама сарпатамалар жүргізуді ұйымдастыруға құқылы.

Сараптама жүргізу тапсырылған адамды шақыру талабы ол жұмыс істейтін ұйым басшысы үшін міндетті.

Сарапшының сараптама тағайындаған органмен (адаммен) өзара қарым-қатынасы.

Сараптаманы жүргізу барысында процесті жүргізуші орган және сарапшы өзара әрекеттерді жүзеге асырылуы мүмкін, ал бұл нақты іс бойынша сот сараптамасының мүмкіндіктерін кеңейтуге мүмкіндік тұғызады.

Сараптама тапсырылған сәттен бастап хабардар адам сараптама тағайындаған органға (адамға) қатысты тәуелсіздік пен өзіндік дербестікті сақтай отырып, белгілі бір іс жүргізу өкілеттігіне ие болады.

Қазақстан Республикасының іс жүргізу заңында, ҚІЖК-нің 244-бабы 1-бөлігінің 5) тармағында көзделгенне басқа жағдайларда, сараптама тағайындаған органның сараптама жүргізу кезінде қатысу құқығы көрініс таппаған.

Алайда, кез-келген процесті жүргізуші орган іс бойынша әрбір іс жүргізу әрекеттеріне қатысушы бола отырып, әрине, мұндай құқыққа ие болады. Сараптама жүргізу кезінде оның қатысуы сараптама тақырыбына қатысты қосымша мәселелер қоюға, қосымша материалдар ұсынуға жәрдемін тигізуі, ал оларды ұсынудың қажеттілігі мен мүмкіндігі сараптаманы жүргізу барысында анықталуы мүмкін.

Егер процесті жүргізуші орган сараптама жүргізу кезінде өзінің қатысуын қажетті деп санаса, онда ол бұл жөнінде сарапшыға хабарлауы тиіс. Сарапшы сараптама жүргізудің орны мен уақытын хабарлайды.

Процесті жүргізуші орган барлық сарапшылық зерттеуді жүргізу кезінде де, сондай-ақ оның жеке кезеңдеріне қатысуға құқылы. Алайда, ол сарапшының қорытынды шығару кезінде, ал комиссиялық немесе кешенді сараптама жүргізу жағдайында, зерттеу қорытындыларын талқылауға қатысуға құқысы жоқ.

Сарапшы мен сараптама тағайындаған органның арасында әдістемелік сипаттағы мәселелер бойынша келіспеушілік болған жағдайларда, соңғысының қарамағында іс жүргізу құралдары болады, оларды сарапшының қорытындысын алғанннан кейін пайдаланыу мүмкін, олар – сарапшыдан жауап алу, қосымша немесе қайталама сараптама тағайындау, құзыретті жоқтығы себептерімен сарапшыға қарсылық білдіру.

3. Сарапшылық зерттеу түсінігі мен сатылары.

Сарапшылық зерттеу – сарапшының сараптамаға ұсынылған объектілерді зерттеу процесі. Ол жеке міндеттердің сипаты бойынша адыратылатын, бір-бірін жүйелі түрде ауыстырып тұратын сатылардын тұрады:

• 
  дайындық (сарапшылық тексеруді қосқанда);
  
• 
  сот сараптамасының объектілерін бөлек зерттеу сатылары;
  
• 
  салыстырмалы зерттеу сатылары;
  
• 
  зерттеу нәтижелерін бағалау және сарапшының қорытындыларын тұжырымдау сатылары.
  

Сарапшылық зерттеудің дайындық сатысы – сот сараптамасын жүргізудің бірінші сатысы, оның мазмұны сараптама жүргізу үшін негіз болатын іс жүргізу шешімімен және сарапшылық міндеттерді шешудің технологиясын анықтау үшін сарапшыға ұсынылған материалдармен танысу, сондай-ақ сарапшылық болжамдар көтеру, зерттеу бағдарламасын жасау және қажетті техникалық, аспаптық, ақпараттық базаны дайындау болып табылады.

Бөлек сарапшылық зерттеу сот сараптамасы объектілірінің белгілерін бөлек оқып-зерттеуден тұрады. Осы сатысының барысында сот сараптамасының әрбір объектісін жекелендіретін ортақ, содан соң жеке белгілері анықталады. Мұнда дәлелдемелерді, содан кейін, қажет болғанда салыстырмалы материалдарды оқып зерттеу қарастырылады. Зерттеу нәтижесінде әрбір объектіні жекелендіретін, оның мәнін, сапалық және сандық сипаттамасын, тиісті белгілерде көрінетін объекті қасиеттерінің пайда болуын анықтауға мүмкіндік беретін белгілер кешенін қалыптастыру жүзеге асырылады.

