3 сыныпқа арналған сауалнама:

1. «Отан – оттан да ыстық» дегенді қалай түсінесің?

2. Отан, туған жер туралы қандай шығармалар оқыдың?

3. «Отан – отбасынан басталады» дегенді қалй түсінісің?

4. Мен Отаным үшін қызмет етемін..... (жалғастыр)

5. Қазақстан туралы не айта аласың?

6. Қазақстан Республикасының мемлекеттік рәміздерін ата

7. Халықтың салт-дәстүрін, әдет-ғұрпын көрсететін қандай ертегі білесің?

8. Астана қаласы туралы не айта аласың?

9. Отаныңда қандай пайдалы қазбалар бар?

10. Қазақтың тұңғыш ғарышкері кім?
4сыныпқа арналған сауалнама:

1. Астана қай жылы Қазақстан республикасының астанасы болып жарияланды?

2. «Туған жерде туың тік» дегенді түсіндір

3. Отан туралы қандай ақындардың өлеңдерін білесің?

3. Алматы қаласының бұрыңғы атауы қандай?

4. Қазіргі уақытта қандай кітап оқып жатырсың?

5. Отан туралы шығарған өлеңін бар ма?

6. Туған жерге арнап өлең шығарғын келе ме?

7. Өз мектебіңнің тарихы туралы не білесің?

8. Б.Момышұлы деген кім? Ол жайлы не білесің?

9. Туған жерден ыстық жер жоқ дегенге келісесің бе?

10. «Өзге елде сұлтан болғанша, өз еліңде ұлтан бол» дегенді қалай түсінесің?

Көркем шығарманы сабақта қалай пайдаланылатынын анықтау мақсатында мұғалімдермен сауалнама жүргізілді:
Мұғалімдерге арналған сауалнама:

1. 
   Оқушыларда патриоттық сезім қалыптастыру мақсатында сабақта қандай көркем шығарма түрлерін пайдаланасыз?
   
2. 
   Халық ауыз әдебиеті ішінен қандай үлгілерін жиі қолданасыз? Неліктен?
   
3. 
   Ана тілі сабағынан Отан тақырыбына байланысты көркем шығарманы түсіндіруде тиісті әдістемелік нұсқаудан басқа қандай әдістемелік нұсқауды пайдаланасыз? Авторы кім?
   
4. 
   Көркем шығарманы қалай түсіндіргенде бастауыш сынып оқушыларында патриоттық сезім қалыптасады?
   
5. 
   Көркем шығарманы оқытуда оқытудың қандай әдістерін пайдалану тиімдірек болады?
   
6. 
   Көркем шығарма арқылы оқушыларда патриоттық сезім қалыптастыру үшін оқытудың қандай формаларын ұйымдастырған дұрыс?
   
7. 
   «Менің Отаным – Қазақстан» тақырыбын түсіндіруде сабақты неден, қалай бастайтын едіңіз?
   
8. 
   Өзіңіз Отан, туған жер туралы жинап жазып жүрген арнайы дәптеріңіз бар ма?
   
9. 
   Отан тақырыбына байланысты оқушылармен жасаған альбомдарыңыз бар ма?
   
10. 
    Көркем шығарма арқылы бастауыш сынып оқушыларына патриоттық тәрбие беруде қандай қиындықтарға кездестіңіз?
    

Жүргізілген сауалнама негізінде көптеген мұғалімдердің білім деңгейі біз ойлағаннан әлдеқайда төмен екенін аңғардық. Онымен қоса оқушыларға патриоттық тәрбие беруең көркем шығарманы пайдаланудың арнайы әдістеменің жоқтығы айқын білінді.

Зерттеу жұмысымызға байланысты өзіміздің тәжірибелік-эксперименттік жұмысымыз жүрген мектептердегі оқушылардың ата-аналарының жалпы көркем шығарма туралы білімдерін, сондай-ақ «Отан – отбасынан басталады» демекші балаларын отаншылдыққа қалай тәрбиелейтінін анықтау мақсатында олармен сауалнама жүргізілді.