Салыстырмалы зерттеу объектілердің анықталған белгілерінің сәйкес келуі немесе айырмашылығы анықталатын саты болып табылады. Ол салыстырылатын объектілер белгілерінің сәйкес келуі мен айырмашылығын анықтаумен аяқталады. Салыстырмалы зерттеу екі кезеңнен құралады:

-объектілердің айырмашылығын немесе олардың бір топқа қатыстылығын анықтаумен аяқталатын объектілердің жалпы белгілерін салыстыру;

-объектілердің жеке белгілерін салыстыру.

Сарапшының зерттеу нәтижелерін бағалау және қорытындысын тұжырымдау сатысы болады, өйткені сарапшы зерттеуді объектілер белгілерінің сәйкес келу немесе айырмашылық фактілерін атап көрсетумен аяқтамауы керек. Ол алынған деректерге ғылыми бағалау жүргізуге міндетті. Осы сатыда сарапшы өзінің ішкі сенімі негізінде анықталған белгілерді бағалайды және қорытындыны тұжырымдайды. Сонымен бірге логикалық жинақтап-қорыту әдістері, ықтималды-статистикалық әдістер мен модельдеу кеңінен пайдаланылады. Саты сарапшылық зерттеу барысы мен нәтижелерін бейнелейтін іс жүргізу құжаты ретіндегі сарапшының қорытындысын техникалық рәсімдеумен аяқталады.
4. Сарапшылық зерттеу нәтижелерін ресімдеу
Сарапшы қорытындысындағы тұжырым нысандары.

Сарапшы қорытындысындағы тұжырым нысандары туралы мәселе арнайы қарайтын тақырып, өйткені ол сарапшы қорытындысының дәлелдемелік маңызымен тікелей байланысты.

Тұжырым сарапшылық зерттеудің іс бойынша дәлелдемелік мәнін анықтайтын оның түпкілікті мақсаты болып табылады.

Жалпы түрде тұжырымдар – қойылған сұрақтардың жауабы. Мұнда істің мән-жайы бойынша сұраққа жауап немесе сұрақты шешудің мүмкін еместігі көрсетілуі кере.

Тұжырымға қойылатын негізгі талаптар принциптер түрінде қалыптастырылған:

1.Біліктілік принципі.

Бұл өзінің шешімі үшін арнаулы ғылыми білімдерді қажет етпейтін сұрақтар сарапшының алдына қойылмауы және онымен шешілмеуі керек.

2.Анықтылық принципі. Әр түрлі түсінік беретін әр мағынадағы тұжырымдарға жол бермеу.

3.Түсініктілік принципі. Дәлелдеу процесінде арнайы түсіндіруді керек етпейтін және тиісті арнаулы білімдері жоқ процеске қатысушылар үшін түсінікті тек осындай тұжырымдар пайдалаеһнуы мүмкін.

Сарапшының тұжырымдары сарапшы шешетін міндеттердің деңгейіне қарай бірнеше түрлерге жіктеледі:

Диагностикалық зерттеу нәтижелері бойынша объектінің табиғаты мен жай-күйі туралы тұжырым жасалады.

Жіктеушілік тұжырымдар объектінің белгілі бір класқа қатыстылығын анықтауда орын бар.

Теңдестірушілік зерттеулерге тұжырымдардың екі түрі тән – жеке тепе-теңдік туралы (бірыңғай шығу көзі) және тектік (топтық) қатыстылық туралы.

Ситуологиялық зерттеулерде жеке немесе ортақ уақиғаның механизмі туралы тұжырым жасалады.

Сарапшылық зерртеу нәтижелерін ресімдеу.

Сарапшының қорытындысы – іс жүргізу құжаты, онда жүргізілген зерттеудің нәтижелері баяндалады, қойылған сұрақтардың біреуіне болса да жауап өз мәнісі бойынша беріледі немесе тұжырымның біреуі болса да сарапшының бастамасы бойынша жасалады. Сарапшы өз атынан жазбаша қорыиынды жасап, оның өз қолын қоюы және жеке мөрі арқылы растап, сараптама тағайындаған органға жібереді.

Сарапшының қорытындысы үш бөлімнен тұрады, олар: кіріспе, зерттеу және тұжырым.

Сарапшы қорытындысының кіріспе бөлімінде мыналар көрсетілуі тиіс: сараптама атауы, оның нөмірі, материалдар келіп түскен және қорытыны жасалған күні; сараптама тағайындаған адам; сараптама жүргізудің негізі; зерттеу объектілерінің тізбесі; жеткізу тәсілі, зерттеуге түскен объектілер орамасының түрі; сарпашының алдына қойылған мәселелер: сарапшы туралы мәліметтер – тегі, аты, әкесінің аты, білімі, мамандығы, ғылыми атағы, лауазымы; көрінеу жалған қорытынды бергені үшін қылмыстық жауаптылығы туралы өзінге ескертілгені туралы сарапшының қол қоюымен куәландырылған белгі.