Ата-аналарға арналған сауалнама:

1. 
   Көркем шығармаға нелер жатады?
   
2. 
   «Көркем шағарма» мен «көркем әдебиет» ұғымдарының айырмашылығы бар ма?
   
3. 
   Сіз отбасыңызда өзіңіздің балаңызға қандай көркем шығарма үлгілерін оқисың? Қай түрін? Қашан? Неліктен?
   
4. 
   Өзіңіз көркем шығарманың қай жанрын көп оқисыз?
   
5. 
   «Отан – отбасынан басталады» дегенді қалай түсінесіз?
   
6. 
   Балаңызда патриоттық сезім қалыптастыру үшін Сіз қандай үлес қосудасыз?
   
7. 
   Балаңызбен Отан туралы әңгімелесесіз бе?
   
8. 
   Туған жердің табиғатын тамашау мақсатында балаңызды серуенге алып шығасыз ба?
   
9. 
   Серуенде қандай тақырыпта әңгіме қозғайсыз?
   
10. 
    Осы сауалнамадан қандай қорытынды шағарасыз?
    

Жалпы ата-аналардан алған сауалнамың нәтижесінде төмендегідей қорытынды жасауға болады.

Бұл сауалнама ата-аналардың көпшілігін ойландырды, осы күнге дейін ата-аналар көп нәрсеге мән бермей, Отан, көркем шығармаға көңіл бөлмей келгендігін айтып кетті. Бұған себеп ата-аналар көп жағдайда балаларының денсаулығына, тамағына, киіміне назар аударатыны болды.

Нәтижесінде, көркем шығарманы оқу-тәрбие үрдісінде бастауыш сынып оқушыларына патриоттық тәрбие беру мақсатында өз дәрежесінде дұрыс пайдаланылмайтыны, мұғалімдердің бұл саладан әлі бола даярлықты қажет ететіні белгілі болды. Мәселен, тәжірибелік экспериментке қатысқан N2 орта мектебінің 3 сынып оқушылары көркем әдебиеттің түрлерін жақсы ажырата алмайды; көркем шығарманы өзбетімен оқымайтынын көрсетті. N 15 лицейінің 4 сынып оқушылары Отан тақырыбына байланысты мақал-мәтелдерден басқа жұмбақ, аңыз әңгімелерді айтып бере алмады. Халық ауыз әдебиетіне байланысты қандай телебағдарлама көнесіңдер деген сауалнамаға N 6 мектеп оқушыларының көпшілігі «Мың бір мақал» телебағдарламасын көретінін айтты. Ал газет-журналдардан арнайы мақал-мәтел, жұмбақтарды іздеп оқитын оқушылардың саны мүлде аз болды. N 6 мектептің 2 сынып оқушыларына берілген аңыз-әңгімелердің мазмұнын олар дұрыс айтып бере алмады.

Мектептеде жүргізілген сауалнама нәтижесі бастауыш сынып оқушыларына патриоттық сезімді қалыптастыратын тек біршама мақал-мәтелдерді білетінін көрсетті.

Осыдан барып, мынадай қорытынды шығаруға болады: бастауыш сынып мұғалімдерінің оқушыларға патриоттық тәрбие беруге байланысты көркем шығарма жүйелі оқытылмайды;

Оқушылардың жас кезінен (отбасы, балабақша) көркем шығармаға жете мән бермей, қызықпағандықтан, оқушылардың көркем шығармағаға деген қызығушылықтары төмен; мұғалімдердің көркем әдебиетін саралауда жас және дербес ерекшеліктері ескерілмейді; бұл саладан мұғалімдерге, оқушыларға арналған арнайы танымдық және әдістемелік құралдың жоқтығы деп ойлаймыз.