Зерттеу бөлімінде сараптама объектілерінің жай-күйі, қабылданған зерттеу сұлбасы, пайдаланған зерттеу әдістері мен оларды қолданудың техникалық шарттары туралы, сарапшы жүргізген эксперимент нәтижелері туралы, зерттеу барысында пайдаланылған нормативтік құқықтық актілер мен анықтамалық әдебиеттер туралы, жүргізілген зерттеудің нәтижелерін сарапшылық бағалау туралы мәліметтер көрсетіледі.

Тұжырымда қойылған сұрақтарға сарапшының жауаптары баяндалады, Әрбір сұраққа өз мәні бойынша тұжырым беріледі немесе себептерін көрсете отырып оны шешудің мүмкін еместігі көрсетіледі.
Ұсынылған әдебиеттер:

1. 
   Шляхов А.Р: Судебная экспертиза. Организация и проведение. М., 1979.
   
2. 
   Энциклопедия судебной экспертизы /Под ред. Т.В. Аверьяновой и Е.Р. Россинской. М., 1999.
   
3. 
   Яковлев Я.М. К вопросу о формировании убеждения судебного эксперта // Правовые и методологические проблемы судебной экспертизы. М., 1974
   
4. 
   4.Белкин Р.С. Курс Криминалистики. М., 1997
   
5. 
   Комментарий к уголовно-процессуальному кодексу Республики Казахстан. Часть особенная /Под ред. Рогова, К.А. Мами, С.Ф. Бычковой. Алматы,2002
   
6. 
   Шаламов М.П. Вопросы тактики проведения экспертизы на предварительном следствии. М.,1952
   
7. 
   Комментарий к Федеральному закону «О государственной судебно-экспертной деятельности в Российской Федерации» / Под общ.редакцией В.И. Илюхина и Г.Н. Колбая. М., 2002 Ұсынылатын әдебиеттер:
   
8. 
   Бычкова С.Ф. Судебная экспертиза: научные, организационно-правовые и методические основы // Теория и практика судебной экспертизы. Алматы, 2002.
   
9. 
   Значение экспертизы в расследовании преступлений / Под ред. Л.В.Винницкого. Караганда, 1991.
   
10. 
    Бычкова Е.С. Проблемы развития института специальных знаний в гражданском судопроизводстве.
    
11. 
    Белкин Р.С. Криминалистика. Проблемы, тенденции, перспективы. От теории – к практике. М., 1988.
    
12. 
    Эксперт. Руководство для экспертов органов внутренних дел и юстиции / Под ред. Аверьяновой Т.В. и Статкуса В.Ф. М.,2003
    

5 тақырып Қылмыстық іс бойынша сарапшы қорытындысын бағалаудың іс жүргізу аспектілері

1. 
   Қылмыстық іс бойынша дәлелдеме ретіндегі сарапшы қорытындысы – жалпы сипаттамасы
   
2. 
   Қылмыстық процесті жүргізу органның сарапшы қорытындысын бағалауы
   
3. 
   Сарапшы тұжырымының мазмұны мен нысанына байланысты сарапшы қорытындысының дәлелдемелік маңызын бағалаудың ерекшеліктері
   
4. 
   Қылмыстық процесті жүргізуші органның сарапшы қорытындысын бағалау салдарлары
   
5. 
   Сарапшыдан жауап алу
   
6. 
   Сезіктіге, айыпталушыға, жәбірленушіге және куәге сарапшы қорытындысын көрсету
   

6 тақырып Қазақстан Республикасының азаматтық және әкімшілік ісіндегі арнаулы білім беру институты

1. 
   Азаматтық процесске арнаулы білімдерді пайдалану
   
2. 
   Азаматтық сот ісін жүргізудегі сот сараптамасы
   
3. 
   Әкімшілік процесте арнаулы білімдерді пайдалану
   

7 Тақырып Қазақстан Республикасындағы сот-сараптама қызметін ұйымдастыру

1. 
   Қазақстан Республикасының заңнамасындағы сот-сраптама қызметін ұйымдастыру мәселелері
   
2. 
   Сот сараптамасының мәселелері
   
3. 
   Сот сараптамасының принциптері
   
4. 
   Сот-сараптама қызметінің ұйымдастырушылық нысандары
   
5. 
   Сот-сраптама қызметін кадрлық қамтамассыз ету
   
6. 
   Сот-сараптама қызметін ғылыми, әдістемелік, ақпараттық, материалдық-тезхникалық және қаржылық қамтамассыз ету
   
7. 
   Сот сараптамасы саласындағы халықаралық ынтымақтастық
   

Ерекше бөлім

СОТ САРАПТАМАЛАРЫНЫҢ КЕЙ БІР ТҮРЛЕРІ
8 Тақырып Сараптама түрлері: құжаттар, портреттік, бейнефонографиялық, фототехникалық сараптамалар

1. 
   Құжаттардың сот сараптамасы
   
2. 
   Сот портреттік сараптама
   
3. 
   Сот бейнефонографиялық сараптама
   
4. 
   Сот фототехникалық сараптама
   

<предыдущая страница | следующая страница>