Анықтау экспериментінің нәтижесін 1-кестеде көрсетеміз.
1-кесте. Анықтау экспериментінің нәтижесі

N	Өлшемдері	Оқушылар	Эксперименттік топтар			Бақылау топтар
		саны	т/д	о/д	ж/д	т/д	о/д	ж/д
		%
1	Көркем шығарма материалдарын тыңдай білуі, оның мазмұнын түсінуі	160	90	40	30	85	44	31
		%	56	25	19	53	28	19
2	Көркем шығарма материалдарын тыңдай білуі, оның мазмұнын түсінуі;	160	90	38	32	88	42	30
		%	56	24	20	55	26	19
3	Алған білімдері мен іскерліктерін қажетіне қарай тәжірибеде пайдалана білуі.	160	95	36	29	90	43	27
		%	59	23	18	56	27	17
4	Жалпы	100%	57	24	19	55	27	18

Бұл анықтау экспериментінің нәтижесін 1 – суретте көрсетеміз:

Эксперименттің екінші кезеңінде бастауыш сынып оқушыларына көркем шығарма арқылы патриоттық тәрбие беру мақсатында оқу-тәрбие үрдісінде көркем шығарманың пайдаланудың жолдары қарастырылды. Көркем шығарма арқылы бастауыш сынып оқушыларына патриоттық тәрбие берудің моделі құрылды. Кесте

Ана тілі сабақтарында көркем шығарманы пайдаланудың әдістемесі құрылды. Сондай-ақ, «Бастауыш сынып оқушыларында патриоттық тәрбие қалыптастыруда көркем шығарманы сыныптан тыс жұмыстарда пайдалану» атты бағдарлама жасалды. Бұл бағдарламаның негізгі мақсаты:

• 
  бастауыш сынып оқушыларына көркем әдебиет туралы түсінік беру, олардың білімдерін дамыту;
  
• 
  көркем әдебиет үлгілері арқылы оқушылардың патриоттық сезімдерін қалыптастыру;
  
• 
  сыныптан тыс жұмыстарды оқу үрдісімен өзара байланыста беру;
  
• 
  оқушылардың бойында ұлттық рух оятып, өз елінің патриоты болуға тәрбиелеу;
  
• 
  көркем шығарма материалдарын бастауыш сыныптың оқу-тәрбие үрдісінде пайдалануға дағдылындыру;
  
• 
  көркем шығарма материалдарын ұлттық ар-намыс тұрғысында қабылдап, мән-мағынасын шынайы сезіммен түсінуге баулу.
  

«Бастауыш сынып оқушыларында патриоттық тәрбие қалыптастыруда көркем шығарманы сыныптан тыс жұмыстарда пайдалану» бағдарламасы бойынша жұмыс құрылымы





«Бастауыш сынып оқушыларында патриоттық тәрбие қалыптастыруда көркем шығарманы сыныптан тыс жұмыстарда пайдалану» бағдарламасының айлық жоспары

Ре-ті	Тақырыбы	Мақсаты	Түрі	Мерзімі
1	Менің Отаным – Қазақстан	Оқушыларға Отанымыз –Қазақстан туралы түсінік беріп, Қазасқтанның территориясы мен тарихына, географиясына шолу. Отанға, еліне, жеріне сүйіспеншілігін арттыру.	Әңгіме	Қыркүйек
2	«Құлақтан кіріп бойды алар»	Оқушылар отан, Қазақстан, туған жер, ел туралы әндерді жинақтау.	Кеш	Қазан
3	«Отан үшін отқа түс күймесің»	Оқушыларға Отан, туған жер туралы мақал-мәтелдерді айтқызу арқылы оқушылардың патриоттық сезімін арттыру	Сайыс	Қараша
4	«Табиғат аясы – аданың алтын бесігі»	Туған жер табиғатымен танысу	Саяхат	Желтоқсан
5	«Ал, қане көрейік!»	Түрлі логикалық сұрақтарды қою арқылы оқушыларға көркем шығарма, оның жанры туралы түсінік беру	Викторина	Қантар
6	«Туған өлкем жайлы көркем шығарма»	Оқушылардың туған жері, Отаны туралы қаншалықты көркем шығарманы білетінін анықтап, дарынды оқушыларды айқындау	олимпиада	ақпан
7	Маған ұнайтын ақын-жазушы	Отан туралы жазылған өлең, әңгіме, мәтіндерді, кітаптарды жинау	Көрме	Наурыз
8	«Менің өз Отаныма қосатын үлесім...»	Оқушылардың шығармашылығын дамытып, өз Отанына қосатын үлесін шығарма, реферат түрінде жазу	Сайыс	Ақпан
9	«Отан қорғау – ортақ іс»	Ұлы Отан соғысы туралы мәліметтерді жинау, соғыс ардагерлерімен кездесу	Кездесу	Мамыр

Осы бағдарламаның негізінде әрбір бастауыш сынып мұғалімі өзінің тәрбие жұмысының жоспарын құрады. Олардың формасын ұсынамыз:

Тәрбие жоспарының 1-бетте мұқабасы толтырылады, 2 - бетте күнтізбе сондай-ақ, оқу жылының күнтізбесі көрсетіледі, 3 – бетте мерекелі күндер тізбесі: Мысалы,

Күні	Айы	Оқиға
1	Қыркүйек	Білім күні. Дүниежүзілік бейбітшілік күні

4– бетте:

Мектеп проблемасы	Мектептің оқу-тәрбие үрдісінде көркем шығарма үлгілерін пайдалана отырып, оқушылардың патриотттық сезімін ояту.
Сыныптың проблемасы	Оқушыларда патриоттық тәрбие қалыптастыруда оларға жеке тұрғыдан келу. Көркем шығарма арқылы салт-дәстүрімізді жалғастыруға баулу.
Сыныптың мақсаты мен міндеттері	Елімізді жерімізді қорғауға, тілімізді, ата-дәстүрімізді құрметтеп, қадірлеуге тәрбиелеу. Адамгершілік, инабаттылық, кішіпейілдікке, патриоттыққа баулу.

5-бетте:

Сыныпқа мінездеме

«ә» сыныбында 25 оқушы бар. Олардың 14 оқушыы қыз бала, 11оқушысы ұл бала. Төрт жанұя көпбалалылар отбасына жатады. Олар: Исаева Ақмарал, Төребергенова Айсұлу, Өтебай Қарлығаш, Абылқаиров Бекзат. Толық емес жанұялар төмендегілер: Омарова Перизат, Кекешова Тұмар, Оңғарбаев Руслан. Жағдайы төмен отбасылар: Ескеева Маржан, Асанова Жарқын. Тәртібі қиын екі оқушы бар. Олар: Тоқтаров Мурат пен Ауғанбаев Ерік. Сыныптағы оқушылардың жауапкершілігі бар. Барлық оқушы қойған талапты орындайды.

6-бетте:

Сынып белсенділері
Реті	Атқаратын қоғамдық жұмысы	Оқушының аты-жөні	Мекен жайы, телефон
1	Оқу секторы	Медетов Асыл	Абай көшесі, 20
2	Сынып төрайымы	Қанағатова айгерім	Искандерова, 45

Ата-аналар комитеті
Атқаратын қоғамжық жұмысы	Оқушының аты-жөні	Мекен жайы, телефон
Сынып жетекшісінің көмекшісі, тәртібі қиын балалармен жұмыс	Омарова Перизат	Қызылорда

Жұмыс жоспары

Айы	Іс-шаралар тақрыбы	Патриоттық жұмыстың бағыттары
		Қазақстандық патриотизмге тәрбиелеу	Азаматтылыққа тәрбиелеу	Рухани-адамгершілікке тәрбиелеу	Туған жерінің табиғатын қорғауға байланысты жұмыстар	Отан, туған жер туралы көркем шығарма	Отан – отбасынан басталады	Ұллттық ойындар	Отан, туғанжер туралы халық ауыз әдебиеті
қыркүйек	Менің туған жерім!	22.09.
қазан	Менің азаматтық борышым		11.10.
қараша	Үлкенге құрмет, кішіге ізет			19.11.
желтоқсан	Адам - табиғат перзенті				12.12
қантар	Сен білесің бе?					25.01.
ақпан	«Мен және менің кішкентай Отаным»						15.02.
наурыз	Ұлттық ойын түрлерінен жарыс							12.03
сәуір	Мақал-мәтел, жаңылтпаш жарысы								20.04.

<предыдущая страница | следующая страница>